KẾT QUẢ ĐIỀU TRA ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG ĐÀN NGỰA TẠI HUYỆN BẮC HÀ - LÀO CAI

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

NGỰA LH VẬT NUÔI TRUYỀN THỐNG Ở MIỀN NÚI NƯỚC TA. CON NGỰA MANG LẠI CHO CHÚNG TA NHIỀU GIÁ TRỊ KINH TẾ NHƯ: CUNG CẤP SỨC KÉO PHỤC VỤ CHO NÔNG NGHIỆP, VẬN TẢI HHNG HOÁ, LH PHƯƠNG TIỆN ĐI LẠI Ở VÙNG CAO; PHỤC VỤ THỂ THAO VH DU LỊCH; PHỤC VỤ Y HỌC VH QUỐC PHÒNG BẰNG CÁC CHẾ PHẨM SINH HỌC TỪ CON NGỰA; NGỰA CÒN CUNG CẤP MỘT LƯỢNG PHÂN BÓN ĐÁNG KỂ PHỤC VỤ CHO SẢN XUÂT NÔNG NGHIỆP. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ X\ HỘI VH KINH NGHIỆM CỦA NGƯỜI DÂN Ở MIỀN NÚI RẤT THUẬN LỢI...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: KẾT QUẢ ĐIỀU TRA ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG ĐÀN NGỰA TẠI HUYỆN BẮC HÀ - LÀO CAI

KÕt qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®µn ngùa t¹i huyÖn B¾c Hµ- Lµo Cai NguyÔn §øc Chuyªn1, §Æng §×nh Hanh1 v T¹ V¨n CÇn1, 1 Trung t©m nghiªn cøu ph¸t triÓn ch¨n nu«i miÒn nói *T¸c gi¶ ®Ó liªn hÖ: ThS. NguyÔn §øc Chuyªn, Tr−ëng tr¹i nghiªn cøu ch¨n nu«i tr©u, Trung t©m NCPT ch¨n nu«i miÒn nói, ViÖn Ch¨n nu«i; §T: 0280 862 378 / 0912347182; Fax: 0280 861 167 Abstract The current situation of horse production in Bac Ha district, Lao Cai provine The results of investigation of 609 horses in 5 communes which were typical for three areas of Bac Ha district were as follows: the percentage of horses under 12 months of age was 21.84%; from 12-36 months of age was 15.27%; older than 36 months of age was 62.89%. The population growth rate was 3.41% per year. The weight of horse was low, the mature weight of male horse was 180.95 kg, of female horse was 176.15 kg. Horses had small sizes. The mean body height was 117.92 cm, chest girth was 127.25 cm. Their reproductivity was low. The age of puberty was 25.8 months of age. Fisrt farrowing was 37.5 months of age. The farrowing interval was 17.5 months. The rate of farrowing was 48,7% per year. Key words: Horse, puberty, reproductive ability, Bac Ha district §Æt vÊn ®Ò Ngùa l vËt nu«i truyÒn thèng ë miÒn nói n−íc ta. Con ngùa mang l¹i cho chóng ta nhiÒu gi¸ trÞ kinh tÕ nh−: Cung cÊp søc kÐo phôc vô cho n«ng nghiÖp, vËn t¶i h ng ho¸, l ph−¬ng tiÖn ®i l¹i ë vïng cao; Phôc vô thÓ thao v du lÞch; Phôc vô y häc v quèc phßng b»ng c¸c chÕ phÈm sinh häc tõ con ngùa; Ngùa cßn cung cÊp mét l−îng ph©n bãn ®¸ng kÓ phôc vô cho s¶n xu©t n«ng nghiÖp. §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x héi v kinh nghiÖm cña ng−êi d©n ë miÒn nói rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i ngùa. V× vËy mäi ng−êi cßn coi “Con ngùa l chiÕc xe ®¹p, l chiÕc « t« cña miÒn nói”. B¾c H l mét huyÖn miÒn nói vïng s©u cña tØnh L o Cai víi tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn réng 68.678 ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp 12.343,41 ha (chiÕm 17,97%); ®Êt l©m nghiÖp 19.755,9 ha (chiÕm 28,76%); ®Êt ch−a sö dông rÊt lín 35.556,35 ha (chiÕm 51,77%). DiÖn tÝch c©y l−¬ng thùc cña to n huyÖn l 6.825ha, chñ yÕu l c©y ng« 4.175ha (chiÕm 61,17%) v c©y lóa 2.650ha (chiÕm 38,83%). Theo sè liÖu thèng kª cña Phßng thèng kª huyÖn 10/2004 (Sè liÖu thèng kª, 2005) to n huyÖn cã: 130.428 con g ; 14.727 con vÞt ngan; 25.473 con lîn; 10.759 con tr©u; 4.423 con ngùa v 784 con bß. Tû lÖ t¨ng ® n gia sóc gia cÇm b×nh qu©n trong 3 n¨m tõ 2001 - 2004 rÊt cao, t¨ng nhanh nhÊt l ® n dª 11,98%, bß 7,25%, ngùa 3,97% ®øng thø 3, lîn 2,67, sau ®ã ®Õn gia cÇm, thuû cÇm v tr©u tõ 0,91 - 0,97%. Ng−êi d©n ch¨n nu«i ngùa chñ yÕu l phôc vô cho s¶n xuÊt, l ph−¬ng tiÖn ®i l¹i, vËn chuyÓn h ng ho¸ (thå h ng). T¹i huyÖn ® h×nh th nh chî ngùa v ®−îc häp v o ng y chñ nhËt h ng tuÇn. Sè ngùa tËp trung v o ng y chî phiªn kho¶ng 200 -300 con. N¨m 2005 chóng t«i tiÕn h nh nghiªn cøu ®Ò t i: “§¸nh gi¸ thùc tr¹ng ® n ngùa t¹i huyÖn B¾c H - L o cai” nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ® n ngùa cña huyÖn B¾c H ®Ó l m c¬ së cho viÖc lai t¹o n©ng cao chÊt l−îng ® n ngùa cña huyÖn.
VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §èi t−îng, thêi gian v ®Þa ®iÓm nghiªn cøu -§èi t−îng nghiªn cøu trªn ® n ngùa néi nu«i ë huyÖn B¾c H - L o Cai. -Thêi gian nghiªn cøu tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005. -§Þa ®iÓm nghiªn cøu: T¹i 5 x cña huyÖn, ®Æc tr−ng cho 3 vïng kh¸c nhau: Vïng th−îng: X T¶ V¨n Ch−, x Lïng Ph×nh; Vïng Trung: X LÇu ThÝ Ng i, x Th¶i Gi ng Phè; v Vïng h¹: x NËm Mßn. Néi dung nghiªn cøu T×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i ngùa t¹i huyÖn B¾c H Sè l−îng v sù ph©n bè ® n ngùa ë huyÖn B¾c H C¬ cÊu ® n ngùa ë huyÖn TËp qu¸n ch¨n nu«i ngùa cña ng−êi d©n huyÖn B¾c H Mét sè chØ tiªu vÒ sinh tr−ëng cña ® n ngùa huyÖn B¾c H ë c¸c giai ®o¹n tuæi -Khèi l−îng tÝch luü (kg/con) -Sinh tr−ëng tuyÖt ®èi (gr/con/ng y) v sinh tr−ëng t−¬ng ®èi (%) -KÝch th−íc mét sè chiÒu ®o: Vßng ngùc, D i th©n chÐo, cao v©y. Kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ® n ngùa ®iÒu tra -Tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu -Tuæi ®Î løa ®Çu -Kho¶ng c¸ch gi÷a hai løa ®Î -Tû lÖ ®Î cña ® n ngùa Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - C¨n cø v o sè liÖu thèng kª h ng n¨m cña phßng thèng kª huyÖn B¾c H . - §iÒu tra qua sæ s¸ch theo dâi cña c¸c x . - Pháng vÊn trùc tiÕp c¸c hé. - X¸c ®Þnh kÝch th−íc 3 chiÒu ®o (vßng ngùc, d i th©n chÐo, cao v©y) theo gi¸o tr×nh ch¨n nu«i tr©u bß tr−êng §HNNI - 1991 + Vßng ngùc (VN): l chu vi cña vßng ngùc ®−îc ®o sau x−¬ng b¶ vai theo chiÒu th¼ng ®øng, ®o b»ng th−íc d©y. + D i th©n chÐo (DTC): L kho¶ng c¸ch giao ®iÓm tr−íc cña khíp x−¬ng b¶ vai v ®iÓm cuèi cña u ngåi x−¬ng chËu ®o theo ®−êng chÐo. §o b»ng th−íc gËy. + Cao v©y (CV): l kho¶ng c¸ch tõ mám cao nhÊt trªn gi÷a 2 x−¬ng b¶ vai ®Õn mÆt ®Êt. §o b»ng th−íc gËy. - X¸c ®Þnh khèi l−îng cña ngùa ë c¸c løa tuæi tõ s¬ sinh ®Õn trªn 48 th¸ng tuæi ®−îc c©n b»ng c©n ®iÖn tö Rudweigh - Tèc ®é t¨ng träng tuyÖt ®èi v t−¬ng ®èi cña gia sóc ®−îc tÝnh theo c«ng thøc Pck - P®k Pck - P®k T¨ng träng tuyÖt ®èi = ------------------- T¨ng träng t−¬ng ®èi = ------------------ x 100 ; (Pck + P®k) / 2 Thêi gian nu«i Trong ®ã: P®k l khèi l−îng ®Çu kú; Pck l khèi l−îng cuèi kú
-X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vÒ sinh s¶n: sö dông sè liÖu ®−îc thu thËp chñ yÕu qua sæ s¸ch cña m¹ng l−íi thèng kª v thó y ®Þa ph−¬ng v ®iÒu tra trùc tiÕp c¸c hé ch¨n nu«i theo b¶ng c©u hái chuÈn bÞ s½n.. Xö lý sè liÖu C¸c sè liÖu thu thËp ®−îc tÝnh to¸n thèng kª trªn m¸y tÝnh theo ch−¬ng tr×nh Excel 7.0. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn T×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i ngùa t¹i huyÖn B¾c H Sè l−îng v sù ph©n bè ® n ngùa ë huyÖn qua c¸c n¨m (B¶ng 1) Qua B¶ng 1 cho thÊy: § n ngùa ®−îc ph©n bè ë 21 x v thÞ trÊn. Tèc ®é t¨ng ® n ngùa b×nh qu©n ë huyÖn B¾c H trong 4 n¨m tõ 2001 ®Õn 2005 kh¸ cao 3,41% (4.492 con so víi 3.952 con). Nh−ng trong c¸c n¨m (n¨m sau so víi n¨m tr−íc) l¹i kh«ng ®Òu nhau, n¨m 2002 so víi n¨m 2001 t¨ng 2,96%, n¨m 2003 t¨ng m¹nh 7,00%, tõ n¨m 2004 l¹i cã chiÒu h−íng t¨ng chËm 1,58% v n¨m 2005 t¨ng 1,56%. B¶ng 1. Sè l−îng v sù ph©n bè ® n ngùa qua c¸c n¨m TT X , thÞ trÊn 2001 2002 2003 2004 2005 Tèc ®é t¨ng ® n BQ (%) 1 ThÞ trÊn 0 6 6 27 75 0 2,50 2 Lïng Ph×nh 200 207 217 219 220 0 3 Lïng C¶i 84 88 98 90 84 -6,56 4 B¶n Gi 99 99 109 99 73 5 T¶ V¨n Ch− 192 197 117 137 140 -6,77 9,72 6 T¶ Cñ Tû 36 40 46 49 50 -0,89 7 Ho ng Thu Phè 306 314 374 337 295 2,21 8 B¶n Phè 441 454 484 483 480 9 LÇu ThÝ Ng i 65 69 69 105 190 48,07 3,41 10 Th¶i Gi ng Phè 308 315 395 371 350 16,03 11 Na Hèi 368 374 414 509 604 0,13 12 T Ch¶i 195 202 232 210 196 11,65 13 B¶n LiÒn 206 211 221 278 302 14 Cèc Ly 433 442 541 517 495 3,58 0 15 NËm Mßn 362 368 388 376 362 -14,14 16 NËm §Ðt 198 203 203 142 86 7,45 17 NËm Kh¸nh 57 60 60 68 74 18 B¶o Nhai 71 75 75 63 56 -5,28 -3,59 19 NËm Lóc 188 194 134 151 161 2,61 20 Cèc LÇu 134 140 160 154 148 B¶n C¸i 116,66 21 9 11 11 38 51 Céng: 3.952 4.069 4.354 4.423 4.492 3,41 So s¸nh (%): 100,00 102,96 107,00 101,58 101,56 Nguån: Phßng Thèng kª, huyÖn B¾c H , L o Cai, 2005 Tèc ®é t¨ng ® n ngùa ë c¸c x trong c¸c n¨m còng cã sù biÕn ®éng rÊt m¹nh, t¨ng cao nhÊt l x B¶n C¸i 116,66%, LÇu ThÝ Ng i 48,07%, Na Hèi 16,03%, B¶n LiÒn 11,65%; Tèc ®é gi¶m ® n m¹nh ë mét sè x nh−: NËm §Ðt gi¶m 14,14%, T¶ V¨n Ch− gi¶m 6,77%, B¶n Gi gi¶m 6,56%, B¶o Nhai gi¶m 5,28%. Sù t¨ng gi¶m n y chñ yÕu ë n¨m 2004 sau khi huyÖn ®−a ra nghÞ quyÕt chuyªn ®Ò vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i, quy ho¹ch l¹i c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i ®Õn tõng x . C¬ cÊu ® n ngùa cña huyÖn B¾c H
B¶ng 2: C¬ cÊu ® n ngùa ®−îc ®iÒu tra TT X ®iÒu tra Sè ngùa Ngùa c¸i (con) Ngùa ®ùc (con) ®iÒu tra Tæng sè 36 Tæng sè 36 1 NËm mßn 72 115 21 14 80 37 15 6 16 2 Th¶i Gi ng Phè 62 99 15 14 70 33 14 5 14 3 LÇu ThÝ Ng i 38 61 10 9 42 19 8 6 5 4 Lïng Ph×nh 54 97 13 13 71 28 14 4 10 5 T¶ v¨n Ch− 61 88 14 15 59 32 9 7 16 Tæng: 609 460 73 65 322 149 60 28 61 % theo løa tuæi 100 15,87 14,13 70,00 100 40,27 18,79 40,93 % theo tÝnh bÞªt 100 75,53 24,47 - Qua ®iÒu tra ë 5 x , víi tæng sè 609 ngùa ®−îc ®iÒu tra, chiÕm 48,25% tæng sè ngùa ë 5 x (609/1262 con) cho thÊy: Tû lÖ ngùa c¸i (460 con) chiÕm 75,53%, ngùa ®ùc (149 con) chiÕm 24,47%. V× thêi ®iÓm ®iÒu tra v o th¸ng 4, khi ®ã sè ngùa 36 th¸ng tuæi chiÕm tû lÖ kh¸ cao 70 % (322/460con). §©y sÏ l ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng ® n ®Òu ®Æn h ng n¨m. Qua ®iÒu tra cho thÊy: Ng−êi d©n ë huyÖn B¾c H thÝch nu«i ngùa c¸i h¬n v× hä ®ang thùc hiÖn ph−¬ng thøc ch¨n nu«i thå h ng kÕt hîp víi sinh s¶n. Do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh cña huyÖn l ®åi nói cao, giao th«ng ®i l¹i khã kh¨n nªn ngùa l ph−¬ng tiÖn chÝnh trong viÖc vËn chuyÓn h ng ho¸, ®i l¹i cña ng−êi d©n n¬i ®©y. So s¸nh víi kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i Trïng Kh¸nh (Cao B»ng) v Ho ng Su Ph× (H Giang) th× thÊy: Tû lÖ ngùa c¸i > 36 th¸ng tuæi ë B¨c H t−¬ng ®−¬ng víi ë Trïng Kh¸nh (52,87% so víi 52,21%), nh−ng cao h¬n so víi Ho ng Su Ph× (35,16%). TËp qu¸n ch¨n nu«i ngùa cña ng−êi d©n huyÖn B¾c H *Nu«i d−ìng, ch¨m sãc v qu¶n lý: Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Þa h×nh v sinh th¸i nªn ph−¬ng thøc ch¨n nu«i ngùa cña ng−êi d©n huyÖn B¾c H vÉn chñ yÕu l qu¶ng canh, tËn dông nguån thøc ¨n tù nhiªn. Nguån thøc ¨n sö dông chñ yÕu l cá tù nhiªn, l¸ rõng, cã bæ sung ng« h¹t, c¸m, thãc, s¾n. Nh÷ng ng y l m viÖc ngùa ®−îc bæ sung 1-2 kg ng« hoÆc thãc, s¾n. Ngùa ®−îc ch¨n th¶ tõ 10 giê ®Õn 15 giê, cßn l¹i phÇn lín thêi gian ngùa ®−îc nhèt trong chuång hoÆc ®i l m. Nh÷ng ng y nhèt kh«ng ch¨n th¶, c¾t cá cho ¨n t¹i chuång tõ 15 ®Õn 20 kg cá, kh«ng cã bæ sung thøc ¨n kh¸c. Ng−êi d©n còng ® cã biÕt tËn dông phÕ phô phÈm tõ n«ng nghiÖp (l¸ ng«) l m thøc ¨n cho ngùa nh−ng ch−a nhiÒu. *VÒ chuång tr¹i: HÇu nh− c¸c hé ® l m chuång nhèt ngùa, mét sè Ýt hé l m chuång ngùa c¸ch nh , cßn phÇn lín chuång th−êng ®−îc l m ngay liÒn víi ®Çu nh hoÆc ngay hiªn cöa nh , nÒn chuång ®−îc l¸t gç. TËp qu¸n kh«ng dän vÖ sinh chuång th−êng xuyªn m ®Ó ph©n r¶i r¸c xung quanh chuång l hiÖn t−îng phæ biÕn ë ®©y. *C«ng t¸c gièng v sinh s¶n cña ® n ngùa: ho n to n tù nhiªn ch−a ®−îc chó ý qu¶n lý, chän läc v theo dâi phèi gièng. *Sö dông ngùa phôc vô cho con ng−êi: Ngùa l ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn h ng ho¸ v ®i l¹i cña ng−êi d©n miÒn nói rÊt h÷u hiÖu v tiÖn lîi do ®Þa h×nh ®åi nói cao, giao th«ng ®i l¹i rÊt khã kh¨n, kho¶ng c¸ch tõ nh ®Õn n−¬ng rÉy xa. Ngùa thå c©y gièng, h¹t gièng, ph©n bãn lªn n−¬ng v thå s¶n phÈm thu ho¹ch tõ n−¬ng vÒ nh . Ngùa thå h ng ho¸ xuèng chî b¸n v thå l−¬ng thùc, thùc phÈm, h ng ho¸ mua tõ chî vÒ. *C«ng t¸c thó y: Nh×n chung dÞch bÖnh trªn ® n ngùa s¶y ra Ýt, chñ yÕu l bÖnh nhiÖt th¸n s¶y ra n¨m 1990 v n¨m 1998 ë mét sè x , ®Õn nay dÞch bÖnh n y ® kh«ng s¶y ra
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, h ng n¨m ® n ngùa ®−îc tiªm phßng ®Þnh kú bÖnh nhiÖt th¸n, nh−ng tû lÖ thÊp, chñ yÕu tËp trung ë nh÷ng x ® s¶y ra dÞch, cßn nh÷ng x kh¸c hÇu nh− l kh«ng tiªm. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña ® n ngùa nu«i t¹i huyÖn B¾c H B¶ng 3 : Khèi l−îng cña ngùa qua c¸c giai ®o¹n tuæi Ngùa ®ùc Ngùa c¸i So s¸nh Tuæi ngùa (th¸ng) n (con) n (con) (%) ♂/♀ (kg) Mean ± SE Mean ± SE S¬ sinh 25 28 0,68 3,89 18,13 ± 0,52 17,45 ± 0,72 6 35 45 1,10 1,42 78,45 ± 2,48 77,35 ± 2,25 12 9 20 0,64 0,58 110.28 ± 3,26 109,64 ± 3,19 24 9 22 2,40 1,59 152,65 ± 3,45 150,25 ± 3,38 36 10 23 1,52 0,92 167,46 ± 3,59 165,94 ± 3,55 48 26 99 1,13 0,64 176,37 ± 3,78 175,24 ± 3,74 >48 35 223 4,80 2,72 180,95 ± 3,92 176,15 ± 3,89 Qua ®iÒu tra ® n ngùa ë huyÖn B¾c H - L o Cai víi tæng sè ngùa ®iÒu tra l 609 con ë tõ s¬ sinh ®Õn trªn 48 th¸ng tuæi, trong ®ã ngùa ®ùc 149 con, ngùa c¸i 460 con, cho thÊy: Khèi l−îng s¬ sinh con ®ùc: 18,13kg, con c¸i: 17,45kg; §Õn giai ®o¹n tr−ëng th nh ngùa ®ùc cã khèi l−îng 180,95kg, ngùa c¸i l 176,15kg. §Æng §×nh Hanh v cs. (1999) ® ®iÒu tra ® n ngùa ë huyÖn Ho ng Su Ph× (H Giang) v Trïng kh¸nh (Cao B»ng) cho thÊy: Giai ®o¹n tr−ëng th nh ngùa ë Ho ng Su Ph× ®¹t 173,3kg (®ùc), 160kg (c¸i) v ngùa ë Trïng Kh¸nh l 179kg (®ùc), 170kg (c¸i). Nh− vËy, ngùa ë vïng n y cã khèi l−îng cao h¬n so víi c¸c vïng ®iÒu tra trªn (180,95kg so víi 173,3kg v 179kg ë con ®ùc, 176,15 so víi 160kg v 170kg ë con c¸i). § n ngùa nu«i ë Trung t©m chñ yÕu l ngùa c¸i tr−ëng th nh, ®−îc chän läc ë c¸c ®Þa ph−¬ng råi ®−a vÒ nu«i l m c¸i nÒn cho lai víi ngùa ®ùc Cabac®in t¹o ra con lai F1, t¹i Trung t©m kh«ng nh©n thuÇn ngùa néi. So s¸nh víi ngùa ViÖt Nam cho thÊy ngùa ë B¾c H cã khèi l−îng nhØnh h¬n (tõ 176,15 ®Õn 180,95kg so víi 160 ®Õn 170kg), Nh−ng nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi ngùa Cabacdin (450 - 550kg) v ngùa lai 25% m¸u Cabacdin (240 - 260kg) (Minh Ngäc, 2000). Theo Lª ViÕt Ly v cs. (1999), ngùa ViÖt Nam cã khèi l−îng s¬ sinh l 20 - 21kg, khèi l−îng tr−ëng th nh l 160 - 170kg. Nh− vËy ngùa B¾c H cã khèi l−îng s¬ sinh nhá h¬n, nh−ng khèi l−îng tr−ëng th nh cã nhØnh h¬n. B¶ng 4 : Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi v tuyÖt ®èi cña ngùa B¾c H Th¸ng tuæi Sinh tr−ëng tuyÖt ®èi (gr/con/ng y) Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi (%) §ùc C¸i §ùc C¸i SS - 6 335,11 332,77 124,91 126,37 > 6 - 12 176,83 179,39 33,73 34,53 >12 - 24 117,69 112,80 32,23 31,25 >24 - 36 41,34 43,58 9,25 9,92 >36 - 48 24,75 25,83 5,18 5,45
Th¸ng tuæi Sinh tr−ëng tuyÖt ®èi (gr/con/ng y) Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi (%) §ùc C¸i §ùc C¸i TB tõ SS - 48 109,88 109,57 - - Qua B¶ng 4 cho thÊy: Sinh tr−ëng tuyÖt ®èi v t−¬ng ®èi cña ngùa nu«i ë B¾c H còng theo quy luËt ph¸t triÓn chung l t¨ng träng nhanh ë giai ®o¹n ®Çu v gi¶m dÇn theo c¸c giai ®o¹n tuæi. Tõ s¬ sinh ®Õn 6 th¸ng tuæi t¨ng 335,11 g/con/ng y (ngùa ®ùc) v 332,77 g/con/ng y (ngùa c¸i), ®Õn giai ®o¹n >36 - 48 th¸ng tuæi chØ ®¹t 24,75 g/con/ng y (ngùa ®ùc) v 25,83 g/con/ng y (ngùa c¸i). Nh×n chung ngùa ë ®©y t¨ng träng rÊt chËm trung b×nh tõ s¬ sinh ®Õn 4 n¨m tuæi chØ ®¹t 109,88 g/con/ng y (ngùa ®ùc), 109,57 g/con/ng y (ngùa c¸i). B¶ng 5: KÝch th−íc mét sè chiÒu ®o chÝnh Th¸ng TÝnh Cao v©y D i th©n Vßng ngùc tuæi biÖt n (con) Mean Mean Mean ± SE ± SE ± SE S¬ sinh 25 66,42 0,51 51,27 0,91 56,82 0,39 6 35 88,35 0,62 69,54 0,65 92,45 0,76 12 9 101,62 0,79 81,25 1,10 101,56 0,95 §ùc 24 9 110,58 0,87 95,15 1,13 116,94 1,28 36 10 113,65 0,92 107,35 1,15 124,15 2,12 48 26 115,42 1,10 114,58 1,24 126,87 2,64 >48 35 117,92 1,15 120,45 1,31 127,25 2,87 S¬ sinh 28 65,71 0,62 51,25 0,12 55,33 0,41 6 45 87,27 0,58 67,48 0,62 93,65 0,68 12 20 99,92 0,79 78,65 0,98 103,58 0,87 C¸i 24 22 108,55 1,01 93,71 1,14 117,78 1,32 36 23 111,85 0,94 105,52 1,12 125,75 2,15 48 99 114,46 1,05 111,48 1,21 128,67 2,48 >48 223 115,25 1,12 117,67 1,35 129,42 2,65 KÕt qu¶ ë B¶ng 5 cho thÊy: Ngùa ë huyÖn B¾c H cã tÇm vãc nhá, khi tr−ëng th nh cao v©y ®¹t 117,92cm (®ùc), 115,25cm (c¸i); d i th©n chÐo ®¹t 120,45cm (®ùc), 117,67cm (c¸i); Vßng ngùc ®¹t 127,25cm (®ùc), 129,42cm (c¸i). Theo §Æng §×nh Hanh v cs. (1999), cao v©y cña ngùa nu«i ë Trïng Kh¸nh l 115,86cm (®ùc) v 114,56cm (c¸i), cßn ngùa ë Ho ng Su Ph× l 112,86cm (®ùc) v 111,50cm (c¸i). Nh− vËy ngùa ë B¾c H cã cao v©y cao h¬n so víi ngùa ë Trïng kh¸nh v Ho ng Su Ph×. So s¸nh víi ngùa ViÖt Nam th× ngùa B¨c H cã chiÒu cao v©y l t−¬ng ®−¬ng, cßn chiÒu d i th©n chÐo v vßng ngùc th× cao h¬n (Lª ViÕt Ly v cs, 1999). So víi Cabac®in v ngùa lai th× ngùa B¾c H thÊp h¬n rÊt nhiÒu (Minh Ngäc, 2000). Tõ nh÷ng ph©n tÝch ë trªn cho thÊy: Ngùa nu«i ë B¾c H cã khèi l−îng nhá, kÝch th−íc mét sè chiÒu ®o thÊp. Ch¨n nu«i ngùa ë ®©y kh¸ ph¸t triÓn, tuy nhiªn c«ng t¸c chän läc v lai t¹o ë ®©y ch−a ®−îc ng−êi d©n chó ý, ngùa c¸i kh«ng chän läc, ngùa ®ùc chñ yÕu tõ trong ® n sinh ra gi÷ l¹i qua rÊt nhiÒu ®êi, cã tÇm vãc nhá bÐ. MÆt kh¸c, ch¨n nu«i ngùa ë ®©y theo ph−¬ng thøc qu¶ng canh, ch¨n th¶ l chÝnh, thøc ¨n chñ yÕu l cá tù nhiªn v l¸ rõng nªn hiÖn t−îng thiÕu thøc ¨n trong vô ®«ng l phæ biÕn. Tõ ®ã ® dÉn ®Õn chÊt l−îng v søc l m viÖc cña ® n ngùa thÊp. Kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ® n ngùa t¹i huyÖn B¾c H B¶ng 6: Kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ® n ngùa t¹i huyÖn B¾c H
ChØ tiªu n (con) Mean ± SE -Tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu 42 25,8 ± 3,15 -Tuæi ®Î løa ®Çu (th¸ng) 25 37,5 ± 2.24 -Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î (th¸ng) 150 17,5 ± 0,74 -Tû lÖ ®Î (%) 157 48,7 ± 1,35 So s¸nh víi kÕt qu¶ ®iÒu tra ngùa ë Trïng Kh¸nh v Ho ng Su Ph× cho thÊy ngùa ë B¾c H cã kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î thÊp h¬n (17,5 th¸ng so víi 21,12 th¸ng ë Trïng Kh¸nh v 22,12 th¸ng ë Ho ng Su Ph×). Tû lÖ ®Î t−¬ng ®−¬ng so víi ngùa ë Ho ng Su Ph× (49,45%), nh−ng thÊp h¬n so víi ngùa ë Trïng Kh¸nh (54%). KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ KÕt luËn -§ n ngùa ë huyÖn B¾c H ®−îc ph©n bè ë 21 x v thÞ trÊn trong huyÖn. T¨ng ® n b×nh qu©n trong 4 n¨m ®¹t 3,41%. C¬ cÊu ® n ngùa c¸i trªn 36 th¸ng tuæi l 70,0% so víi tæng ® n ngùa c¸i, 52,87% so víi tæng ® n ngùa ®iÒu tra. §©y l ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng ® n h ng n¨m. -Sö dông ngùa cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng theo h−íng thå, kÕt hîp víi sinh s¶n. Ch¨n th¶ theo ph−¬ng thøc qu¶ng canh. -Ngùa ë B¾c H cã khèi lù¬ng nhá giai ®o¹n tr−ëng th nh chØ ®¹t 180,95 kg ®èi víi ngùa ®ùc, 176,15 kg ®èi víi ngùa c¸i. TÇm vãc thÊp bÐ cao v©y chØ ®¹t 117,92 cm (ngùa ®ùc), 115,25 cm (ngùa c¸i) -Kh¶ n¶ng sinh s¶n thÊp, kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î l 17,5 th¸ng, Tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu 25,8 th¸ng, tuæi ®Î løa ®Çu 37,5 th¸ng, tû lÖ ®Î h ng n¨m thÊp 48,7%. §Ò nghÞ TiÕn h nh chän läc v lai t¹o víi ngùa ®ùc lai 50% m¸u Cabacdin t¹o ngùa lai, nh»m n©ng cao tÇm vãc v søc l m viÖc cña ngùa ®Þa ph−¬ng.