Khảo sát đặc điểm sinh học của loài tôm tép chó Macrobrachium sp. ở hồ Trị An, tỉnh Đồng Nai

27(3): 26-32 T¹p chÝ Sinh häc 9-2005<br /> <br /> <br /> <br /> KH¶O S¸T §ÆC §IÓM SINH HäC CñA LOµI T¤M TÐP CHã<br /> MACROBRACHIUM sp. ë Hå TRÞ AN, TØNH §åNG NAI<br /> <br /> Lª ThÞ B×nh, §ç ThÞ Thu H−êng<br /> <br /> Tr−êng ®¹i häc N«ng L©m Tp. HCM<br /> <br /> Hå TrÞ An lµ hå chøa n−íc ngät lín thø hai oxy vµ vËn chuyÓn vÒ Tr¹i thùc nghiÖm Thñy<br /> ë n−íc ta, thuéc trung l−u s«ng §ång Nai. Môc s¶n cña Tr−êng ®¹i häc N«ng L©m Tp. HCM.<br /> ®Ých chÝnh cña hå chñ yÕu phôc vô thñy lîi vµ Bè trÝ cho në vµ −¬ng nu«i ®Ó theo dâi sù ph¸t<br /> thñy ®iÖn. Song, hå cßn lµ n¬i tËp trung sinh triÓn cña Êu trïng, ®ång thêi kh¶o s¸t c¸c ®Æc<br /> sèng cña rÊt nhiÒu ®éng vËt thñy s¶n cã gi¸ trÞ ®iÓm sinh häc sinh s¶n cña chóng.<br /> kinh tÕ. HiÖn nay, mÆc dï cã sù ng¨n cÊm cña §èi víi mÉu ®Ó kh¶o s¸t dinh d−ìng, sÏ<br /> c¬ quan chøc n¨ng, viÖc l¹m th¸c còng vÉn x¶y ®−îc gi¶i phÉu lÊy d¹ dµy t«m ngay sau khi míi<br /> ra, lµm s¶n l−îng t«m c¸ gi¶m sót ®¸ng kÓ, nhÊt võa ®¸nh b¾t lªn, cè ®Þnh b»ng phãcm«n 10%<br /> lµ c¸c loµi t«m thuéc gièng Macrobrachium. råi mang vÒ phßng thÝ nghiÖm ®Ó ph©n tÝch trªn<br /> Tuy r»ng t«m ë ®©y cã kÝch th−íc nhá nh−ng nã kÝnh hiÓn vi nh»m x¸c ®Þnh thµnh phÇn thøc ¨n.<br /> lµ nguån thu nhËp chÝnh cña nhiÒu hé ng− d©n<br /> sèng ven hå. Ng−êi d©n gÇn nh− khai th¸c - MÉu n−íc: c¸c yÕu tè nhiÖt ®é, oxy hßa<br /> quanh n¨m b»ng c¸c lo¹i ng− cô kh¸c nhau: ®Æt tan, ®é pH cña n−íc ®−îc x¸c ®Þnh ngay t¹i vÞ<br /> lîp, ghe cµo,… C«ng ty Thñy s¶n §ång Nai cho trÝ thu mÉu. §Þnh kú mçi th¸ng thu mét lÇn.<br /> biÕt trong n¨m 2003 tæng s¶n l−îng t«m ®¸nh 3. Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm<br /> b¾t ®−îc kho¶ng 141,5 tÊn, thÊp h¬n n¨m 2001<br /> kho¶ng 15,1 tÊn. + C¸ch chän t«m: dùa vµo ®Æc ®iÓm kh¸c<br /> nhau gi÷a c¸c phÇn phô bé ®Ó ph©n biÖt t«m ®ùc<br /> §Ó b¶o vÖ nguån lîi nµy, cÇn cã nh÷ng biÖn vµ c¸i. Chän nh÷ng con t«m cã mµu s¾c ®Ñp,<br /> ph¸p thÝch hîp nh»m ng¨n chÆn sù khai th¸c kháe m¹nh, ®Çy ®ñ phô bé. Riªng t«m c¸i, chän<br /> triÖt ®Ó, ®ång thêi khuyÕn c¸o d©n quanh hå nh÷ng con mang trøng ngoµi tù nhiªn.<br /> kh«ng nªn sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p vµ dông cô<br /> mang tÝnh chÊt hñy diÖt. §Ó gióp c¸c c¬ quan + Bè trÝ nu«i vµ ch¨m sãc: thêi gian tiÕn<br /> chøc n¨ng cã thªm c¬ së khoa häc ®Ó ®Ò ra hµnh bè trÝ thÝ nghiÖm tõ th¸ng 8/2003-th¸ng<br /> nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ nguån lîi t«m h÷u hiÖu 1/2004.<br /> h¬n, tr−íc hÕt cÇn nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm sinh - §èi víi t«m bè mÑ: 25 t«m c¸i mang trøng<br /> häc, tËp tÝnh sèng, x¸c ®Þnh ®−îc mïa vô sinh ®−îc bè trÝ nu«i trong lä nhùa 2000 ml cã dung<br /> s¶n,…cña c¸c loµi t«m cã gi¸ trÞ kinh tÕ ®ang tÝch n−íc kho¶ng 700 ml; mçi lä mét con. Cho<br /> sinh sèng trong hå. ¨n mçi ngµy mét lÇn, thøc ¨n chñ yÕu lµ trïng<br /> chØ (Tubifex). N−íc ®−îc lÊy tõ nguån n−íc<br /> I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU ngÇm vµ n−íc m−a chøa trong bÓ cÊp n−íc cña<br /> Tr¹i Thñy s¶n. Mçi ngµy thay n−íc mét lÇn, mçi<br /> 1. §èi t−îng nghiªn cøu lÇn 1/3 n−íc trong lä. C¸c chØ tiªu theo dâi: sù<br /> T«m tÐp chã Macrobrachium sp. ®−îc thu ë thay ®æi mµu s¾c cña trøng, søc sinh s¶n thùc tÕ,<br /> søc sinh s¶n tuyÖt ®èi, søc sinh s¶n t−¬ng ®èi,<br /> c¸c hé ng− d©n khai th¸c trªn hå TrÞ An, thuéc<br /> thêi gian t¸i thµnh thôc cña t«m c¸i.<br /> huyÖn VÜnh Cöu, tØnh §ång Nai.<br /> - §èi víi Êu trïng: sau khi t«m c¸i phãng<br /> 2. Ph−¬ng ph¸p thu mÉu thÝch hÕt Êu trïng, Êu trïng sÏ ®−îc t¸ch vµ bè<br /> - MÉu t«m: chän t«m c¸i mang trøng vµ trÝ nu«i riªng trong lä víi dung tÝch n−íc<br /> t«m ®ùc thµnh thôc cho vµo tói nil«ng cã b¬m kho¶ng 1000 ml, sôc khÝ nhÑ. Thøc ¨n cho Êu<br /> <br /> 26<br /> trïng lµ Moina, Rotifera,…Mçi ngµy thu ba Êu - Vá ®Çu ngùc (carapace): l¸ng, kh«ng cã<br /> trïng ®−îc cè ®Þnh trong cån víi nång ®é t¨ng gai mÞn ë vïng gan, tim, r©u vµ d¹ dµy.<br /> dÇn tõ 100 lªn 700 ®Ó tr¸nh gqy c¸c phô bé. Sau - VÈy r©u (antennal scale): dÑp, thon dµi,<br /> ®ã tiÕn hµnh gi¶i phÉu, quan s¸t vµ chôp h×nh s¾c cøng ë mÆt bªn, cã gai nhän ë tËn cïng cña<br /> phô bé trªn kÝnh hiÓn vi nh»m x¸c ®Þnh h×nh r×a bªn; mÆt cßn l¹i máng dÑp cã hµng l«ng t¬<br /> th¸i cña Êu trïng. Trong qu¸ tr×nh nu«i, mét sè phñ mÆt ngoµi.<br /> yÕu tè m«i tr−êng n−íc nh− nhiÖt ®é, oxy hßa<br /> tan, ®é pH, ®é cøng còng ®−îc theo dâi. - Gai r©u (antennal spine): cøng s¾c, nhän<br /> dµi vµ chØa th¼ng h¬i h−íng xuèng phÝa d−íi.<br /> II. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN - Gai gan (hepatic spine): cøng vµ nhá h¬n<br /> gai r©u, mäc gÇn phÝa d−íi cña gèc gai r©u.<br /> 1. M« t¶ h×nh th¸i vµ ®Æc ®iÓm sinh häc cña - C¸c ch©n ngùc (pereiopods): ch©n ngùc I:<br /> t«m tÐp chã Macrobrachium sp. duçi th¼ng v−ît khái v¶y r©u. §èt ngãn hîp víi<br /> a. VÞ trÝ ph©n lo¹i cña t«m tÐp chã ®èt bµn t¹o thµnh ®èt kÑp. ChiÒu dµi cña c¸c ®èt<br /> Bé m−êi ch©n: Decapoda nh− sau: ®èt èng dµi h¬n ®èt ®ïi 0,5-1mm; ®èt<br /> Bé phô b¬i léi: Natantia ®ïi dµi h¬n ®èt gèc 1-1,5 mm; ®èt gèc dµi h¬n<br /> Tæng hä T«m thÞt: Caridea ®èt bµn 1-1,5 mm; ®èt bµn dµi h¬n ®èt ngãn<br /> Hä T«m cµng: Palaemonidae 0,2-0,5 mm. Nh− vËy, ®èt èng dµi nhÊt råi ®Õn<br /> Gièng: Macrobrachium ®èt ®ïi, ®èt gèc, ®èt bµn vµ ng¾n nhÊt lµ ®èt<br /> Loµi: Macrobrachium sp. ngãn. Ch©n ngùc II: ph¸t triÓn lín nhÊt vµ cã<br /> Tªn ®Þa ph−¬ng: tÐp chã kÝch th−íc kh«ng ®Òu gi÷a ch©n tr¸i vµ ch©n<br /> ph¶i nh−ng gièng nhau vÒ h×nh d¹ng (h×nh 2).<br /> b. H×nh th¸i ngoµi cña t«m tÐp chã (h×nh 1) Cã sù kh¸c biÖt gi÷a con ®ùc vµ con c¸i. Ch©n<br /> - Chñy (rostrum): ngùc II cña con ®ùc lín h¬n nhiÒu so víi cña<br /> 11 − 15(3 − 4) con c¸i. §èt ngãn vµ ®èt bµn cña con ®ùc bao<br /> C«ng thøc chñy: = phñ bëi nh÷ng chïm l«ng t¬ dµi mÞn, cßn cña<br /> 2−3<br /> con c¸i bao phñ bëi chïm l«ng t¬ Ýt h¬n.<br /> Chñy ng¾n h¬n v¶y r©u vµ dµi h¬n cuèng r©u<br /> A1 mét chót; chiÒu dµi cña chñy b»ng 1/2 chiÒu<br /> dµi cña vá ®Çu ngùc. PhÇn gi÷a chñy h¬i nh«<br /> cao, mòi chñy nhän cong xuèng t¹o cho chñy cã<br /> h×nh vßng cung. C¹nh trªn cña chñy cã tõ 11-15<br /> r¨ng (th−êng lµ 11-13 r¨ng). C¸c r¨ng ph©n bè<br /> ®Òu nhau, trong ®ã cã 3-4 r¨ng ®Çu tiªn n»m<br /> trªn vá ®Çu ngùc sau r×a giíi h¹n cña hèc m¾t.<br /> Cã mét hµng l«ng t¬ ph©n bè ë kho¶ng gi÷a c¸c<br /> r¨ng. C¹nh d−íi cña chñy cã tõ 2-3 r¨ng, th−êng<br /> lµ 2 r¨ng; c¸c r¨ng ph©n bè ®Òu trong kho¶ng<br /> nöa ®o¹n ®Çu r×a d−íi cña mòi chñy. Cã 2 hµng<br /> l«ng t¬ ë r×a d−íi chñy.<br /> H×nh 2. Ch©n ngùc II cña Macrobrachium sp.<br /> ®ùc<br /> §èt ngãn cña con c¸i cã hµng r¨ng rÊt mÞn ë<br /> bªn trong mÐp kÑp. Khi khÐp kÑp l¹i, gÇn nh−<br /> kh«ng cã khe hë gi÷a hai mÐp kÑp. ChiÒu dµi<br /> cña c¸c ®èt kh«ng biÕn thiªn nhiÒu. §èt ngãn,<br /> ®èt bµn mËp vµ dµi. §èt èng mËp nh−ng ng¾n vµ<br /> dµi ngang b»ng víi ®èt gèc. §èi víi con ®ùc,<br /> mÐp kÑp cña ®èt ngãn cö ®éng cã 11 ®Õn 14<br /> H×nh 1. MÆt bªn cña Macrobrachium sp. ®ùc r¨ng; ë ®èt ngãn cè ®Þnh cã 9 ®Õn 11 r¨ng nhá<br /> vµ c¸i mang trøng b»ng nhau, ph©n bè ®Òu phÝa trong, tr¶i dµi kÏ<br /> 27<br /> kÑp ra tËn cïng cña mÐp kÑp. Hai mÐp trong cña c¸ch gi÷a ®«i ch©n ngùc V vµ khoang bông cña<br /> kÑp cã hµng l«ng t¬ mÞn. PhÇn tËn cïng cña ®èt con c¸i réng h¬n con ®ùc. Con ®ùc cã phô bé<br /> kÑp uèn cong vµo trong, t¹o thµnh mãng nhän ë ®ùc ë ch©n bông II.<br /> ®Çu kÑp. Hai kÑp khÐp l¹i cã khe hë.<br /> c. §Æc ®iÓm sinh häc cña t«m tÐp chã<br /> ë loµi t«m Macrobrachium esculentum,<br /> - ChiÒu dµi vµ träng l−îng: qua kh¶o s¸t cho<br /> ch©n ngùc II tuy còng kh«ng ®Òu nhau vÒ kÝch<br /> th−íc gi÷a ch©n ph¶i vµ ch©n tr¸i nh−ng l¹i thÊy c¸c mÉu t«m c¸i mang trøng cã kÝch th−íc<br /> nhá nhÊt 28 mm, lín nhÊt 41 mm; träng l−îng<br /> kh«ng gièng nhau vÒ h×nh d¹ng nh− ë<br /> tõ 0,28 g ®Õn 0,97 g. T«m ®ùc cã chiÒu dµi lín<br /> Macrobrachium sp. VÒ ®iÓm nµy th× gièng víi<br /> nhÊt 52mm vµ träng l−îng nÆng nhÊt ®¹t 1,8 g.<br /> M. pilimanus. NÕu so víi M. dienbienphuense,<br /> theo sù m« t¶ cña §Æng Ngäc Thanh vµ NguyÔn - Chu kú lét x¸c: Êu trïng sau khi në tõ 1-2<br /> Huy YÕt, 1972 [1] th× trªn mÆt phÇn kÑp ë ®èt ngµy sÏ lét x¸c lÇn thø nhÊt; sau 13-18 ngµy (cã<br /> bµn cña ch©n ngùc II cã l«ng rËm bao phñ, c¸c khi 25 ngµy), lét x¸c lÇn thø hai.<br /> l«ng nµy cã c¶ ë c¹nh trªn vµ c¹nh d−íi phÇn - Thêi gian Êp trøng: khi ®q phãng thÝch hÕt<br /> bµn, nh−ng kh«ng cã ë mÆt trong vµ ngoµi, cßn Êu trïng, kho¶ng 1-2 ngµy sau con c¸i lét x¸c.<br /> ë Macrobrachium sp. th× l«ng rËm bao phñ toµn Vµo thêi ®iÓm nµy, nÕu trøng chÝn, bè trÝ cho<br /> bé. con c¸i giao vÜ ngay víi con ®ùc vµ kho¶ng 3-4<br /> KÕt qu¶ ®o ®¹c cho thÊy ®èt ngãn dµi nhÊt, giê sau ®ã t«m c¸i b¾t ®Çu ®Î trøng xuèng<br /> kÕ ®Õn ®èt bµn, tiÕp theo lµ ®èt ®ïi, ®èt èng vµ khoang bông. Trong ®iÒu kiÖn kh¶o s¸t ë ph¹m<br /> cuèi cïng lµ ®èt gèc. vi nhiÖt ®é cña n−íc biÕn thiªn tõ 260-270C; oxy<br /> hßa tan: 4-5 mg/l; ®é pH: 6,5-7; ®é cøng 81<br /> C¸c ch©n ngùc III, IV vµ V dµi gÇn b»ng<br /> mg/l CaCO3, con c¸i Êp trøng kho¶ng 24 ®Õn 26<br /> nhau. §èt bµn vµ ®èt ngãn kh«ng hîp l¹i víi<br /> ngµy th× phãng thÝch Êu trïng.<br /> nhau t¹o thµnh ®èt kÑp. §èt ngãn cã d¹ng mãng<br /> nhän. §èt ®ïi dµi nhÊt råi ®Õn ®èt bµn, ®èt èng, - Mµu s¾c cña trøng: khi noqn sµo cßn non,<br /> ®èt gèc vµ ®èt ngãn ng¾n nhÊt. kÝch th−íc nhá, cã mµu xanh nh¹t hoÆc mµu<br /> vµng nh¹t. Khi noqn sµo chÝn cã kÝch th−íc to vµ<br /> - PhÇn bông (abdomen): tÊm bªn cña ®èt<br /> trë nªn cã mµu xanh l¸ c©y ®Ëm; nh×n m¾t<br /> bông thø hai ®Ì lªn tÊm bªn cña ®èt bông thø<br /> th−êng thÊy xuÊt hiÖn nh÷ng h¹t nhá. Lóc nµy,<br /> nhÊt vµ thø ba. Kh«ng cã gê gi÷a l−ng. TÊm bªn<br /> nÕu t«m lét vá nªn bè trÝ cho giao vÜ.<br /> cña c¸c ®èt bông ba vµ bèn kh¸ hÑp.<br /> Trøng míi ®Î cã h×nh bÇu dôc, mµu xanh l¸<br /> - C¸c ch©n bông (pleopods): ch©n bông I:<br /> c©y ®Ëm, dÇn dÇn chuyÓn sang mµu xanh nh¹t<br /> nh¸nh ngoµi réng gÇn b»ng nh¸nh trong; nh¸nh<br /> vµ xuÊt hiÖn ®iÓm m¾t mµu ®en, cã kÝch th−íc<br /> trong kh«ng mang phô bé trong. Ch©n bông II:<br /> kh¸ lín (1,4 x 1,8 mm).<br /> nh¸nh trong cã phô bé trong; ë con ®ùc cã thªm<br /> phô bé ®ùc. - TËp tÝnh ho¹t ®éng cña Êu trïng: Êu trïng<br /> míi në cã c¬ thÓ trong suèt; vµo ngµy ®Çu tiªn,<br /> - §èt ®u«i (telson): tËn cïng cña ®èt ®u«i cã<br /> trªn ®Çu cßn noqn hoµng mµu xanh l¸ c©y; ®Õn<br /> d¹ng mòi nhän vµ cã l«ng t¬. Cã hai ®«i gai ë<br /> ngµy thø hai vµ thø ba th× tuyÕn noqn hoµng<br /> mÆt l−ng. §èt thø nhÊt n»m gÇn gi÷a ®èt ®u«i, kh«ng cßn. PhÇn lín c¸c Êu trïng di chuyÓn chñ<br /> ®«i thø hai n»m gi÷a kho¶ng c¸ch tõ ®«i thø<br /> ®éng b»ng c¸ch b¬i ng−îc, ®Çu giËt lïi vÒ phÝa<br /> nhÊt ®Õn chãt ®u«i.<br /> sau, ®u«i ®−a lªn trêi. Chóng cã ®Æc tÝnh thÝch<br /> - Mµu s¾c cña con t«m sèng: c¬ thÓ cã mµu nghi sèng ë tÇng mÆt vµ l−ng chõng, ®ång thêi<br /> tr¾ng ®ôc; trªn c¸c ®èt bông vµ vá ®Çu ngùc cã cã tÝnh h−íng quang m¹nh tõ lóc míi në ®Õn<br /> nh÷ng säc ngang v¾t ngang. Con c¸i cã noqn sµo ngµy thø n¨m; sang ngµy thø s¸u, b¾t ®Çu di<br /> mµu xanh l¸ c©y, mµu da bß. Loµi nµy cã th©n chuyÓn xuèng tÇng ®¸y ®Ó sèng vµ thÝch Èn<br /> h×nh thon m¶nh, dÞ h×nh ph¸i: t«m ®ùc lín h¬n m×nh trong nh÷ng gi¸ thÓ ®q ®−îc bè trÝ s½n suèt<br /> t«m c¸i. thêi gian nu«i.<br /> - Ph©n biÖt ®ùc c¸i: chØ ph©n biÖt râ khi t«m - Dinh d−ìng: thµnh phÇn thøc ¨n trong d¹<br /> tr−ëng thµnh. Con ®ùc cã kÝch cì lín h¬n con dµy cña t«m bao gåm c¸c phô bé cña gi¸p x¸c<br /> c¸i. §Çu con c¸i thon h¬n ®Çu con ®ùc. Kho¶ng bÞ gqy hay m¶nh vôn nhá, t¶o, c¸t mÞn, mïn bq<br /> 28<br /> h÷u c¬; trong ®ã, mïn bq h÷u c¬ chiÕm ®a sè, 143±6,47 trøng/g träng l−îng c¬ thÓ; søc sinh<br /> tiÕp ®Õn lµ t¶o, m« thùc vËt bÞ ph©n hñy. s¶n tuyÖt ®èi: trung b×nh 67±5,63 trøng/c¸ thÓ;<br /> Thµnh phÇn ®éng vËt Ýt gÆp. Ngoµi ra, cßn cã søc sinh s¶n thùc tÕ: sau khi bè trÝ cho 25 t«m<br /> mét Ýt c¸t mÞn. Do ®ã, cã thÓ kÕt luËn t«m tÐp mÑ sinh s¶n, x¸c ®Þnh ®−îc søc sinh s¶n thùc tÕ<br /> chã lµ loµi ¨n t¹p, thiªn vÒ mïn bq h÷u c¬. trung b×nh cña t«m tÐp chã lµ 94±5,62 Êu<br /> - Søc sinh s¶n: qua kh¶o s¸t 20 con c¸i trïng/g träng l−îng th©n.<br /> mang trøng ngoµi tù nhiªn, kÝch th−íc cña con - Mïa vô sinh s¶n: qua kh¶o s¸t, nhËn thÊy<br /> nhá nhÊt lµ 28 mm vµ 0,28 g, cña con lín nhÊt t«m tÐp chã sinh s¶n quanh n¨m vµ tõ th¸ng 8<br /> 41 mm vµ 0,97 g. Sè l−îng trøng Ýt nhÊt lµ 23 ®Õn th¸ng 10, con c¸i «m nhiÒu trøng h¬n c¸c<br /> trøng, nhiÒu nhÊt lµ 117 trøng; kÝch th−íc cña th¸ng kh¸c.<br /> trøng 1,3 mm x 1,7 mm; 1,4 mm x 1,8 mm.<br /> Tõ ®ã, suy ra søc sinh s¶n cña t«m tÐp chã 2. M« t¶ h×nh th¸i cña Êu trïng t«m tÐp chã<br /> nh− sau: søc sinh s¶n t−¬ng ®èi: trung b×nh Macrobrachium sp.<br /> <br /> <br /> <br /> a<br /> <br /> k c<br /> <br /> <br /> h<br /> l<br /> <br /> <br /> i<br /> m<br /> <br /> <br /> <br /> ®<br /> <br /> <br /> <br /> n<br /> <br /> e<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 3. C¸c phô bé cña Êu trïng zoe 1 cña t«m tÐp chã Macrobrachium sp.<br /> a. r©u A1 (antennule); b. r©u A2 (antenna); c. hµm d−íi II (maxilla); d. ch©n hµm thø nhÊt (1st maxilliped);<br /> ®. ch©n hµm thø hai (2nd maxilliped); e. ch©n hµm thø ba (3rd maxilliped); g. ch©n ngùc thø nhÊt (1st pereiopod);<br /> h. ch©n ngùc thø hai (2nd pereiopod); i. ch©n ngùc thø ba (3rd pereiopod); k. ch©n ngùc thø t− (4th pereiopod);<br /> l. ch©n ngùc thø n¨m (5th pereiopod); m. ch©n bông (pleopod); n. ch©n ®u«i (telson).<br /> <br /> So s¸nh gi÷a Êu trïng zoe 1 cña t«m tÐp chã M. lanchesteri theo NguyÔn V¨n Xu©n, 1980,<br /> Macrobrachium sp. víi Êu trïng cña hai loµi nhËn thÊy cã mét sè ®Æc ®iÓm gièng nhau nh−<br /> t«m M. rosenbergii theo Ling, 1967b vµ chñy ®Òu ch−a cã r¨ng, ®èt bông V kh«ng cã gai<br /> 29<br /> l−ng (M. rosenbergii) vµ ®èt ®u«i mang 7+7 0,67 g. KÝch th−íc cña t«m tÐp chã ®ùc lín nhÊt<br /> l«ng t¬, nh−ng kÝch th−íc cña Êu trïng 52 mm, víi träng l−îng 1,8 g.<br /> Macrobrachium sp. lín h¬n Êu trïng cña hai - Trøng h×nh bÇu dôc, cã mµu xanh l¸ c©y<br /> loµi kia. ®Ëm, cã kÝch th−íc lín 1,4 mm x 1,8 mm.<br /> Bªn c¹nh ®ã, Macrobrachium sp. cã nh÷ng - Êu trïng ngµy ®Çu tiªn cã kÝch th−íc lín<br /> ®Æc ®iÓm kh¸c víi M. rosenbergii vµ M. (4,4mm). Giai ®o¹n Êu trïng ph¸t triÓn nhanh<br /> lanchesteri nh− sau: (vÈy r©u ph¸t triÓn nhanh, ch©n ngùc IV vµ c¸c<br /> - R©u A2 (antenna): sîi ngän r©u (flagellum) ch©n bông ®q xuÊt hiÖn ngay tõ ngµy thø nhÊt).<br /> kh«ng mang l«ng t¬ ë ®Ønh, chØ lµ mét gai nhá, §èt ®u«i mang 14 l«ng t¬.<br /> h¬i uèn cong vµ dµi v−ît khái ®Ønh cña vÈy r©u - Chu kú lét x¸c tõ 13-18 ngµy/lÇn.<br /> (scaphocerite) (h×nh 3b). Trong khi ®ã, M. - Thêi gian Êp trøng tõ 24-26 ngµy, ë nhiÖt<br /> lanchesteri vµ M. rosenbergii ®Òu mang mét ®é 260-270C.<br /> l«ng t¬ dµi ë ®Ønh vµ v−¬n th¼ng; ®Õn giai ®o¹n<br /> - Søc sinh s¶n t−¬ng ®èi 143±6.47 trøng/g<br /> VII (17-27 ngµy sau khi në) ë M. lanchesteri<br /> träng l−îng th©n; søc sinh s¶n tuyÖt ®èi 67±5,63<br /> cßn ë M. rosenbergii th× ®Õn giai ®o¹n VIII (30-<br /> trøng/c¸ thÓ; søc sinh s¶n thùc tÕ 94±5,62 Êu<br /> 45 ngµy sau khi në), sîi ngän r©u míi v−ît khái trïng/g träng l−îng th©n.<br /> ®Ønh cña vÈy r©u.<br /> - Hµm d−íi II (maxilla): tÊm qu¹t n−íc<br /> TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> (scaphognathite) cña hµm lín cã 7 l«ng t¬<br /> quanh r×a (mét l«ng t¬ ë ®Ønh lín vµ dµi) (h×nh<br /> 3c) cßn ë M. lanchesteri vµ M. rosenbergii th× 1. §Æng Ngäc Thanh, NguyÔn Huy YÕt,<br /> chØ cã 5 l«ng t¬ quanh r×a. 1972: TËp san Sinh vËt-§Þa häc, X(1, 2, 3,<br /> 4): 1-6. Hµ Néi.<br /> - Ch©n ngùc IV (4th pereiopod): ë<br /> Macrobrachium sp. ®q xuÊt hiÖn (h×nh 3k) cßn ë 2. NguyÔn V¨n Xu©n, 1979: TËp san KHKT<br /> M. lanchesteri vµ M. rosenbergii th× ch−a. N«ng nghiÖp. §¹i Häc N«ng NghiÖp IV, III<br /> (2): 119-127.<br /> - Ch©n bông (pleopod): n¨m ®«i ch©n bông<br /> cña Macrobrachium sp. còng ®q xuÊt hiÖn (h×nh 3. NguyÔn V¨n Xu©n, 2003: Vµi loµi gi¸p<br /> 3m), trong khi M. rosenbergii tíi giai ®o¹n V vµ x¸c ë miÒn Nam. Nxb. Thanh niªn, Tp. Hå<br /> ChÝ Minh.<br /> M. lanchesteri tíi giai ®o¹n VII míi cã.<br /> 4. Hothuis L. B., 1950: The Decapoda of the<br /> Nh− vËy, Êu trïng cña t«m tÐp chã Siboga Experdition, part X: the<br /> Macrobrachium sp. ph¸t triÓn nhanh h¬n Êu Palaemonidae collected by the Siboga and<br /> trïng cña hai loµi t«m n−íc ngät kia. Snellius Experditions with Remarks on<br /> Ngoµi ra, so víi Êu trïng zoe 1 cña M. Other species. Part I: Subfamily<br /> pilimanus (De Man, 1879) [3] ®iÓm kh¸c biÖt lµ Palaemoninae. In Siboga Expedition, 39 a9:<br /> ®èt ®u«i (telson) cña M. pilimanus mang 18 268 pages, 52 figs.<br /> l«ng t¬ vµ ë Macrobrachium sp. chØ mang 14 5. Hothuis L. B., 1980: FAO Species<br /> l«ng t¬. Qua ®ã, cã thÓ rót ra nhËn xÐt s¬ bé: catalogue, vol. I. Srimps and prawns of the<br /> t«m tÐp chã Macrobrachium sp. cã thÓ lµ mét world: An Annotated Catalogue of Species<br /> loµi míi cho khoa häc sèng ë hå TrÞ An? of Interest to Fisheries. FAO Fisheries<br /> Synopsis. 125 (1): XVII-271 pages (volume<br /> I of FAO species catalogue).<br /> iII. KÕT LUËN<br /> 6. Ling S., 1967b: The general biology and<br /> development of Macrobrachium rosenbergii<br /> - KÝch th−íc cña t«m tÐp chã (De Man, 1879). F.A.O Wid Sci. Cnf. Biol.<br /> Macrobrachium sp. c¸i «m trøng nhá nhÊt 28 Shrimps and prawn. Mexico City. FR:<br /> mm, lín nhÊt 41 mm; träng l−îng tõ 0,28 g ®Õn BCSP-67-E-30, 18pp.<br /> <br /> 30<br /> a b c d<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ® e g h<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> i k l m<br /> H×nh 4. C¸c phô bé cña Êu trïng zoe 1 cña Macrobrachium sp.<br /> a. R©u A1 h. Ch©n ngùc thø hai<br /> b. R©u A2 i. Ch©n ngùc thø ba<br /> c. Hµm d−íi II k. Ch©n ngùc thø t−<br /> d. Ch©n hµm thø nhÊt l. Ch©n ngùc thø n¨m<br /> ®. Ch©n hµm thø hai m. Ch©n bông<br /> e. Ch©n hµm thø ba n. Ch©n ®u«i<br /> g. Ch©n ngùc thø nhÊt<br /> n<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 31<br />  STUDY ON BIOLOGICAL CHARACTERISTICS OF MACROBRACHIUM sp.<br /> AT The TRiAN RESERVOIR, DONGNAI PROVINCE<br /> <br /> Le Thi Binh, Do Thi Thu Huong<br /> <br /> Summary<br /> Macrobrachium sp. (Palaemonidae) is one shrimp species having a quite high yield at the Trian reservoir,<br /> Dongnai province. It has small sizes; its average length and its weight oscillate from 28 to 52mm and 0.28 to<br /> 1.8 g, respectively. This species is the same as M. pilimanus (De Man, 1879) and M. dienbienphuense (Dang<br /> et Nguyen Huy, 1972) in shape. Its II pereiopods are bigger than the others. Its left and right II pereiopods are<br /> different in size but the same in shape. Numerous tufts of long soft hairs are present on the entire surface of<br /> the fingers, such long and soft hairs also are present on the outer surface of the palm.<br /> Its hatching time is around 24-26 days (the water temperature varied between 260 and 27oC; DO: 4-5<br /> mgO2/L; hardness: 81 mg/L CaCO3 and pH: 6.5-7). Its eggs are oval in shape, heavy green in color and the<br /> sizes of its eggs are about 1.4 x 1.8 mm. Its fecundity is 143 ± 6.75 eggs/g of body weight. The amount of<br /> eggs is 67 ± 5.63 eggs per individual and its real fecundity is 94 ± 5.62 larvae/g of body weight. Its six-day<br /> old larva are able to move to the bottom for living. Macrobrachium sp. is able to spawn throughout the year.<br /> Macrobrachium sp. is an omnivorous species and also like eating small aquatic plants, organic matter.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 27-9-2004<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Th«ng b¸o cña t¹p chÝ Sinh häc<br /> vÒ viÖc t¨ng sè trang cña t¹p chÝ<br /> Tr−íc t×nh h×nh ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh Sinh häc ë n−íc ta, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu<br /> c«ng bè c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ sinh häc vµ ®Ó më réng thÓ tµi cña t¹p chÝ,<br /> kÓ tõ sè 1 (tËp 27) n¨m 2005, ®−îc phÐp cña Bé V¨n ho¸-Th«ng tin, t¹p chÝ Sinh häc sÏ<br /> t¨ng sè trang lªn 96 trang/sè.<br /> Chóng t«i xin th«ng b¸o ®Ó b¹n ®äc biÕt vµ rÊt mong tiÕp tôc nhËn ®−îc sù céng t¸c chÆt<br /> chÏ cña c¸c nhµ sinh häc ®Ó t¹p chÝ Sinh häc ngµy mét phong phó vµ hÊp dÉn h¬n.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T¹p chÝ Sinh häc<br /> <br /> <br /> <br /> 32<br />