Khảo sát rối loạn chuyển hóa lipid-lipoprotein máu ở người suy thận mạn giai đoạn V

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA LIPID-LIPOPROTEIN MÁU<br /> Ở NGƯỜI SUY THẬN MẠN GIAI ĐOẠN V<br /> Nguyễn Hữu Dũng*, Nguyễn Văn Thắng**<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người suy thận mạn giai đoạn V (STMGĐ.V) là do biến<br /> chứng bệnh lý về tim mạch mà trong đó sự rối loạn lipid-lipoprotein máu là nguyên nhân chính gây ra bệnh lý<br /> tim mạch.<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ % rối loạn các thành phần lipid-lipoprotein máu. Khảo sát sự khác biệt các thành<br /> phần của lipid-lipoprotein máu giữa người STMGĐ.V với nhóm chứng.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Định lượng các thành phần lipid-lipoprotein máu (CT, TG,<br /> HDL-C, LDL-C, non-HDL-C, CT/HDL-C, LDL/HDL-C) ở những người STMGĐ.Vđến khám và điều trị tại<br /> khoa Thận Nhân Tạo bệnh viện đa khoa vạn Hạnh TP Hồ Chí Minh. Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 91 mẫu<br /> STMGĐ.V, so sánh với 90 mẫu chứng.<br /> Kết quả: 75,8% có rối loạn ít nhất một thành phần; 22% rối loạn 1 thành phần; 18,7% rối loạn 2 thành<br /> phần; 15,4% rối loạn 3 thành phần; 5,5% rối loạn 4 thành phần; 5,5% rối loạn 5 thành phần; 2,2% rối loạn 6<br /> thành phần; 6,6% rối loạn 7 thành phần. Tỷ lệ % rối loạn: HDL-C 58,2%; TG 38,5%; CT 22%; LDL-C 13,2%,<br /> non-HDL-C 14,3%; CT/HDL-C 47,3%; LDL/HDL-C 15,4%. Với đặc điểm trị số trung bình CT, HDL-C, LDL-<br /> C của nhóm nghiên cứu thấp hơn so với nhóm chứng (p < 0,05) và trị số trung bình TG, CT/HDL-C,<br /> LDL/HDL-C của nhóm nghiên cứu cao hơn so với nhóm chứng (p < 0,05).<br /> Kết luận: HDL-C ở nhóm nghiên cứu có tỷ lệ % rối loạn cao nhất trong các thành phần của lipid-<br /> lipoprotein máu (58,2%). Trị số trung bình CT, HDL-C, LDL-C nhóm nghiên cứu thấp hơn nhóm chứng (p <<br /> 0,05) và trị số trung bình TG, CT/HDL-C, LDL/HDL-C nhóm nghiên cứu cao hơn nhóm chứng (p < 0,05).<br /> Từ khóa: Rối loạn các thành phần lipi-lipoprotein.<br /> ABSTRACT<br /> EXAMINATION ON BLOOD LIPIDS AND LIPOPROTEINS DISORDERS IN STAGE FIVE CHRONIC<br /> KIDNEY DISEASE PATIENTS<br /> Nguyen Huu Dung, Nguyen Van Thang<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 5- 2018: 64 - 68<br /> Background: The leading cause of death in patients with chronic renal failure stage five is cardiovascular<br /> morbidity in which lipid-lipoproteinemia is a major cause of cardiovascular disease.<br /> Objectives: Determine the percentage of disorders of lipid-lipoprotein components. Investigating differences<br /> in the lipid-lipoprotein component of chronic renal failure in patients with stage V disease.<br /> Research objects and Methods: Quantitative lipid-lipoprotein (CT, TG, HDL-C, LDL-C, HDL-C, HDL-<br /> C, HDL-C, HDL-C) chronic renal failure stage five for examination and treatment at the Department of Renal<br /> Kidney Diseases of Van Hanh General Hospital in Ho Chi Minh City, a cross-sectional study of 91 chronic<br /> kidney disease patients with stage five compared with 90 samples.<br /> Results: 75.8% had at least one disorder; 22.0% one component disorder; 18.7% two-component disorder;<br /> <br /> * Học viên Thạc sĩ Xét nghiệm, ** Đại học Y Dược, Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Hữu Dũng, ĐT: 0937699753, Email: nguyenhuudungxncaohoc@gmail.com<br /> 64 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 15.4% of three-component disorders; 5.5% disorder of 4 components; 5.5% disorder of 5 components; 2.2%<br /> disorder of 6 components; 6.6% disorder of seven components. % of disorders: HDL-C 58.2%, TG 38.5%; CT<br /> 22%; LDL-C 13.2%, non-HDL-C 14.3%; CT/HDL-C 47.3%; LDL/HDL-C 15.4%. The mean CT, HDL-C,<br /> LDL-C values were lower in the control group than in the control group (p < 0.05) and mean, TG, CT/HDL-C,<br /> LDL/HDL-C of the study group was higher than that of the control group (p < 0.05).<br /> Conclusions: HDL-C in the study group had the highest percentage of disorders in the lipid-lipoprotein<br /> component (58.2%). Mean CT, HDL-C, and LDL-C groups were significantly lower (p < 0.05) than the control<br /> group and the higher mean TG, CT/HDL-C, LDL /HDL-C groups control group (p < 0.05).<br /> Keywords: Lipid-lipoprotein disorders.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Khảo sát sự khác biệt các thành phần lipid-<br /> lipoprotein máu giữa người bệnh STMGĐ.V với<br /> Từ lâu trong y văn đã đề cập đến sự rối loạn<br /> nhóm chứng.<br /> các thành phần lipid máu là nguyên nhân chủ<br /> yếu gây ra những bệnh lý về tim mạch. Rối loạn PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> lipid máu góp phần gây ra khoảng 56% bệnh tim Thời gian nghiên cứu<br /> thiếu máu cục bộ và 18% đột quỵ, dẫn đến 4,4 Tháng 8/2017 – tháng 4/2018.<br /> triệu người tử vong hàng năm trên thế giới(1). Sự Đối tượng nghiên cứu<br /> rối loạn lipid-lipoprotein máu ở người bệnh thận Những người bệnh STMGĐ.V đến khám và<br /> mạn là một yếu tố nguy cơ làm gia tăng tỷ lệ tử điều trị tại bệnh viện đa khoa Vạn Hạnh.<br /> vong do nguyên nhân tim mạch, và sự rối loạn<br /> Nhóm chứng: những người đến khám sức<br /> này cũng là nguyên nhân làm tăng tiến triển của<br /> khỏe tại phòng khám bệnh viện đa khoa Vạn Hạnh.<br /> bệnh lý thận. Bệnh mạch vành là nguyên nhân<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> gây tử vong hàng đầu ở bệnh nhân STMGĐ.V<br /> và lọc máu chu kỳ. Tỷ lệ tử vong trong năm đầu Mô tả cắt ngang.<br /> tiên sau khi bắt đầu lọc máu là 24% và hơn phân Cách tiến hành<br /> nửa số tử vong này là do nguyên nhân tim Với cỡ mẫu 91 bệnh nhân STMGĐ V và 90<br /> mạch. Bệnh thận mạn ngày càng phổ biến trên người nhóm chứng. Được tiến hành xét nghiệm<br /> toàn thế giới cũng như ở Việt Nam. Nhiều và khảo sát về các thành phần Lipid-lipoprotein<br /> nghiên cứu tại Mỹ, Châu Âu, Châu Á cho thấy bằng máy sinh hóa tự động AU 400 OLYMPUS.<br /> khoảng 9 - 13% dân số thế giới mắc bệnh thận Xử lý số liệu<br /> mạn. Hầu hết những bệnh nhân này sớm hay Các kết quả được xử lý bằng phần mềm<br /> muộn cũng tiến triển đến STMGĐ.V và cần phải SPSS 20.0.<br /> điều trị thay thế bằng ghép thận hay lọc máu.<br /> KẾT QUẢ<br /> Việt Nam: tỷ lệ suy thận mạn (giai đoạn 3-giai<br /> Thông tin chung về mẫu nghiên cứu<br /> đoạn 5) là 3,1%,trong đó suy thận mạn giai đoạn<br /> V khoảng 0,09%. Nhóm nghiên cứu<br /> Tất cả các yếu tố trên góp phần làm tăng tỷ 91 người trong đó nam 42 (46%), nữ 49<br /> lệ bệnh tim mạch và tử vong do tim mạch ở (54%). Tuổi nhỏ nhất là 24 và lớn nhất là 89. Tuổi<br /> những bệnh nhân này. Vì vậy chúng tôi thực trung bình là 60.<br /> hiện đề tài này. Nhóm chứng<br /> Mục tiêu nghiên cứu 90 người trong đó nam 54 người (60%), nữ<br /> Xác định tỷ lệ rối loạn lipid-lipoprotein máu 36 người (40%). Tuổi nhỏ nhất là 18 và lớn nhất<br /> ở người bệnh STMGĐ.V. là 84. Tuổi trung bình là 48.<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 65<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Rối loạn lipid-lipoprotein máu ở người bệnh nhóm chứng (p < 0,05) và TG, CT/HDL-C,<br /> STMGĐ.V trong nhóm nghiên cứu LDL/HDL-C nhóm bệnh trong nghiên cứu cao<br /> Bảng 1. Tỷ lệ % rối loạn lipid-lipoprotein máu ở hơn so với nhóm chứng (p < 0,05).<br /> người bệnh STMGĐ.V trong nhóm nghiên cứu Cholesterol toàn phần (CT)<br /> Lipid-lipoprotein Số trường hợp Tỷ lệ (%) Kết quả trong nghiên cứu của chúng tôi cho<br /> Không rối loạn 22 24,2<br /> thấy trị số trung bình CT ở nhóm nghiên cứu là<br /> 1 rối loạn 20 22,0<br /> 2 rối loạn 17 18,7<br /> 4,3 ± 1,2 mmol/L, thấp hơn so với nhóm chứng là<br /> 3 rối loạn 14 15,4 4,7 ± 0,6 mmol/L (p < 0,05).<br /> 4 rối loạn 5 5,5 Nhiều nghiên cứu đã chứng minh có mối<br /> 5 rối loạn 5 5,5 liên quan giữa nồng độ cholesterol toàn phần<br /> 6 rối loạn 2 2,2<br /> thấp với tỷ lệ tử vong cao ở bệnh nhân<br /> 7 rối loạn 6 6,6<br /> STMGĐ.V. Theo Iseki(1) thông số cholesterol<br /> Tổng cộng 91 100<br /> toàn phần thấp là dấu chỉ cho thấy tình trạng<br /> Bảng 2. Tỷ lệ % rối loạn từng thành phần lipid-<br /> suy dinh dưỡng và bị viêm nhiễm.<br /> pipoprotein ở người STMGĐ.V<br /> HDL- NonHDL CT/HDL- LDL/HDL High density lipoprotein cholesterol (HDL-C)<br /> CT LDL-C TG<br /> C -C C -C Kết quả trong nghiên cứu của chúng tôi cho<br /> Bình thấy trị số trung bình HDL-C ở nhóm nghiên<br /> 78 41,8 86,8 61,5 85,7 52,7 84,6<br /> thường<br /> Rối loạn 22 58,2 13,2 38,5 14,3 47,3 15,4<br /> cứu (0,9 ± 0,2 mmol/L), thấp hơn so với nhóm<br /> chứng (1,3 ± 0,2 mmol/L) (p < 0,05).<br /> Sự khác biệt các thành phần lipid-lipoprotein<br /> Mối liên quan giữa HDL-C và bệnh suythận<br /> máu giữanhómSTMGĐ V với nhóm chứng<br /> rất khó để xác lập cách chính xác vì một số tác<br /> Bảng 3. So sánh trị sốcác thành phần lipid-<br /> giả(2,4,5) cho rằng HDL-C ở người bệnh thận mạn<br /> lipoprotein máu giữa nhóm bệnh và nhóm chứng<br /> thường bị suy giảm cả về số lượng và chất lượng<br /> Nhóm nghiên<br /> Chỉ số (mmol/L) Nhóm chứng P của HDL-C trưởng thành, điều này dẫn đến tác<br /> cứu<br /> CT 4,3 ± 1,2 4,7 ± 0,6