Kết quả thực hiện dự án “Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ nuôi trồng nấm Đông trùng Hạ thảo (Cordyceps militaris) tại tỉnh Gia Lai

42 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Kết quả thực hiện dự án<br /> “Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ nuôi<br /> trồng nấm Đông trùng Hạ thảo (Cordyceps militaris) tại tỉnh Gia Lai”<br /> CÔNG TY TNHH NẤM DƯỢC LIỆU GIA LAI<br /> <br /> <br /> SỰ CẦN THIẾT đồng đều nói chung và Cordyceps militaris nói<br /> <br /> <br /> <br /> G<br /> ần đây với sự phát triển của ngành công riêng từ các mẫu Đông trùng hạ thảo (Cordyceps<br /> nghệ sinh học thì Việt Nam cũng đã militaris) thu thập được trong tự nhiên tại núi<br /> có một số đơn vị bước đầu nuôi trồng Langbian và rừng Bi-doup Núi Bà, Đà Lạt cũng<br /> thành công nấm Đông trùng hạ thảo (Cordyceps như các nơi trong và ngoài nước khác. Từ những<br /> militaris) loài Cordyceps militaris nhân tạo trên cơ mẫu sưu tập được, Viện đã tiến thành các thí<br /> thể ấu trùng hoặc cơ chất khác như gạo lức, ngô, nghiệm nhằm tối ưu hóa môi trường nuôi trồng,<br /> đậu xanh và một số loại ngũ cốc khác. tìm ra cách phối trộn cơ chất thích hợp cho việc<br /> nuôi trồng thu quả thể từ các loại hạt ngũ cốc<br /> Tuy nhiên, công nghệ nuôi trồng được<br /> và các nguồn dinh dưỡng sẵn có. Điểm vượt trội<br /> chuyển giao nhưng với mức kinh phí cao và gặp<br /> của Viện là đã xây dựng thành công các mô hình<br /> nhiều khó khăn trong công tác chuyển giao.<br /> công nghệ hoàn chỉnh để sản xuất các loài nấm<br /> Trong những khó khăn này phải kể đến việc bất<br /> (trong đó bao gồm cả Đông trùng hạ thảo). Với<br /> hợp lý của nhiều công đoạn trong công nghệ<br /> nhà xưởng và trang thiết bị đơn giản, nhỏ gọn<br /> không phù hợp với điều kiện nhất định của địa<br /> phương nhận chuyển giao như nguồn nguyên đã xây dựng được những mô hình sản xuất đạt<br /> liệu không sẵn có, thay đổi nguyên liệu dẫn tới hiệu quả cao nhất nhờ tận dụng tối đa tính năng<br /> thay đổi tỉ lệ dinh dưỡng, thay đổi điều kiện ở của nhà xưởng và trang thiết bị.<br /> từng công đoạn cho phù hợp…Tất cả các yếu Việc ứng dụng và xây dựng quy trình nuôi<br /> tố này đều đỏi hỏi có sự cải tiến và hiệu chỉnh trồng đông trùng hạ thảo tại tỉnh Gia Lai do<br /> lại công nghệ cho phù hợp với từng địa phương Viện Nghiên cứu và ứng dụng Nông nghiệp<br /> nhận chuyển giao. Công đoạn này đòi hỏi phải công nghệ cao chuyển giao đã thành công tại<br /> có sự nghiên cứu kỹ lưỡng dựa trên công nghệ công ty TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai. Kết quả<br /> đã có để tiết giảm tối đa sự tốn kém kinh phí và của dự án sẽ mở ra hướng mới, mang lại giá trị<br /> thời gian. Tại mỗi địa phương thì quy trình công kinh tế cao, tạo công ăn việc làm tăng thêm thu<br /> nghệ sử dụng có rất nhiều sự thay đổi sao cho nhập, nâng cao đời sống cho người dân trong<br /> phù hợp với điều kiện sản xuất tại địa phương tỉnh Gia Lai cũng như cung cấp cơ sở cho việc<br /> như việc: sử dụng nguyên liệu sẵn có giúp chủ nghiên cứu chuyên sâu loài nấm quý hiếm này<br /> động nguồn nguyên liệu ngay tại nơi sản xuất, tại tỉnh. Mặt khác, đơn vị chuyển giao công nghệ<br /> sự thay đổi nguyên liệu sẽ kéo theo thay đổi ngoài việc nghiên cứu còn là đơn vị đã sản xuất,<br /> các yếu tố nuôi trồng… nhưng chất lượng sản thương mại hóa sản phẩm Đông trùng hạ thảo<br /> phẩm vẫn được đảm bảo. (Cordyceps militaris) và thực tế việc chuyển giao<br /> Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Nông nghiệp công nghệ đã thành công theo yêu cầu dự án<br /> công nghệ cao đã thành công trong việc sưu “Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học<br /> tập, phân lập, tuyển chọn các dòng nấm dễ ra công nghệ nuôi trồng nấm Đông trùng hạ thảo<br /> quả thể, khả năng ra nấm ổn định và chất lượng (Cordyceps militaris) tại tỉnh Gia Lai.”.<br />  KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ 43<br /> 2. MỤC TIÊU lập, kiểm tra, đánh giá kết quả từng đợt, đưa ra<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SỐ 06 NĂM 2019<br /> Triển khai thành công mô hình nuôi trồng quy trình rõ ràng, đầy đủ các thông số kỹ thuật<br /> đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris tại công cho từng giai đoạn để đảm bảo thành công khi<br /> ty TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai cho ra sản phẩm đưa quy trình vào thực tế”.<br /> có chất lượng với thành phần các hợp chất Bảng 1: Kết quả thí nghiệm Đông trùng hạ<br /> cordycepin, adenosine bằng hoặc cao hơn sản thảo<br /> phẩm cùng loại trên thị trường. Số đợt<br /> Tỉ lệ<br /> Đánh giá chất lượng sản phẩm nấm Đông thí Kết quả đạt được<br /> trùng hạ thảo nuôi cấy thông qua các chỉ tiêu: nhiễm<br /> nghiệm<br /> thành phần hoạt chất có dược tính (cordycepin,<br /> adenosine); chỉ tiêu vi sinh; chỉ tiêu kim loại Quả thể đáp ứng các<br /> chỉ tiêu về an toàn vệ<br /> nặng; chỉ tiêu hàm lượng độc tố; hoạt tính 1 10%<br /> sinh, chất lượng. Hiệu<br /> sinh học. suất sinh học 40%<br /> Bổ sung và hoàn thiện quy trình nuôi trồng<br /> nấm Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris cho Quả thể đáp ứng các<br /> phù hợp với điều kiện tại tỉnh Gia Lai ứng dụng chỉ tiêu về an toàn vệ<br /> 2 5%<br /> sinh, chất lượng. Hiệu<br /> trên quy mô sản xuất, có thể chuyển giao được<br /> suất sinh học 45%<br /> cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa<br /> bàn tỉnh. Quả thể đáp ứng các<br /> chỉ tiêu về an toàn vệ<br /> 3. NỘI DUNG 3 2%<br /> sinh, chất lượng. Hiệu<br /> Đào tạo chuyển giao công nghệ nuôi trồng suất sinh học 50%<br /> Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris cho 6<br /> kỹ thuật viên về công nghệ nuôi trồng Đông - Trong quá trình sản xuất thử nghiệm xảy<br /> trùng hạ thảo. ra hiện tượng nhiễm khuẩn, nhiễm nấm do quá<br /> Triển khai mô hình nuôi trồng nấm Đông trình hấp khử trùng chưa đạt yêu cầu, thao tác<br /> trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) tại công ty làm nút bông cho túi đựng cơ chất, thao tác<br /> TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai cấy của nhân viên kỹ thuật... Tuy nhiên, sau<br /> ba lần thử nghiệm đã khắc phục được tương<br /> 4. KẾT QUẢ THỰC HIỆN CÁC NỘI DUNG<br /> đối các điều kiện ngoại cảnh tác động lên quá<br /> 4.1. Đào tạo kỹ thuật viên: Công tác đào trình nuôi trồng: xác định được thời gian phù<br /> tạo kỹ thuật viên cơ sở của dự án đã được thực hợp cho quá trình hấp khử trùng cơ chất, nhân<br /> hiện theo đúng như trong thuyết minh dự án viên kỹ thuật được rèn luyện thành thạo trong<br /> đã phê duyệt. Kết quả 06 kỹ thuật viên của công các thao tác làm nút bông, cấy giống, chuyển<br /> ty TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai được đơn vị cơ chất mang hệ sợi ra hộp nuôi trồng...<br /> chuyển giao công nghệ đào tạo đã nắm vững và<br /> làm chủ được quy trình công nghệ nuôi trồng Khi đi vào sản xuất thử nghiệm, kết quả<br /> nấm đông trùng hạ thảo và đã thực hiện tốt tại đạt được tốt. Qua đó đã hoàn chỉnh quy trình<br /> cơ sở của công ty TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai. đảm bảo thành công khi đưa vào sản xuất<br /> thương phẩm.<br /> 4.2. Xây dựng mô hình nuôi trồng thương<br /> phẩm Đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) 4.3. Hoàn thiện quy trình công nghệ<br /> Đã xây dựng mô hình nuôi trồng thương nuôi trồng Đông trùng hạ thảo (Cordyceps<br /> phẩm nấm Đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris) ứng dụng trên quy mô sản xuất<br /> militaris đạt yêu cầu đề ra của dự án: “Xây dựng Đã hoàn thiện quy trình công nghệ nuôi<br /> mô hình nuôi trồng thử nghiệm Đông trùng trồng Đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris)<br /> hạ thảo Cordyceps militaris quy mô 600 hộp/ ứng dụng trên quy mô sản xuất. Cải tiến quy<br /> ngày, 4ngày/ đợt, tiến hành theo dõi 3 đợt độc trình bằng cách sử dụng túi nilon chứa cơ chất<br /> 44 KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ<br /> trong giai đoạn nuôi hệ sợi để giảm diện tích, Đánh giá chất lượng nấm sau thu hoạch:<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> tăng số lượng cơ chất được khử trùng trong một Chất lượng quả thể nấm sau thu hoạch được<br /> lần sử dụng nồi hấp nhằm khắc phục nhược tiến hành kiểm tra 3 lần. Kết quả thu được đáp<br /> điểm nồi hấp khử trùng có dung tích nhỏ, nếu ứng tiêu chuẩn của Bộ Y tế và cục Vệ sinh an<br /> sử dụng hũ thủy tinh thì số lượng cơ chất được toàn thực phẩm.<br /> xử lý trong 1 lần rất ít, không đáp ứng được Bảng 2: Kết quả kiểm nghiệm An toàn vệ<br /> yêu cầu sản xuất trên quy mô lớn. Bên cạnh sinh thực phẩm<br /> đó, trong giai đoạn cho ra quả thể, chúng tôi<br /> nhận thấy nếu cho cơ chất vào hộp nhựa 20l Yêu cầu thử Đơn vị<br /> STT Kết quả<br /> nghiệm tính<br /> có diện tích bề mặt tiếp xúc không khí rộng sẽ<br /> cho năng suất quả thể cao hơn, quả thể thu CẢM QUAN<br /> được có hình dạng đẹp hơn so với nuôi trồng 1 Màu sắc Màu vàng cam<br /> đơn lẻ trong hũ thủy tinh, hộp nhựa. Việc cải Dạng chùm, đầu nấm dạng<br /> 2 Trạng thái<br /> tiến này giúp tiết kiệm thời gian khi chuyển chùy<br /> từ giai đoạn nuôi hệ sợi sang giai đoạn cho ra 3 Mùi vị Đặc trưng của sản phẩm<br /> quả thể (không phải chia phần cơ chất ra từng HÓA LÝ<br /> phần nhỏ) đồng thời thuận tiện cho việc thu<br /> 1 Độ ẩm % 68.08<br /> hái, giảm đáng kể thời gian và công lao động<br /> trong và sau khi thu hái quả thể. Ngoài ra, đơn 2<br /> Hàm lượng tro<br /> % 0.36<br /> vị còn có những điều chỉnh về độ ẩm, nhiệt độ tổng<br /> để tăng năng suất nuôi trồng. Sản lượng quả Hàm lượng<br /> 3 % 15.25<br /> thể thu được đạt và vượt so với yêu cầu của dự Carbohydrate<br /> án (đã lắp đặt thêm phòng nuôi sợi nên có thể Hàm lượng Chì Không phát hiện<br /> 4 mg/kg<br /> tăng sản lượng khi có nhu cầu). (Pb) (LOD = 0.001)<br /> <br /> Sau khi hoàn thiện quy trình và đưa vào sản 5<br /> Hàm lượng<br /> mg/kg<br /> Không phát hiện<br /> xuất thương mại, kết quả đạt được hoàn toàn Cadimi (Cd) (LOD = 0.001)<br /> đáp ứng được yêu cầu đề ra của dự án (về sản Hàm lượng Không phát hiện<br /> 6 mg/kg<br /> lượng và chất lượng). Vì vậy có thể kết luận quy Asen (As) (LOD = 0.001)<br /> trình công nghệ nuôi trồng Đông trùng hạ thảo Hàm lượng Không phát hiện<br /> 7 mg/kg<br /> (Cordyceps militaris) ứng dụng trên quy mô sản Thủy ngân (Hg) (LOD = 0.001)<br /> xuất của Viện nghiên cứu và ứng dụng nông VI SINH<br /> nghiệp công nghệ cao đã thành công tại Gia Lai.<br /> 1 Coliforms MPN/1g Không phát hiện<br /> 2 Escherichia coli MPN/1g Không phát hiện<br /> Staphylococcus<br /> 3 CFU/1g Không phát hiện<br /> aureus<br /> <br /> 4 Salmonella spp CFU/25g Âm tính<br /> <br /> Tổng số bào<br /> 5 tử nấm men – CFU/1g Không phát hiện<br /> nấm mốc<br /> Tổng số vi<br /> 6 CFU/g Không phát hiện<br /> khuẩn hiếu khí<br /> <br /> 7 Bacillus cereus CFU/g Không phát hiện<br /> <br /> Hình 1: Quy trình sản xuất Đông trùng hạ Clostridium<br /> 8 CFU/25g Không phát hiện<br /> perfringens<br /> thảo (Cordyceps militaris)<br />  KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ 45<br /> 5. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA trình công nghệ nuôi trồng Đông trùng hạ thảo<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SỐ 06 NĂM 2019<br /> DỰ ÁN Cordyceps militaris do Viện nghiên cứu và ứng<br /> Đào tạo kỹ thuật viên: 06 kỹ thuật viên dụng nông nghiệp công nghệ cao chuyển giao<br /> của công ty TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai được đã đáp ứng được trên quy mô sản xuất thực tế<br /> đào tạo một cách bài bản từ lý thuyết cho đến với sản lượng đạt và vượt so với yêu cầu của<br /> thực hành, nắm vững và làm chủ được quy dự án. Quy trình đã cải tiến quá trình nuôi sợi<br /> trình công nghệ nuôi trồng nấm đông trùng bằng hộp nhựa 20 lít (thay cho lọ thuỷ tinh 0.5<br /> hạ thảo đây là quy trình có hàm lượng công lít như trong dự án) nên tiết kiệm khá nhiều<br /> nghệ cao, cùng với quá trình nuôi trồng thực công lao động, với cải tiến này hiệu quả của<br /> tế, các kỹ thuật viên có khả năng nghiên cứu mô hình sản xuất tăng lên đáng kể. Kết quả đạt<br /> và phát triển quy trình cho các loại nấm khác được hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu đề ra của<br /> theo hướng công nghệ cao và mang lại hiệu dự án (300 hộp * 0.8kg/hộp = 240kg nấm tươi<br /> quả kinh tế lớn hơn cho ngành nấm dược liệu tương đương 34kg nấm khô). Vì vậy có thể kết<br /> nói riêng và nấm ăn nói riêng. Việc nắm vững luận mô hình sản xuất thương phẩm nấm Đông<br /> quy trình đem lại sự chủ động điều khiển cho trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) tại Công ty<br /> toàn bộ quá trình sinh trưởng của nấm cũng TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai ứng dụng trên quy<br /> như xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình mô sản xuất của Viện nghiên cứu và ứng dụng<br /> nuôi trồng để mang lại hiệu quả kinh tế cũng nông nghiệp công nghệ cao chuyển giao đã<br /> như chất lượng sản phẩm. thành công tại Gia Lai.<br /> <br /> Chuyển giao quy trình công nghệ: Quy<br /> trình công nghệ được chuyển giao đã thực hiện<br /> thành công tại công ty TNHH nấm dược liệu Gia<br /> Lai. Đây là quy trình hoàn toàn hữu cơ nên sản<br /> phẩm làm ra đạt chất lượng tốt dù thời gian<br /> nuôi trồng có dài hơn so với phương pháp sử<br /> dụng cơ chất có sử dụng hợp chất vô cơ.<br /> Mô hình sản xuất thương phẩm nấm<br /> Đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris):<br /> <br /> <br /> Hình 3: Các sản phẩm từ Nấm Đông trùng<br /> hạ thảo của Công ty TNHH Nấm dược liệu Gia Lai<br /> 6. KẾT LUẬN<br /> Đã xây dựng cơ sở hạ tầng, đầu tư máy móc<br /> trang thiết bị phù hợp cho việc sản xuất nấm<br /> Đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) theo<br /> đúng yêu cầu đã được phê duyệt.<br /> Xây dựng và hoàn thiện quy trình nhân<br /> giống và nhân trồng thương phẩm nấm Đông<br /> Hình 2: Nhân nuôi thành công Nấm Đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) đảm bảo vệ<br /> trùng hạ thảo tại phòng nuôi trồng Công ty TNHH sinh an toàn, chất lượng với năng suất trung<br /> Nấm dược liệu Gia Lai bình 25kg nấm khô/tháng.<br /> Mô hình sản xuất thương phẩm nấm Đông Đào tạo được 06 kỹ thuật viên có đủ khả<br /> trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) tại Công năng triển khai việc nhân trồng Nấm Đông<br /> ty TNHH Nấm Dược liệu Gia Lai dựa trên quy trùng hạ thảo./.<br />