Khả năng tích lũy kẽm và cadimi trong các bộ phận của một số loại rau ăn quả

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ô nhiễm đất của kim loại nặng bao gồm cả kẽm và cadmium là nguyên nhân cơ bản dẫn đến dư lượng kim loại nặng trong thực vật. Tuy nhiên, tiềm năng tích lũy kim loại nặng khác nhau bộ phận của cây không phải là giống nhau. Do đó, nghiên cứu về sự tích lũy tiềm năng của bộ phận của cây là đáng kể quan trọng để xác định nhà máy phù hợp với mức độ ô nhiễm phù hợp của các kim loại nặng trong đất cũng như trong việc điều chỉnh tiêu chuẩn dư lượng đất để cây trồng cụ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khả năng tích lũy kẽm và cadimi trong các bộ phận của một số loại rau ăn quả

KH NĂNG TÍCH LŨY K M VÀ CADIMI TRONG CÁC B PH N C A M T S LO I RAU ĂN QU Lê Th Th y, Chu Bá Phúc, Nguy n H ng Sơn SUMMARY Potential accumulation of Zinc and Cadmium in various parts of fruit vegetables Soil contamination of heavy metals including zinc and cadmium is the underlying cause leading to heavy metal residue in plant. However, the potentiality to accumulate heavy metals of different parts of plant is not similarity. Hence, study on potential accumulation of plant parts is significantly important for determination of suitable plant to appropriate contamination level of heavy metals in the soil as well as in adjusting soil residue standard to specific crop. The research finding in this study showed that, accumulated concentrations of cadmium and zinc in cucumber and tomato root is higher than stem and leaf and next to fruit. The content of zinc in cucumber fruit is increased from 1.63 mg/kg to 6.68 mg/kg and in tomato fruit is from 3.81mg/kg to 5.29 mg/kg correlatively with Zn concentrations from 100 - 400 mg/kg added in soil. However, the above level of residue is lower than permited level in fruit when zinc concentrations in the soil exceeded two times as regulated by QCVN 03:2008/ BTNMT. The experimental results of cadmium content in the cucumber fruits was from 0.002 mg/kg to 0.091 mg/kg and in the tomato fruits were from 0,066 mg/kg to 0,253 mg/kg correlatively with Cd concentrations from 1 - 4 mg/kg added in soil. The cadmium contents of experimental fruit products of tomato in this study was hihger than permitted level (0.05mg/kg). Keywords: Fruit vegetables: cucumber and tomato; heavy metals: cadmium and zinc. vi c l a ch n các vùng t s n xu t rau I. §ÆT VÊN §Ò an toàn. Vi c ô nhi m các y u t kim lo i Rau là lo i th c phNm c n thi t cho i n ng như: chì, cadimi, ng, k m... trong t s ng con ngư i, không lo i th c phNm nào là nguyên nhân cơ b n d n t i dư lư ng kim có th thay th v trí quan tr ng c a cây rau lo i n ng vư t m c cho phép trong các s n trong khNu ph n ăn hàng ngày. Trong phNm rau thương m i. có s n phNm rau nh ng năm g n ây, nhu c u v cây rau “s ch” và an toàn cho ngư i s d ng, chúng ngày càng tăng, ngư i s n xu t ã không ng ng nâng cao năng su t nh áp d ng ti n ta c n tìm hi u xem kim lo i n ng s tích lũy b khoa h c như phân bón hóa h c, thu c ch y u b ph n nào c a cây rau? hàm tr d ch h i... ngoài ra còn áp d ng gi ng lư ng là bao nhiêu? có vư t quá ngư ng cho m i và thâm canh tăng v . T n dư c a phép con ngư i s d ng hay không? T ó thu c tr sâu, hóa ch t, phân bón s d ng khuy n cáo ngư i s n xu t nên l a ch n gi i trong nông nghi p là m t trong các nguyên pháp t t nh t h n ch r i ro cho ngư i nhân gây ô nhi m t canh tác và cây tr ng, tiêu dùng. Bài vi t là m t ph n k t qu t ó tr c ti p hay gián ti p tác ng x u nghiên c u c a tài: “Nghiên c u m t s n con ngư i qua ư ng ăn u ng. Chính vì gi i pháp h n ch nhi m bN kim lo i n ng n v y, ngư i tiêu dùng r t lo ng i và quan trong t ph c v s n xu t rau an toàn” tâm n v n an toàn th c phNm trong ó có s tích lũy kim lo i n ng trong rau. do Vi n Môi trư ng Nông nghi p th c hi n giai o n 2009 - 2011. Ô nhi m kim lo i n ng (trong ó có Zn và Cd) luôn là y u t c n tr l n nh t trong
II. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU - Phương pháp x lý s li u 1. V t li u nghiên c u Các k t qu thí nghi m ư c x lý b ng chương trình IRISTAT v i LSD0,05: S sai - Kim lo i n ng: Zn và Cd. khác nh nh t có ý nghĩa so sánh gi a - Cây tr ng: Cà chua và dưa chu t. các l n l p l i thí nghi m, tin c y là 95%. 2. Phương pháp nghiên c u - Phương pháp b trí thí nghi m III. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN Dùng các h p x p có chi u cao 40 cm, 1. Kh năng tích lũy Zn và Cd trong các chi u r ng 30 cm, chi u dài 50 cm, lót áy b ph n c a dưa chu t b ng nilon. M i h p ch a 10 kg t l y t i - Kh năng tích lũy Zn: K t qu vùng s n xu t rau an toàn huy n ông Anh, th 1 cho th y, s tích lũy Zn trong dưa Hà N i. Gây nhi m nhân t o Zn và Cd cho chu t bi n thiên cùng chi u v i lư ng phân t b ng ZnSO4.7H2O và CdCl2.2,5H2O. Zn b sung vào t. Khi n ng Zn dao Bón phân và chăm sóc rau theo quy trình ng t 100 n 400 mg/kg, dư lư ng Zn s n xu t rau an toàn, các lo i phân bón bi n ng theo ư ng cong tuy n tính t dùng trong thí nghi m bao g m: m urê, 31,84 n 142,46 mg/kg trong g c, r lân superphotphat Lâm Thao. Thí nghi m (LSD0,05 là 1,07); t 6,89 n 138,05 mg/kg g m 4 công th c, l p l i 3 l n như sau: trong thân, lá (LSD0,05 là 1,92) và t 1,63 Công th c B sung Zn B sung Cd n 6,68 mg/kg trong qu (LSD0,05 là 0,73). (mg/kg) (mg/kg) Như v y, kh năng tích lũy Zn t p trung 1 ĐC - 0 ĐC - 0 ch y u b ph n g c và r c a cây dưa 2 100 1 chu t. Khi b sung vào t hàm lư ng Zn 3 200 2 t 100 mg/kg tr lên, thân và lá dưa chu t 4 400 4 ã h p th kim lo i này r t cao (91,11 mg/kg) vư t quá 2 l n so v i tiêu chuNn c a - Phương pháp l y m u và x lý quy t nh s 99/2008/Q - BN N (40 L y toàn b m u rau trư c khi thu mg/kg). Hàm lư ng Zn trong qu dưa ho ch, sau ó tr n u l i thành 1 m u. Toàn chu t có giá tr 6,68 mg/kg ngay c khi cây b g c r , thân lá, qu ph i r a s ch b ng tr ng vào t b sung Zn là 400 mg/kg. nư c c t 2 l n, s y khô nhi t 65oC sau i u này có th k t lu n, khi t tr ng ô ó nghi n nh phân tích Zn và Cd. nhi m Zn m c 400 mg/kg và g p 2 l n so v i QCVN 03:2008/BTN MT (200 - Phương pháp phân tích và ánh giá mg/kg) thì b ph n s d ng là qu dưa Phân tích hàm lư ng Zn và Cd trong chu t v n th p hơn tiêu chuNn các b ph n c a cây rau b ng dung d ch 99/2008/Q - BN N là 5,98 l n. cư ng th y (h n h p 2 axit là 1HNO3: 3HCl), t l chi t rút 1/50 ml. Xác nh N hư v y, trên nh ng vùng t b ô hàm lư ng Zn và Cd trên máy quang ph nhi m Zn cao hơn m c cho phép n 2 l n h p th nguyên t (AAS). thì Zn ch tích lũy b ph n g c, r và lá c a cây dưa chu t mà không nh hư ng n ánh giá ch t lư ng rau ăn qu d a vào ch t lư ng qu dưa chu t. Do ó, sau khi ngư ng cho phép trong rau qu tươi theo thu ho ch qu c n tiêu h y toàn b ph n Quy t nh s 99/2008/Q - BNN i v i cây còn l i tránh ô nhi m ngư c. ch tiêu Zn và Cd.
160 142.46 138.05 140 120 105.02 100 91 1 .1 86.81 80 70.56 60 40 31.84 20 6.89 6.68 1.63 2.97 5.14 0 Zn0 – ĐC Zn100 Zn200 Zn400 C ông th c G c, r Thân, lá Qu QĐ-BNN th 1. Hàm lư ng Zn trong các b ph n c a dưa chu t 7 6.359 6 5 4 3.381 3 2 1.58 1.546 1 0.586 0.703 0.506 0.115 0.002 0.033 0.053 0.091 0 0 0 0 0 Cd0 – ĐC Cd1 Cd2 Cd4 C ô ng t h c G c. r Thân. lá Qu QĐ-BNN th 2. Hàm lư ng Cd trong các b ph n c a dưa chu t - Kh năng tích lũy Cd: K t qu t 2. Kh năng tích lũy Zn và Cd trong các th 2 cho th y, khi lư ng Cd b sung t 1 b ph n c a cà chua n 4 mg/kg, dư lư ng tích lũy c a Cd trong r , thân + lá và qu dưa chu t u - Kh năng tích lũy Zn: Cũng tương t tăng d n theo chi u tăng c a lư ng Cd b cây dưa chu t, hàm lư ng Zn tích lũy trong sung vào t. Hàm lư ng Cd cao nh t trong cây cà chua cũng tuân theo quy lu t là tích g c + r dao ng t 0,506 - 6,359 mg/kg lũy trong g c, r cao nh t, ti p theo là trong (LSD0,05 là 0,79), sau ó n thân + lá t thân, lá và th p nh t là trong qu . So sánh 0,115 - 1,546 mg/kg (LSD0,05 là 0,78) và v i tiêu chuN c a B NN & PTNT n th p nh t trong qu t 0,002 - 0,091 mg/kg (99/2008/Q - BNN) v dư lư ng Zn cho (LSD0,05 là 0,99). T k t qu trên cho th y phép i v i s n phN rau qu tươi (40 m qu dưa chu t ch t tiêu chuNn cho phép mg/kg) thì s tích lũy Zn trong qu cà chua (Quy t nh 99/2008/Q - BNN i v i là không áng k cao nh t là 5,29 mg/kg ch tiêu Cd là 0,05 mg/kg) công th c b khi b sung Zn vào t là 400 mg/kg. Các sung Cd là 1 mg/kg. Như v y cây dưa chu t ph n còn l i như g c, r và thân, lá cà chua khá nh y c m trên t ô nhi m Cd, nên c n tích lũy Zn u cao hơn m c cho phép t t chú ý ki m tra t trư c khi tr ng. c các công th c bón thí nghi m.
Do g c và r cây cà chua có th h p th Zn mà v n t o ra s n phNm qu an toàn, góp Zn cao (465,38 mg/kg công th c b sung ph n làm gi m dư lư ng Zn trong t ( 400 mg/kg) nên có th tr ng cà chua th 3). luân canh trên nh ng vùng t b ô nhi m 465.38 500 450 409.03 400 340.78 350 300 250 200 150 127.81 98.37 100 32.85 70.08 15.54 50 5.29 3.81 4.08 4.55 0 Zn0 – ĐC Zn100 Zn200 Zn400 C ô ng t h c G c. r Thân. lá Qu QĐ-BNN th 3. Hàm lư ng Zn trong các b ph n c a cà chua 18 16.541 16 14 12 10 8.207 8 6 4.286 4 2.836 2.307 2 1.296 0.545 0.237 0.093 0.226 0.253 0.026 0 Cd0 – ĐC Cd1 Cd2 Cd4 C ô ng t h c G c. r Thân. lá Qu QĐ-BNN th 4. Hàm lư ng Cd trong các b ph n c a cà chua
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam - Kh năng tích lũy Cd: K t qu th 4 cho th y, khi hàm lư ng Cd di ng trong t tăng d n t công th c i ch ng không b sung Cd vào t n công th c b sung 4 mg Cd/kg, thì s tích lũy Cd trong t t c các b ph n c a cây cà chua cũng tăng lên theo. Hàm lư ng Cd th p nh t b ph n qu t 0,066 - 0,253 mg/kg (LSD0,05 là 0,10), ti p theo là trong thân, lá t 0,237 - 4,286 mg/kg (LSD0,05 là 0,16) và cao nh t b ph n g c, r dao ng t 0,545 - 16,541 mg/kg (LSD0,05 là 0,11). K t qu trên cho th y s tích lũy Cd trong qu cà chua t công th c Cd1 n công th c Cd4 là cao hơn so v i tiêu chuNn c a Quy t nh s 99/2008/Q -BNN (0,05 mg/kg). Do v y, cà chua tr ng trên t ô nhi m Cd cao t 1 mg/kg s có nguy cơ ti m N nhi m c Cd gây nh n hư ng n s c kh e con ngư i. M t khác, thí nghi m cũng cho th y s h p th và tích lũy Cd trong các b ph n g c, r và thân, lá cây cà chua là r t cao, do ó c n tiêu h y b ph n này tránh gây ô nhi m ngư c l i cho v gieo tr ng k ti p. IV. KÕT LUËN Vµ §Ò NGHÞ 1. K t lu n 1. M c tích lũy Zn trong s n phN qu cà chua và dưa chu t thu ho ch t thí nghi m là m m b o an toàn i v i ngư i tiêu dùng không b ô nhi m (th p hơn tiêu chuN 99/2008/Q - n BNN là 5,98 l n), m c dù tr ng t b ô nhi m Zn n 400 mg/kg t g p 2 l n tiêu chuN n QCVN 03:2008/BTNMT c a B Tài nguyên và Môi trư ng. 2. S n phN qu dưa chu t ch m t tiêu chuN cho phép khi tr ng trên t ô nhi m Cd dư i n m c 1 mg/kg t; qu cà chua h u h t u không t tiêu chuN cho phép t t c các công th c n thí nghi m. 3. K t qu phân tích cà chua và dưa chu t tr ng trên t gây nhi m Cd t 1 - 4 mg/kg, Zn t 100 - 400 mg/kg t cho th y: hàm lư ng Zn và Cd di ng trong t v i lư ng Zn và Cd tích lũy trong cây có tương quan ng bi n v i hàm lư ng Zn và Cd t ng s trong t. 4. Quy lu t tích lũy Zn và Cd (mg/kg) trong các b ph n c a rau ăn qu như dưa chu t và cà chua th p nh t qu , sau ó n thân, lá và nhi u nh t là g c, r . 2. Đ ngh Trên ây là các k t qu nghiên c u ban u, r t mong ư c B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn tr giúp thêm kinh phí N m nh các nghiên c u ti p theo i v i các nhóm rau y tr ng trên các lo i t khác nhau, ng th i xu t gi i pháp b trí cơ c u cây tr ng h p lý trên các vùng t ã b ô nhi m ho c có nguy cơ ô nhi m kim lo i n ng cao. TÀI LI U THAM KH O 1. B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (2008), Quy nh qu n lý s n xu t, kinh doanh rau, qu và chè an toàn, s 99/2008/Q - BNN. 2. B Tài nguyên và Môi trư ng (2008), Quy chuN k thu t Qu c gia v - Gi i h n cho phép n c a kim lo i n ng trong t (QCVN 03:2008/BTNMT). 5
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam 3. Võ Văn Minh, Võ Châu Tu n (2006), Công ngh x lý kim lo i n ng trong t b ng th c v t - Hư ng ti p c n và tri n v ng. Trư ng i h c Sư ph m, i h c à N ng. 4. Lê Th Th y (2010). Nghiên c u m t s gi i pháp h n ch nhi m bN kim lo i n ng trong n t ph c v s n xu t rau an toàn. Báo cáo khoa h c Vi n Môi trư ng Nông nghi p. 5. Australian Center for International Agricultural Research (2002 - 2005), Impact of heavy metals on sustainability of fertilization and waste recycling in peri urban and intensive agriculture in South - East Asia - CSIRO Land and Water's, ACIAR Project No.LWRI/1998/199. 6. G.E. Rayment and F.R. Higginson, Autralian laboratory handbook of soil and water chemical methods, Inkata Press Melbourne - Sydney. Ngư i ph n bi n PGS. TS. Nguy n Văn Vi t 6