Trịnh Thị Phương Thảo<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
87(11): 131 - 133<br />
<br />
KHAI THÁC PHẦN MỀM DẠY HỌC NHẰM TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG<br />
HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG<br />
Trịnh Thị Phương Thảo*<br />
Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh sẽ góp phần quan trọng để thực hiện định hướng dạy<br />
học tích cực: "Lấy người học làm trung tâm”. Một trong những biện pháp nhằm tích cực hóa hoạt<br />
động của học sinh trong dạy học toán là ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin và truyền<br />
thông, trong đó có việc sử dụng phần mềm dạy học.<br />
Trên cơ sở phân tích những thế mạnh của phần mềm dạy học, bài báo đề xuất một số biện pháp sư<br />
phạm trong việc khai thác các phần mềm dạy học góp phần tích cực hóa hoạt động học tập của học<br />
sinh trong dạy học toán ở trường THPT.<br />
Từ khóa: Phần mềm dạy học, dạy học toán, hoạt động học tập, tích cực hóa.<br />
<br />
<br />
TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP<br />
CỦA HS TRONG DẠY HỌC TOÁN<br />
Tính tích cực nhận thức là trạng thái hoạt động<br />
của học sinh (HS) đặc trưng bởi khát vọng học<br />
tập, cố gắng trí tuệ và nghị lực cao trong quá<br />
trình nắm vững kiến thức [1].<br />
Tích cực hoá là một tập hợp các hoạt động nhằm<br />
chuyển biến vị trí của người học từ thụ động sang<br />
chủ động, từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang<br />
chủ thể tìm kiếm tri thức để nâng cao hiệu quả<br />
học tập [3].<br />
Tính tích cực học tập của HS trong học tập bộ<br />
môn toán là tính tích cực học tập của cá nhân HS,<br />
là con đường cơ bản để HS đạt được các mục<br />
tiêu học tập:<br />
- Nắm được các tiên đề, khái niệm, định lý, tính<br />
chất.<br />
- Có kỹ năng giải các bài toán, ứng dụng các kiến<br />
thức toán học vào thực tiễn.<br />
- Có thái độ tích cực đối với môn học thể hiện qua<br />
các hoạt động tiếp thu kiến thức, giải các bài toán,<br />
vận dụng kiến thức toán trong thực tế, phân tích,<br />
suy luận, phán đoán, chứng minh.<br />
- Có thái độ tích cực, nhu cầu, động cơ học tập, ý<br />
chí vượt qua những chướng ngại hay vật cản để<br />
đạt được các mục tiêu học tập.<br />
Thực tế giảng dạy môn toán ở THPT cho thấy<br />
những rào cản quá trình tích cực hóa hoạt<br />
<br />
<br />
<br />
động học tập của học sinh trong dạy học môn<br />
toán là:<br />
- HS không nắm được ý nghĩa cả về mặt toán học<br />
cũng như thực tế của vấn đề đang tiếp cận.<br />
- HS không phát hiện được mối liên hệ giữa<br />
vấn đề mà giáo viên (GV) đang trình bày với<br />
những tri thức, kỹ năng mà HS đã tích lũy<br />
được.<br />
- Nội dung tri thức chuyển tải đến HS “một<br />
chiều” nên HS không thấy được mâu thuẫn giữa<br />
vốn kiến thức đã có của HS với nhiệm vụ mà HS<br />
cần phải phải giải quyết trong quá trình học môn<br />
toán.<br />
- Với những kiến thức được chuyển tải đến HS<br />
dưới dạng “tĩnh”, HS khó phát hiện được những<br />
mối quan hệ tiềm ẩn bên trong vì những thuộc<br />
tính này chỉ có thể bộc lộ trong quá trình “động”.<br />
- HS luôn cần có sự “trợ giúp” kịp thời để vượt<br />
qua “chướng ngại vật” đặc biệt là trong lúc tự học<br />
ở nhà hoặc cần có sự “thẩm định” những dự đoán<br />
của bản thân trước một bài toán trong khi đó GV<br />
lại không thể hỗ trợ kịp thời…<br />
KHAI THÁC PHẦN MỀM DẠY HỌC<br />
NHẰM TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG<br />
HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG DẠY<br />
HỌC TOÁN<br />
Những thế mạnh của phần mềm dạy học toán<br />
Cho phép chuyển tải thông tin “động” đến người<br />
học<br />
<br />
Tel: 0983.053500, Email: trinhthao.sptn@gmail.com<br />
<br />
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br />
<br />
131<br />
<br />
http://www.lrc-tnu.edu.vn<br />
<br />
Trịnh Thị Phương Thảo<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
HS sẽ nhận được những thông tin sinh động trực<br />
quan do phần mềm dạy học (PMDH) đưa ra<br />
trong suốt quá trình tiếp cận với kiến thức một<br />
cách linh động, mềm dẻo phù hợp với quá trình<br />
tiếp thu của mỗi HS<br />
Tạo ra các mô hình toán học trực quan<br />
Các PMDH cho phép đưa ra các tình huống mô<br />
phỏng thế giới thực một cách trực quan nhằm<br />
kích thích tính tò mò, ham muốn tìm hiểu, khám<br />
phá của HS để hoàn thiện hệ thống kiến thức của<br />
bản thân.<br />
Tạo ra các cơ hội hợp tác<br />
Việc giao cho nhóm HS làm việc cùng nhau với<br />
sự hỗ trợ của PMDH đã khai thác được những ưu<br />
điểm, thế mạnh và động viên sự đóng góp tối đa<br />
của từng cá nhân đồng thời hình thành và phát<br />
triển khả năng hợp tác trong học tập bộ môn<br />
Toán. PMDH sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi<br />
cho việc giao lưu trao đổi thông tin giữa các em<br />
HS mà không bị các rào cản về thời gian và<br />
khoảng cách.<br />
Tạo ra môi trường kích thích, khơi dậy tiềm năng<br />
người học<br />
Được sự hỗ trợ kịp thời của PMDH, HS sẽ cố<br />
gắng, tích cực tập trung cao độ vào các hoạt động<br />
nhằm tìm hiểu, khám phá, nhận thức được đối<br />
tượng nhằm đạt được mục đích học tập. Hoạt<br />
động học của HS được đặt ở vị trí có ý nghĩa đặc<br />
biệt trong các hoạt động của thế giới thực.<br />
PMDH tạo ra môi trường cơ sở do đó tạo ra một<br />
ngữ cảnh mang tính tích cực thúc đẩy việc học<br />
tập môn Toán của HS.<br />
Cung cấp thông tin phản hồi nhanh, chính xác<br />
PMDH sẽ “trả lời” nhanh chóng, chính xác<br />
những gì mà HS “đặt câu hỏi” với PMDH. HS<br />
kết nối lại những gì các em được học với những<br />
thông tin do PMDH phản ánh để đi đến những<br />
quyết định đúng đắn trong quá trình tiếp cận,<br />
phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề trong quá<br />
trình học tập môn toán.<br />
Một số biện pháp nhằm tích cực hoá hoạt<br />
động học tập của HS trong dạy học toán với<br />
sự hỗ trợ của PMDH<br />
<br />
87(11): 131 - 133<br />
<br />
PMDH trong quá trình dạy học toán học nhằm tổ<br />
chức dạy học hướng vào người học, là quá trình<br />
GV dựa vào những kinh nghiệm, vốn tri thức<br />
toán học hiện có của HS nhằm tổ chức cho HS<br />
tham gia các hoạt động học tập, biến HS thành<br />
chủ thể tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo<br />
trong quá trình học tập. GV khai thác PMDH<br />
nhằm chuyển việc học ở HS từ chỗ đơn giản là<br />
sự bắt chước, sự tái hiện, sự ghi nhớ, sự ôn luyện<br />
máy móc, sự sao chép những chân lý có sẵn, sự<br />
chấp nhận và thừa hành những chỉ bảo... trở<br />
thành hoạt động học tập ở HS, tức là HS tiến<br />
hành học tập toán học có động cơ nhận thức và<br />
các động cơ khác, có mục đích xác định, được tiến<br />
hành với những phương pháp, phương tiện kỹ<br />
thuật thích hợp, có kỹ năng, kỹ xảo, được thực<br />
hiện một cách có kế hoạch dựa trên cơ sở của tính<br />
tự giác, tính chủ động, độc lập và sáng tạo nhằm<br />
hoàn thành nhiệm vụ học tập.<br />
Khai thác thế mạnh của PMDH trong dạy học ta<br />
có thể triển khai các biện pháp sau nhằm tích cực<br />
hoá hoạt động học tập toán học của HS: Cá nhân<br />
hoá việc học; Thực hiên phân hoá trong dạy học;<br />
Thực hiện việc tích hợp trong dạy học và sử dụng<br />
đa phương tiện để kích thích quá trình học tập<br />
của HS.<br />
Những biện pháp cụ thể sử dụng PMDH nhằm<br />
tích cực hoá hoạt động học tập của HS là:<br />
- Sử dụng PMDH làm cho HS nhận thấy rõ ý<br />
nghĩa, tầm quan trọng của nội dung bài học mới,<br />
các bài tập cần làm tại lớp hay ở nhà.<br />
- Khai thác thông của các PMDH để bổ sung vào<br />
bài học một số kiến thức có tính thời sự, trực<br />
quan, sinh động gần gũi với cuộc sống, xã hội,<br />
hoạt động hằng ngày để HS tăng thêm phần hứng<br />
thú, say mê khám phá, góp phần phát triển khả<br />
năng sáng tạo của HS.<br />
- Sử dụng PMDH tạo ra môi trường để kết nối,<br />
phối hợp sử dụng và phát huy thế mạnh<br />
<br />
Theo chúng tôi, tích cực hoá hoạt động học tập<br />
môn toán của HS thông qua việc sử dụng PMDH<br />
là quá trình khai thác những chức năng của<br />
<br />
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br />
<br />
132<br />
<br />
http://www.lrc-tnu.edu.vn<br />
<br />
Trịnh Thị Phương Thảo<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
của các phương pháp dạy học, các hình thức tổ chức dạy<br />
học và các đồ dùng, phương tiện dạy học khác.<br />
- Sử dụng PMDH tạo ra các tình huống hoặc mô phỏng<br />
các bài toán trong thực tiễn để giúp HS luyện tập khả<br />
năng vận dụng kiến thức vào việc giải quyết các vấn đề<br />
thực tiễn.<br />
- Sử dụng PMDH để tiến hành việc kiểm tra, đánh giá<br />
kết quả học tập, tiếp thu kiến thức của HS một cách<br />
thường xuyên, kịp thời, chính xác.<br />
- Khai thác thông tin ngược do PMDH cung cấp để điều<br />
chỉnh quá trình dạy học và tiến hành phân hoá, cá thể<br />
hoá...<br />
Xét một cách toàn diện thì phải khai thác PMDH theo<br />
góc độ vừa là công cụ tổ chức học tập, vừa là công cụ<br />
học tập của người học, vừa là phương tiện hỗ trợ GV<br />
trong quá trình giảng dạy đồng thời lại là đối tượng giao<br />
tiếp của HS. Tuy nhiên cần nhằm tập trung vào các vấn<br />
đề:<br />
- Tổ chức các tình huống dạy học hình học trên máy<br />
tính nhằm huy động vốn tri thức, vốn kinh nghiệm sẵn<br />
có của HS.<br />
- Khai thác có hiệu quả các PMDH toán.<br />
- Sử dụng trò chơi có các yếu tố toán học trên máy tính.<br />
- Phối hợp các phương pháp dạy học một cách thích<br />
hợp.<br />
- Tổ chức, khuyến khích HS thực hiện các hoạt động thực<br />
hành rèn luyện kỹ năng cơ bản trong học tập môn toán với<br />
sự hỗ trợ của PMDH.<br />
KẾT LUẬN<br />
<br />
87(11): 131 - 133<br />
<br />
Sự khác nhau cơ bản về tích cực hoá hoạt động của HS<br />
giữa các giờ dạy có sự hỗ trợ của PMDH với các giờ<br />
dạy truyền thông là các hoạt động của HS được<br />
“nhúng” trong một môi trường “đa chiều”, “đa tương<br />
tác”. HS sẽ nhận được sự trợ giúp từ nhiều phía và để<br />
vượt qua các “chướng ngại” trong quá trình tiếp thu tri<br />
thức.<br />
Về hình thức, hoạt động của HS cũng đa dạng hơn vì có<br />
thêm các hoạt động tương tác với PMDH. Mặt khác HS<br />
cũng có điều kiện phát huy tối đa các giác quan của<br />
mình trong các hoạt động này.<br />
Về trình tự tiến hành các hoạt động, sau khi hoàn thành<br />
một hoạt động nào đó, PMDH có thể thay mặt GV giám<br />
sát kết quả và giao tiếp nhiệm vụ cho hoạt động tiếp theo,<br />
như vậy các hoạt động của HS sẽ được tiến hành liên tục.<br />
Ngoài ra nếu có đủ điều kiện về trang thiết bị và kỹ<br />
thuật truyền thông thì ta có thể tích hoá các hoạt động<br />
học tập môn toán của HS trong và ngoài giờ học trên<br />
lớp mà không bị ràng buộc bởi không gian và thời gian.<br />
Như vậy, việc sử dụng PMDH vào dạy học toán cho<br />
phép tích cực hóa hoạt động học tập của HS, góp phần<br />
nâng cao chất lượng dạy học môn toán ở trường THPT.<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
[1]. Nguyễn Hữu Châu (2005). Những vấn đề cơ bản về<br />
chương trình và quá trình dạy học. NXB Giáo dục.<br />
[2]. Trịnh Thanh Hải (2010). Sử dụng phần mềm hỗ trợ<br />
dạy học toán. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.<br />
[3]. Thái Duy Tuyên (1998). Những vấn đề cơ bản giáo<br />
dục học hiện đại. NXB Giáo dục.<br />
<br />
SUMMARY<br />
EXPLOITING TEACHING SOFTWARE TO ACTIVATE LEARNING ACTIVITIES IN TEACHING<br />
MATHEMATICS AT HIGH SCHOOLS<br />
Trinh Thi Phuong Thao<br />
College of Education - TNU<br />
<br />
Activating learning activities of students will play an important role to implement active teachingoriented "learner-centered". One of the positive measures of student activities is application of the achievements<br />
of information technology and communications including the use of teaching software.<br />
Based on the analysis of the strengths of teaching software, the article suggested some pedagogical methods in<br />
exploit the teaching software contributing learning activities of students in teaching mathematics in high school.<br />
Key words: teaching software, teaching Maths, learning activities, activate.<br />
<br />
<br />
<br />
Tel: 0983.053500, Email: trinhthao.sptn@gmail.com<br />
<br />
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br />
<br />
133<br />
<br />
http://www.lrc-tnu.edu.vn<br />
<br />