Khai thác và phát triển một số nguồn gen bưởi trụ, bưởi đường, bưởi quế dương

VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM <br /> <br /> KHAI THÁC VÀ PHÁT TRIỂN MỘT SỐ NGUỒN GEN BƯỞI TRỤ,<br /> BƯỞI ĐƯỜNG, BƯỞI QUẾ DƯƠNG<br /> Vũ Mạnh Hải1, Nguyễn Hữu Hải2,<br /> Nguyễn Khắc Quỳnh2, Vũ Văn Tùng2, Trần Văn Luyện2<br /> 1<br /> Viện KHNN Việt Nam<br /> 2<br /> Trung tâm Tài nguyên Thực vật<br /> TÓM TẮT<br /> Nhằm góp phần cải thiện tình hình sản xuất bưởi ở một số địa phương có giống đặc sản, trung<br /> tâm tài nguyên thực vất và Viện KHKTNN Nam Trung bộ đa thực hiện đề tài khoa học về đánh giá và<br /> sử dụng 3 giống bưởi bản địa trong gia đoạn 2012-2015. Kết quả của đề tài là đã điều tra bổ sung và<br /> hoàn thiện mô tả thực vật học, qua đó đã tuyển chọn các cây đầu dòng được các Sở NN và PTNT<br /> công nhận và xây dựng các vườn giống S0, S1 phục vụ cho việc cung cấp giống chuẩn đến người<br /> sản xuất. Bên cạnh đó, các nghiên cứu về kỹ thuật thâm canh đã đưa vào xây dựng quy trình chăm<br /> sóc tổng hợp, góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế cho người sản xuất ở các địa<br /> phương khác nhau.<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bưởi Đường trồng tại xã Hiệp Thuận Phúc Thọ, bưởi Quế Dương trồng tại xã Cát<br /> Quế - Hoài Đức của thành phố Hà Nội và<br /> giống bưởi Trụ trồng tại xã Quế Trung -Nông<br /> Sơn -Quảng Nam là các giống đặc sản lâu đời<br /> tại địa phương, khả năng sinh trưởng tốt, chống<br /> chịu sâu bệnh, năng suất cao, chất lượng tốt,<br /> đóng góp đáng kể cho kinh tế hộ gia đình.<br /> Mặc dù vậy, người dân vẫn chủ yếu<br /> trồng tự phát, thiếu kiến thức về kỹ thuật trồng<br /> trọt, chăm sóc, chưa chú ý phòng trừ sâu, bệnh<br /> nên đang có biểu hiện giống bị thoái hoá, năng<br /> suất, chất lượng không đồng đều, chưa khai<br /> thác đầy đủ tiềm năng của giống. Bảo tồn và<br /> phát triển các nguồn gen có giá trị và quý hiếm<br /> là một trong những nhiệm vụ chiến lược quan<br /> trọng để đảm bảo và duy trì an ninh lương thực<br /> của mỗi quốc gia. Bài học kinh nghiệm là<br /> muốn bảo tồn được các nguồn gen quý hiếm<br /> phải gắn với phát triển, nâng cao hiệu quả kinh<br /> tế, đáp ứng nhu cầu người tiêu dung, đề tài:<br /> “Khai thác và phát triển một số giống bưởi<br /> Trụ, bưởi Đường, bưởi Quế Dương”, do vậy,<br /> có ý nghĩa khoa học và thực tiễn lớn, đáp ứng<br /> yêu cầu bức xúc của sản xuất.<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> - Các giống bưởi địa phương: bưởi Quế<br /> Dương, bưởi Đường và bưởi Trụ là nguồn thực<br /> <br /> 592<br /> <br /> liệu sử dụng trong các nghiên cứu chọn cây<br /> đầu dòng và các thí nghiệm kỹ thuật<br /> - Giống cam ba lá và bưởi chua được sử<br /> dụng làm gốc ghép trong kỹ thuật tạo cây sạch<br /> bệnh so bằng ghép đỉnh sinh trưởng (STG),<br /> giống Trấp Thái Bình làm gốc ghép cho 2<br /> giống bưởi Quế Dương và bưởi Đường, giống<br /> bưởi chua làm gốc ghép cho bưởi Trụ trong<br /> việc tạo cây S1.<br /> - Các hóa chất sử dụng trong xét nghiệm<br /> bệnh vi khuẩn greening và bệnh virus tristeza<br /> - Các loại phân bón, chất điều tiết sinh<br /> trưởng và các túi bao quả thông dụng.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 2.2.1. Nội dung 1: Đánh giá bổ sung các đặc<br /> điểm chi tiết cho các giống bưởi Đường, bưởi<br /> Trụ và bưởi Quế Dương<br /> Điều tra đánh giá thực trạng sản xuất,<br /> đặc điểm hình thái giống bằng phương pháp<br /> điều tra trực tiếp có sự tham gia của người dân<br /> (PRA), phỏng vấn người thạo tin (KIP) mô tả<br /> hình thái, cân, đo, phân tích các chỉ tiêu về sinh<br /> hóa quả<br /> 2.2.2. Nội dung 2: Tuyển chọn cây đầu dòng<br /> và xây dựng các vườn giống sạch bệnh, chất<br /> lượng cao phục vụ sản xuất<br /> - Tuyển chọn cây đầu dòng theo phương<br /> pháp chọn cá thể theo tiêu chuẩn định sẵn và tổ<br /> chức thi tuyển theo thông tư 18/2012/TTBNNPTNT của Bộ NN& PTNT. Mô tả đặc<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai <br /> <br /> điểm giống theo hướng dẫn của Viện tài<br /> nguyên di truyền thực vật quốc tế (IPGRI, nay<br /> là Biodiversity).<br /> - Ứng dụng kỹ thuật vi ghép đỉnh sinh<br /> trưởng để tạo cây sạch bênh S0 và xây dựng<br /> vườn cây S1.<br /> - Giám định bệnh vàng lá Greening bằng<br /> PCR theo phương pháp của H.J.Su. Bệnh<br /> Tristeza được chuẩn đoán nhanh bằng phương<br /> pháp DAS – ELISA.<br /> - Xây dựng vườn cây mẹ cây ăn quả<br /> theo tiêu chuẩn nghành 10 TCN 596-2004<br /> 2.2.3. Nội dung 3: Nghiên cứu quy trình<br /> trồng trọt và chăm sóc nhằm nâng cao chất<br /> lượng cho các giống bưởi Đường, bưởi Trụ,<br /> bưởi Quế Dương<br /> Công thức<br /> I<br /> II<br /> III<br /> IV (ĐC)<br /> <br /> Phân chuồng<br /> 70<br /> 90<br /> 100<br /> 70<br /> <br /> Đạm ure<br /> 1,5<br /> 2,0<br /> 2,5<br /> 1,3<br /> <br /> Thí nghiệm sử dụng phân bón lá: Bố trí<br /> theo khối ngẫu nhiên đầy đủ với 4 công thức 3<br /> lần nhắc lại, mỗi lần nhắc 1 cây. CT1 (ĐC):<br /> Phun nước lã; CT2: Phun phân bón lá Grow;<br /> CT3: Phun phân bón lá Yogen; CT4: Phun<br /> phân bón lá Komix; CT5: Phun phân bón lá<br /> Thiên Nông.<br /> Thí nghiệm sử dụng chất điều tiết sinh<br /> trưởng: Bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ với<br /> 4 công thức 3 lần nhắc lại, mỗi lần nhắc 1 cây.<br /> CTI: Đối chứng (Không áp dụng); CTII: KNO<br /> 31%; Phun 1 lần trước khi ra hoa 10-15 ngày;<br /> CTIII: Flower 94/ Micracro (15:30:15); Phun 1<br /> lần sau đậu trái 10 ngày; CTIV: Flower 95/<br /> AFA 3; Phun 3 lần sau đậu trái cách nhau 10<br /> ngày; CTV: Gibberellin 5-10 ppm; Phun 2 lần<br /> sau đậu trái 10 ngày, 30 ngày.<br /> Thí nghiệm phòng trừ sâu bệnh: Bố trí<br /> riêng lẻ, mối TN gồm 3 công thức, theo kiểu<br /> khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh, mỗi công thức 3<br /> cây, nhắc lại 3 lần; phun thuốc theo kết quả<br /> điều tra.<br /> Thí nghiệm thụ phấn bổ sung: Bố trí theo<br /> khối ngẫu nhiên đầy đủ với 3 công thức 3 lần<br /> nhắc lại, CT 1(ĐC): để tự nhiên; CT2: Thụ<br /> <br /> - Bố trí TNĐR đối với cây lâu năm, quan<br /> trắc, đo đếm các chỉ tiêu nông sinh học trên<br /> vườn có sẵn trong dân và bố trí các vườn thí<br /> nghiệm mới, kết hợp với nghiên cứu trong<br /> phòng đánh giá chất lượng sản phẩm. Chọn<br /> các vườn có độ tuổi trên 10 năm để bố trí các<br /> thí nghiệm kỹ thuật có chung nền chăm sóc (50<br /> kg phân hữu cơ hoai mục + 800g N + 400g<br /> P2O5 + 600g K2O + 1kg vôi bột/ 1 cây, chia<br /> làm 4 lần (sau thu quả, thúc hoa-T11, dưỡng<br /> hoa, quả non -T2,3 và thúc quả-T5).<br /> Các thí nghiệm biện pháp canh tác:<br /> Đối với thí nghiệm phân bón bố trí<br /> theo khối ngẫu nhiên đầy đủ với 3 công thức 3<br /> lần nhắc, mỗi lần nhắc 1 cây.<br /> <br /> Lân super<br /> 2,5<br /> 3,0<br /> 3,5<br /> 2,7<br /> <br /> Kali<br /> 1,5<br /> 2,0<br /> 2,5<br /> 1,7<br /> <br /> Vôi bột<br /> 1,2<br /> 1,4<br /> 1,6<br /> 0<br /> <br /> phấn cùng giống; CT3: Thụ phấn khác giống.<br /> Thí nghiệm cắt tỉa: Bố trí theo khối ngẫu<br /> nhiên đầy đủ với 2 công thức 3 lần nhắc lại, 1<br /> cây/ lần nhắc. CT 1(ĐC): không cắt tỉa; CT2:<br /> Cắt tỉa theo quy trình của Viện NC rau quả.<br /> Thí nghiệm bao quả: Bố trí theo khối<br /> ngẫu nhiên đầy đủ với 2 công thức 3 lần nhắc<br /> lại, 1 cây/ lần nhắc. Công thức I (ĐC): không<br /> bao; Công thức II: nilon trắng; Công thức III:<br /> nilon đen; Công thưc IV: bao xi măng; Công<br /> thức V: bao chuyên dụng.<br /> 2.2.4. Nội dung: Xây dựng mô hình trồng mới<br /> cho 3 giống bưởi<br /> - Áp dụng quy chuẩn của Bộ NN và<br /> PTNT với cây giống nhân vô tính từ cây S1 đã<br /> kiểm tra không mang mầm bệnh vàng lá<br /> Greening và bệnh Tristeza, sinh trưởng phát<br /> triển tốt.<br /> 2.2.5. Nội dung 5: Xây dựng mô hình canh<br /> tác cho 3 giống bưởi<br /> - Theo quy chuẩn của Bộ NN và PTNT,<br /> áp dụng cho cây trên 10 tuổi và các biện pháp<br /> kỹ thuật, chăm sóc và quản lý tiên tiến đúc rút<br /> từ kết quả của đề tài.<br /> <br /> 593<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM <br /> <br /> Xử lý số liệu: Các số liệu thí nghiệm<br /> được xử lý theo Excel và phần mềm<br /> IRRISTAT 5.0<br /> <br /> 60-65%, 40-50 hạt/quả, tép màu hồng, vị ngọt<br /> hơi chua. Có hai loại, bưởi trụ đỏ và bưởi trụ<br /> trắng, chất lượng như nhau.<br /> <br /> III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> <br /> 3.1.2. Thời kỳ thu hoạch và thành phần dinh<br /> dưỡng các giống bưởi<br /> <br /> 3.1. Đặc điểm nông sinh học của các giống<br /> bưởi<br /> 3.1.1. Đặc điểm hình thái các giống bưởi<br /> a, Đặc điểm bưởi Đường: Cây trên dưới<br /> 10 tuổi cao khoảng 8 m, đường kính gốc 22<br /> cm, đường kính tán 8 m, thân có 3-5 cành<br /> chính, cành phân bố không đều, tán rậm. Lá<br /> dài, phiến lá rộng, lòng máng, mép lá gợn<br /> sóng, chiều dài trung bình phiến lá 10,7 ± 0,3<br /> cm, rộng 5,3 ± 0,2 cm. Hoa có mùi rất thơm,<br /> dạng chùm, 4 cánh màu trắng, dài 1,87 cm,5-9<br /> hoa/chùm, hoa ra ở nách lá. Nhị hoa màu trắng,<br /> bao phấn màu vàng, hình ovan, số lượng nhị<br /> hoa là 23. dài hơn nhụy. Quả hình cầu, bình<br /> quân 617,3g/quả, đường kính 11,0 cm, cao quả<br /> 11,4 cm, khi chín màu vàng xanh, có 12-13<br /> múi/quả, múi dễ tách, màng múi giòn, dễ bóc;<br /> tép ráo, màu vàng nhạt, nhiều nước, vị ngọt<br /> mát độ Brix 10,2 (có cây lên đến 13), trung<br /> bình 120 hạt/quả. Tỉ lệ ăn được 49-58%.<br /> b. Đặc điểm bưởi Quế Dương: Cây trên<br /> dưới 10 tuổi cao 5-9 m, đường kính gốc 20 - 25<br /> cm, đường kính tán 4-7 m. Cây trồng bằng<br /> cành chiết thường có 5-6 thân chính, dạng tán<br /> dù. Cây trồng bằng hạt chỉ có 1 thân chính, tán<br /> hình trụ thẳng đứng. Lá to, màu xanh đậm,<br /> phiến lá thường cong lên ở phần giữa và mép lá<br /> vênh kiểu vỏ đỗ, dài trung bình 11,1 cm, rộng<br /> 5,4 ± cm. Hoa chùm 6-8 hoa, 5 cánh, 30<br /> nhị/hoa, quả hình cầu dẹt, trung bình 980<br /> g/quả, đường kính 15,6 cm, cao 13,1 cm. Vỏ<br /> quả khi chín màu vàng, túi tinh dầu nhỏ, 13-17<br /> múi/quả, dễ tách; tép ráo, màu vang nhạt, nhiều<br /> nước, vị ngọt, độ Brix 9,8%; 115 hạt/quả. Tỉ lệ<br /> ăn được khoảng 60%.<br /> c. Đặc điểm bưởi Trụ: Cây trồng bằng<br /> cành chiết hoặc ghép có tán hình cầu; trồng<br /> bằng hạt tán hình trụ. Cây 10 năm tuổi cao 6,0<br /> – 7,0m, đường kính tán 5,0–6,0m, đường kính<br /> thân 25-30 cm. Lá hình bầu dục, đuôi lá tù có<br /> cánh. Hoa màu trắng, có 18-20 nhị đực, rời<br /> nhau, thấp hơn nhụy cái, quả có hình quả lê hơi<br /> dài (hình trụ), vỏ có một lớp lông mịn.trung<br /> bình từ 0,8-1,3 kg/quả khi chín vỏ quả màu<br /> vàng nhạt, có từ 13 -14 múi, tỷ lệ phần ăn được<br /> <br /> 594<br /> <br /> a) Thời kỳ thu hoạch:<br /> Thời gian ra hoa và kết thúc hoa trên<br /> bưởi Trụ khá sớm, tuy ra rải rác nhưng chín tập<br /> trung, thu hoạch sớm nhất trong 3 giống bưởi<br /> (từ 10/8 – 15/8). Với bưởi Đường, thời gian thu<br /> hoạch 15-20/9, bưởi Quế Dương thu muộn hơn<br /> bưởi Đường 5-10 ngày.<br /> b) Đặc điểm quả các giống bưởi:<br /> Bưởi Đường có hàm lượng đường tổng<br /> số cao nhất và hàm lượng axit tổng số thấp<br /> nhất, tạo nên cảm giác ăn ngọt nhấy, bưởi Trụ<br /> có hàm lượng đường tổng số thấp nhất và hàm<br /> lượng axit tổng số cao nhất nên có vị hơi chua<br /> mát dễ chịu.<br /> 3.1.3. Tình hình sâu bệnh<br /> Bưởi Quế Dương thường bị các loại sâu<br /> bệnh gây hại, trong đó loài rệp muội<br /> (Toxoptera aurantii B. de F., Toxoptera<br /> citricidus Kirk.), rệp sáp, nhện đỏ (Panonychus<br /> citri (Mc Gregor)), ruồi đục quả (Bactrocera<br /> dorsalis H.) và bệnh loét (Xanthomonas<br /> campestris pv. Citri Dowson) là những loại gây<br /> hại chính.<br /> Với bưởi Đường, rệp muội (Toxoptera<br /> aurantii B. de F., Toxoptera citricidus Kirk.),<br /> nhện đỏ (Panonychus citri (Mc Gregor)), ruồi<br /> đục quả (Bactrocera dorsalis H.) và bệnh loét<br /> (Xanthomonas campestris pv. Citri Dowson), đặc<br /> biệt là rệp sáp được coi là các loại dịch hại chính<br /> Các đối tượng sâu bệnh hại chính của<br /> bưởi Trụ là: rệp muội (Toxoptera aurantii B.<br /> de F., Toxoptera citricidus Kirk.), sâu vẽ bùa<br /> (Phyllocnistis citrella), ruồi đục quả<br /> (Bactrocera dorsalis), bệnh thối gốc chảy mủ<br /> (nấm Phytopthora nicotianae).<br /> 3.2. Kết quả tuyển chọn cây đầu dòng<br /> - Đã điều tra, đánh giá và bình tuyển<br /> được 25 cây đầu dòng (danh sách kèm theo)<br /> được Sở Nông nghiệp và PTNT Hà Nội (với<br /> bưởi Đường và bưởi Quế Dương) và Sở Nông<br /> nghiệp và PTNT Quảng Nam (với bưởi Trụ) ra<br /> quyết định công nhận và được cấp mã hiệu cho<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ hai <br /> <br /> từng cá thể.<br /> - Tất cả các cây đầu dòng đều được theo<br /> dõi, đánh giá qua 3 năm liên tục, các tiêu chí về<br /> sinh trưởng, năng suất đều vượt trội hơn bình<br /> quân của quần thể, chất lượng quả bao gồm cả<br /> đặc trưng hình thái ổn định và thể hiện bản chất<br /> của giống, đang được lưu trữ tại vườn gia đình.<br /> 3.3. Nghiên cứu quy trình trồng và chăm sóc<br /> nhằm nâng cao năng suất, chất lượng 3<br /> giống bưởi<br /> 3.3.1. Nghiên cứu xác định lượng bón phân<br /> thích hợp cho 3 giống bưởi<br /> a. Ảnh hưởng của lượng phân bón đến tỷ lệ<br /> đậu quả:<br /> Năm 2012 có tỷ lệ đậu quả cao hơn so<br /> với các năm 2013, 2014. Điều này cũng lặp lại<br /> ở các thí nghiệm biện pháp canh tác khác. Lý<br /> do là: trước năm 2012 cách chăm sóc của<br /> người dân chưa hợp lý còn các năm sau điều<br /> kiện chăm sóc tốt hơn dẫn đến số hoa/cây nhiều<br /> nên tỷ lệ thấp hơn.<br /> Tỷ lệ đậu quả của các công thức năm<br /> 2014 trên bưởi Đường và bưởi Quế Dương<br /> thấp nhất trong 3 năm do thời kỳ cây ra hoa<br /> đậu quả gặp mưa nhiều, ảnh hưởng đến quá<br /> trình thụ phấn, thụ tinh.<br /> Với bưởi Đường, không có sự sai khác ở<br /> 2 năm 2012, 2013. Năm 2014, các công thức<br /> thí nghiệm cũng có sự sai khác so với đối<br /> chứng nhưng chỉ có công thức III là có ý nghĩa<br /> thống kê.<br /> Với bưởi Quế Dương, năm 2012 không<br /> có sự sai khác tỷ lệ đậu quả giữa các công thức.<br /> Năm 2013, 2014 tỷ lệ đậu quả có sự sai khác<br /> có ý nghĩa.<br /> Với bưởi Trụ tỷ lệ đậu quả giữa các công<br /> thức không có sự khác biệt qua 3 năm nghiên<br /> cứu.<br /> Như vậy, các công thức bón phân khác<br /> nhau đã có tác động rõ rệt đến tỷ lệ đậu quả<br /> trên bưởi Đường và bưởi Quế Dương còn bưởi<br /> Trụ chưa cho thấy sự sai khác có ý nghĩa.<br /> b. Ảnh hưởng của lượng phân bón đến năng<br /> suất và các yếu tố cấu thành năng suất<br /> Với bưởi Đường, năm 2012 khi mới bắt<br /> đầu áp dụng các biện pháp kỹ thuật các công<br /> <br /> thức đều cho số quả/cây tương đối lớn (trên 300<br /> quả/cây) và không khác nhau giữa các công<br /> thức. Năm 2013, 2014 số quả trên cây ở các<br /> công thức cao hơn khác biệt so với đối chứng<br /> trong đó công thức III cho hiệu quả cao nhất.<br /> Với bưởi Quế Dương và bưởi Trụ cũng<br /> cho kết quả tương tự. Công thức III cho năng<br /> suất cao nhất, sai khác về mặt thống kê so với<br /> đối chứng.<br /> c. Ảnh hưởng của lượng phân bón đến một số<br /> chỉ tiêu về quả:<br /> Các chỉ tiêu về số múi/quả, số hạt/quả, tỷ<br /> lệ phần ăn được không có sự khác biệt trên 3<br /> giống bưởi qua 3 năm theo dõi. Về độ Brix:<br /> Không có biến động giữa các năm trong đó<br /> bưởi Đường có độ Brix khá cao trên (11%).<br /> 3.3.2 Nghiên cứu sử dụng một số loại phân bón<br /> lá để cải tiến năng suất, chất lượng 3 giống bưởi.<br /> a. Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ đậu<br /> quả:<br /> Với bưởi Trụ, tỷ lệ đậu quả ở các công<br /> thức qua 3 năm không có sự khác biệt. Còn với<br /> bưởi Đường và bưởi Quế Dương, năm 2012 tác<br /> động không rõ nhưng 2 năm 2012 và 2013 phân<br /> bón lá đều đem lại kết quả tốt trong đó công<br /> thức IV (Komix) có tỷ lệ đậu quả cao nhất.<br /> b. Ảnh hưởng của phân bón lá đến năng suất và<br /> các yếu tố cấu thành năng suất:<br /> Năm 2012, bưởi Đường và bưởi Quế<br /> Dương không có sự khác biệt giữa các công<br /> thức. Với bưởi Trụ lại có sự sai khác rõ rệt,<br /> trong đó công thức III (Yogen) và V (Thiên<br /> nông) cho hiệu quả cao nhất.<br /> Năm 2013, 2014 năng suất bưởi Đường<br /> và bưởi Quế Dương có sự khác biệt giữa các<br /> công thức, trong đó công thức IV cho năng suất<br /> cao nhất. Riêng bưởi Trụ lại tác động không rõ.<br /> c. Ảnh hưởng của phân bón lá đến một số chỉ<br /> tiêu cơ giới quả:<br /> Kết qủa theo dõi 3 năm cho thấy , các chỉ<br /> tiêu số múi, số hạt/ quả, tỷ lệ phần ăn được và<br /> độ Brix ở các công thức trong mỗi giống<br /> không khác biệt.<br /> 3.3.3. Nghiên cứu sử dụng một số loại phân vi<br /> lượng, chất điều tiết sinh trưởng làm tăng<br /> khả năng ra hoa, đậu quả cho các giống bưởi<br /> <br /> 595<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM <br /> <br /> a. Ảnh hương của phân vi lượng và chất điều<br /> tiết đến tỷ lệ đậu quả:<br /> <br /> a. Biện pháp phòng trừ rệp muội (Toxoptera<br /> aurantii):<br /> <br /> Năm 2013, 2 giống bưởi Đường và bưởi<br /> Quế Dương có tỷ lệ đậu quả ổn định nhưng năm<br /> 2014 do mưa kéo dài nên tỷ lệ đậu quả giảm rất<br /> nhiều (trên dưới 0,5%). Năm 2012 không có sự<br /> sai khác có ý nghĩa giữa các công thức trên cả 2<br /> giống bưởi, năm 2013, 2014 có sự sai khác<br /> nhưng chỉ có công thức III (Flower 94), V<br /> (GA3) là sai khác rõ rệt so với đối chứng, trong<br /> đó công thức III cho kết quả cao nhất.<br /> <br /> Sau khi phun 7 ngày cho hiệu lực trừ rệp<br /> cao nhất trên cả 2 giống bưởi và qua các năm.<br /> <br /> b. Ảnh hưởng của phân vi lượng và chất điều tiết<br /> đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất:<br /> Năm 2012, số quả/ cây giữa các công<br /> thức trên 3 giống bưởi không có sự khác biệt<br /> về mặt thống kê.<br /> Năm 2013, bưởi Quế Dương cho năng<br /> suất ở công thức II, III sai khác có ý nghĩa so<br /> với đối chứng trong đó, công thức III cho năng<br /> suất cao nhất. Còn bưởi Đường và bưởi Trụ<br /> không có sự sai khác giữa các công thức.<br /> Năm 2014, bưởi Quế Dương và bưởi<br /> Đường cho năng suất ở công thức III cao nhất<br /> và sai khác ý nghĩa so với đối chứng. Tuy<br /> nhiên trên bưởi Trụ chưa thấy tác động rõ rệt.<br /> Như vậy, chất điều tiết sinh trưởng có tác<br /> động rõ rệt đến năng suất bưởi Đường và bưởi<br /> Quế Dương nhưng chưa biểu hiện rõ rệt với<br /> bưởi Trụ.<br /> c. Ảnh hưởng của phân vi lượng và chất điều<br /> tiết đến một số chỉ tiêu cơ giới của quả:<br /> Số múi, số hạt/quả và tỷ lệ ăn được<br /> tương đối ổn định ở cả 3 giống. Độ Brix trên<br /> bưởi Quế Dương và bưởi Trụ cũng không khác<br /> biệt giữa các công thức qua các năm.<br /> Với bưởi Đường, năm 2013 độ Brix ở<br /> công thức III, IV cao hơn khá rõ so với đối<br /> chứng, giảm vị the đắng, chứng tỏ chất điều<br /> tiết có tác dụng cải thiện phần nào chất lượng.<br /> 3.3.4. Nghiên cứu biện pháp phòng trừ một số<br /> đối tương sâu bệnh hại chính trên các giống<br /> bưởi Đường, bưởi Trụ và bưởi Quế Dương<br /> Qua điều tra, chúng tôi nhận thấy nhóm<br /> sâu bệnh hại chính trên các giống bưởi bao<br /> gồm: rệp, nhện đỏ, ruồi vàng, ruồi đục quả,<br /> bệnh loét.<br /> <br /> 596<br /> <br /> Với bưởi Đường, Polytrin 440EC cho hiệu<br /> lực cao nhất, sai khác rõ rệt so với 2 loại thuốc<br /> còn lại và dầu khoáng cho hiệu lực thấp nhất.<br /> Với bưởi Quế Dương, hiệu lực của<br /> Polytrin 440EC và Supracid 40EC không khác<br /> nhau nhưng sai khác có ý nghĩa với Dầu<br /> khoáng trong đó Supracid 40EC cho hiệu lực<br /> cao nhất.<br /> b. Biện pháp phòng trừ nhện đỏ:<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy: Hiệu lực<br /> của các loại thuốc phòng trừ nhện đỏ trên 2<br /> giống bưởi qua các năm đạt cao nhất là 7 ngày<br /> sau khi phun.<br /> Về hiệu quả của các loại thuốc: ở cả 2<br /> giống bưởi, hiệu lực của Comite 73EC,<br /> Abatimec 3.6 EC có sự khác nhau rõ rệt so với<br /> Dầu khoáng, trong đó Comite 73EC có hiệu<br /> lực cao nhất và sai khác rõ rệt với Abatimec<br /> 3.6 EC.<br /> c. Biện pháp phòng trừ ruồi vàng:<br /> Sử dụng thuốc đặc trị Vizubon D hoặc bả<br /> Ento-pro, treo trên cây ngay sau khi quả đã ổn<br /> định. Kết quả cho thấy: công thức đối chứng có<br /> tỷ lệ quả bị ruồi hại rất cao (50,65% với bưởi<br /> Đường, 46,99% với bưởi Quế Dương). Sử<br /> dụng bả Vizubon D và Ento - pro đều có tác<br /> dụng diệt ruồi cao (trên dưới 200 con/1 bẫy),<br /> nhất là bả Ento-pro.<br /> d. Biện pháp phòng trừ bệnh loét:<br /> Sử dụng Boocđô 1% và Kocide đều có<br /> hiệu quả cao trong phòng trị bệnh loét, tỷ lệ<br /> bệnh và chỉ số bệnh sau phun 7 ngày giảm<br /> mạnh so với đối chứng cả trên lá và quả. Thuốc<br /> Boocđô 1% có hiệu quả cao nhất, sau phun 7<br /> ngày chỉ số bệnh ở công thức phun Boocđô 1%<br /> là 4,27%, thấp hơn Kocide 53,8DF (6,02%) và<br /> đối chứng (18m, 53%).<br /> Từ kết quả nghiên cứu chúng tôi dã xây<br /> dựng bảng tổng hợp biện pháp phòng trừ theo<br /> lịch phát sinh một số sâu bệnh hại cho cả 3 giống.<br /> <br />