Kết quả nghiên cứu nhóm giun đất (Oligochaeta) và các nhóm Mesofauna khác ở khu vực núi Tà Đùng, tỉnh Đắc Nông

27(4): 19-27 T¹p chÝ Sinh häc 12-2005<br /> <br /> <br /> <br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu nhãm giun ®Êt (oligochaeta) vµ c¸c nhãm<br /> mesofauna kh¸c ë khu vùc nói tµ ®ïng, tØnh §¾c n«ng<br /> <br /> Huúnh ThÞ Kim Hèi<br /> <br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> <br /> Lµ mét trong 4 bèn ®Ønh nói cao cña vïng l−îng, trong ®ã 12 hè ë rõng vµ 12 hè ë n−¬ng<br /> T©y Nguyªn, nói Tµ §ïng (1982 m) nèi tiÕp víi lóa.<br /> d1y nói Ch− Yang Sin t¹o thµnh b×nh phong 1. Thµnh phÇn loµi vµ ph©n bè cña giun ®Êt<br /> §«ng Tr−êng S¬n v÷ng ch¾c. Nã kh«ng chØ lµ<br /> (Oligochaeta) trong c¸c sinh c¶nh nghiªn<br /> rõng ®Çu nguån mµ cßn cã vai trß quan träng<br /> cøu ë khu vùc Tµ §ïng<br /> b¶o vÖ cho vïng T©y Nguyªn vµ c¸c tØnh duyªn<br /> h¶i Nam Trung Bé. C¸c kÕt qu¶ tr×nh bµy vÒ KÕt qu¶ ®Þnh l−îng cïng víi c¸c sè liÖu ®Þnh<br /> nhãm giun ®Êt (Oligochaeta) vµ c¸c nhãm ®éng tÝnh ë b¶ng 1 cho thÊy cã 10 loµi giun ®Êt thuéc<br /> vËt kh«ng x−¬ng sèng cì trung b×nh ë ®Êt 3 gièng, 3 hä. Gièng Pheretima cã sè loµi cao<br /> mesofauna kh¸c trong b¸o c¸o d−íi ®©y lµ nhÊt (8 loµi); cã 3 loµi ch−a x¸c ®inh ®−îc tªn<br /> nh÷ng sè liÖu ®Çu tiªn trong lÜnh vùc nghiªn cøu (Pheretima sp.1, Pheretima sp.2 vµ Pheretima<br /> tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña khu vùc nói Tµ §ïng, sp.3). Pheretima sp.1 lµ loµi duy nhÊt gÆp ë c¶ 3<br /> x1 §¾c Plao, tØnh §¾c N«ng. sinh c¶nh. Drawida delicata chØ gÆp ë n−¬ng<br /> lóa, Pheretima multitheca multitheca vµ<br /> I. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Pheretima sp.3 chØ gÆp ë ®Êt ven suèi.<br /> Pheretima houlleti lµ loµi phong phó nhÊt, gÆp ë<br /> 1. §Þa ®iÓm vµ thêi gian c¶ ®Êt rõng vµ ®Êt ven suèi, Pontoscolex<br /> C¸c mÉu vËt giun ®Êt vµ c¸c nhãm corethrurus rÊt phong phó ë ®Êt n−¬ng lóa. Sè<br /> mesofauna kh¸c ®−îc thu trong thêi gian tõ 15 loµi giun ®Êt gi¶m tõ ®Êt rõng (7 loµi) xuèng ®Êt<br /> ®Õn 28 th¸ng 11 n¨m 1998 ë c¸c sinh c¶nh: rõng ven suèi (6 loµi) vµ thÊp nhÊt ë ®Êt n−¬ng lóa (4<br /> thø sinh (ë ®é cao 430 m vµ 970 m), rõng loµi).<br /> nguyªn sinh (®é cao trªn 1000 m), ®Êt trång trät<br /> sau n−¬ng rÉy (n−¬ng lóa ë ®é cao 430 m) vµ 2. §é phong phó cña giun ®Êt (Oligochaeta)<br /> ®Êt ven suèi. trong c¸c sinh c¶nh nghiªn cøu ë khu vùc<br /> Tµ §ïng<br /> 2. Ph−¬ng ph¸p<br /> MÉu vËt ®−îc thu trong c¸c hè ®µo ®Þnh ë ®Êt rõng, ®1 gÆp 3 loµi giun ®Êt:<br /> Pheretima houlleti, Ph. exilis vµ Pheretima sp.1<br /> l−îng, cã kÝch th−íc 50 × 50 cm, theo ®é s©u<br /> (b¶ng 2), trong ®ã, Pheretima houlleti phong<br /> cña tõng líp dµy 10cm cho ®Õn khi hÕt ®éng vËt<br /> phó h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi. Kh«ng<br /> (Ghiliarov, 1975) [2]. Sè liÖu ®−îc tÝnh to¸n trªn<br /> nh÷ng thÕ, ®©y cßn lµ loµi duy nhÊt ph©n bè ë 2<br /> 1m2 ®Êt. Song song víi c¸c hè ®µo ®Þnh l−îng,<br /> ®é s©u A1 vµ A2 vµ ®Òu cã ®é phong phó cao ë<br /> cßn tiÕn hµnh thu mÉu vËt ®Þnh tÝnh ®Ó xem xÐt<br /> thµnh phÇn loµi cña giun ®Êt. MÉu vËt ®−îc ®Þnh c¸c tÇng ®Êt. Pontoscolex corethrurus lµ loµi<br /> h×nh vµ cè ®Þnh trong phãcmalin 4%; ®−îc l−u nÒn cña vïng ®åi; trong sinh c¶nh rõng thø sinh<br /> gi÷ t¹i Phßng Sinh th¸i M«i tr−êng ®Êt cña ViÖn ë ®é cao 430 m ®1 gÆp loµi nµy víi ®é phong<br /> Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt. phó cao vÒ sè l−îng. B¶ng 2 cho thÊy, tÇng A1<br /> (0-10 cm) ®1 gÆp c¶ 3 loµi giun ®Êt thuéc gièng<br /> II. KÕt qu¶ NGHI£N CøU Pheretima nh−ng tÇng A2 (10-20 cm) chØ gÆp 1<br /> loµi. Sè l−îng vµ sinh khèi trung b×nh trong 1m2<br /> MÉu vËt cña nhãm giun ®Êt vµ c¸c nhãm ®Êt còng gi¶m theo ®é s©u cña líp ®Êt. Trung<br /> mesofauna kh¸c ®−îc thu ë 24 hè ®µo ®Þnh b×nh trong 1 m2 ®Êt cã 34 c¸ thÓ vµ 14,1g.<br /> 19<br />  Trong 12 hè ®µo ®Þnh l−îng ë ®Êt rõng theo sp.1 vµ ë s−ên dèc chØ gÆp Ph. exilis. ë ®Ønh<br /> ®é dèc ®Þa h×nh, ®1 gÆp 3 loµi giun ®Êt thuéc dèc, kh«ng gÆp loµi nµo. Trong khi ®ã, theo sù<br /> gièng Pheretima (b¶ng 3), Ph. houlleti phong t¨ng dÇn cña ®é cao, sè l−îng vµ sinh khèi l¹i<br /> phó h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi ë c¶ ch©n gi¶m dÇn (66,7 con/m2-33,7 g/m2 ë ch©n dèc vµ<br /> vµ s−ên dèc; cßn ë ch©n dèc chØ gÆp Pheretima 32,7 con/m2-10,9 g/m2 ë s−ên dèc).<br /> <br /> B¶ng 1<br /> Thµnh phÇn loµi vµ ph©n bè cña giun ®Êt (Oligochaeta)<br /> trong c¸c sinh c¶nh nghiªn cøu ë Tµ §ïng<br /> STT Loµi §Êt rõng §Êt ven suèi §Êt n−¬ng lóa<br /> Moniligastridae Claus, 1880<br /> 1. Drawida Mich, 1900<br /> 1 Drawida delicata Gates, 1962 *<br /> GLOSSOSCOLECIDAE Mich, 1928<br /> 2. Pontoscolex Schmard, 1981<br /> 2 Pontoscolex corethrurus(Mǖller, 1856) * *,+<br /> MEGASCOLECIDAE Michaelsen, 1900<br /> 3. Pheretima Kinberg, 1867<br /> 3 Pheretima digna Chen, 1946 * *,+<br /> 4 Ph. exilis Gates, 1935 *,+ *<br /> 5 Ph. houlleti (Perrier, 1872) *,+ *<br /> 6 Ph. multitheca multitheca Chen, 1938 *<br /> 7 Ph. robusta (Perrier, 1873) *<br /> 8 Pheretima sp.1 *,+ * *<br /> 9 Pheretima sp.2 * *<br /> 10 Pheretima sp.3 *<br /> Tæng sè loµi 7 6 4<br /> Ghi chó: *. loµi ®1 gÆp trong hè ®µo ®Þnh tÝnh; +. loµi ®1 gÆp trong hè ®µo ®inh l−îng.<br /> B¶ng 2<br /> Ph©n bè vµ ®é phong phó theo ®é s©u cña ba loµi giun ®Êt Pheretima<br /> ë sinh c¶nh rõng Tµ §ïng<br /> TÝnh chung Ph©n bè theo ®é s©u<br /> STT Loµi N = 12 A1 (0 - 10 cm) A2 (10 - 20 cm)<br /> n% p% n% p% n% p%<br /> 1 Pheretima exilis 9,8 2,4 11,0 2,8<br /> 2 Ph. houlleti 77,5 47,6 74,7 36,9 100 100<br /> 3 Pheretima sp.1 2,9 27,7 3,3 26,1<br /> Pheretima non 9,8 28,3 11,0 34,1<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 408 364 44<br /> Tæng sinh khèi (g) 169,6 140,8 28,8<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 34 30,3 3,7<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 14,1 11,7 2,4<br /> <br /> Ghi chó: N. sè hè ®µo; TB. trung b×nh; n%. ®é phong phó vÒ sè l−îng; p%. ®é phong phó vÒ sinh khèi.<br /> 20<br />  B¶ng 3<br /> Ph©n bè vµ ®é phong phó cña ba loµi giun ®Êt Pheretima theo ®é dèc<br /> ë sinh c¶nh rõng Tµ §ïng<br /> TÝnh chung Ph©n bè theo ®é dèc<br /> STT Loµi N = 12 Ch©n (N = 3) S−ên (N = 6) §Ønh (N = 3)<br /> n% p% n% p% n% p% n% p%<br /> 1 Pheretima exilis 9,8 2,4 20,4 6,1<br /> 2 Ph. houlleti 77,5 47,6 78 28,1 75,5 75,5<br /> 3 Pheretima sp.1 2,9 21,7 6 36,3<br /> Pheretima non 0,1 28,3 16 35,6 4,1 18,4<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 408 200 196<br /> Tæng sinh khèi (g) 169,6 101,2 65,2<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 34 66,7 32,7<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 14,1 33,7 10,9<br /> Ghi chó: nh− b¶ng 2.<br /> Cïng víi c¸c sè liÖu ®Þnh l−îng ë c¸c sinh chØ gÆp ë hai ®ai cao 970 m vµ 1200-1600 m.<br /> c¶nh rõng Tµ §ïng, ®1 tiÕn hµnh thu mÉu ®Þnh Ph. robusta vµ Pheretima sp.1 chØ gÆp ë ®ai cao<br /> tÝnh giun ®Êt ë c¸c ®ai cã ®é cao kh¸c nhau 430 970 m, cßn Pheretima sp.2 vµ Ph. digna chØ gÆp<br /> m, 970 m, 1200-1600 m. B¶ng 4 cho thÊy ®1 ë ®ai cao 1200-1600 m.<br /> gÆp 7 loµi giun ®Êt. Cã 4 loµi giun ®Êt ®1 gÆp t¹i Sù phong phó h¬n vÒ sè l−îng cña c¸c loµi<br /> c¸c ®ai cao 970 m vµ 1200-1600 m, cßn chØ gÆp giun ®Êt ë c¸c ®ai cao cho thÊy rÊt cÇn thiÕt<br /> 2 loµi giun ®Êt ë ®ai cao 430 m. më réng h¬n n÷a c¸c nghiªn cøu ë c¸c ®ai cao<br /> Pontoscolex corethrurus chØ gÆp ë ®ai cao trong khu vùc Tµ §ïng ®Ó thÊy râ h¬n sù ®a<br /> 430 m. Ph. houlleti gÆp ë c¶ 3 ®ai cao. Ph. exilis d¹ng vÒ thµnh phÇn loµi cña giun ®Êt.<br /> B¶ng 4<br /> Ph©n bè cña c¸c loµi giun ®Êt theo ®ai ®é cao t¹i khu vùc nghiªn cøu Tµ §ïng<br /> §ai ®é cao<br /> STT Loµi<br /> 430 m 970 m 1200-1600 m<br /> 1 Pontoscolex corethrurus +<br /> 2 Pheretima digna +<br /> 3 Ph. exilis +<br /> 4 Ph. houlleti + + +<br /> 5 Ph. robusta +<br /> 6 Pheretima sp.1 +<br /> 7 Pheretima sp.2 + +<br /> Tæng sè loµi 2 4 4<br /> <br /> Pheretima houlleti kh«ng chØ ph©n bè s©u ®1 gÆp 2 loµi giun ®Êt: Pheretima digna vµ<br /> trong hè ®µo ë c¸c tÇng ®Êt mµ cßn ph©n bè Pontoscolex corethrurus (b¶ng 5). C¶ 2 loµi chØ<br /> réng ch©n vµ s−ên dèc vµ lµ loµi ph©n bè réng ë gÆp ë tÇng A1 (0-10 cm). Trung b×nh trong 1 m2<br /> c¶ 3 ®ai cao 430 m, 970 m vµ 1200-1600 m. ®Êt cã 10,3 con vµ 1,6g giun ®Êt, trong ®ã,<br /> Pontoscolex corethrurus lµ loµi phong phó h¬n<br /> Trong c¸c hè ®µo ®Þnh l−îng ë n−¬ng lóa, c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi.<br /> 21<br />  B¶ng 5<br /> §é phong phó vµ ph©n bè theo ®é s©u cña c¸c loµi giun ®Êt ë n−¬ng lóa Tµ §ïng<br /> A1 (0-10 cm) (N = 12)<br /> STT Loµi<br /> n% p%<br /> 1 Pontoscolex corethrurus 93,5 97,8<br /> 2 Pheretima digna 6,5 2,2<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 124<br /> Tæng sinh khèi (g) 18,6<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 10,3<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 1,6<br /> Ghi chó: nh− b¶ng 2<br /> <br /> Theo ®é dèc ®Þa h×nh cña ®Êt n−¬ng lóa khèi cao (n% = 69,1; p% = 62,8).<br /> (b¶ng 6), Pheretima digna chØ gÆp ë ®Ønh dèc B¶ng 6 cho thÊy Pheretima digna lµ loµi gèc<br /> cßn Pontoscolex corethrurus gÆp c¶ ë ch©n vµ cña vïng nói vµ Pontosolex corethrus lµ loµi<br /> s−ên dèc. Pheretima digna lµ loµi tr−íc ®©y ë phæ biÕn ë vïng ®åi; chóng lµ nh÷ng sinh vËt<br /> khu vùc phÝa nam cña miÒn Trung chØ gÆp ë chØ thÞ cho vïng ®åi nói thÊp, ®1 gãp phÇn<br /> vïng nói vµ ®Êt ven suèi [3]. Pontoscolex kh¼ng ®Þnh ®Þa h×nh nghiªn cøu n−¬ng lóa lµ<br /> corethrurus lµ loµi phæ biÕn ë vïng ®åi, trong vïng ®åi vµ khu vùc nµy vèn lµ rõng nh−ng ®1<br /> khu vùc nghiªn cøu gÆp víi sè l−îng vµ sinh bÞ con ng−êi chÆt ph¸ lµm n−¬ng rÉy.<br /> <br /> B¶ng 6<br /> §é phong phó vµ ph©n bè cña c¸c loµi giun ®Êt ë ®Êt n−¬ng lóa<br /> theo ®é dèc cña ®Þa h×nh ë Tµ §ïng<br /> <br /> Ph©n bè theo ®é dèc<br /> TÝnh chung<br /> STT Loµi Ch©n (N = 3) S−ên (N = 6) §Ønh (N = 3)<br /> n% p% n% p% n% p% n% P%<br /> 1 Pontoscolex corethrurus 93,5 97,8 100 100 100 100<br /> 2 Pheretima digna 6,5 2,2 100 100<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 124 92 24 8<br /> Tæng sinh khèi (g) 18,6 14,8 3,4 0,4<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 10,3 30,7 4 2,7<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 1,6 4,9 0,6 0,1<br /> Ghi chó: nh− b¶ng 2<br /> <br /> 3. C¸c nhãm ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng ë nhãm: Geophilidae, Lithobiidae, Symphyla,<br /> ®Êt cì trung b×nh mesofauna kh¸c ë khu Lepidoptera chØ gÆp ë ®Êt rõng vµ 3 nhãm:<br /> vùc Tµ §ïng Carabidae (T), Curculionidae (A), Dermaptera<br /> chØ gÆp ë ®Êt n−¬ng lóa.<br /> Cïng víi sù cã mÆt cña nhãm giun ®Êt, Trong sè 18 nhãm mesofauna ®1 gÆp,<br /> trong khu vùc nghiªn cøu cßn cã 18 nhãm Araneidae vµ Scarabaeidae (A) lµ 2 nhãm gÆp<br /> mesofauna kh¸c (b¶ng 7); trong ®ã, ë ®Êt rõng phong phó h¬n c¶ vÒ sè l−îng vÒ sinh khèi,<br /> gÆp 15 nhãm, ë ®Êt n−¬ng lóa gÆp 14 nhãm vµ trong khi ®ã, hai nhãm Formicidae vµ Isoptera<br /> cã 11 nhãm gÆp ë c¶ 2 sinh c¶nh nµy. Cã 4 chØ phong phó vÒ sè l−îng.<br /> 22<br />  B¶ng 7<br /> <br /> Thµnh phÇn vµ ph©n bè cña c¸c nhãm mesofauna kh¸c ®· gÆp ë khu vùc Tµ §ïng<br /> <br /> STT Nhãm ®éng vËt §Êt rõng §Êt n−¬ng lóa<br /> ARACHNIDA<br /> 1 Araneidae *,+ *,+<br /> CHILOPODA<br /> 2 Geophilidae *,+<br /> 3 Lithobiidae *,+<br /> 4 SYMPHYLA *,+<br /> INSECTA<br /> Blattoptera<br /> 5 Blattodae *,+ +<br /> Coleoptera<br /> 6 Carabidae (T) *<br /> 7 Curculinonidae (A) *,+<br /> 9 Scarabaeidae (A) *,+ *,+<br /> 10 Scarabaeidae (T) *,+ *,+<br /> 11 Cicindelidae (A) *,+ *<br /> 12 Tenebrionidae (A) *,+ +<br /> 13 Chrysomelidae (A) *,+ *,+<br /> 14 Dermaptera *,+<br /> Hymenoptera<br /> 15 Formicidae *,+ *,+<br /> 16 Isoptera *,+ *,+<br /> 17 Lepidoptera *,+<br /> Orthoptera<br /> 18 Gryllidae *,+ *,+<br /> Tæng sè nhãm 15 14<br /> Ghi chó: A. Êu trïng; T. tr−ëng thµnh; c¸c chó thÝch kh¸c gièng b¶ng 2.<br /> <br /> ë sinh c¶nh ®Êt rõng, ®1 gÆp 15 nhãm (A), Scara-baeidae (A) phong phó h¬n vÒ sinh<br /> mesofauna thu ®−îc trong 12 hè ®µo ®inh l−îng khèi.<br /> (b¶ng 8). Trong ®ã, nhãm Araneidae phong phó Còng nh− giun ®Êt, c¸c nhãm mesofauna kh¸c<br /> h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi, nhãm tËp trung chñ yÕu ë tÇng A1 (0-10 cm: 14 nhãm),<br /> Geophilidae chØ phong phó h¬n vÒ sè l−îng, cßn gi¶m ë tÇng A2 (10-20 cm: 4 nhãm) vµ chØ gÆp 2<br /> nhãm Scarabaeidae (A) chØ phong phó h¬n vÒ sinh nhãm ë tÇng A3 (20-30 cm). Sè l−îng vµ sinh<br /> khèi. ë ®Êt n−¬ng lóa cã nhãm Scarabaeidae (A) khèi trung b×nh trong 1 m2 ®Êt rõng theo ®é s©u<br /> phong phó h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi. Cßn cña líp ®Êt lÇn l−ît lµ: 19 con/m2-1,4 g/m2 ë tÇng<br /> hai nhãm Isoptera, Formicidae phong phó h¬n vÒ A1, gi¶m ë tÇng A2 (2,7 con/m2-0,1 g/m2)vµ thÊp<br /> sè l−îng vµ ba nhãm Araneidae, Curculionidae nhÊt ë tÇng A3 (0,7 con/m2-0,033g/m2).<br /> 23<br />  B¶ng 8<br /> §é phong phó vµ ph©n bè cña c¸c nhãm mesofauna kh¸c<br /> ë ®Êt rõng Tµ §ïng theo ®é s©u cña líp ®Êt<br /> TÝnh chung §é s©u<br /> STT Nhãm ®éng vËt N = 12 A1 (0-10 cm) A2 (10-20 cm) A3 (20-30 cm)<br /> n% p% n% p% n% p% n% p%<br /> 1 Araneidae 28,4 21,0 33,3 22,7<br /> 2 Geophilidae 4,5 1,1 5,3 1,2<br /> 3 Lithobiidae 13,4 0,7 12,3 0,5 25,0 3,5<br /> 4 Symphyla 6,0 - 5,3 1,0 12,5 -<br /> 5 Blattodae 4,5 5,7 1,8 0,2<br /> 6 Elateridae (A) 1,5 0,1 1,8 0,1<br /> 7 Scarabaeidae (A) 11,9 48,1 12,3 50,2 50,0 96,7<br /> 8 Scarabaeidae (T) 4,5 2,7 5,3 3,0<br /> 9 Cicindelidae (A) 1,5 4,4 1,8 4,8<br /> 10 Tenebrionidae (A) 1,5 0,5 12,5 8,3<br /> 11 Chrysomelidae (A) 4,5 0,5 5,3 0,6<br /> 12 Formicidae 6,0 0,2 1,8 0,2 25,0 0,9 50,0 3,3<br /> 13 Isoptera 6,0 1,1 7,0 1,2<br /> 14 Lepidoptera 1,5 2,2 1,8 2,4<br /> 15 Gryllidae 4,5 5,7 1,8 0,2 25,0 91,0<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 268 228 32 8<br /> Tæng sinh khèi (g) 18,3 16,8 1,1 0,33<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 22,3 19 2,7 0,7<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 1,5 1,4 0,1 0,03<br /> <br /> Ghi chó: A. Êu trïng; T. tr−ëng thµnh; c¸c chó thÝch kh¸c gièng b¶ng 2.<br /> <br /> Sù ph©n bè vµ ®é phong phó cña c¸c nhãm Geophilidae phong phó vÒ sè l−îng. ë ®Ønh dèc,<br /> mesofauna kh¸c ë rõng Tµ §ïng theo ®é dèc nhãm Araneidae lµ nhãm phong phó h¬n c¶ vÒ<br /> cña ®Þa h×nh ®−îc thÓ hiÖn trong b¶ng 9. sè l−îng vµ sinh khèi.<br /> ë ch©n dèc, nhãm Scarabaeidae (A) lµ Kh¸c víi nhãm giun ®Êt, c¸c nhãm<br /> nhãm phong phó h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh mesofauna kh¸c cã sè l−îng trung b×nh trong 1<br /> m2 ®Êt ë s−ên dèc cao nhÊt (9,3 con/m2). Sinh<br /> khèi. ë s−ên dèc, nhãm Scarabaeidae (A) khèi trung b×nh trong 1 m2 ®Êt gi¶m dÇn theo<br /> phong phó h¬n c¸c nhãm kh¸c c¶ vÒ sè l−îng vµ chiÒu t¨ng cña ®é dèc tõ ch©n ®Õn s−ên vµ ®Ønh<br /> sinh khèi, cßn hai nhãm Araneidae vµ (0,7 g/m2; 0,5 g/m2; 0,3 g/m2).<br /> 24<br />  B¶ng 9<br /> §é phong phó vµ ph©n bè cña c¸c nhãm mesofauna kh¸c<br /> ë ®Êt rõng Tµ §ïng theo ®é dèc cña ®Þa h×nh<br /> TÝnh chung Ph©n bè<br /> TT Nhãm ®éng vËt N = 12 Ch©n (N = 3) S−ên (N = 6) §Ønh (N = 3)<br /> n% p% n% p% n% p% n% P%<br /> 1 Araneidae 27,5 20,5 6,3 1,2 14,3 0,1 58,3 89,5<br /> 2 Geophilidae 13,0 0,8 12,5 0,2 14,3 0,3 12,5 2,9<br /> 3 Lithobiidae 4,3 0,7 3,6 1,6 8,3 0,8<br /> 4 Symphyla 5,8 - 12,5 - 7,1 -<br /> 5 Blattodae 4,3 11,8 10,7 34,4<br /> 6 Elateridae (A) 1,4 0,1 6,3 -<br /> 7 Scarabaeidae (A) 11,6 47,1 18,8 91,7 14,3 18,8 4,2 1,1<br /> 8 Scarabaeidae (T) 4,3 2,2 6,3 1,2 7,1 4,7<br /> 9 Cicindelidae (A) 1,4 4,3 3,6 12,5<br /> 10 Tenebrionidae (A) 1,4 0,5 6,3 1,2<br /> 11 Chrysomelidae (A) 5,8 1,2 6,3 0,2<br /> 12 Formicidae 8,7 0,8 18,8 0,2 10,8 1,9<br /> 13 Isoptera 4,3 1,1 6,3 1,2 7,1 1,6<br /> 14 Lepidoptera 1,4 2,2 3,6 6,3<br /> 15 Gryllidae 4,3 6,7 6,3 2,4 3,6 12,5 4,2 1,4<br /> Tæng sè l−îng (con) 272 64 112 96<br /> Tæng sinh khèi (g) 18,4 8,2 6,4 3,8<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 22,67 5,3 9,3 8<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 1,5 0,7 0,5 0,3<br /> Ghi chó: A. Êu trïng; T. tr−ëng thµnh; N. sè hè ®µo; TB. trung b×nh.<br /> B¶ng 10<br /> §é phong phó vµ ph©n bè theo ®é s©u cña c¸c nhãm mesofauna kh¸c<br /> ë ®Êt n−¬ng lóa Tµ §ïng<br /> TÝnh chung §é s©u<br /> STT Nhãm ®éng vËt N = 12 A1 (0-10 cm) A2 (10-20 cm)<br /> n% p% n% p% n% p%<br /> 1 Araneidae 5,4 0,1 5,4 0,1<br /> 2 Blattodae 5,4 1,5 5,4 1,5<br /> 3 Scarabaeidae (A) 16,2 50,6 16,2 59,6 33,3 60,0<br /> 4 Scarabaeidae (T) 2,7 10,8 2,7 10,8<br /> 5 Curculionidae (A) 2,7 10,8 2,7 10,8<br /> 6 Tenebrionidae (A) 2,7 1,2 2,7 1,2<br /> 7 Chrysomelidae (A) 2,7 0,1 2,7 0,1<br /> 8 Formicidae 32,5 8,3 32,9 8,3<br /> 9 Isoptera 24,3 5,8 24,3 5,8<br /> 10 Dermaptera 2,7 1,1 2,7 1,1<br /> 11 Gryllidae 2,7 0,05 2,7 0,7 66,7 40,0<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 160 148 12<br /> Tæng sinh khèi (g) 7,42 7,4 0,02<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 13,3 12,3 1<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 0,6 0,6 0,002<br /> Ghi chó: A. Êu trïng; T. tr−ëng thµnh; N. sè hè ®µo; TB. trung b×nh.<br /> 25<br />  ë ®Êt n−¬ng lóa, trong c¸c hè ®µo ®Þnh fauna, trong ®ã nhãm Formicidae phong phó<br /> l−îng, ®1 gÆp 11 nhãm mesofauna kh¸c (b¶ng h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi. ë s−ên dèc cña<br /> 10); trong ®ã, nhãm Scarabaeidae (A) phong n−¬ng lóa, ®1 gÆp 7 nhãm mesofauna víi nhãm<br /> phó c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi. ë tÇng A1 (0- Isoptera phong phó h¬n vÒ sè l−îng cßn nhãm<br /> 10 cm) ®1 gÆp c¶ 11 nhãm mesofauna kh¸c; Scarabaeidae (A) phong phó h¬n vÒ sinh khèi. ë<br /> trong ®ã, nhãm Formicidae lµ nhãm phong phó ®Ønh dèc cña n−¬ng lóa, chØ gÆp 2 nhãm:<br /> nhÊt vÒ sè l−îng cßn nhãm Scarabaeidae (A) Scarabaeidae (A) vµ Isoptera. C¶ 2 nhãm ®Òu<br /> phong phó h¬n vÒ sinh khèi. t−¬ng ®−¬ng nhau vÒ sè l−îng nh−ng nhãm<br /> Trung b×nh trong 1 m2 ®Êt cã 13,3 con/m2- Scarabaeidae (A) phong phó h¬n vÒ sinh khèi.<br /> 0,6 g/m2 c¸c nhãm mesofauna kh¸c, trong ®ã cã ë ®Êt n−¬ng lóa, do qu¸ tr×nh chÆt c©y, ph¸<br /> 12,3 con/m2-0,6 g/m2 ë tÇng A1: 0-10 cm vµ 1 rõng, ®èt n−¬ng rÉy ®Ó trång lóa ®1 dÉn tíi ®é<br /> con/m2-0,002 g/m2 ë tÇng A2: 10-20 cm. phong phó cao cña c¸c nhãm ph©n huû nh−<br /> Theo chiÒu t¨ng cña ®é dèc ë n−¬ng lóa, sè Isoptera, Scarabaeidae (A), Tenebrionidae (A)<br /> l−îng cña c¸c nhãm mesofauna gi¶m tõ ch©n vµ Elateridae (A).<br /> ®Õn s−ên vµ ®Ønh. Ng−îc l¹i, sinh khèi l¹i gi¶m Nh− vËy, qua c¸c sè liÖu ®1 thu ®−îc ë ®Êt<br /> tõ s−ên, ®Ønh xuèng ch©n cña n−¬ng lóa. rõng (theo ®é dèc vµ theo ®é cao) còng nh− ë<br /> §é phong phó vµ ph©n bè cña c¸c nhãm ®Êt n−¬ng lóa, cho thÊy chÝnh sù chÆt ph¸<br /> mesofauna kh¸c ë sinh c¶nh ®Êt n−¬ng lóa theo rõng lµm n−¬ng rÉy còng nh− khai th¸c l©m<br /> ®é dèc cña ®Þa h×nh ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 11. s¶n ®1 dÉn tíi sù tho¸i ho¸ cña ®Êt, lµm biÕn<br /> mÊt nh÷ng loµi sèng ë rõng vµ dÉn tíi sù<br /> ë ch©n cña n−¬ng lóa, gÆp 7 nhãm meso- nghÌo thµnh phÇn loµi giun ®Êt.<br /> B¶ng 11<br /> §é phong phó vµ ph©n bè cña c¸c nhãm mesofauna kh¸c ë ®Êt n−¬ng lóa Tµ §ïng<br /> theo ®é dèc cña ®Þa h×nh<br /> TÝnh chung §é phong phó theo ®é dèc<br /> STT Nhãm ®éng vËt N = 12 Ch©n (N = 3) S−ên (N = 6) §Ønh (N = 3)<br /> n% p% n% p% n% p% n% p%<br /> 1 Araneidae 5,1 0,1 11,1 0,2<br /> 2 Blattodae 5,1 1,3 11,1 11,1<br /> 3 Curculinonidae (A) 2,6 10,5 5,6 45,1<br /> 4 Scarabaeidae (A) 2,6 10,5 5,6 15,1<br /> 5 Scarabaeidae (T) 17,9 59,5 11,1 13,3 22,2 60,4 50 92,3<br /> 6 Tenebrionidae (A) 2,6 1,3 5,6 11,1<br /> 7 Chrysomelidae (A) 2,6 0,1 5,6 1,1<br /> 8 Dermaptera 2,6 1,3<br /> 9 Formicidae 28,2 8,5 38,9 44,9 22,2 3,9<br /> 10 Isoptera 23,1 5,3 16,7 11,1 27,8 3,8 50 7,7<br /> 11 Gryllidae 77,1 1,0 11,1 7,8<br /> Tæng sè c¸ thÓ (con) 152 72 72 8<br /> Tæng sinh khèi (g) 7,6 0,9 5,3 1,3<br /> Sè l−îng TB (con/m2) 12,7 24 12 2,7<br /> Sinh khèi TB (g/m2) 0,63 0,3 0,9 0,43<br /> Ghi chó: A. Êu trïng; T. tr−ëng thµnh; N. sè hè ®µo; TB. trung b×nh.<br /> 26<br />  III. kÕt luËn thÓ (14,1g) giun ®Êt; 22,3 c¸ thÓ (1,5g) c¸c<br /> nhãm mesofauna kh¸c. Sè liÖu t−¬ng øng ë ®Êt<br /> 1. 10 loµi giun ®Êt thuéc 3 gièng, 3 hä, ®1 n−¬ng lóa vÒ giun ®Êt lµ 10,3 c¸ thÓ (1,6g), c¸c<br /> ®−îc ph¸t hiÖn trong khu vùc Tµ §ïng, x1 §¾c nhãm mesofauna kh¸c lµ 13,3 c¸ thÓ (0,6g).<br /> Plao, tØnh §¾c N«ng. Gièng Pheretima cã sè 4. ë rõng vµ n−¬ng lóa, nhãm giun ®Êt vµ<br /> loµi cao nhÊt (8 loµi), cßn hai gièng Drawida vµ c¸c nhãm mesofauna kh¸c ph©n bè chñ yÕu ë<br /> Pontoscolex cã sè loµi thÊp nhÊt (1 loµi). Cã 3 ch©n vµ s−ên dèc, ë tÇng ®Êt A1 (0-10cm) cña<br /> loµi ch−a x¸c ®Þnh ®−îc tªn, trong ®ã, ®iÓm thu mÉu.<br /> Pheretima sp.1 lµ loµi gÆp phæ biÕn trong c¸c<br /> sinh c¶nh nghiªn cøu. Pheretima houlleti lµ loµi tµi liÖu tham kh¶o<br /> phong phó nhÊt c¶ vÒ sè l−îng vµ sinh khèi.<br /> Thµnh phÇn loµi giun ®Êt phong phó h¬n ë c¸c 1. Ghiliarov M. S., 1975: Nghiªn cøu ®éng<br /> ®ai cao vµ nghÌo h¬n ë c¸c ®ai thÊp. vËt kh«ng x−¬ng sèng ë ®Êt (Mesofauna)<br /> 2. Trong sè 18 nhãm mesofauna kh¸c ®1 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®éng vËt kh«ng<br /> gÆp ë khu vùc Tµ §ïng c¸c nhãm Symphyla, x−¬ng sèng ë ®Êt: 12-29. Nxb. Khoa häc,<br /> Geophilidae vµ Lithobiidae chØ gÆp ë ®Êt rõng Matxc¬va (tiÕng Nga).<br /> c¸c nhãm Dermaptera, Curculionidae vµ 2. Huúnh Thi Kim Hèi, 1996: Khu hÖ giun<br /> Carabidae chØ gÆp ë ®Êt n−¬ng lóa. ®Êt phÝa nam miÒn Trung ViÖt Nam. LuËn<br /> 3. Trung b×nh trong 1 m2 ®Êt rõng, cã 34 c¸ ¸n phã tiÕn sü sinh häc. Hµ Néi.<br /> <br /> <br /> Results of studies on earthworms and other mesofauna<br /> groups in the Tadung mountain area, dacnong province<br /> <br /> Huynh Thi Kim Hoi<br /> <br /> <br /> Summary<br /> <br /> There are 10 earthworm species and 18 other mesofauna groups investigated in soil of the Tadung<br /> mountain area, Dacplao commune, Dacnong province. Pheretima is the genus that has the highest species<br /> number (8 species). Drawida and Pontoscolex have the lowest species number (1 species).<br /> The individual number and the bio-mass of eathworms and other mesofauna groups per m2 are found.<br /> The species composition of earthworms at high altitude is more abundant than at low altitude. In forest<br /> and rice land, earthworms and other mesofauna groups almost distribute in the depth of 0-10cm.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 17-3-2004<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 27<br />