Khảo sát mối liên quan giữa mật độ xương và hội chứng chuyển hóa ở bệnh nhân trên 50 tuổi tại khoa điều trị đau - vật lí trị liệu - y học cổ truyền Bệnh viện Trưng Vương

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT MỐI LIÊN QUAN GIỮA MẬT ĐỘ XƯƠNG<br /> VÀ HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TRÊN 50 TUỔI<br /> TẠI KHOA ĐIỀU TRỊ ĐAU – VẬT LÍ TRỊ LIỆU- Y HỌC CỔ TRUYỀN<br /> BỆNH VIỆN TRƯNG VƯƠNG<br /> Hồ Thị Đoan Trinh*, Trần Bình Thanh*, Nguyễn Quế Lan*, Huỳnh Đặng Bảo Cương*,<br /> Võ Mộng Kiều Hạnh*<br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Trong vài thập niên qua, giảm mật độ xương hay loãng xương đã trở thành vấn đề sức khỏe được<br /> nhiều quan tâm trong chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu của nhiều quốc gia, loãng xương có liên quan đến<br /> nhiều bệnh lý nội khoa mãn tính, trong đó hội chứng chuyển hóa với các biểu hiện béo bụng, rối loạn mỡ máu,<br /> tăng huyết áp, và đái tháo đường được cho là có nhiều ảnh hưởng đến mật độ xương. Liệu có mối liên quan nào<br /> giữa hội chứng chuyển hóa và giảm mật độ xương? Chẩn đoán đúng là một điều cần thiết trong điều trị bệnh<br /> nhằm ngăn ngừa những biến chứng nội khoa, biến chứng gãy xương, giảm tỷ lệ tử vong, giảm chi phí điều trị,<br /> nâng cao sức khỏe chung cho người lớn tuổi và lợi ích cho xã hội về mặt kinh tế.<br /> Mục tiêu: Xác định mật độ xương trung bình, xác định tỷ lệ có hội chứng chuyển hóa, xác định mối liên<br /> quan giữa mật độ xương và hội chứng chuyển hóa ở bệnh nhân trên 50 tuổi tại khoa Điều trị Đau- Vật lí trị liệu-<br /> Y học cổ truyền Bệnh viện Trưng Vương.<br /> Đối tượng - Phương pháp: Bệnh nhân trên 50 tuổi có bệnh lý cơ xương khớp và có chỉ định đo mật độ<br /> xương đến khám tại khoa Điều trị Đau- Vật lí trị liệu- Y học cổ truyền Bệnh viện Trưng Vương. Mô tả, cắt<br /> ngang. Từ 8/2016 đến 6/2018, nghiên cứu được thực hiện trên 280 bệnh nhân tuổi từ 50 đến 82. Mỗi bệnh nhân<br /> được trả lời bộ câu hỏi in sẵn và tiến hành xét nghiệm máu các chỉ số sinh hóa để xác định hội chứng chuyển hóa<br /> theo tiêu chuẩn của ATPIII, đo mật độ xương tại hai vị trí cốt sống thắt lưng, cổ xương đùi để xác định mật độ xương.<br /> Kết quả: Phân tích 280 đối tượng trên 50 tuổi có bệnh lý cơ xương khớp đến khám bệnh tại khoa Điều trị<br /> Đau- Vật lí trị liệu- Y học cổ tryền Bệnh viện Trưng Vương trong thời gian nghiên cứu, tỷ lệ nữ tham gia<br /> nghiên cứu chiếm 92,1% trong đó tỷ lệ mãn kinh chiếm 96,5%. Nhóm tuổi chủ yếu là “từ 61 đến 69 tuổi” với<br /> 38,6%. Khoảng hơn 50% mẫu nghiên cứu có chỉ số BMI lớn hơn 23. Có 98,9% mẫu nghiên cứu sinh sống tại<br /> thành phố Hồ Chí Minh. 55,4% mẫu nghiên cứu mắc bệnh tăng huyết áp, 11,4% bị bệnh đái tháo đường và 66,1<br /> % bị rối loạn chuyển hóa lipid máu. Mật độ xương trung bình của mẫu nghiên cứu vùng cổ xương đùi là 0,57 ±<br /> 0,1g/cm2; -2,26 ± 0,98SD và cột sống thắt lưng là 0,78 ± 0,14g/cm2; -1,99 ± 1,18SD. Tỷ lệ bệnh nhân có hội<br /> chứng chuyển hóa chiếm 70%. Nữ có tỷ lệ hội chứng chuyển hóa cao hơn nam 5,88 lần. Những người trên 70<br /> tuổi trở lên có tỷ lệ hội chứng chuyển hóa cao hơn 8,00 lần so với những người dưới 60 tuổi. Những người có<br /> BMI trên 23,0 có tỷ lệ hội chứng chuyển hóa cao hơn so với những người nhẹ cân. Có mối liên quan giữa hội<br /> chứng chuyển hóa với mật độ xương. Những người có hội chứng chuyển hóa có mật độ xương cổ xương đùi và<br /> cột sống thắt lưng thấp hơn so với những người không có hội chứng chuyển hóa.<br /> Kết luận: Bệnh nhân trên 50 tuổi có mật độ xương trung bình giảm dần theo số tuổi. Tỷ lệ có hội chứng<br /> chuyển hóa liên quan đến tuổi, giới, BMI. Có mối liên quan giữa hội chứng chuyển hóa với mật độ xương. Người<br /> có hội chứng chuyển hóa có mật độ xương cổ xương đùi và cột sống thắt lưng thấp hơn so với những người<br /> không có hội chứng chuyển hóa.<br /> Từ khóa: Giảm mật độ xương, gãy xương, loãng xương, hội chứng chuyển hóa, đái tháo đường, tăng huyết áp.<br /> <br /> <br /> Khoa Điều trị đau-VLTL-YHCT Bệnh viện Trưng Vương<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BSCKII. Hồ Thị Đoan Trinh, ĐT: 01684113058, Email: doantrinh2410@gmail.com<br /> <br /> 47<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE CORRELATION BETWEEN BONE DENSITY AND METABOLIC DISORDERS IN PATIENTS<br /> ABOVE 50 YEARS OLD IN PAIN MANAGEMENT – PHYSICAL THERAPY – TRADITIONAL<br /> MEDICINE IN TRUNG VUONG HOSPITAL<br /> Ho Thi Doan Trinh, Tran Binh Thanh, Nguyen Que Lan, Huynh Dang Bao Cuong, Vo Mong Kieu Hanh<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 22 - No 6- 2018: 47 - 54<br /> Background: In the past decades, low bone density and osteoporosis have become a global issue, causing<br /> fractures which are a prevalent complication in elderly female patients. On the other hand, we have metabolic<br /> disorders which are global health issues characterized by: obesity, dyslipidemia, hypertension, diabetes. Is it<br /> possible that there is a correlation between metabolic syndromes and low bone density? A correct diagnosis is<br /> always important in preventing complications, fractures, mortality, decreasing the hospital fee, improving elderly<br /> patients’ health, therefore bring forth many benefits for social finance.<br /> Objectives: Evaluating the average bone density, the rate of whom patients that has metabolic syndromes,<br /> the connection between bone density and metabolic syndromes.<br /> Subjects - Methods: Patients above 50 years of age, and currently having musculoskeletal diseases and was<br /> indicated for bone densitometry at Pain Management – Physical Therapy – Traditional Medicine in Trung<br /> Vuong Hospital. Thoroughly description, cross-sectional study. From August 2016 to June 2018, the study has<br /> been conducted on 280 patients. Each patient has to fill out a prepared questionnaire and having a complete blood<br /> count along with metabolic status measuring to confirm their metabolic syndromes, bone densitometry at two of<br /> their lumbar vertebrae and the neck of their femur for bone density assessment.<br /> Results: Analysis of 280 subjects over 50 years old with musculoskeletal disability at the Department of<br /> Pain Management - Physiotherapy - Traditional Medicine of Trung Vuong Hospital during the research time, the<br /> percentage of women participating in this research is 92.1% of which the rate of menopause accounted for 96.5%.<br /> The age group is mainly "61 to 69" with 38.6%. Approximately 50% of the sample had a BMI greater than 23.<br /> There were 98.9% of the samples living in Ho Chi Minh City. 55.4% of the sample had hypertension, 11.4% had<br /> diabetes and 66.1% had hyperlipidemia. The average bone density of the sample in the femur’s neck is 0.57 ±<br /> 0.1g/cm2; -2.26 ± 0.98SD and in the lumbar vertebrae is 0.78 ± 0.14g/cm2; -1.99 ± 1.18SD. The percentage of<br /> patients having metabolic disorders is 70%. Women having metabolic syndromes were 5.88 times higher than<br /> their male respective side. Patients above 70 years of age have 8 more times higher chance of having metabolic<br /> syndromes than in patients below 60 years. Subjects with BMI higher than 23 has more chance to have metabolic<br /> disorders than patients with lower weights. There is a correlation between metabolic syndromes with the bone<br /> density in the bone densities measured in both the studied section. Patients with metabolic disorders have lower<br /> bone density than those without these disorders.<br /> Conclusions: The bone density of patients above 50 years old decrease as they age. The rate of patients with<br /> metabolic syndromes is connected with age, sex and BMI. There is a correlation between metabolic disorders and<br /> bone density. Patients with metabolic disorders have lower bone density than those without these disorders.<br /> Keywords: Low bone density, bone fracture, osteoporosis, metabolic disorders, diabetes, hypertension.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ những vấn đề đáng lo ngại, làm ảnh hưởng lớn<br /> đến khả năng lao động và chất lượng cuộc sống<br /> Cùng với sự phát triển của xã hội và sự già<br /> của người phụ nữ nói riêng và ảnh hưởng đến<br /> hóa dân số, loãng xương mà hậu quả của nó là<br /> nền kinh tế xã hội nói chung.<br /> gãy xương đã và đang trở thành một vấn đề<br /> quan trọng của y tế. Đây chính là một trong Mật độ xương là một trong những yếu tố<br /> <br /> <br /> <br /> 48<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> quan trọng nhất quyết định đến độ vững chắc Điều trị Đau- Vật lí trị liệu- Y học cổ truyền Bệnh<br /> của xương. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến mật viện Trưng Vương.<br /> độ xương như yếu tố cá thể, tuổi, yếu tố dinh ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> dưỡng, vận động, tình trạng mãn kinh, sử dụng<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> một số thuốc ảnh hưởng đến mật độ xương,<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> các bệnh lý làm ảnh hưởng đến mật độ xương<br /> trong đó có hội chứng chuyển hóa(7). Đối tượng nghiên cứu<br /> Hội chứng chuyển hóa là tổ hợp của một số Bệnh nhân trên 50 tuổi có bệnh lý cơ xương<br /> yếu tố như béo phì (béo bụng), kém dung nạp khớp và có chỉ định đo mật độ xương đến khám<br /> glucose, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu tại khoa Điều trị đau- Vật lí trị liệu- Y học cổ<br /> (tăng Triglycerides, giảm HDL- cholesterol). truyền Bệnh viện Trưng Vương.<br /> Trong những năm gần đây, hội chứng Thu thập dữ kiện<br /> chuyển hóa cũng là một vấn đề quan trọng của y Các dữ kiện được thu thập dựa trên một<br /> tế cộng đồng ở cả các nước đã và đang phát triển mẫu bộ câu hỏi in sẵn.<br /> do tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng (5 - 25% dân số Phương thức thực hiện<br /> trưởng thành) và gây ra nhiều hậu quả nặng nề. Để xác định loãng xương chúng tôi dùng<br /> Người mắc hội chứng chuyển hóa có nguy cơ<br /> tiêu chuẩn chẩn đoán loãng xương theo khuyến<br /> mắc các bệnh tim mạch và bệnh đái tháo đường<br /> cáo của tổ chức y tế thế giới (WHO 1994) dựa<br /> type 2 cao gấp 3 và 5 lần tương ứng so với người<br /> vào kết quả đo mật độ xương (BMD) bằng<br /> không mắc hội chứng chuyển hóa.<br /> phương pháp hấp phụ tia X năng lượng kép, sử<br /> Nghiên cứu về mối liên quan giữa mật độ<br /> xương và hội chứng chuyển hóa đã thu hút được dụng chỉ số Tscore tại hai vị trí: cột sống thắt<br /> sự quan tâm của các nhà khoa học, tuy nhiên kết lưng và cổ xương đùi.<br /> quả những nghiên cứu này còn rất khác nhau. Xương bình thường Tscore ≥ -1<br /> Khối lượng xương -1> Tscore > -2,5<br /> Ở Việt Nam những năm gần đây đã có một thấp (thiếu xương)<br /> số nghiên cứu về mật độ xương ở nhóm đối Loãng xương Tscore ≤ -2,5<br /> tượng mãn kinh, tuy nhiên chưa có công trình Loãng xương nặng Tscore ≤ -2,5 Kèm theo gãy<br /> nghiên cứu nào về mối quan hệ giữa mật độ xương do xương yếu<br /> xương và hội chứng chuyển hóa nói chung và ở<br /> Để xác định hội chứng chuyển hóa chúng tôi<br /> phụ nữ mãn kinh nói riêng. Do đó, chúng tôi đã<br /> dùng tiêu chuẩn của ATPIII thuộc chương trình<br /> tiến hành nghiên cứu này nhằm xác định mối<br /> giáo dục về Cholesterol quốc gia của Hoa Kỳ<br /> liên quan giữa mật độ xương và hội chứng<br /> (NCEP- National Cholesterol Education<br /> chuyển hóa ở người lớn tuổi, sàng lọc ra những<br /> trường hợp có nguy cơ cao từ đó có thể chẩn Program): Glucose máu lúc đói ≥ 5,6mmol/L; HA<br /> đoán, dự phòng và điều trị sớm với mục tiêu ≥ 130/85mmHg; TG > 1,7mmol/L; HDL-c <<br /> giảm thiểu những di chứng do tình trạng giảm 1,3mmol/L với nữ; < 1,0mmol/L với nam; vòng<br /> mật độ xương, loãng xương và hội chứng bụng > 88cm với nữ; > 102cm với nam. Xác định<br /> chuyển hóa gây nên. có hội chứng chuyển hóa phải có từ 3 tiêu chuẩn<br /> Mục tiêu trở lên.<br /> Xác định mật độ xương trung bình, xác Xử lý và phân tích dữ kiện<br /> định tỷ lệ có hội chứng chuyển hóa, xác định Các số liệu nghiên cứu được xử lý theo các<br /> mối liên quan giữa mật độ xương và hội chứng thuật toán thống kê: phần mềm Epidata 3.0 và<br /> chuyển hóa ở bệnh nhân trên 50 tuổi tại khoa Stata 13.0.<br /> <br /> <br /> <br /> 49<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> KẾT QUẢ cân nặng trung bình 56,23 ± 8,51 kg, BMI trung<br /> Chúng tôi đã phân tích được kết quả cho 280 bình 24,07 ± 3,30 kg/m2, tuổi mãn kinh trung<br /> đối tượng trên 50 tuổi có bệnh lý cơ xương khớp bình 49,56 ± 3,74 tuổi.<br /> đến khám bệnh tại khoa Điều trị Đau- Vật lí trị Chỉ số huyết áp tâm thu trung bình 124,89 ±<br /> liệu- Y học cổ tryền, Bệnh viện Trưng Vương 11,84 mmHg. Vòng bụng trung bình 89,68 ± 8,39<br /> trong thời gian nghiên cứu. Tỷ lệ nữ tham gia cm đối với nữ và 89,00 ± 7,10 cm đối với nam.<br /> nghiên cứu chiếm 92,1%, nam giới chiếm 7,9%, Bảng 3: Đặc điểm về các chỉ số Huyết áp, vòng bụng<br /> trong đó tỷ lệ mãn kinh chiếm 96,5%. Nhóm tuổi (N=280)<br /> chủ yếu là “từ 61 đến 69 tuổi” với 38,6%. Khoảng Đặc điểm về các chỉ số Huyết áp, Trung bình ±<br /> vòng bụng Độ lệch chuẩn<br /> hơn 50% mẫu nghiên cứu có chỉ số BMI lớn hơn<br /> Huyết áp tâm thu (mmHg) 124,89±11,84<br /> 23, trong đó 4,6% mẫu nghiên cứu có chỉ số khối<br /> Huyết áp tâm trương (mmHg) 77,90±53,36<br /> cơ thể BMI từ 30 trở lên. Có 98.9% mẫu nghiên Vòng bụng (cm) 89,63±8,28<br /> cứu sinh sống tại thành phố Hồ Chí Minh. Nam 89,00±7,10<br /> Bảng 1: Đặc tính mẫu nghiên cứu (N=280) Nữ 89,68±8,39<br /> Đặc tính mẫu nghiên cứu Tần số Tỷ lệ (%) Có 55,4% mẫu nghiên cứu mắc bệnh tăng<br /> Giới tính huyết áp, 11,4% bị bệnh đái tháo đường và 66,1<br /> Nam 22 7,9<br /> % bị rối loạn chuyển hóa lipid máu.<br /> Nữ 258 92,1<br /> Mãn kinh (n=258) Bảng 4: Tình trạng bệnh lý (N=280)<br /> Có 249 96,5 Tình trạng bệnh lý Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Không 9 3,5 Tăng huyết áp<br /> Nhóm tuổi Có 155 55,4<br /> Từ 60 tuổi trở xuống 95 33,9 Không 125 44,6<br /> Từ 61 đến 69 tuổi 108 38,6 Đái tháo đường<br /> Từ 70 tuổi trở lên 77 27,5 Có 32 11,4<br /> BMI Không 248 88,6<br /> Dưới 18,5 8 2,9 Rối loạn Lipid máu<br /> Từ 18,5 đến dưới 23,0 107 38,2 Có 185 66,1<br /> Từ 23,0 đến dưới 30,0 150 54,3 Không 95 33,9<br /> Từ 30,0 trở lên 15 4,6 Mật độ xương trung bình vùng cổ xương đùi<br /> Khu vực sinh sống là 0,57 ± 0,1 g/cm2; -2,26 ± 0,98 SD và cột sống<br /> TP.HCM 277 98,9<br /> thắt lưng là 0,78 ± 0,14 g/cm2; -1,99 ± 1,18SD.<br /> Tỉnh 3 1,1<br /> Bảng 5: Mật độ xương trung bình (N=280)<br /> Bảng 2: Đặc điểm về chỉ số cơ thể (N=280)<br /> Trung bình ±<br /> Trung bình ± Mật độ xương trung bình<br /> Đặc điểm về các chỉ số cơ thể Độ lệch chuẩn<br /> Độ lệch chuẩn<br /> 2<br /> Tuổi 64,83 ± 8,34 BMD cổ xương đùi (g/cm ) 0,57±0,10<br /> 2<br /> Nam 63,09 ± 8,65 BMD cột sống thắt lưng (g/cm ) 0,78±0,14<br /> Nữ 64,97 ± 8,32 T-Score cổ xương đùi -2,26±0,98<br /> Chiều cao (cm) 152,80 ±,80 T-Score cột sống thắt lưng -1,99±1,18<br /> Cân nặng (kg) 56,23 ± 8,51<br /> 2<br /> BMI (kg/m ) 24,07 ± 3,30<br /> Trong mẫu nghiên cứu có 70% tỷ lệ có hội<br /> Vòng bụng (cm) 89,63 ± 8,28 chứng chuyển hóa.<br /> Nam 89,00 ± 7,10 Nam giới có tỷ lệ hội chứng chuyển hóa<br /> Nữ 89,68 ± 8,39 bằng 0,17 lần so với nữ giới hay nói cách khác nữ<br /> Tuổi mãn kinh (nữ có mãn kinh) (n=249) 49,56 ± 3,74<br /> giới có tỷ lệ hội chứng chuyển hóa cao hơn 5,88<br /> Trong mẫu nghiên cứu, tuổi trung bình 64,83 lần so với nam giới, mối liên quan có ý nghĩa<br /> ± 8,34 tuổi, chiều cao trung bình 152,80 ± 5,80 cm, thống kê với p < 0,001.<br /> <br /> <br /> 50<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 6: Hội chứng chuyển hóa (N=280) Bảng 8: Mối liên quan giữa mật độ xương và hội<br /> Hội chứng chuyển hóa<br /> Tần Tỷ lệ chứng chuyển hóa (N=280)<br /> số (%) Hội chứng chuyển hóa<br /> Glucose máu lúc đói ≥ 5,6 mmol/L 147 52,5 Mật độ xương p<br /> Có (n=196) Không (n=84)<br /> Huyết áp ≥ 130/85 mmHg 205 73,2<br /> BMD cổ xương<br /> TG > 1,7 mmol/L 237 84,6 2 0,55 ± 0,09 0,63 ± 0,09 < 0,001<br /> đùi(g/cm )<br /> HDL-c (nữ < 1,3 mmol/L; nam < 1.0 mmol/L) 108 38,6 BMD cột sống<br /> 2 0,74 ± 0,12 0,86 ± 0,14 < 0,001<br /> Vòng bụng (nữ > 88 cm; nam >102 cm) 155 55,4 thắt lưng(g/cm )<br /> Hội chứng chuyển hóa T-Score cổ xương<br /> -2,52 ± 0,93 -1,66 ± 0,82 < 0,001<br /> Để xác định có HCCH phải có từ 3 tiêu chuẩn 196 70,0 đùi<br /> trở lên. T-Score cột sống<br /> -2,34 ± 1,06 -1,17 ± 1,04 < 0,001<br /> thắt lưng<br /> Những người từ 70 tuổi trở lên có tỷ lệ hội<br /> chứng chuyển hóa bằng 8,00 lần so với những BÀN LUẬN<br /> người từ 60 tuổi trở xuống (p < 0,001). Bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu có những<br /> Những người có BMI từ 23,0 trở lên có tỷ lệ đặc điểm liên quan đến dịch tễ học của loãng<br /> hội chứng chuyển hóa cao hơn so với những xương và ảnh hưởng đến nội dung nghiên cứu,<br /> người nhẹ cân. các đặc điểm như: tuổi, giới, BMI, thời gian mãn<br /> Bảng 7: Đặc điểm mẫu nghiên cứu (N=280) kinh và các yếu tố liên quan đến thói quen sinh<br /> Đặc điểm Hội chứng chuyển hóa OR hoạt hàng ngày làm đa dạng hóa đối tượng<br /> mẫu nghiên p KTC 95% nghiên cứu.<br /> cứu Có (%) Không (%)<br /> Giới tính Nghiên cứu được tiến hành trên 280 bệnh<br /> 0,17 nhân, tỷ lệ nữ tham gia nghiên cứu cao hơn so<br /> Nam 7 (31,8) 15 (68,2)<br /> (0,07 - 0,44) với nam, nữ chiếm tỷ lệ 92,1%, nam chiếm 7,9%.<br /> Nữ 189 (73,3) 69 (26,7) 70 tuổi 69 (90,8) 7 (9,2) 30,0 11 (84,6) 2 (15,4) 0,037 với nhóm nghiên cứu của Lê Thị Huệ(5) về độ<br /> (1,15 - 73,24)<br /> Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa hội tuổi trung bình là 66,67 ± 8,5 tuổi. Nhóm tuổi<br /> chứng chuyển hóa với mật độ xương cổ xương tham gia nghiên cứu của chúng tôi tập trung chủ<br /> đùi, mật độ xương cột sống thắt lưng, Những yếu “từ 61 đến 69 tuổi” với tỷ lệ chiếm 38,6%.<br /> người có hội chứng chuyển hóa mật độ xương Tỷ lệ mãn kinh trong nghiên cứu chiếm<br /> cổ xương đùi và cột sống thắt lưng trung bình 96,5% trong đó tuổi mãn kinh trung bình là<br /> thấp hơn so với những người không có hội 49,56 ± 3,74 tuổi. Mãn kinh là một trong những<br /> chứng chuyển hóa (p < 0,001). yếu tố nguy cơ gây loãng xương đối với phụ<br /> <br /> <br /> <br /> 51<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> nữ do thiếu Estrogen xương trở nên xốp, chúng tôi sinh sống tập trung tại thành phố Hồ<br /> mỏng, dòn và dễ gãy. Hậu quả cuối cùng là Chí Minh chiếm 99,3%.<br /> gia tăng tỷ lệ loãng xương. Mật độ xương trung bình của nghiên cứu<br /> Hơn 50% mẫu nghiên cứu của chúng tôi có Mật độ xương trung bình của mẫu nghiên<br /> chỉ số BMI lớn hơn 23, đặc biệt BMI từ 30 trở cứu vùng cổ xương đùi là 0,57 ± 0,10 g/cm2 với<br /> lên chiếm 4,6%, BMI trung bình của mẫu Tscore -2,26 ± 0,98SD và cột sống thắt lưng là0,78<br /> nghiên cứu 24,07 ± 3,30 kg/m2. Kết quả này khá ± 0,14 g/cm2 với Tscore -1,99 ± 1,18 SD. Kết quả<br /> phù hợp với nghiên cứu của Hwang DK. Và thu được cao hơn so với nghiên cứu của Lê Thị<br /> Choi HJ(3) có BMI trung bình ở nhóm không có Huệ(6), Tscore trung bình tại cột sống thắt lưng<br /> hội chứng chuyển hóa là 22,6 ± 2,9, và BMI của là -3,14 ± 1,19 SD. Điều này có thể lý giải là tuy<br /> nhóm có hội chứng chuyển hóa là 25 ± 2,9. Mặt nhóm đối tượng nghiên cứu đều lấy các bệnh<br /> khác lại cao hơn một chút so với nghiên cứu nhân từ 50 tuổi trở lên nhưng đối với nghiên cứu<br /> của Lê Thị Huệ(6) có BMI trung bình của mẫu của Lê Thị Huệ(6) nhóm đối tượng nghiên cứu có<br /> là 21,69 ± 3,14, có lẽ do dân số trong nghiên độ tuổi trung bình 71,03 ± 10,67 trong khi nghiên<br /> cứu này (n = 113) ít hơn so với dân số nghiên cứu của chúng tôi độ tuổi trung bình là 63,09 ±<br /> cứu của chúng tôi (n = 280). 8,65 đối với nam và 64,97 ± 8,32 đối với nữ mà<br /> Vòng bụng trung bình của mẫu nghiên cứu chúng ta đều biết tỷ lệ loãng xương tăng theo<br /> là 89,68 ± 8,39cm đối với nữ và 89,00 ± 7,10cm tuổi do quá trình lão hóa của tạo cốt bào, làm<br /> đối với nam, tỷ lệ bệnh nhân nữ trong mẫu có xuất hiện tình trạng mất cân bằng giữa hủy<br /> béo bụng cao hơn so với nam (theo Tổ chức Y tế xương và tạo xương, gây nên thiểu sản xương.<br /> thế giới thì nữ có vòng bụng > 80cm là béo Ngoài ra ở người lớn tuổi còn có sự giảm hấp<br /> bụng), kết quả này tương đồng với chỉ số BMI thu Calci ở ruột và giảm hấp thu Calci ở ống<br /> của mẫu lớn hơn 23 chiếm 54,3%, đặc biệt BMI thận, thiếu Calci trong chế độ ăn, giảm tổng hợp<br /> từ 30 trở lên chiếm 4,6%. Kết quả này cũng phù Vitamin D tại da do giảm tiếp xúc với ánh sáng<br /> hợp với nghiên cứu của Hwang DK và Choi mặt trời, do đó chính điều này có thể giải thích<br /> HJ(3) có vòng bụng trung bình ở nhóm có hội vì sao mật độ xương trong nghiên cứu của<br /> chứng chuyển hóa là 86,5 ± 6,8 cm và ủng hộ chúng tôi cao hơn.<br /> quan điểm trong các loại béo phì thì thể béo Tỷ lệ có hội chứng chuyển hóa<br /> bụng có liên quan với hội chứng chuyển hóa<br /> Tỷ lệ bệnh nhân có hội chứng chuyển hóa<br /> chặt chẽ hơn cả.<br /> chiếm 70%, lí do tỷ lệ này cao bởi nhóm đối<br /> Trong kết quả phân tích ghi nhận được phần tượng nghiên cứu của chúng tôi có nhiều yếu tố<br /> lớn bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu có các nguy cơ như lớn tuổi, béo phì, nữ chiếm đa số,<br /> bệnh lý nội khoa kèm theo như bệnh tăng huyết có kèm nhiều bệnh lí nội khoa như tim mạch, đái<br /> áp chiếm 55,4%, bệnh đái tháo đường chiếm tháo đường, rối loạn lipid máu …<br /> 11,4%, rối loạn lipid máu chiếm 66,1%.<br /> So với một số nghiên cứu trong nước tỷ lệ<br /> Về đặc điểm thói quen sinh hoạt của dân số này cao hơn nghiên cứu của Trần Thừa Nguyên<br /> nghiên cứu thì tỷ lệ hút thuốc lá (3,9%) và uống ở Bệnh viện Trung Ương Huế (58,77%)(14), Giao<br /> rượu bia (1,1%) chiếm tỷ lệ thấp, có thể do đặc Thị Thoa ở Bệnh viện Đà Nẵng (38,93%) (2)<br /> điểm mẫu của nghiên cứu tỷ lệ nam giới thấp nhưng thấp hơn so với nghiên cứu của Đào Duy<br /> (7,9%). Thói quen tập thể dục chiếm tỷ lệ 44,6%, An ở Bệnh viện Đa khoa Kom Tum (82,05%)(14).<br /> chứng tỏ nhận thức về vấn đề tập luyện và giữ So với nghiên cứu nước ngoài, tỷ lệ này cao hơn<br /> gìn sức khỏe của người dân ngày càng được so với nghiên cứu của tác giả Hwang DK, Choi<br /> nâng cao. HJ, Bệnh viện Đại học Eulji Hàn Quốc(3) là 21%<br /> Đại đa số đối tượng trong nghiên cứu của cũng như cao hơn các nghiên cứu khác ở những<br /> <br /> <br /> 52<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nước phát triển là 20%. Tuy nhiên tỷ lệ này vẫn phù hợp với nghiên cứu “Mối liên quan giữa hội<br /> đúng theo nghiên cứu của Sok Kuan Wong “Sự chứng chuyển hóa và loãng xương”- Jiaojiao<br /> phổ biến của Hội chứng chuyển hóa khác nhau Zhou, Qiang Zhong, Khoa nội tiết Bệnh viện<br /> từ 10%- 84%, tùy thuộc vào giới tính, tuổi tác, Thượng Hải cho thấy mật độ xương thấp giảm<br /> chủng tộc và dân tộc”(13). đáng kể ở những người có hội chứng chuyển<br /> Ngoài ra, trong nghiên cứu này chúng tôi hóa(15).<br /> nhận thấy nữ giới có tỷ lệ hội chứng chuyển hóa KẾT LUẬN<br /> cao hơn 5,88 lần so với nam giới, mối liên quan Khảo sát 280 bệnh nhân trên 50 tuổi đến<br /> có ý nghĩa thống kê với p < 0,001. Kết quả này khám tại khoa ĐTĐ- VLTL- YHCT Bệnh viện<br /> phù hợp với nhiều nghiên cứu trong nước như Trưng Vương ghi nhận được bệnh nhân trên 50<br /> nghiên cứu của Đào Duy An, tỷ lệ hội chứng tuổi có mật độ xương trung bình giảm dần theo<br /> chuyển hóa ở nữ cao hơn nam chiếm 92,68%, số tuổi. Tỷ lệ có hội chứng chuyển hóa liên quan<br /> phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Thị Trung đến tuổi, giới, BMI. Có mối liên quan giữa hội<br /> Thu tỷ lệ chuyển hóa ở nữ cao hơn nam chiếm chứng chuyển hóa với mật độ xương. Người có<br /> 58,9%(11). Điều này có thể lí giải do tỉ lệ nữ trong hội chứng chuyển hóa có mật độ xương cổ<br /> nghiên cứu của chúng tôi chiếm đa số 92,1% nên xương đùi và cột sống thắt lưng thấp hơn so với<br /> tỷ lệ nữ có hội chứng chuyển hóa tham gia những người không có hội chứng chuyển hóa.<br /> nghiên cứu sẽ nhiều hơn nam.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Những người từ 70 tuổi trở lên có tỷ lệ hội<br /> 1. Châu Ngọc Minh Phương, Đỗ Thiên Ân, Hồ Phạm Thục Lan<br /> chứng chuyển hóa cao gấp 8,00 lần so với những (2016). Tương quan giữa xơ vữa động mạch và Loãng xương:<br /> người từ 60 tuổi trở xuống (p < 0,001). Điều này Nghiên cứu VOS. Loãng xương và các bệnh lý liên quan, 59-60.<br /> 2. Giao Thị Thoa (2012). Nghiên cứu hội chứng chuyển hóa trên<br /> phù hợp với sinh lý bệnh của hội chứng chuyển<br /> bệnh nhân tăng huyết áp tại bệnh viện Đà Nẵng. Y học thực<br /> hóa “Sự phối hợp của các yếu tố như tuổi, tình hành, 12: 62- 65.<br /> trạng dễ viêm nhiễm, sự thay đổi nồng độ 3. Hwang KD, Choi JH (2009). The Relationship between low<br /> bone mass and metabolic syndrome in Korean women.<br /> Hormon… đều có ảnh hưởng đến sự phát triển Osteoporos Int, 21(3): 425- 431.<br /> của bệnh”(7). 4. Lê Anh Thư (2013). Loãng xương. Phác đồ chẩn đoán và điều<br /> trị các bệnh lý cơ xương khớp thường gặp,. Nhà xuất bản giáo<br /> Những người có BMI từ 23,0 trở lên có tỷ lệ dục Việt Nam, Tp Hồ Chí Minh, in lần 1, 247-257.<br /> hội chứng chuyển hóa cao hơn so với những 5. Lê Thị Huệ, Hà Thị Kim Chi (2016). Mối liên quan giữa Loãng<br /> người nhẹ cân. Điều này hoàn toàn phù hợp với xương và Tăng huyết áp. Nghiên cứu VOS: Loãng xương và các<br /> bệnh lý liên quan, 61-68.<br /> sinh lý bệnh của hội chứng chuyển hóa. ATP III 6. Lê Thị Huệ, Nguyễn Trung Kiên, Đỗ Thị Kim Yến (2014). Khảo<br /> coi béo phì như một yếu tố chính làm tăng tỷ lệ sát tình trạng Loãng xương ở bệnh nhân lớn tuổi điều trị tại<br /> khoa Nội Cơ Xương Khớp. Y học TP. Hồ Chí Minh, 18(3): 256-<br /> hội chứng chuyển hóa.<br /> 262.<br /> Mối liên quan giữa mật độ xương và hội chứng 7. Nguyễn Công Hoàng, Nguyễn Dạ Thảo Nguyên, Hồ Phạm<br /> Thục Lan (2016). Chứng cứ về tăng cholesterol và giảm mật độ<br /> chuyển hóa xương: Nghiên cứu VOS. Loãng xương và các bệnh lý liên<br /> Kết quả trong nghiên cứu của chúng tôi cho quan, 57 - 58.<br /> 8. Nguyễn Thái Hòa (2014). Khảo sát tỉ lệ và đặc điểm gãy xương<br /> thấy có mối liên quan giữa mật độ xương và hội<br /> đốt sống trên bệnh nhân cao tuổi có giảm mật độ xương. Hội<br /> chứng chuyển hóa, sự khác biệt có ý nghĩa thống nghị khoa học thường niên lần thứ VIII: Loãng xương, các bệnh<br /> kê. Những người có hội chứng chuyển hóa, mật liên quan và phòng chống loãng xương: 21.<br /> 9. Nguyễn Thị Bích Đào (2016). Ảnh hưởng của Đái tháo đường<br /> độ xương cổ xương đùi và cột sống thắt lưng lên Cơ và Xương. Nghiên cứu VOS. Loãng xương và các bệnh<br /> thấp hơn so với những người không có hội lý liên quan, 55 - 56.<br /> chứng chuyển hóa (p < 0,001). Kết quả này phù 10. Nguyễn Thị Ngọc Lan (2015). Khảo sát yếu tố nguy cơ loãng<br /> xương ở phụ nữ Việt Nam từ 50 tuổi trở lên và nam giới từ 60<br /> hợp với kết quả nghiên cứu “Mối liên quan giữa tuổi trở lên. Tạp chí nghiên cứu Y học,97(5): 91- 98.<br /> mật độ xương thấp và hội chứng chuyển hóa ở 11. Nguyễn Thị Trung Thu, Trần Quang Bình (2017). Hội chứng<br /> chuyển hóa và yếu tố nguy cơ ở người trung niên bị tiền đái<br /> phụ nữ Hàn Quốc”- Hwang DK, Choi HJ. Và<br /> <br /> <br /> 53<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> tháo đường. Tạp chí khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Hữu nghị Việt Nam- Cu Ba Đồng Hới, Quảng Bình. Tạp chí<br /> Công nghệ, 33, 1: 67- 73. thông tin khoa học và công nghệ Quảng Bình số 4: 34- 37.<br /> 12. Nguyễn Văn Tuấn, Nguyễn Đình Nguyên (2007). Yếu tố nguy 15. Zhou J, Zhang Q, Yuan X (2013). Association between<br /> cơ gãy xương. In: Hoàng Trọng Quang. Loãng xương nguyên metabolic syndrome and osteoporosis: A meta-analysis. Bone,<br /> nhân chẩn đoán và điều trị phòng ngừa. Nhà xuất bản y học Tp 57: 30- 35.<br /> Hồ Chí Minh, tr. 33-104.<br /> 13. Sok Kuan W, Kok- Yong C (2016). The Relationship between<br /> Metabolic Syndrome and Osteoporosis. A Review, 8(6): 347. Ngày nhận bài báo: 07/08/2018<br /> 14. Trần Thừa Nguyên, Trần Hữu Dàng (2014). Đánh giá hội Ngày phản biện nhận xét bài báo: 24/08/2018<br /> chứng chuyển hóa ở bệnh nhân tăng huyết áp tại bệnh viện<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/10/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 54<br />