Khảo sát chất lượng nước uống đóng chai trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG NƯỚC UỐNG ĐÓNG CHAI<br /> TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Đặng Ngọc Chánh*, Vũ Trọng Thiện*, Trần Thị Nga* và Cs<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nước uống đóng chai hiện nay rất đa dạng về sản phẩm với sự tham gia của nhiều công ty từ<br /> lớn đến nhỏ. Tuy nhiên chất lượng nước đóng chai rất khác nhau giữa các công ty và phần lớn sản phẩm nước<br /> đóng chai chỉ được thử nghiệm khi đăng ký chất lượng với Sở Y tế Tp.HCM. Thực hiện đề tài ”khảo sát chất<br /> lượng nước đóng chai trên địa bàn Tp.HCM” giúp chúng ta biết được thực trạng về chất lượng nước đóng chai<br /> trên thị trường Tp.HCM.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định chất lượng nước uống đóng chai về các chỉ tiêu lý hóa, vi sinh và độc chất<br /> tại thị trường Tp.HCM.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang 150 mẫu nước uống đóng chai được lấy ngẫu nhiên trên thị<br /> trường Tp.HCM để thử nghiệm. Tập trung vào sản phẩm đóng bình 20 lít đây là sản phẩm được sử dụng nhiều<br /> tại các hộ gia đình, nhà máy và trường học… và dễ bị tái nhiễm bẩn do sử dụng lại bình, do quá trình vận<br /> chuyển. Kết quả thử nghiệm chất lượng nước được đánh giá qua tiêu chuẩn chất lượng nước uống đóng chai<br /> TCVN 6096:2004.<br /> Kết quả nghiên cứu: Đánh giá về mặt lý hóa, tỷ lệ mẫu nước đóng chai có nguồn từ nước máy đạt tiêu<br /> chuẩn là 84,2% trong khi mẫu nước đóng chai có nguồn từ nước giếng đạt tiêu chuẩn là 50%. Có 65,7% mẫu<br /> nước đóng chai có nguồn từ nước máy đạt tiêu chuẩn vi sinh và 56,7% mẫu nước đóng chai có nguồn từ nước<br /> giếng đạt tiêu chuẩn vi sinh. 100% mẫu nước đóng chai thử nghiệm không tìm thấy độc chất (As, Hg, Cd,<br /> Benzen). Tổng cộng mẫu nước đóng chai đạt theo tiêu chuẩn TCVN 6096:2004 là 63 mẫu (42%).<br /> Kết luận: Hơn 50% sản phẩm nước uống đóng chai được lấy ngẫu nhiên phân tích trên địa bàn Tp.HCM<br /> có chất lượng không đạt tiêu chuẩn.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SURVEY ON BOTTLED DRINKING WATER IN HO CHI MINH CITY<br /> Dang Ngoc Chanh, Vu Trong Thien, Nguyen Thi Nga, et al<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 4 - 2008: 192 - 197<br /> Background: Nowadays, bottled drinking water have been diversified products with participation of big<br /> companies and small companies in the market. However, the quality of bottled drinking water was very different<br /> beween companies and most of productions of bottled water just were tested when registered on the quality to<br /> HCM city Health Department. Implementing the study “Survey on bottled drinking water quality in HCM city”<br /> help us to know the real situation of the quality of bottled drinking water at HCM city market.<br /> Objectives: To evaluate the quality of bottled driking water through physico – chemical, microbiological and<br /> toxic parameters at Ho Chi Minh market.<br /> Method: Descriptive cross – sectional design. 150 bottled driking water samples randomly were taken from<br /> HCM city market for testing water quality. We focused on 20 litre-bottled water products which being commonly<br /> used at households, factories, schools…and easily recontaminated due to reused bottles and transportation. The<br /> results of testing water quality were assessed by bottled drinking water standard TCVN 6096:2004.<br /> *Viện Vệ sinh - Y tế Công cộng thành phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: For physico–chemical parameters, the proportion of bottled water samples, which made from tape<br /> water, met the standard were 84.2% meanwhile bottled water samples, which made from underground water, met<br /> the standard were 50%. There were 65.7% bottled water samples, which made from tape water, met<br /> microbiological standard and 56.7% bottled water samples, which made from underground water, met<br /> microbiological standard. 100% tested bottled water samples didn’t find out toxic substances (As, Hg, Cd,<br /> Benzene…). Total bottled water samples met the standard TCVN 6096:2004 were 63 samples (42%).<br /> Conclusion: Over 50% bottled drinking water products had the quality not to come up the standard.<br /> cho khảo sát chất lượng vì đây là sản phẩm đang<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> sử dụng phổ biến tại hộ gia đình với số lượng<br /> Nước uống đóng chai hiện nay rất đa dạng<br /> lớn, mặt khác đây là lọai sản phẩm có tái sử<br /> với sự có mặt của nhiều doanh nghiệp từ lớn<br /> dụng bao bì (tái sử dụng bình chứa) nên các tác<br /> đến nhỏ. Tuy nhiên chất lượng của những sản<br /> động yếu tố bên ngoài (như xúc rửa, đóng bình,<br /> phẩm này là điều đáng bàn vì đây là quy trình<br /> tiệt trùng…) có ảnh hưởng nhiều đến chất lượng<br /> sản xuất mà phần lớn bao bì được tái sử dụng<br /> sản phẩm.<br /> bằng các phương pháp rửa thủ công, nên vấn đề<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> tái nhiễm là có khả năng xảy ra rất lớn(3). Ngoài<br /> ra thực tế cho thấy sau khi cấp giấy phép chứng<br /> Mô thức nghiên cứu<br /> nhận chất lượng sản phẩm và đi vào hoạt động<br /> Ðiều tra cắt ngang các cơ sở sản xuất nước<br /> thì gần như các cơ quan quản lý nhà nước chưa<br /> đóng chai trên địa bàn thành phố được thực hiện<br /> đủ nhân lực và điều kiện để giám sát theo dõi<br /> trong năm 2006.<br /> chất lượng, điều kiện vệ sinh của các cơ sở một<br /> Cỡ mẫu<br /> cách thường xuyên và hiệu quả(5). Thực hiện đề<br /> Theo báo cáo của Trung tâm y tế dự phòng<br /> tài “Khảo sát chất lượng nước uống đóng chai<br /> thành phố Hồ Chí Minh, trên địa bàn có khoảng<br /> trên địa bàn Tp.HCM” góp phần cung cấp một<br /> 300(4) cơ sở sản xuất nước đóng chai tại 21 huyện<br /> cái nhìn tổng thể về chất lượng nước đóng chai<br /> thị. Khi chọn mẫu đã lọai trừ những sản phẩm<br /> đang lưu hành tại thành phố Hồ Chí Minh và<br /> nổi tiếng như Sapuwa, Dapha, Aquafina,<br /> làm cơ sở cho việc quản lý, giám sát cũng như<br /> Unitech, Joys…và tập trung vào loại sản phẩm<br /> giúp cho người dân có những nhận thức đúng<br /> bình 20lít, 150 mẫu nước đóng bình loại 20 lít<br /> hơn về sản phẩm nước uống mà mình đã và<br /> được chọn ngẫu nhiên đang lưu hành tại các cửa<br /> đang sử dụng.<br /> hàng, chợ… trên địa bàn Tp.HCM, đồng thời<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> phù hợp với kinh phí xét duyệt của đề tài.<br /> 1) Xác định chất lượng về mặt lý hoá sản<br /> Kỹ thuật xác định<br /> phẩm nước uống đóng chai trên địa bàn thành<br /> Mẫu nước đóng chai sau khi lấy được đưa<br /> phố Hồ Chí Minh.<br /> về phân tích tại labo lý hoá, vi sinh khoa VSMT<br /> 2) Xác định chất lượng về mặt vi sinh sản<br /> và khoa xét nghiệm trung tâm Viện VSYTCC.<br /> phẩm nước uống đóng chai trên địa bàn thành<br /> Tiêu chuẩn đánh giá(1)<br /> phố Hồ Chí Minh.<br /> Mẫu nước uống đóng chai được đánh giá<br /> 3) Xác định chất lượng về mặt độc chất sản<br /> theo tiêu chuẩn TCVN 6096:2004 của Bộ Khoa<br /> phẩm nước uống đóng chai trên địa bàn thành<br /> Học và Công nghệ ban hành tháng 8 năm 2004.<br /> phố Hồ Chí Minh.<br /> Bao gồm: 15 chỉ tiêu lý hóa (pH, màu, đục, mùi<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> vị, tổng chất rắn hoà tan, SO42-, Fet/c, Mn2+, Cl-,<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> NO3-, NO2-, F-, NH4+, Cr6+, Al3+); vi sinh 5 chỉ tiêu<br /> (Coliform, E.coli, Clostridium khử sunfit,<br /> Ưu tiên chọn loại sản phẩm đóng bình 20 lít<br /> <br /> 2Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Streptococcus feacalis, Pseudomanas aeruginosa); 7<br /> chỉ tiêu độc chất (Cu2+, Pb2+, Zn2+, As3+, Hg2+, Cd2+,<br /> Benzen).<br /> <br /> còn lại nằm rãi rác ở các địa phương khác. Mẫu<br /> có pH không đạt thấp nhất đo được là 5,22 và<br /> mẫu có pH cao nhất là 9,55.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> <br /> Bảng 1: Kết quả phân tích lý hoá nước đóng chai<br /> <br /> Kết quả phân tích các chỉ tiêu lý hóa<br /> <br /> STT<br /> <br /> Số mẫu nước đóng chai có nguồn từ nước<br /> máy: 76 mẫu chiếm tỷ lệ 50,6%; số mẫu nước<br /> đóng chai có nguồn từ nước giếng: 74 mẫu<br /> chiếm tỷ lệ 49,4%<br /> Các cơ sở sản xuất nước đóng chai có nguồn<br /> từ nước máy, khảo sát cho thấy phần lớn các chỉ<br /> tiêu đều đạt tiêu chuẩn cho phép, riêng chỉ tiêu<br /> pH còn đạt tiêu chuẩn ở mức khá thấp, chỉ có<br /> 65/76 mẫu (75%). Hầu hết các mẫu này có giá trị<br /> pH thấp hơn giới hạn tối thiểu cho phép, thấp<br /> nhất là pH = 5,72 và tập trung chủ yếu ở các<br /> Quận như: Tân Bình có 5 mẫu, Quận 6 có 2 còn<br /> lại là ở nằm rải rác các quận khác.<br /> Nhìn chung kết quả khảo sát chỉ tiêu hoá lý<br /> NUĐC với nước nguồn là nước Giếng cũng gần<br /> giống với kết quả khảo sát nước nguồn là nước<br /> máy. Phần lớn mẫu không đạt là do chỉ tiêu pH,<br /> chỉ có 41/74 mẫu đạt tiêu chuẩn (55,41%) thấp<br /> hơn so với nước máy gần 20%. Các mẫu không<br /> đạt này tập trung chủ yếu ở các nơi như: Quận 9<br /> có 7 mẫu; Tân Bình có 5 mẫu; Quận 12 có 9 mẫu<br /> <br /> %<br /> 120<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> <br /> Tổng kết hai kết quả quả phân tích trên cho<br /> ta thấy số mẫu NUĐC lấy ngẫu nhiên trên thị<br /> trường đạt tiêu chuẩn hoá lý khá thấp, chỉ có<br /> 106/150 mẫu đạt tiêu chuẩn chủ yếu là do pH.<br /> Trung bình cứ 3 mẫu thì có một mẫu không đạt<br /> do pH. Đối với chỉ tiêu nitrit mặc dù chỉ có 4/150<br /> mẫu và Amoniac có 1 mẫu là không đạt nhưng<br /> cũng đáng được quan tâm, vì đây là những chỉ<br /> tiêu nguy hại tiềm ẩn, khi đi vào cơ thể con<br /> người tạo hợp chất nitrosamin là các chất gây<br /> ung thư tiềm tàng(7).<br /> <br /> % mẫu đạt chỉ tiêu hoá lý<br /> 100<br /> <br /> 100<br /> 80<br /> <br /> Tổng số<br /> Mẫu không % mẫu<br /> Mẫu đạt<br /> mẫu<br /> đạt<br /> đạt<br /> pH<br /> 150<br /> 106<br /> 46<br /> 70,67<br /> Màu<br /> 150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> Đục<br /> 150<br /> 149<br /> 1<br /> 99,33<br /> Mùi vị<br /> 150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> TDS<br /> 150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> Cl<br /> 150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> NO3150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> NO2150<br /> 146<br /> 4<br /> 97,33<br /> +<br /> NH4<br /> 150<br /> 149<br /> 1<br /> 99,33<br /> F<br /> 150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> 2SO4<br /> 150<br /> 150<br /> 0<br /> 100<br /> <br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> 100 100 100 100<br /> 97.33<br /> <br /> 99.33<br /> <br /> 99.33<br /> <br /> 100 100<br /> <br /> 70.67<br /> <br /> 60<br /> 40<br /> 20<br /> 0<br /> pH<br /> <br /> Màu<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Mùi<br /> vị<br /> <br /> TDS<br /> <br /> Cl-<br /> <br /> NO2- NO3-<br /> <br /> NH4+<br /> <br /> F-<br /> <br /> SO4<br /> <br /> 2-<br /> <br /> Hình 3: Đồ thị kết quả xét nghiệm các chỉ tiêu lý hóa NUĐC đạt tiêu chuẩn<br /> <br /> Kết quả phân tích các chỉ tiêu vi sinh<br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Kết quả phân tích cho chúng ta một điều<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> đáng lo ngại, mẫu nước đóng chai có nguồn từ<br /> nước máy chỉ có 71,05 % mẫu đạt tiêu chuẩn về<br /> coliform tổng số và 82,21% mẫu đạt về tiêu chuẩn<br /> Pseudomonas aeruginosa. Các mẫu không đạt này<br /> nằm rãi rác ở các quận. Cụ thể là trong số 4 mẫu<br /> NUĐC được khảo sát ở Quận 3 thì có tới 2 mẫu<br /> không đạt tiêu chuẩn về vi sinh.<br /> Khi sử dụng nước nguồn là nước giếng để<br /> sản xuất NUĐC ta thấy mẫu đạt chất lượng về vi<br /> sinh thấp hơn so với nguồn nước sử dụng là<br /> nước máy. So sánh hai kết quả cho thấy chỉ tiêu<br /> Coliform tổng số (64,74%) đạt thấp hơn nước đóng<br /> chai có nguồn là nước máy 6,31%, chỉ tiêu E.Coli<br /> (91,89) thấp hơn gần 3%, chỉ tiêu Colstridium khử<br /> sunfit thấp hơn 2,7%.<br /> Bảng 2: Kết quả phân tích vi sinh NUĐC từ nguồn<br /> nước máy và nước giếng<br /> <br /> %<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> NUĐC từ nước NUĐC từ nước<br /> máy<br /> giếng<br /> Chỉ tiêu<br /> Tổng % mẫu Tổng % mẫu<br /> số mẫu đạt số mẫu đạt<br /> Coliform tổng số<br /> 76<br /> 71,05<br /> 74<br /> 64,74<br /> E.Coli<br /> 76<br /> 94,74<br /> 74<br /> 91,89<br /> Colstridium khử<br /> 76<br /> 100<br /> 74<br /> 97,30<br /> sunfit<br /> Streptococcus<br /> 76<br /> 100<br /> 74<br /> 100<br /> feacalis<br /> Pseudomonas<br /> 76<br /> 82,21<br /> 74<br /> 85,14<br /> aeruginosa<br /> <br /> Kết quả khảo sát về chỉ tiêu vi sinh của nước<br /> uống đóng chai cho ta thấy tỉ lệ mẫu đạt thấp.<br /> Chỉ có 68% mẫu đạt về chỉ tiêu Coliform tổng số;<br /> 84,67% mẫu đạt về Pseudomonas aeruginosa;<br /> 93,33% mẫu đạt về E.Coli và 98,67% mẫu đạt về<br /> Clostridium khử sunfit.<br /> <br /> % mẫu<br /> tiêu tích<br /> chuẩnvi<br /> vi sinh<br /> sinh<br /> Kết<br /> quảđạt<br /> phân<br /> <br /> 150<br /> 100<br /> <br /> STT<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 93.33<br /> <br /> 100<br /> <br /> 98.67<br /> <br /> 68<br /> <br /> 84.67<br /> <br /> 50<br /> 0<br /> <br /> Coliform<br /> tổng số<br /> <br /> E.coli<br /> <br /> Clostridium<br /> <br /> Streptococcus Pseudomonas<br /> <br /> Hình 6: Đồ thị kết quả xét nghiệm các chỉ tiêu vi sinh NUĐC đạt tiêu chuẩn<br /> Đây là những chỉ tiêu có giới hạn cho phép sử<br /> Kết quả phân tích các chỉ tiêu độc chất<br /> dụng khá thấp, có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe<br /> Độc chất đánh giá chất lượng nước uống<br /> người sử dụng. Tuy nhiên, 100% mẫu NUĐC<br /> đóng chai bao gồm các kim loại nặng và hợp<br /> được khảo sát đều đạt tiêu chuẩn cho phép.<br /> chất hữu cơ carbon thơm điểm hình là benzen(6).<br /> <br /> 4Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> % mẫu đạt tiêu chuẩn về độc chất<br /> <br /> %<br /> <br /> 120<br /> 100<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100<br /> <br /> 80<br /> 60<br /> 40<br /> 20<br /> 0<br /> <br /> Fe t/c Mn2+ Al3+ Cr6+ Cu2+ Pb2+ Zn2+ As t/c Cd2+ Hg2+<br /> <br /> Bezen<br /> <br /> Hình 3: Đồ thị kết quả xét nghiệm các chỉ tiêu độc chất NĐC đạt tiêu chuẩn<br /> qua bảng khảo sát chúng ta có nhận xét như sau<br /> Tổng hợp kết quả chất lượng nước uống<br /> (hình 4):<br /> đóng chai trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> %<br /> 120<br /> 10 0<br /> <br /> 10 0<br /> <br /> 100<br /> 8 4 .2 1<br /> <br /> 80<br /> 6 5.79<br /> 56 .76<br /> <br /> 60<br /> <br /> 53 .9 5<br /> <br /> 50<br /> <br /> 40<br /> <br /> 2 9 .73<br /> <br /> 20<br /> 0<br /> <br /> Lý hóa1<br /> <br /> 2<br /> Vi sinh<br /> <br /> 3<br /> Độc chất<br /> <br /> 4<br /> Đạt TC<br /> <br /> Hình 4: Đồ thị so sánh chất lượng NUĐC từ nguồn nước máy và nước giếng<br /> có 53,95% mẫu đạt tiêu chuẩn (đạt cả 3 yêu cầu<br /> Nước đóng chai được sản xuất từ nguồn<br /> về lý hóa, vi sinh và độc chất) có nguồn gốc từ<br /> nước máy có chất lượng thành phẩm tốt hơn so<br /> nước máy và 29,73% mẫu đạt tiêu chuẩn có<br /> với nước đóng chai sản xuất từ nước giếng cụ<br /> nguồn gốc từ nước giếng.<br /> thể theo hình 4 ta thấy 84,21% mẫu nước đóng<br /> chai phân tích đạt tiêu cuẩn về mặt lý hóa so với<br /> Bảng 3: Kết quả tổng hợp chất lượng nước uống<br /> 50% mẫu đạt có nguồn gốc từ nước giếng. Mẫu<br /> đóng chai trên địa bàn Tp.HCM<br /> đạt về mặt vi sinh của NUĐC từ nước máy là<br /> Mẫu<br /> % mẫu<br /> Tổng số Mẫu % mẫu<br /> STT chỉ tiêu<br /> không không<br /> 65,79% so với 56,76% mẫu đạt có nuồn gốc từ<br /> mẫu đạt đạt<br /> đạt<br /> đạt<br /> nước giếng. 100% mẫu NUĐC khảo sát đều đạt<br /> 1<br /> Hoá lý<br /> 150<br /> 101 67,33<br /> 49<br /> 32,67<br /> về mặt độc chất. Tổng hợp mẫu NUĐC khảo sát<br /> 2<br /> Vi sinh<br /> 150<br /> 92 61,33<br /> 58<br /> 38,67<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> 5<br /> <br />