Không gian sân vườn nâng cao chất lượng sống

Chia sẻ: Sở Trí Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Không gian sân vườn nâng cao chất lượng sống" bàn về việc áp dụng rộng rãi các tiến bộ kỹ thuật trong thi công đi kèm các thiết kế ứng phó với biến đổi khí hậu, ngành kiến trúc cảnh quan được dự đoán sẽ có những bước phát triển vượt bậc cùng các ý tưởng đặc sắc trong những năm tiếp theo. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Không gian sân vườn nâng cao chất lượng sống

HÔNG GI N ÂN VƢỜN NÂNG CAO CHẤT ƢỢNG SỐNG Nguyễn Hữu văn Khoa Kiến trúc – Mỹ thuật, Đại học Công nghệ Tp.Hồ Chí Minh, Việt Nam Email: van_nguyenhuu56@yahoo.com.vn TÓM TẮT Vật liệu, cây trồng và phong cách thiết kế đều có thể tìm thấy trong xu hướng không gian cảnh quan những năm gần đây. Việc áp dụng rộng rãi các tiến bộ kỹ thuật trong thi công đi kèm các thiết kế ứng phó với biến đổi khí hậu, ngành kiến trúc cảnh quan được dự đoán sẽ có những bước phát triển vượt bậc cùng các ý tưởng đặc sắc trong những năm tiếp theo. Ngôi nhà của chúng ta không chỉ có gạch đá vôi vữa, mà còn là không gian sống tương tác với ta, từ trong ra ngoài. Với những trăn trở và tìm hiểu sâu sắc từ thực tế, mong muốn giúp chúng ta tự tin tạo nên căn nhà mong ước. Từ khóa: Không gian sân vườn – nâng cao chất lượng sống. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy một khu vườn Nhật mang đậm chất thiền phương Đông hay những khu vườn mang hơi hướng châu Âu sang trọng và tinh tế ngay giữa lòng thành phố. Song bất cứ phong cách nào cũng cần phục vụ cho nhu cầu thẩm mỹ của chúng ta, của những người Việt, trong không gian và khí hậu nhiệt đới. Xưa, người Việt mình lập làng, dựng nhà. Nếp nhà, ba hoặc năm gian, bằng tre – gỗ - rơm – đất, khung đỡ, mái che, vách ngăn. Nếp nhà hương hỏa cha truyền con nối. Ba bốn đời sống chung, làm ăn chung, chịu đựng chung. Kiến trúc biến đổi chậm, bảo lưu cách dựng, bảo lưu nếp sống. Căn nhà – thế giới vo hẹp, thu mình từ cái cổng, bao mình bởi cái sân, cái ao, cái chuồng, mảnh vườn …hợp thành chuỗi sinh – sản – thải” khép kín, vận hành như một cỗ máy sinh học. Trú ngụ bền, chốn ấy đâm ra có hồn có vía, nào xó nhà”, xó bếp”, xó xỉnh”, chỗ này kiêng, chỗ kia né. Căn nhà đơn sơ, vậy mà hướng vào sự ý tứ. Chúng ta c ng nhau đi sâu vào những khám phá tiềm tàng năng lực của người Việt cho cuộc sống ngày càng chất lượng hơn, đáng sống hơn bên trong căn nhà của mình, khoảng sân vườn của mình. 1.1. Ý nghĩa của sân vƣờn (hình 1) Nhà nên có đất, theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Đất là khoảng trống, là chút vườn xanh hay khoảng hồ cá, đất là chỗ bà trồng được tí rau, cháu chạy xe ba bánh… Đừng tham làm nhà hết đất là có chỗ cho văn hóa gia đình được ươm mầm, cho tình thân được gắn bó. Lâu nay đa phần nhà cửa đều hình thành hai không gian chính. Vô là gặp không gian nhà trên, đây là bộ mặt” của gia đình, tiếp đãi khách, kiêm gian thờ cúng linh thiêng, nên sự trang trọng, tính chau chuốt dành cho các vật dụng và chi tiết điêu khắc trang trí của gian nhà trên luôn được gia chủ quan tâm chu đáo. Rồi qua gian trên là đến không gian nhà dưới, nơi sinh hoạt gắn liền cuộc sống hàng ngày của gia đình. Giữa những nhà trên và nhà dưới” ấy là cầu nối bằng hiên hay lối đi, và nhất là phần mặt trước nhà khó có thể thiếu cái hàng hiên lợp mái, mà cư dân Tây Nam Bộ quen gọi là hàng ba”. Cho đến giờ vẫn 68
nhiều từ điển tiếng Việt không có từ này, và có người giải thích rằng tên gọi hàng ba” có lẽ xuất phát từ tâm thức của lưu dân nhớ đến mái nhà xưa nơi miền quê cũ ba gian hai chái nên gọi phần trước nhà là cái hàng ba. Không gian này thực sự là nét đặc sắc trong tổ chức sinh hoạt, giao đãi xóm giềng, vui chơi giải trí…mà nhà trên nghiêm trang hay nhà dưới xuề xòa đều không thay thế được. nếu gặp hướng xấu thì cái hàng ba là giải pháp lý tưởng để che mà không chắn, ngăn mà ch ng cách, vừa tiện dụng trong sinh hoạt hàng ngày vừa an toàn để chống chọi với nắng gắt mưa tạt. Còn trong quan hệ tình làng nghĩa xóm thì hàng ba quả là phòng khách mở rộng” lý tưởng, là không gian chung trong khuôn viên riêng, là cái tiền sảnh theo kiểu kiến trúc Tây phương quen thuộc. Bởi thế nên dù các kiến trúc nhà có mang tên gọi khác nhau như chữ đinh, nhà xếp đọi, nhà tháo bạt, nhà năm gian … thì hàng hiên hay hàng ba vẫn là những không gian đệm, không gian chuyển tiếp lý tưởng và rất cần kế thừa khi tạo dựng ngôi nhà trong thời hiện đại. Hình 1 Hình 2 2.1 Nội thất trong ngoại thất (hình 2) Đem nội thất ra ngoài trời là một cách thức khá quen thuộc ở các quốc gia trên thế giới, song ở Việt Nam ta còn hiếm gặp, bởi yếu tố khí hậu. Song, có lẽ điều kiện kinh tế đã dần giúp xóa đi khoảng cách đó, và hình ảnh những góc vườn rợp bóng cây che mát những bộ sofa, ch ng còn là xa lạ. Nhu cầu ngày càng nhiều, cùng những thiết kế linh hoạt đã giúp nở rộ các hình thức nội thất trong sân vườn – những bộ đệm gối sẽ không còn đứng trước thách thức quá lớn khi sử dụng chất liệu vải ngoài trời đa dạng, và sự giúp sức rất lớn của các dàn mái che bằng kính hay polycarbonate linh hoạt. Sự liên kết giữa nội ngoại thất cũng được chú trọng sao cho có sự ăn khớp nhất có thể. Từ vật liệu đến màu sắc đều trở thành thể thống nhất và có sự tương tác không gian qua lại, khi một phần cây xanh đi vào trong nhà và một phần nội thất bước ra ngoài sân vườn. Sử dụng các màu sắc dịu và nhu khi cây cối xung quanh và vật trang trí đã quá rực rỡ, hoặc dùng các tông màu nâu trầm thiên về tự nhiên – tông màu dễ phối trong ngoại thất. 2.2. ân vƣờn nhiều chiều (hình 3) Nếu như vườn đứng đã tạm thời hạ nhiệt sau thời gian tạo nên cơn sốt, thì giá trị vẫn còn khi được ứng dụng rộng rãi từ sân vườn nhà ở hay cảnh quan văn phòng. Những ý tưởng về vườn trên mái cho nhà dân dụng đang dần soán ngôi, và thậm chí sẽ có thể làm mưa làm gió” trong thời gian tới, nhất là khi các kỹ thuật tân tiến dần xuất hiện giúp cho công việc thi công hay bảo dưỡng diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và dễ dàng. Có thể nói thiết kế sân vườn th ng đứng hay trên mái không chỉ là các giải pháp tiết kiệm không gian mà còn là điểm nhấn đậm tính sáng tạo và nghệ thuật, mang đến sự rung cảm đương đại cho không gian sống ngoài trời. 69
Hình 3 Hình 4 2.3. ân vƣờn nhiều chức năng Từ việc chúng ta có thể thư giãn với hoa cỏ trong vườn đến việc chúng ta cảm thấy yên tâm hơn với những vật phẩm hữu cơ từ chính cây trồng, có thể nói xu hướng thiết kế sân vườn hiện nay đang nghiêng về việc tạo ra một không gian mang đến cho cuộc sống cả sức khỏe và hạnh phúc. Các loại thực vật đáp ứng tốt cho một khu vườn là khi chúng có thể cung cấp nhiều hơn ý nghĩa về mặt thị giác, những loại thảo dược với m i thơm đặc trưng, cây ăn trái theo m a và các loại lá có thể dùng trong nhà bếp. Hơn hết là một thiết kế đáp ứng tối đa nhu cầu của mỗi thành viên với các phân khu chức năng đa dạng, giúp tăng thời gian gắn bó của cả gia đình với khu vườn. 2.4. Ch u trồng chất liệu mới (hình 4) Trồng cây trong chậu luôn là một trong những lựa chọn phổ biến nhất – sự hữu ích của chúng không chỉ giới hạn cho những sân vườn có diện tích khiêm tốn mà còn xuất hiện ở những khoảng không gian rộng lớn và trở thành điểm nhấn đặc sắc cho thiết kế. Giờ đây là thời điểm của những dạng chậu composite cao cấp, qua kỹ thuật chế tác tinh xảo, có thể giả bề mặt của các loại đá vân, xi măng, sành sứ …một cách khéo léo. Với ưu điểm lớn nhất là trọng lượng cực nhẹ và dễ dàng di chuyển, một số loại chậu còn có khả năng tự thoát và trữ nước rất tốt, chủ động rất nhiều trong việc tưới và chăm sóc cho các loại cây có nhu cầu khác nhau về lượng nước - vậy nên chắc chắn sẽ là lựa chọn hàng đầu của các kỹ sư cảnh quan chuyên nghiệp, và dĩ nhiên của cả các nhà nông” không chuyên, chủ của các khoảng sân vườn riêng mình. II. NHỮNG DẤU ẤN 2.1. V t liệu hoài cổ Thời gian gần đây, hiện tượng” Vintage c ng với phong cách hoài cổ thực sự gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến lĩnh vực nghệ thuật nói chung và thiết kế nói riêng. Và khi các vật liệu mang tính hoài cổ bắt đầu được ứng dụng rộng rãi trong thiết kế nội thất dân dụng thì chúng thực sự chiếm lĩnh vị trí trong thiết kế sân vườn. Khác với phong cách hoài cổ, vật liệu hoài cổ, đặc biệt là gạch men có thể được sử dung kết hợp với rất nhiều phong cách sân vườn khác nhau, như một cách gợi nhắc nét xưa cũ trong không gian đương đại. Dù không được xem là quá đậm đặc” nhưng tần suất xuất hiện trong các điểm nhấn thiết kế sân vườn ngày một nhiều đã chứng tỏ sức hút mạnh mẽ của các loại vật liệu hoài cổ. Hiện nay, nhiều kiến trúc đương đại đã khéo d ng gạch bông gió, gạch không nung, lam bê tông hoặc gỗ nhân tạo …vừa hợp khí hậu vừa có nét thẩm mỹ nhiệt đới vừa phù hợp tiêu chí kiến trúc bền vững. 70
Vật liệu tạo tác là một yếu tố tối quan trọng trong việc hình thành một lối đi trong sân vườn. Với rất nhiều hình thức và thể loại, vật liệu cho đường dẫn tưởng chừng dễ lựa chọn, song nếu xét sâu xa về sự đáp ứng công năng và tính bền vững thì hoàn toàn không đơn giản. Nếu chúng ta đang ở trong một khu vực bị ảnh hưởng bởi triều cường hay nước ngập thì tốt hơn hết nên tránh xa những loại gạch lát khít với các đường bó vỉa hai bên, mặc dù chúng có vẻ phổ thông và chắc chắn nhưng khả năng thoát nước kém sẽ khiến nước t đọng trên lối đi. Và hệ lụy chắc chắn là chúng ta sẽ lội” bì b m trong khu vườn của mình. Tốt hơn hết chúng ta nên xem xét phương án sử dụng vật liệu mang tính tự nhiên và thành phần nhuyễn” hơn, như trải cỏ, đá sỏi, mùn gỗ …và có thể vẫn xen kẽ với gạch. D sân vườn rộng lớn hay khiêm tốn thì đá phiến cũng là một lựa chọn cực kỳ đáng yêu và tương đối thoải mái cho nhiều loại địa hình và thổ nhưỡng. Có rất nhiều chủng loại màu sắc và kích cỡ khác nhau cho chúng ta lựa chọn. Hình thức cũng phong phú song thường thấy nhất là đá đi kèm ron, có thể là sỏi, cỏ hoặc rêu. 2.2. Thực v t phong phú (hình 5) Những loại cây có phong cách độc đáo với màu sắc và đường viền lá nổi bật, tán lá ấn tượng sẽ là điểm nhấn táo bạo cho sân vườn thêm sinh động. Hơn nữa cây trồng đậm chất nhiệt đới với tán lá to và dày cũng góp phần rất lớn trong việc điều hòa vi khí hậu giữa lúc tình hình thời tiết ngày một cực đoan và nắng nóng như hiện nay. Chúng ta cũng nhận thấy rằng những tông màu khá tây” như tím cà hoặc xanh dương của các loại thực vật cũng bắt đầu được các nhà thiết kế ưa chuộng bởi sự gợi cảm, ấn tượng cũng như mang đến vẻ thanh lịch và sang trọng cho không gian cảnh quan. Một lưu ý nho nhỏ là một khi chúng ta không có quá nhiều thời gian chăm sóc cho khu vườn thì cũng nên tránh trồng các loại cây thay lá liên tục. Chính vì có quá nhiều thực vật với đủ chủng loại và màu sắc khác nhau mà việc bố trí sân vườn sẽ trở nên khó khăn hơn, thêm vào đó đặc tính theo mùa sẽ buộc chúng ta phải thật chú ý và khéo léo khi chăm sóc cắt tỉa để kéo dài tuổi thọ của chúng. Quy tắc bố trí trước thấp sau cao” sẽ giúp phô hết vẻ đẹp của cây mà không bị che khuất lẫn nhau quá nhiều. Thêm vào đó chúng ta cũng cần nắm chắc đặc tính chịu sáng để không có cây trồng nào bị thiếu hay dư nắng. Càng có nhiều cây xanh thì chúng ta càng phải chú ý nhiều hơn đến bố cục chính phụ trong sân vườn, đôi khi việc chấp nhận một vài loại cây d đứng riêng rất đẹp mà vẫn phải dùng làm nền để tôn một loại cây khác là điều không thể tránh khỏi. Và sự bố trí thông minh và hợp lý mới khiến thẩm mỹ tổng thể của khu vườn tăng lên gấp bội. Hình 5 71
III. CẢM HỨNG TỪ THIÊN NHIÊN Thiên nhiên là nhà trang trí đại tài, phối trộn màu sắc đến mức hoàn hảo. Mặc dù sự phối hợp có vẻ tình cờ, nhưng những sắc màu mạnh mẽ, đối lập thường có mục đích r ràng. Ví dụ, nhiều loài hoa có màu sắc nổi bật để thu hút chim và côn tr ng đến thụ phấn. Mới thoáng qua, các thực thể trong thiên nhiên có vẻ chỉ xuất hiện một màu, nhưng nếu nhìn kỹ hơn trong ánh sáng tự nhiên, sẽ dễ dàng nhận thấy nó được kết hợp từ nhiều màu sắc tinh tế. Đá cuội và vỏ sò tạo thành từ nhiều màu sắc hòa hợp, hoặc các tông cùng màu, tạo hiệu quả thư giãn, dịu mắt. Khi mô phỏng màu phối của thiên nhiên, điều chắc chắn là chúng ta có thể đạt được hiệu quả tương tự như trong thế giới tự nhiên, và hiệu quả đó sẽ cho chúng ta những bất ngờ thú vị với khoảng không gian sân vườn lớn nhỏ của mình. 3.1. Ánh sáng cho sân vƣờn (hình 6) Sân vườn đang ngày càng trở thành một không gian cảnh quan đa chức năng mang đến những giá trị thẩm mỹ vượt trội. Nguồn sáng mỗi đêm trong sân vườn là nhu cầu không thể thiếu và cũng chính là mảnh đất” cho các nhà thiết kế thể hiện khả năng sáng tạo. Ánh sáng đúng và đủ luôn mang lại hiệu quả mãn nhãn cho khu vườn, nhất là vào lúc tia nắng mặt trời đã hoàn toàn nhường chỗ cho sự huyền ảo của các loại đèn, đèn chiếu sáng và đèn trang trí. Trong sân vườn, chúng ta không bố trí ánh sáng quá mạnh và quá nhiều, cũng không để ánh sáng đi ngang tầm mắt hoặc chiếu th ng vào cửa sổ. Việc bố trí nguồn sáng vừa phải cũng tiết kiệm ngân sách, và hơn nữa hiệu quả đạt được về thẩm mỹ cao hơn nhiều. Cũng có một số không gian cần nhiều ánh sáng, đó là sân chơi cho trẻ hay những khu vực nấu nướng ăn uống ngoài trời. Cũng ch ng ngạc nhiên khi những khoảng sân trong nhà bếp hoặc phòng ăn mới là nơi có hiệu ứng ánh sáng chói sáng nhất. Còn ánh sáng cho giao thông không cần công suất quá lớn, mà quan trọng là không ngắt quãng và bảo đảm tính liên tục. Một trong những vị trí đặc biệt quan trọng bắt buộc phải được chiếu sáng vào ban đêm là các tính năng nước như hồ bơi, bể cá kiểng, đài phun. Ngoài việc tạo ra vẻ lấp lánh cực kỳ hấp dẫn thì đèn cho mặt nước cũng bảo đảm an toàn cho mọi người khi di chuyển trong sân vào ban đêm. Hình 6 Giờ đây ánh sáng đỏ hay hồng cũng là màu sắc khá mới mẻ mà chúng ta có thể áp dụng cho khu vườn của mình. Đỏ và xanh lá là hai màu tương phản, song khi áp dụng ánh sáng trong trường hợp này lại mang đến nhiều thú vị. Đặc biệt ánh sáng tím hồng rất được ưa chuộng cho các khu vực mặt nước muốn phá cách theo xu hướng trẻ trung và hi-tech”. T y vào đặc tính và hiệu ứng cảm quan mà chúng ta muốn tạo ra, chúng ta hoàn toàn có thể kết hợp nhiều màu sắc khác nhau cho cùng một khu vực. Trong cục bộ một khu vực nhất định, màu sắc ánh sáng hoàn toàn có thể được chuyển đổi theo thời gian mặc 72
định sẵn, nhất là vào một dịp đặc biệt thì một khu vườn sống động với ánh sáng rực rỡ sẽ khiến không gian hấp dẫn hơn h n. 2.3 Yếu tố nƣớc (hình 7) Vốn là yếu tố thủy trong ngũ hành cấu thành vạn vật nên lẽ dĩ nhiên, nước luôn được xem trọng trong đời sống nói chung và thiết kế cảnh quan nói riêng. Cũng ch ng phải ngẫu nhiên mà việc nghiên cứu sự ảnh hưởng của thiết kế đến đời sống họa phúc của con người lại mang tên phong-thủy”. Ngày nay yếu tố nước xuất hiện dưới rất nhiều hình thái khác nhau trong thiết kế sân vườn hiện đại. Ngoài những mô tuýp cổ điển, nước cũng được áp dụng đa dạng và phong phú từ tường thác h ng vĩ đến những bức màn nước siêu huyền ảo. Sự kết hợp c ng đèn LED và các kỹ thuật đo đếm thời gian góp phần đẩy tính thẩm mỹ của nước lên một tầm cao mới, khi mà màu sắc và hình dáng của chúng có thể thay đổi tùy ý bất kỳ thời điểm nào, bất kỳ thời tiết khí hậu ra sao. Thực tế cho thấy, nơi nào có nước, nơi đó trở nên ôn hòa. Do vậy, việc đưa đặc tính nước vào không gian cảnh quan đã góp phần tôn tạo vẻ thẩm mỹ và đáp ứng công năng thiết thực. Hơn nữa, khi toàn cầu đang ứng phó với biến đổi khí hậu thì không gian xanh, đặc biệt là yếu tố mặt nước bỗng chốc nổi lên như phao cứu sinh bởi chúng góp phần rất lớn vào việc cải thiện khí hậu. Hình 7 3. LỜI KẾT Sân vườn đang ngày càng trở thành một không gian cảnh quan đa chức năng mang đến những giá trị thẩm mỹ vượt trội. Một ngôi nhà hoàn hảo khi có một không gian nội thất lý tưởng, tiện nghi, ấm cúng, cộng thêm một không gian sân vườn thoáng đãng, xanh tươi cây lá, sạch đẹp cuốn hút với các mảng miếng trang trí thẩm mỹ. Đầy đủ nhưng không cầu kỳ, gần gũi mà ch ng sa hoa, và phục vụ được mọi lứa tuổi, mọi sở thích, thói quen của cả gia đình nhiều thế hệ. Một không gian sống chất lượng không chỉ thỏa mãn cho một gia đình, mà còn góp phần không nhỏ tạo cảnh quan hoàn chỉnh cho cả cộng đồng, cả xã hội chúng ta. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Nguyễn Hồng Hưng – (2012) - Nguyên lý Design thị giác - Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành [2] phố Hồ Chí Minh [3] Nhiều tác giả - (2008) - Sắc màu tổ ấm - Nhà xuất bản Trẻ [4] Nhiều tác giả - (2009) - Thiết kế-Design magazine - Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội 73
[5] Tạp chí chuyên ngành Home & Décor (nhiều năm) - Singapore. [6] Tạp chí chuyên ngành Hauser (nhiều năm) - Berlin Germany. [7] Tạp chí chuyên ngành Nouveau Maison (nhiều năm) - Francaise. [8] Tạp chí chuyên ngành Nội thất Nhà đẹp – Không gian sống – Nội thất (nhiều năm) - Việt Nam. 74