Khảo sát tỉ lệ mới mắc huyết khối tĩnh mạch sâu trên bệnh nhân nội khoa cao tuổi nằm viện có nguy cơ được điều trị dự phòng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT TỈ LỆ MỚI MẮC HUYẾT KHỐI TĨNH MẠCH SÂU<br /> TRÊN BỆNH NHÂN NỘI KHOA CAO TUỔI NẰM VIỆN<br /> CÓ NGUY CƠ ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ DỰ PHÒNG<br /> Diệp Thành Tường*, Nguyễn Văn Trí**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục Tiêu Nghiên Cứu: Khảo sát tỉ lệ mới mắc huyết khối tĩnh mạch sâu (HKTMS) trên bệnh nhân nội khoa<br /> cao tuổi nằm viện có nguy cơ được điều trị dự phòng.<br /> Phương Pháp Nghiên Cứu: Theo dõi tiến cứu<br /> Kết quả: Qua khảo sát 69 bệnh nhân nội khoa cao tuổi nằm viện có nguy cơ, chúng tôi phát hiện 3 trường<br /> hợp có huyết khối lần siêu âm thứ 1, và 2 trường hợp có huyết khối lần siêu âm thứ 2. Tỉ lệ mới mắc HKTMS trên<br /> bệnh nhân nội khoa cao tuổi nằm viện có nguy cơ được điều trị dự phòng là 3,03%.<br /> Kết luận: Tỉ lệ mới mắc HKTMS trên bệnh nhân nội khoa cao tuổi nằm viện có nguy cơ được điều trị dự<br /> phòng là 3,03%.<br /> Từ khóa: Huyết khối tĩnh mạch sâu, siêu âm Doppler, suy tim cấp, suy hô hấp cấp, nhồi máu não cấp.<br /> ABSTRACT<br /> INCIDENCE RATE OF DEEP VEIN THROMBOSIS IN ELDERLY PATIENT HAVE RISK<br /> WHO TREATED PROPHYLAXIS IN HOSPITAL<br /> Diep Thanh Tuong, Nguyen Van Tri<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 1 - 2016: 275 - 278<br /> <br /> Objectives:Study incidence proportion of deep vein thrombosis (DVT) in prophylaxis elderly hospitalized<br /> patients at risk.<br /> Methods: Prospective Follow-up Study. We screened 69 prophylaxis patients with acute respiratory failure,<br /> heart failure (grade III, IV), acute ischaemic stroke. Doppler ultrasound was used to study patients on admission<br /> at first day or second day and the second time at the week after (if the first time is negative)<br /> Results: Among these 69 prophylaxis patients, 5 patients had a positive test: 3 at first ultrasound and 2 at<br /> second time.The incidence proportion of DVT was 3.03%.<br /> Conclusions: Incidence proportion of DVT in prophylaxis elderly hospitalized patients at risk was 3.03%.<br /> Key word: Deep vein thrombosis, acute respiratory failure, acute heart failure, acute ischaemic stroke.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ nguy hiểm của HKTMS ở những bệnh nhân này<br /> là do những đặc điểm sau: tính phổ biến của<br /> HKTMS là tình trạng huyết khối (HK) làm những bệnh suy hô hấp cấp, suy tim độ III, IV<br /> tắc một phần hay toàn bộ tĩnh mạch sâu (TMS), (NYHA), nhồi máu não, phần lớn HKTMS<br /> thường gặp ở bệnh nhân nội khoa nằm viện và không có triệu chứng lâm sàng (33%); chỉ có 11%<br /> đặc biệt trên bệnh nhân cao tuổi có bệnh cấp tính có triệu chứng lâm sàng(4); 5% có biến chứng<br /> như suy hô hấp cấp, suy tim độ III, IV (NYHA), thuyên tắc phổi)(1). Do vậy, việc tầm soát và<br /> nhồi máu não. HKTMS là bệnh rất thường gặp phòng ngừa bệnh này là cần thiết để phát hiện<br /> và nghiêm trọng với biến chứng của bệnh. Sự<br /> <br /> * Khoa cấp cứu hồi sức – Bệnh viện Đa Khoa Sài Gòn ** Bộ môn Lão Khoa, ĐHYD TP HCM.<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS Nguyễn Văn Trí ĐT: 0913718893; Email: tridrnguyenvan@gmail.com<br /> <br /> Tim Mạch 275<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> sớm, điều trị và ngăn chặn các biến chứng. toàn yên tâm khi áp dụng điều trị dự phòng<br /> Trước đây, người ta cho rằng tỉ lệ HKTMS ở huyết khối tĩnh mạch sâu cho các bệnh nhân cao<br /> Châu Á thấp hơn nhiều so với các nước phương tuổi nằm viện có nguy cơ tại Việt Nam.Trên cơ<br /> Tây, năm 1980 tác giả Tso kết luận tỉ lệ HKTMS ở sở đó, chúng tôi thực hiện đề tài này với mục<br /> người Trung Quốc thấp hơn nhiều so với các đích xác định tỉ lệ mới mắc HKTMS trên bệnh<br /> nước phương Tây(6). Đến 1998, tác giả Nandi nhân cao tuổi nằm viện có nguy cơ được điều trị<br /> chứng minh ngày nay tỉ lệ HKTMS ở người dự phòng, tạo thêm cơ sở cho các bác sĩ áp dụng<br /> Châu Á đang gia tăng(3). điều trị dự phòng HKTMS cho đối tượng này.<br /> Tại Việt Nam, cho đến nay chưa có đầy đủ ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> các số liệu về tỉ lệ mới mắc HKTMS trên bệnh Các bệnh nhân nam, nữ từ 65 tuổi trở lên, có<br /> nhân nội khoa cao tuổi nằm viện có nguy cơ bệnh suy hô hấp cấp, suy tim III, IV, nhồi máu<br /> được điều trị dự phòng.Việc không có đầy đủ số não, điều trị tại bệnh viện Đa Khoa Sài Gòn từ<br /> liệu khiến cho các bác sĩ không so sánh được với 2013 đến 2014.<br /> số liệu ở nhóm không dự phòng và không hoàn<br /> Khám lâm sàng lần 1<br /> (điều trị dự phòng)<br /> (Ngày thứ 1-2)<br /> <br /> <br /> Khám lâm sàng lần 2<br /> Siêu âm Doppler lần 1<br /> (ngày thứ 10  2) (-) (Ghi hình)<br /> <br /> (+)<br /> (-) Chẩn đoán<br /> DVT (+) lần 1<br /> <br /> <br /> <br /> Chẩn đoán<br /> Siêu âm Doppler lần 2 (+) DVT (+) lần 2<br /> (Ghi hình)<br /> <br /> <br /> <br /> Chẩn đoán DVT (-) Xử lý số liệu<br /> Mô tả và nhận xét kết quả<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh ◘ Nhiễm HIV.<br /> ◘ BN từ 65 tuổi trở lên. ◘ Tăng HA không kiểm soát được (HAmax><br /> ◘ Suy hô hấp cấp nhưng chưa cần hổ trợ hô hấp. 200 mmHg, HAmin > 120mmHg hoặc cả hai).<br /> <br /> ◘ Suy tim III,IV (NYHA). ◘ Loét dạ dày tiến triển.<br /> <br /> ◘ Nhồi máu não cấp. ◘ Quá mẫn với Heparin hoặc giảm tiểu cầu<br /> do heparin.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> ◘ Tiểu cầu < 100 000/ mm3<br /> ◘ Có thai, cho con bú, áp dụng phương pháp<br /> ◘ PTT kéo dài.<br /> ngừa thai.<br /> ◘ Điều trị kháng đông trên 2 ngày.<br /> ◘ Phẫu thuật trong vòng 3 tháng.<br /> ◘ Bệnh nhân hay người nhà không đồng ý<br /> ◘ Creatinin > 1,7 mg/dl (150µmol/l).<br /> tham gia nghiên cứu.<br /> ◘ Đặt nội khí quản.<br /> <br /> <br /> <br /> 276 Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Mô hình các bước tiến hành. 60<br /> 50<br /> Các tiêu chuẩn chẩn đoán. 40<br /> 30<br /> + Chẩn đoán huyết khối tĩnh mạch sâu ở chân: 20<br /> Siêu âm duplex: có huyết khối trên siêu âm 10<br /> 3D và hình ảnh khuyết màu khi có màu. 0<br /> Nhẹ cân: Bình Dư cân: Béo phì:<br /> + Chẩn đoán suy hô hấp cấp (2). 14.49% thường: 21.74% 13.04%<br /> 50.73%<br /> Khi có lâm sàng với một trong hai tình<br /> huống sau:<br /> Biểu đồ 1 : Tình trạng béo phì.<br /> - PaCO2> 45 mmHg và pH< 7,35.<br /> Đa số bệnh nhân có cân nặng trung bình.<br /> - PaO2< 60 mmHg hay SaO2< 90%.<br /> Bảng 3: Thời gian nằm viện trung bình.<br /> + Phân độ suy tim theo NYHA.<br /> Bệnh Thời gian Độ lệch<br /> + Chẩn đoán nhồi máu não: (1) nhân nằm viện TB chuẩn<br /> Thời gian nằm viện 69 12,61 0,68<br /> - Triệu chứng lâm sàng.<br /> Thời gian nằm viện trung bình khoảng 13 ngày.<br /> - CT Scan sọ não: Nhồi máu não.<br /> Bảng 4: Thời gian bất động trung bình.<br /> KẾT QUẢ<br /> Bệnh Thời gian bất Độ lệch<br /> Chúng tôi chọn được 69 bệnh nhân nội nhân động TB chuẩn<br /> Thời gian bất động 67 8,52 0,25<br /> khoa cao tuổi thỏa tiêu chuẩn chọn bệnh và<br /> không có tiêu chuẩn loại trừ nào, điều trị tại Thời gian bất động trung bình khoảng 9 ngày.<br /> bệnh viện Đa Khoa Sài Gòn từ năm 2013 đến Tỉ lệ mới mắc huyết khối tĩnh mạch sâu<br /> năm 2014. Qua khảo sát 69 bệnh nhân nội khoa cao<br /> Đặc điểm dân số nghiên cứu tuổi nằm viện có nguy cơ, chúng tôi phát<br /> Bảng 1: Đặc điểm nhân trắc. hiện 3 trường hợp có huyết khối lần 1, và 2<br /> Nhân trắc N = 69 trường hợp có huyết khối lần 2. Tỉ lệ mới<br /> Tuổi: trung bình( ± độ lệch chuẩn) 79,67(± 1,09) mắc HKTMS trên bệnh nhân nội khoa cao<br /> Giới tính: nam (%) 27 (48,21%) tuổi nằm viện có nguy cơ được điều trị dự<br /> Mẫu nghiên cứu của chúng tôi là những phòng là 3,03%.<br /> bệnh nhân cao tuổi, tỉ lệ nam nữ gần bằng nhau. Tỉ lệ xuất huyết<br /> Bảng 2: Trung bình chỉ số khối cơ thể. Bảng 4: Tỉ lệ xuất huyết.<br /> Phòng ngừa Bệnh nhân trung bình Độ lệch Xuất huyết Tổng cộng<br /> chuẩn Có Không<br /> Chỉ số khối cơ thể 69 21,97 0,32 Xuất huyết nặng 0/69 0/69 0/69 (0%)<br /> Xuất huyết khác 1/69 68/69 69/69<br /> (1,45%) (98,55%) (100%)<br /> Như vậy, không có trường hợp xuất huyết<br /> nặng, và tỉ lệ xuất huyết khác là 1,45%.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tim Mạch 277<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> BÀN LUẬN sánh với tỉ lệ mới mắc HKTMS trong nhóm<br /> nghiên cứu không có dự phòng.<br /> Bảng 5: Tỉ lệ mới mắc HKTMS trên bệnh nhân nội<br /> khoa nằm viện có nguy cơ được phòng ngừa ở các KẾT LUẬN<br /> nghiên cứu. - Tỉ lệ mới mắc HKTMS trên bệnh nhân<br /> Tác giả Tỉ lệ mới nội khoa cao tuổi nằm viện có nguy cơ được<br /> Tuổi Số Ngày bất PP chẩn<br /> mắc<br /> (năm) (TB) BN động đoán điều trị dự phòng trong nghiên cứu của chúng<br /> HKTMS<br /> Samama M Siêu âm; 5,5% tôi là 3,03%.<br /> (5) (73) 291 14<br /> (1999) Chụp TM (16/291) - Tỉ lệ xuất huyết nặng: 0%.<br /> Chúng tôi 3,03%<br /> (79) 69 10± 2 Siêu âm - Tỉ lệ xuất huyết khác: 1,45%.<br /> (2014) (2/66)<br /> Tỉ lệ mới mắc HKTMS trên bệnh nhân nội TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> khoa nằm viện có nguy cơ được dự phòng trong 1. Bornstein NM, (1988). Deep Vein Thrombosis after Ischemic<br /> Stroke: Rationale for a Therapeutic Trial. Arch Phys Med Rehabil,<br /> nghiên cứu của tác Samama M là 5,5%.<br /> 69 (11), 955-58.<br /> Mẫu nghiên cứu của chúng tôi có nhiều 2. Foster C, Mistry N, Peddi PF, Sharma S (2010). Washington<br /> điểm tương đồng với nhiều nghiên cứu của tác Manual of Medical Therapeutics. Lippincott Williams & Wilkins.<br /> <br /> Samama M về tuổi trung bình, ngày bất động, 3. Nandi PL, (1998). Deep Vein Thrombosis and Pulmonary<br /> Embolism in the Chinese Population. Hong Kong Med J, 16, 31-<br /> phương pháp chẩn đoán huyết khối và tỉ lệ mới 37.<br /> mắc huyết khối tĩnh mạch sâu. 4. Richard L, (1996). The Use of Plasma D-Dimer as a Screening<br /> Test in the Rehabilitation Setting. Stroke, 27 (9), 1516-20.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi quy trình 5. Samama M, (1999). Acomperison of Enoxaparin with Placebo<br /> siêu âm được thực hiện chặt chẽ, có ghi hình, for Prevention of Venous Thromboembolism in Acutely<br /> tĩnh mạch chi dưới được khảo sát ngang và dọc Illmedical Patients. NEJM, 341: 793-800<br /> 6. Tso S C, (1980). Deep Venous Thrombosis after Strokes in<br /> một cách liên tục, khảo sát hai bên có đối chiếu, Chinese. Aust N Z J Med, 10 (5), 513-14.<br /> so sánh và thực hiện siêu âm 2 lần để có kết quả 7. Vũ Anh Nhị, (2006). Thần Kinh Học. Nhà xuất bản đại học quốc<br /> gia, thành phố Hồ Chí Minh, Tr. 245-78.<br /> tin cậy.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi có tỉ lệ mới mắc<br /> Ngày nhận bài báo: 30/11/2015<br /> HKTMS là 3,03%, cao tương đồng với kết quả<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 7/12/2015<br /> nghiên cứu của tác giả Samama M. Với tỉ lệ mới<br /> mắc HKTMS như vậy, tạo cơ sở cho các bác sĩ so Ngày bài báo được đăng: 15/02/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 278 Chuyên Đề Nội Khoa I<br />