Khảo sát tác động hạ lipid huyết của đậu bắp abelmoschus esculentus (L.) malvaceae trên chuột thực nghiệm

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> KHẢO SÁT TÁC ĐỘNG HẠ LIPID HUYẾT CỦA ĐẬU BẮP<br /> ABELMOSCHUS ESCULENTUS (L.) MALVACEAE<br /> TRÊN CHUỘT THỰC NGHIỆM<br /> Trương Thị Thu Trang**,Nguyễn Thị Hạnh*, Lê Phú Nguyên Thảo*, Mai Phương Mai**,<br /> Võ Phùng Nguyên**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Bệnh tăng lipid huyết đang ngày càng trở nên phổ biến và được xem như là một trong những yếu<br /> tố nguy cơ của các bệnh về tim mạch, nhất là bệnh xơ vữa động mạch. Đậu bắp là một loại rau chứa nhiều chất<br /> dinh dưỡng đã được sử dụng từ lâu khắp nơi trên thế giới. Cao chiết từ đậu bắp đã được chứng minh có tác dụng<br /> cải thiện tình trạng tăng đường huyết và lipid huyết trên chuột được gây bệnh tiểu đường bởi alloxan và<br /> streptozocin. Tuy nhiên, tác động hạ lipid huyết của đậu bắp vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng<br /> Mục tiêu: Tác động hạ lipid huyết của các cao chiết toàn phần trái đậu bắp từ dung môi nước cất, cồn 96%,<br /> cồn 50% và cao phân đoạn của cao toàn phần cồn 50% từ dung môi dichloromethan và n-buthanol và có so sánh<br /> với một loại tân dược là Simvastatin (Zocor®).<br /> Phương pháp nghiên cứu: Tyloxapol liều 400mg/kg thể trọng, tiêm phúc mô liều duy nhất để gây tình<br /> trạng tăng lipid huyết cấp. Các cao chiết từ trái đậu bắp được sử dụng đường uống với 2 liều 30g bột dược<br /> liệu/kg thể trọng và 60g bột dược liệu/kg thể trọng ngay sau khi chuột được tiêm tyloxapol.<br /> Kết quả: Cao cồn 50% toàn phần và cao phân đoạn n-butanol với liều 60g bột dược liệu/ kg thể trọng cho tác<br /> động hạ lipid huyết tốt nhất.<br /> Kết luận: Đậu bắp có tác dụng làm giảm cholesterol và triglycerid trên chuột được gây tình trạng tăng lipid<br /> huyết cấp bởi tyloxapol.<br /> Từ khóa: đậu bắp, tăng lipid huyết, simvastatin, tyloxapol.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> HYPOLIPEMIC ACTIVITY OF EXTRACTS<br /> FROM ABELMOSCHUS ESCULENTUS L. MALVACEAE IN MICE<br /> Truong Thi Thu Trang, Nguyen Thị Hanh, Le Phu Nguyen Thao, Mai Phuong Mai,<br /> Vo Phung Nguyen * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 4 - 2013: 412 - 417<br /> Background: Hyperlipideamia has become more popular and is considered as one of the risk factor of cardiac<br /> disease, especially atherosclerosis. Abelmoschus esculentus (L.) Malvaceae, synonym of okra, which is a nutritious<br /> vegetable has been used around the world for a long time. Extract from okra has been studied to ameliorate<br /> hyperglycemia and hyperlipideamia in diabetic mice induced by alloxan and streptozocin. However, its<br /> hypolipideamia effect has not been studied clearly yet.<br /> Objectives: Hypolipideamia effect of the extracts from fruit by distilled water, ethanol 96%, ethanol 50%<br /> and the extracts from the ethanol 50% fruit extract by dichloromethan, n-buthanol was studied and was compared<br /> with Simvastatin (Zocor®)<br /> Methods: Hyperlipideamia in mice was induced by single intra-peritoneal injection of 400mg/kg of<br /> * Khoa Dược, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh ** Đại học Y Dược Cần Thơ<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Trương Thị Thu Trang<br /> ĐT: 0909511658<br /> Email: thutrang.pharm@gmail.com<br /> <br /> 412<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tyloxapol. Studied extracts were orally administered at 2 doses equivalent to 30g and 60g of dry extract/kg<br /> immediately after Tyloxapol injection.<br /> Results: Extracts of ethanol 50% and n-buthanol of ethanol 50% extract at dose equivalent to 60g of dry<br /> extract/kg has the most hypolipideamia effect.<br /> Conclusions: Okra is useful in diminishing cholesterol and triglycerid levels in hyperlipidemic mice induced<br /> by tyloxapol<br /> Keywords: okra, hyperlipideamia, simvastatin, tyloxapol<br /> được cung cấp bởi viện Vắc-xin và sinh phẩm y<br /> MỞ ĐẦU<br /> tế Nha Trang. Chuột được nuôi ổn định 1 tuần<br /> Chứng tăng lipid huyết có liên quan nhiều<br /> trước thử nghiệm bằng thực phẩm viên được<br /> đến các bệnh xơ vữa động mạch, bệnh động<br /> cung cấp từ Viện Vắc-xin và sinh phẩm y tế Nha<br /> mạch vành, cao huyết áp, tai biến mạch máu<br /> Trang.<br /> não, tiểu đường,…Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc<br /> Dược liệu: Trái đậu bắp, Abelmoschus<br /> các bệnh này có xu hướng gia tăng nhanh chóng<br /> esculentus L. Malvaceae được thu hái tại Cần<br /> cùng với nhịp độ phát triển của xã hội hiện đại.<br /> Thơ. Trái đậu bắp được cắt lát mỏng, phơi khô,<br /> Có nhiều loại thuốc đã được chứng minh làm<br /> xay thành bột.<br /> giảm nồng độ lipid huyết của bệnh nhân, tuy<br /> Bột trái đậu bắp được tiến hành chiết bằng<br /> nhiên hầu hết các thuốc điều trị đều khá độc đối<br /> phương pháp đun hồi lưu với các dung môi<br /> với cơ thể và có giá thành cao. Hiện nay, xu<br /> nước, cồn 50%, và cồn 96% thu được các cao<br /> hướng tìm kiếm nguồn nguyên liệu làm thuốc ít<br /> nước, cao cồn 50% và cao cồn 96%. Từ 1 kg bột<br /> độc tính, giá thành thấp có nguồn gốc từ thiên<br /> dược liệu (độ ẩm 10,21%) thu được 82,07g cao<br /> nhiên đang được nâng cao không chỉ ở Việt<br /> H2O toàn phần (độ ẩm 28,98 %, hiệu suất chiết<br /> Nam mà còn ở các nước phát triển.<br /> 8,2%) hoặc 241,80g cao cồn 50% toàn phần (độ<br /> Đậu bắp với tên khoa học Abelmoschus<br /> ẩm 17,84%, hiệu suất chiết 24,18%) hoặc 115,59g<br /> esculentus (L.) Malvaceae là một loại rau chứa<br /> cao cồn 96% toàn phần (độ ẩm 13,56%, hiệu suất<br /> nhiều chất dinh dưỡng được sử dụng phổ biến<br /> chiết 11,56%).<br /> nhiều nơi trên thế giới. Theo dân gian, dịch nhầy<br /> Trích 200g cao cồn 50% toàn phần phân tách<br /> đậu bắp có tác dụng kháng viêm tốt, dùng trong<br /> được 1,632g cao phân đoạn 1 (độ ẩm 9,8%),<br /> trường hợp viêm đường tiểu, tiểu khó, ngoài ra<br /> 26,46g cao phân đoạn 2 (độ ẩm 12,92%) và<br /> hạt còn có tính chống co thắt, kích thích ăn ngon,<br /> 122,02g cao phân đoạn 3 (độ ẩm 24,58%).<br /> bồi bổ thần kinh. Mặt khác, một số nghiên cứu<br /> gần đây cho thấy, đậu bắp còn có tác dụng hạ<br /> đường huyết, chống oxy hóa(1,2,5,10)<br /> <br /> Mục tiêu<br /> Trong phạm vi đề tài này, chúng tôi tiến<br /> hành khảo sát tác động hạ lipid huyết của các<br /> cao chiết từ trái đậu bắp thông qua mô hình gây<br /> tăng lipid huyết cấp bằng tyloxapol.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Động vật thí nghiệm<br /> Chuột nhắt trắng Swiss albino đực, 5-6 tuần<br /> tuổi, khỏe mạnh, trọng lượng trung bình 22 ± 2g<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> Trích 200g cao cồn 50% hòa tan với nước<br /> rồi đem lắc phân đoạn lần lượt với<br /> dichloromethan, và n-butanol bão hòa nước<br /> thu được lần lượt 1,632g cao phân đoạn 1 (độ<br /> ẩm 9,8%), 26,46g cao phân đoạn 2 (độ ẩm<br /> 12,92%) và 122,02g cao phân đoạn 3 (độ ẩm<br /> 24,58%). Quy trình chiết như hình 1.<br /> <br /> Hóa chất – thuốc thử<br /> Dung môi chiết xuất: Ethanol (Trung Quốc);<br /> Tyloxapol (Sigma-Aldrich Chemie Gmbh;<br /> Simvastatin (Zocor 20 mg); thuốc thử cholesterol<br /> (Globe, Ý); thuốc thử triglycerid (Globe, Ý).<br /> <br /> 413<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> Liều 1: liều tương đương 30g bột dược<br /> liệu/kg thể trọng.<br /> <br /> Cho chuột nhịn đói 12 giờ trước khi tiến hành<br /> nghiên cứu và gây tăng lipid huyết bằng<br /> tyloxapol tiêm phúc mô như đã được mô tả<br /> trong các nghiên cứu trước đây(4)<br /> Tyloxapol được pha trong nước cất pha tiêm,<br /> tiêm phúc mô để gây tình trạng tăng lipid huyết<br /> cấp, với liều 400mg/kg thể trọng. Thuốc và các<br /> cao được pha trong nước cất để tiêm hay cho<br /> uống theo liều thử nghiệm với điều kiện sử<br /> dụng là 0,1mL/10g thể trọng.<br /> <br /> Liều 2: liều tương đương 60g bột dược<br /> liệu/kg thể trọng.<br /> Cho chuột uống nước cất hoặc thuốc đối<br /> chứng hoặc cao thử nghiệm được pha trong<br /> nước cất ở các liều khảo sát ngay sau khi tiêm<br /> Tyloxapol gây tăng lipid huyết cấp, sau 1 giờ<br /> uống thuốc, cho chuột ăn lại bình thường. Sau 24<br /> giờ uống thuốc, tiến hành lấy máu đo nồng độ<br /> cholesterol và triglycerid huyết.<br /> <br /> Bột trái đậu bắp<br /> Đun hồi lưu<br /> Nước<br /> <br /> Cồn 96%<br /> <br /> Cồn 50%<br /> Dịch nước<br /> <br /> Dịch cồn 50%<br /> <br /> Dịch cồn 96%<br /> <br /> Cô giảm áp<br /> <br /> Cô cách thủy<br /> Cao nước<br /> <br /> Cô giảm áp<br /> <br /> Cao cồn 50%<br /> <br /> Cao cồn 96%<br /> <br /> Lắc với dichloromethan<br /> <br /> Dịch dichloromethan<br /> didichloromethanedichloromet<br /> Cô giảm áp<br /> <br /> Dịch sau lắc dichloromethan<br /> Lắc với n-BuOH<br /> <br /> Cao 1<br /> Dịch còn lại<br /> <br /> Dịch n-BuOH<br /> Cô giảm áp<br /> <br /> Cô cách thủy<br /> Cao 2<br /> <br /> Cao 3<br /> <br /> Hình 1: Sơ đồ chiết đậu bắp và lắc phân đoạn dùng trong nghiên cứu<br /> <br /> Thử nghiệm tác động hạ lipid huyết các cao<br /> toàn phần<br /> Chia ngẫu nhiên chuột thành 9 lô, mỗi lô 10<br /> con. Ngoại trừ lô chứng, chuột được tiêm dung<br /> dịch sinh lý và cho uống nước cất, chuột ở các lô<br /> còn lại được gây tăng lipid cấp bằng tyloxapol<br /> tiêm phúc mô (IP) và chia thành các lô cho sử<br /> dụng cao toàn phần như sau:<br /> <br /> 414<br /> <br /> - Lô chứng (lô Sly): tiêm dung dịch sinh lý<br /> 0,9% (IP), uống nước cất.<br /> - Lô Tyl: uống nước cất.<br /> - Lô Sim: uống simvastatin liều 24mg/kg thể<br /> trọng.<br /> - Lô C50-1: uống cao cồn 50% toàn phần, liều 1.<br /> - Lô C50-2: uống cao cồn 50% toàn phần, liều 2.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> - Lô CH2O-1: uống cao H2O toàn phần, liều 1.<br /> - Lô C96-1: uống cao cồn 96% toàn phần, liều 1.<br /> - Lô C96-2: uống cao cồn 96% toàn phần, liều 2.<br /> <br /> Thử nghiệm tác động hạ lipid huyết trên các<br /> cao phân đoạn<br /> Tương tự như trên, chuột được chia thành<br /> các lô cho sử dụng cao phân đoạn như sau:<br /> <br /> 500<br /> <br /> Noàng ñoä cholesterol (mg/dl)<br /> <br /> - Lô CH2O-2: uống cao H2O toàn phần, liều 2.<br /> <br /> - Lô C1-2: uống cao phân đoạn 1, liều 2.<br /> - Lô C2-1: uống cao phân đoạn 2, liều 1.<br /> - Lô C2-2: uống cao phân đoạn 2, liều 2.<br /> - Lô C3-1: uống cao phân đoạn 3, liều 1.<br /> - Lô C3-2: uống cao phân đoạn 3, liều 2.<br /> <br /> Xác định nồng độ cholesterol và triglycerid<br /> huyết<br /> Cho chuột nhịn đói 12 giờ. Lấy khoảng<br /> 0,2mL máu tĩnh mạch đuôi chuột, cho vào ống<br /> eppendorf. Ly tâm ở 3000 vòng/ phút trong 10<br /> phút. Hút lấy phần huyết thanh để định lượng<br /> cholesterol và triglycerid theo nguyên tắc<br /> enzym màu(4).<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Kết quả khảo sát tác động hạ lipid huyết<br /> của các cao toàn phần<br /> Tác động hạ cholesterol huyết<br /> Tất cả các cao toàn phần cồn 50%, cồn 96%,<br /> H2O ở các liều khảo sát 1 và 2 đều thể hiện tác<br /> động hạ cholesterol huyết chuột bị gây tăng bởi<br /> tyloxapol khác có ý nghĩa thống kê so với lô<br /> uống nước cất (p