KHÚC TRÁNG CA THÀNH CỔ QUẢNG TRỊ

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:180

Thêm vào BST

Báo xấu

210
lượt xem 52
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Khúc tráng ca Thành Cổ", cuốn sách dày gần 500 trang ghi lại cuộc chiến đấu khốc liệt bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 được biên soạn công phu trong vòng 3 năm.Ban biên soạn Ban chiến đấu bảo vệ thị xã - Thành cổ Quảng Trị 1972 gồm 10 người đã dành nhiều thời gian và tâm huyết để hoàn thành cuốn sách đặc biệt này. Tròn 3 năm kể từ thời điểm bắt tay xây dựng cuốn sách, "Khúc tráng ca Thành Cổ" đã hoàn thành và kịp ra mắt vào đúng dịp kỷ niệm ngày...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: KHÚC TRÁNG CA THÀNH CỔ QUẢNG TRỊ

Biên soạn chính: Trần Lê An KHÚC TRÁNG CA THÀNH CỔ QUẢNG TRỊ Vnthuquan.net, 2011
PHỤ LỤC Chỉ đạo nội dung: Nguyễn Việt – Trần Lê An * Biên soạn chính: Trần Lê An · Cùng biên soạn, biên tập: Nghiêm Hùng Nguyễn Văn Bằng Trần Diệp Tạ Quỳnh Phương Nguyễn Đức Minh Trần Văn Kính Lê Trí Dũng Lê Xuân Tường Trọng Huân * Tham gia tư vấn: MẠC ĐÌNH VỊNH - Cựu chiến binh Sư đoàn 325 NGUYỄN ĐỨC HUY - Cựu chiến binh Trung đoàn 18 Sư đoàn 325 NGUYỄN HẢI NHƯ - Cựu chiến binh Trung đoàn 48 Sư đoàn 320B NGÔ CÔNG NỘI - Cựu chiến binh Trung đoàn 64 Sư đoàn 320B 2
PHẠM DUY TÂN - Cựu chiến binh Trung đoàn 88 Sư đoàn 308 Nhà thơ HOÀNG TRẦN CƯƠNG - Cựu chiến binh Trung đoàn 229 - Tổng biên tập Thời báo Tài chính VŨ ĐỨC THẾ - Cựu chiến binh Trung đoàn 64 - Giám đốc điều hành Vinpearl - Nha Trang TRỊNH ĐÌNH VINH - Cựu chiến binh Trung đoàn 64, Chủ tịch hội đồng quản trị Mê Kông - Hacota Nhạc sĩ DOÃN NGUYÊN, Phó giám đốc Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam PHỤ LỤC Chương I: Những dòng lịch sử về 81 ngày đêm trận chiến thành cổ Quảng Trị (Trang 1-61) Chương II: Những chuyện kể về khúc tráng ca Quảng Trị (trang 62- 143) Chương III: Vẫn thơ khúc tráng ca (trang 143 – 151) Phần nhạc và họa, ảnh : (sẽ cung cấp và bổ sung thêm). Chương I: Những dòng lịch sử về 81 ngày đêm trận chiến thành cổ Quảng Trị 3
Lời của Đại tướng Võ Nguyên Giáp Tôi hoan nghênh các đồng chí đã biên soạn, xuất bản cuốn sách: "Khúc Tráng ca Thành cổ", ghi nhớ lại cuộc chiến đấu vô cùng ác liệt, dài ngày của quân và dân ta, của nhiều trung đoàn, tiểu đoàn bộ binh, binh chủng kỹ thuật thuộc nhiều binh đoàn chủ lực và bộ đội địa phương đã kiên cường trụ bám, anh dũng chiến đấu giành giật với địch bảo vệ Thị xã - Thành cổ Quảng Trị mùa hè 1972. Chiến công Quảng Trị là một đỉnh cao của tinh thần anh dũng chiến đấu hy sinh của quân và dân ta vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc và để lại cho chúng ta những bài học sâu sắc. Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2007 Khúc tráng ca Thành cổ Quảng Trị LỜI MỞ ĐẦU Đúng 11 giờ 30 phút ngày 30 tháng 3 năm 1972, trận bão lửa - thép với hàng vạn quả đạn pháo của quân ta cấp tập trút xuống các căn cứ quân sự của đối phương tại Động Toàn, khởi đầu cho chiến dịch Trị - Thiên năm 1972, một chiến dịch kéo dài và ác liệt nhất trong cuộc kháng chiến 4
chống Mỹ, giải phóng miền Nam. Thắng lợi của nó đã mở thông khu giới tuyến, cánh cửa ngăn cách giữa hai miền Nam - Bắc, tạo ra cục diện mới hết sức thuận lợi cho Đại thắng mùa Xuân năm 1975. Chỉ trong vòng hơn ba mươi ngày, ta đã vượt qua sông Bến Hải, phá tan hệ thống phòng thủ chiến lược Mắc Na ma ra, đánh chiếm các căn cứ Tân Lâm, Đầu Mầu, Động Toàn, Quán Ngang, điểm cao 241, 544, v.v... làm chủ đường số 9, tiêu diệt căn cứ Cồn Tiên, đánh tan Dốc Miếu trên đường 1, giải phóng Đông Hà - Ái Tử, khiến đối phương phải rút khỏi Thị xã Quảng Trị (ngày 1 tháng 5 năm 1972) về cố thủ ở phía Nam sông Mỹ Chánh (Thừa Thiên - Huế). Toàn tỉnh Quảng Trị được giải phóng vào ngày 2 tháng 5 năm 1972. Để ngăn chặn đà tiến công của quân ta, ngay từ đầu tháng 4 năm 1972, Nich-xơn ra lệnh đánh phá trở lại miền Bắc với mức độ ác liệt chưa từng thấy. Hàng trăm lượt máy bay cường kích, phản lực và cả B.52 đã ném bom, bắn phá các thành phố Hà Nội, Hải Phòng và nhiều địa phương khác của miền Bắc. Đối phương đưa vào sử dụng các loại bom mới với phương tiện kỹ thuật đánh phá tối tân, hơn hẳn những lần trước, phong tỏa mọi cảng biển, bến bãi, đường sá, hòng ngăn chặn và làm cho việc tiếp tế cho chiến trường của ta trở nên cực kỳ khó khăn. Không chịu nổi thất bại vì mất Quảng Trị, mất một hệ thống phòng thủ vào bậc nhất mà đối phương thường cho rằng là "bất khả chiến bại" và áp lực trên bàn đàm phán ở Hội nghị Pa-ri, đối phương tập trung cao độ binh lực, hỏa lực hòng "tái chiếm" những vùng đã mất, mục đích đầu tiên là trở lại sông Thạch Hãn với Thị xã Quảng Trị, mà hình ảnh tiêu biểu là Thành cổ. Cuộc chiến nảy lửa giành giật nhau từng tấc đất đã xảy ra trong suốt thời gian sau đó, kéo dài cho đến khi Hiệp định Pa-ri được ký kết vào đầu năm 5
1973. Những ngày đặc biệt ác liệt diễn ra từ ngày 28 tháng 6 đến ngày 16 tháng 9 năm 1972. Đây là một trong số những trận đánh được coi là khốc liệt nhất trong cả cuộc chiến tranh chống Mỹ, nó diễn ra trên khắp chiều ngang vốn rất chật hẹp của tỉnh Quảng Trị - cả ở phía Đông và Nam sông Thạch Hãn: từ cánh Đông - duyên hải đến cánh Tây - rừng núi, tập trung cao độ ở khu vực tuyến giữa, chủ yếu là Thị xã Quảng Trị. Trong vùng hạn hẹp, mỗi chiều chỉ từ một đến hai kilômét, địa hình tương đối bằng phẳng đã phải chịu hỏa lực tối đa của không quân và hải quân Mỹ, với kỹ thuật hiện đại nhất thời đó. Được sự tiếp sức, chia lửa của quân dân cả nước, các chiến sĩ của nhiều trung đoàn, tiểu đoàn bộ binh, binh chủng kỹ thuật thuộc nhiều binh đoàn chủ lực và lực lượng vũ trang địa phương đã chiến đấu dưới sức ép của hàng chục vạn tấn bom đạn, trong điều kiện thiếu thốn trăm bề; bằng tính kỷ luật tuyệt vời, lòng dũng cảm, ý chí ngoan cường và hy sinh vô bờ bến, các chiến sĩ của ta anh dũng chiến đấu, giữ vững trận địa trong thế ba bề bị cô lập trong suốt 81 ngày đêm. Đó là 81 ngày đêm lịch sử bi tráng, hào hùng, ác liệt và mãi mãi bất tử, ghi sâu vào tâm thức của mỗi con người con nước Việt Nam. Để tôn vinh một thời các anh đã sống hào hùng, chiến đấu oanh liệt và nhân kỷ niệm 35 năm cuộc chiến đấu bảo vệ Thị xã và Thành cổ Quảng Trị, xin giới thiệu với bạn đọc cuốn sách với tựa đề: "Khúc tráng ca Thành cổ". Đây là những trang nhật ký, hồi ký, đoạn văn, ghi chép, bản nhạc, bài thơ, tranh vẽ, ảnh chụp… của chính những người tham gia chiến dịch, những con người có thật viết về những câu chuyện có thật, được sắp xếp trong các phần khác nhau với ba nội dung sau: 1. Tình hình tác chiến trong 81 ngày đêm từ ngày 28 tháng 6 6
đến ngày 16 tháng 9 năm 1972. 2. Hồi ức về những trận chiến đấu, về sinh hoạt, tâm tư, tình cảm của người lính trong thời khắc ác liệt, đầy kỷ niệm. Với đội ngũ người viết không chuyên nghiệp, nhưng là những người trong cuộc, giàu tâm huyết, chắc chắn cuốn sách sẽ đem lại cho người đọc cái nhìn đầy đủ hơn về cuộc chiến đã qua. Tuy nhiên, cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị diễn ra cách đây hơn một phần ba thế kỷ, do độ lùi thời gian, sức nhớ của những người trong cuộc lại có hạn, nếu có những sự việc, tình tiết nào đó thiếu thống nhất với những gì bạn đọc đã biết, đã có, là điều dễ hiểu và mong bạn đọc xem đây như một tư liệu để tham khảo. Ban biên soạn rất mong nhận được ý kiến đóng góp xây dựng của bạn đọc. Xin chân thành cảm ơn các đồng chí, đồng đội đã gửi bài tham gia, đồng thời xin cảm ơn những đơn vị, cá nhân trong, ngoài quân đội đã động viên, giúp đỡ và ủng hộ sự ra đời của cuốn sách. BẠN CHIẾN ĐẤU BẢO VỆ THỊ XÃ - THÀNH CỔ QUẢNG TRỊ 1972 Khúc tráng ca Thành cổ Quảng Trị I – Tình hình tác chiến TÌNH HÌNH TÁC CHIẾN TRONG 81 NGÀY ĐÊM TỪ NGÀY 28 THÁNG 6 ĐẾN NGÀY 16 THÁNG 9 NĂM 1972. Do các Cựu chiến binh, bạn chiến đấu bảo vệ Thị xã - Thành cổ Quảng Trị 1972 tổng hợp từ tài liệu của các trung 7
đoàn tham gia chiến đấu ở Thị xã Quảng Trị hè 1972 I – Tình hình tác chiến Sau giải phóng Quảng Trị (đầu tháng 5 năm 1972), từ ngày 2 đến ngày 19 tháng 6 năm 1972 ta vừa chuẩn bị, vừa tổ chức đánh nhỏ tạo thế và bắt đầu mở đợt ba tiến công giải phóng Thừa Thiên (từ ngày 20 tháng 6 năm 1972), mà trọng điểm là khu vực Đồng Lâm, trên trục đường số 1. Sau vài ngày đầu ta tiến công không mấy thành công, thương vong nhiều, thì ngày 26 tháng 6 năm 1972, Mỹ - ngụy mở chiến dịch phản công tái chiếm Quảng Trị. Đối phương sử dụng: - 2 sư đoàn cơ động thiện chiến: Sư đoàn dù, Sư đoàn thủy quân lục chiến. - Đơn vị hỏa lực quân đoàn 1: 2 tiểu đoàn pháo 175 ly - Quân khu 1 - Vùng Hải quân 1. - Cùng toàn bộ lực lượng tại chỗ như: Sư đoàn bộ binh số 1, các liên đoàn biệt động, các thiết đoàn cơ giới, lực lượng dự bị Quân đoàn 1 ở Huế, dưới sự yểm hộ hỏa lực tối đa của không quân Mỹ (kể cả B.52), từ các căn cứ quân sự Mỹ ở miền Nam, vùng lân cận Châu Á - Thái Bình Dương và của hải quân thuộc Hạm đội 7 Mỹ. Từ ngày 26 đến ngày 27-6-1972 Địch sử dụng hỏa lực trực tiếp đánh phá quân ta rất ác liệt, tàn bạo ở các khu vực bố trí từ sông Mỹ Chánh trở ra; đặc biệt tập trung đánh phá nơi trú quân, căn cứ trận địa hỏa lực ta như pháo binh, phòng không, tên lửa, cơ sở vật chất, kỹ thuật, kho tàng, bến bãi gây cho ta nhiều tổn thất. Ngày 28-6-1972 - Đối phương bắt đầu thực hành phản công từ hai hướng, kết hợp đổ bộ đường không, đường biển, có nghi binh trên hướng Cửa Tùng, Cửa Việt. - Hướng phản công chủ yếu trên đường 1 và phía Tây 8
đường 1, đối phương sử dụng Sư đoàn dù (3 lữ đoàn), tăng cường 2 thiết đoàn cơ giới, 1 tiểu đoàn pháo 155 ly. - Hướng Đông từ Hải Lăng ra ven biển, theo trục đường 68: đối phương dùng Sư đoàn thủy quân lục chiến (3 lữ đoàn), tăng cường 2 thiết đoàn cơ giới (thiếu), 1 tiểu đoàn pháo 155 ly. Khi đối phương bắt đầu phản công vào ngày 28 tháng 6, quân ta từ phía Bắc sông Mỹ Chánh đến Thị xã Quảng Trị trên trục đường số 1, chỉ có 4 tiểu đoàn phòng giữ gồm: - 2 tiểu đoàn của Trung đoàn 48. - Tiểu đoàn 2 độc lập. - Tiểu đoàn địa phương 8 Quảng Trị. Lực lượng chủ yếu của chiến dịch đang ở phía Nam sông Mỹ Chánh. Đội hình của ta ở thế bất lợi trước cuộc phản công của đối phương. Ngày 28 tháng 6 năm 1972, Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 hạ quyết tâm phản công, với cách đánh phòng thủ trận địa nơi trọng điểm kết hợp tích cực phản công, phản kích tiêu diệt từng bộ phận đối phương nhằm ngăn chặn từng đợt tiến công của đối phương trên trục đường 1, phía Tây đường 1, đường 68 ven biển. Lệnh bố trí lực lượng phòng thủ phản công - Sư đoàn bộ binh 308 (thiếu) gồm Trung đoàn 36, Trung đoàn 102, được tăng cường Trung đoàn 66 của Sư đoàn 304 và Tiểu đoàn 2 Độc lập tấn công đối phương trên trục đường 1 phía Bắc sông Mỹ Chánh, trước mắt chốt giữ khu vực cầu Bến Đá, cầu Nhùng, Thượng Nguyên. - Sư đoàn bộ binh 320B (thiếu) gồm Trung đoàn 27, Trung đoàn 64, Tiểu đoàn địa phương 14, Tiểu đoàn địa phương 47 tiến đánh đối phương ở hướng Đông từ Thanh Hương - Đông Dương trên trục đường 68 ra đến ven biển, bảo vệ khu vực Hải Lăng. - Sư đoàn bộ binh 304 gồm Trung đoàn 24, Trung đoàn 9 và Trung đoàn 88 thuộc Sư đoàn 308, Tiểu đoàn đặc công 35 9
tiếp tục đánh địch ở phía Nam sông Mỹ Chánh. - Trung đoàn 48 thuộc Sư đoàn 320B cùng Tiểu đoàn địa phương 8 bảo vệ Thị xã Quảng Trị và khu vực La Vang. - Trung đoàn 18 của Sư đoàn 325 dự bị chiến dịch, đứng chân ở Quảng Lương - Vĩnh Lại sẵn sàng tấn công đối phương đổ bộ vào Cửa Việt. Tuy nhiên, do đội hình ở xa, thời gian gấp, các đơn vị không cơ động kịp về khu vực quy định phòng giữ, nên từ ngày 28 tháng 6 đến ngày 2 tháng 7, đối phương tiến quân tương đối thuận lợi. Ngày 2-7-1972 Sư đoàn thủy quân lục chiến địch chiếm được quận lỵ Hải Lăng. Ta co về tuyến sông Vĩnh Định. Sư đoàn dù đánh chiếm cầu Nhùng, cầu Bến Đá, cầu Dài. Ta co về giữ một số cao điểm ở La Vang và quanh Thị xã Quảng Trị. II. Diễn biến các đợt chiến đấu bảo vệ thị xã - Thành cổ Quảng Trị (Từ ngày 3 tháng 7 đến ngày 16 tháng 9 năm 1972 Chia thành 5 đợt) Đợt 1: Đánh bại đợt tiến công thứ nhất của sư đoàn dù ở vùng ven Thị xã: từ ngày 3 đến ngày 13 tháng 7 năm 1972 Ngày 28 tháng 6, Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 giao nhiệm vụ cho Trung đoàn 48 phối hợp với lực lượng Tỉnh đội Quảng Trị tổ chức phòng thủ Thị xã Quảng Trị và khu vực La Vang, không để đối phương lọt vào Thị xã. Quyết tâm của Trung đoàn 48 là kiên cường phòng thủ, giữ vững thị xã Quảng Trị và La Vang, với khẩu hiệu "Quang Sơn còn, Thị xã còn". (Quang Sơn là bí danh của Trung đoàn 48). Lúc này ở Thị xã có Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 3 của Trung đoàn 48 và Tiểu đoàn địa phương 8 Quảng Trị, được bố trí như sau: - Tiểu đoàn 1 của Trung đoàn 48 bố trí vòng ngoài từ hướng 10
Đông - Đông Bắc Thị xã trên chính diện khoảng 4 kilômét: 1 đại đội và Sở chỉ huy Tiểu đoàn 1 ở Tri Bưu - Quy Thiện. 1 đại đội ở Trầm Lý. 1 đại đội ở An Thái - Tiểu đoàn 3 của Trung đoàn 48 tập trung bố trí ở khu vực La Vang, cao điểm 25 (căn cứ cũ của trung đoàn ngụy, có đầy đủ công sự); lực lượng phía trước do Đại đội 11 thuộc Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 đảm nhiệm. Bố trí: một chốt ở ngã tư đường sắt - phía Đông La Vang - Hữu độ 500 mét và một chốt ở khu lô cốt có sẵn trên đường 1, phía Bắc cầu Nhùng độ 1 kilômét. - Tiểu đoàn địa phương 8 Quảng Trị bố trí trên hướng chủ yếu đối phương tấn công chốt giữ ngã ba Long Hưng - Bệnh viện Quảng Trị, đầu Cầu Sắt - Thạch Hãn. - Sở chỉ huy Trung đoàn 48 ở Bích Khê, phía bắc Thị xã độ 2 kilômét. Cử một trung đoàn phó trực tiếp đi cùng Tiểu đoàn 3 chiến đấu bảo vệ La Vang. Ngày 3-7-1972 Đối phương bắt đầu vượt sông Nhùng, sau khi đổ bộ đường không vào ngày 30 tháng 6 năm 1972, chiếm bàn đạp phía Nam sông Nhùng, tiến về hướng Thị xã trên hai trục đường 1 và đường sắt. * Lực lượng chốt ở phía Đông La Vang Hữu là Đại đội 11 của Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 đánh trả quyết liệt, chặn 4 đợt xung phong của đối phương, diệt trên 40 binh lính, buộc đối phương phải dừng lại. Đây là trận thắng đầu tiên của lực lượng bảo vệ Thị xã. Đại đội 11 được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất sau thắng lợi này. Chiều tối ngày 3 tháng 7 năm 1972 do thương vong nhiều, mất sức chiến đấu, Đại đội 11 Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 rút chốt. Đại đội 2 thuộc Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48 ở An Thái cũng rút về phía sau. 11
* Trên hướng đường 1, đối phương dùng phi pháo đánh phá ác liệt vào vị trí của Tiểu đoàn địa phương 8 và tiến quân nhằm tiêu diệt lực lượng của ta. Tiểu đoàn địa phương 8 đã chiến đấu kiên cường, giữ vững trận địa, tiêu diệt nhiều sinh lực đối phương trong ngày và các ngày tiếp theo. Đây là hướng tấn công chủ yếu của đối phương. Ngày 4-7-1972 Trên đường 1, đường sắt, không còn lực lượng ta chốt giữ, đối phương tiến vào đánh An Thái, Đại Nải, chiếm bốn khẩu cao xạ 37 ly, uy hiếp nghiêm trọng hướng Đông Nam Thị xã. Ở hướng La Vang, Tiểu đoàn 3 thuộc Trung đoàn 48 chốt đánh kiên cường, giữ vững khu vực, buộc đối phương phải dừng lại. Ngày 5-7-1972 Đối phương oanh tạc bắn phá dữ dội khu vực Thị xã Quảng Trị - La Vang, đồng thời cho một tiểu đoàn đánh chiếm Trầm Lý, uy hiếp Thị xã từ hướng Đông - Đông Bắc. Ngày 6-7-1972 - Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 (từ phía Tây Thừa Thiên mới rút về Ái Tử) được lệnh vượt sông sang chiến đấu ở Thị xã và phân chia lực lượng: + Đại đội 5: Chốt giữ ngã ba Long Hưng cùng Tiểu đoàn địa phương 8. + Đại đội 7: Tăng cường cho Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 chốt giữ La Vang. + Đại đội 6: Bố trí tây Bắc ở hướng Thành cổ làm lực lượng cơ động. + Điều các đại đội hỏa lực Trung đoàn 48 (cối - ĐKZ - pháo 12,7 ly) vào Thị xã. + Tổ chức Sở chỉ huy nhẹ Trung đoàn 48 do Trung đoàn phó phụ trách vào Thị xã, đóng ở hầm dinh tỉnh trưởng cũ, sát bờ sông Thạch Hãn. Như vậy đến ngày 6 tháng 7 năm 1972, toàn bộ lực lượng Trung đoàn 48 đã vào Thị xã. Cũng trong thời gian này, 12
Trung đoàn 48 được tăng cường 1 đại đội xe tăng thuộc Lữ đoàn tăng 202 (thực tế chỉ đến được 3 xe tăng). Ngày 7-7-1972 Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 sử dụng Đại đội 9 tăng cường 1 trung đội của Đại đội 10, với một trung đội địa phương và 3 xe tăng, được Trung đoàn pháo 45 chi viện trực tiếp, thực hành phản kích đối phương ở phía Đông La Vang Hữu. Đối phương thấy xe tăng ta bất ngờ xuất hiện, nên đội hình rối loạn. Ta diệt hàng trăm binh lính, bắn cháy hai xe tăng, đẩy đối phương ra khỏi khu vực La Vang Hữu. Ta bị hỏng hai xe tăng, một chiếc do bắn nhầm và một chiếc bị phá do bom. Ngày 8-7-1972 - Đối phương tiếp tục tiến công La Vang, đối phương bị Tiểu đoàn 3 của Trung đoàn 48 chặn đánh, bẻ gãy nhiều đợt tiến công, diệt hàng trăm bính lính đối phương, giữ vững trận địa. - Ở hướng Đông Nam Thị xã, biệt kích đối phương luồn vào khu vực thôn Thạch Hãn, bị Tiểu đoàn địa phương 8 chặn đánh, diệt 39 bính lính, buộc đối phương phải tháo chạy. - Ở hướng Đông Bắc Thị xã, đối phương từ Trầm Lý đánh sang Qui Thiện, bị các chốt của Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48 chặn đánh, buộc đối phương phải rút chạy về Trầm Lý. Ta diệt trên 100 bính lính. Ngày 9-7-1972 Đối phương tiếp tục bắn phá dữ dội vào Thị xã và các trận địa của ta. Trên tăng cường cho Thị xã: Tiểu đoàn địa phương 3 vào chốt giữ trong Thành cổ Quảng Trị; Đại đội công binh của Trung đoàn công binh 229; 2 tiểu đội A72 tên lửa phòng không vác vai; một số đài quan sát quân báo nắm bắt tình hình đối phương trên hướng Đông Nam và Đông Bắc Thị xã. Ngày 10-7-1972 13
Sáng sớm, đối phương tập trung quân cùng xe tăng trên đường 1 ở khu vực An Thái - Đại Nải, chuẩn bị tiến công vào Thị xã. Ta lập tức sử dụng hỏa lực pháo cối bắn dồn dập vào nơi đối phương tập trung. Riêng pháo 130 ly ta đã bắn 400 viên. Kết quả diệt hàng trăm địch quân, phá tan cuộc chuẩn bị tiến công của đối phương. Ở ngã ba Long Hưng, nắm thời cơ pháo ta bắn, đối phương đang rối loạn, Đại đội 5 của Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 xuất kích diệt 37 địch quân, đuổi đối phương phải rút khỏi khu vực, tạo thế chốt giữ vững chắc, được Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 khen ngợi ngay chiều tối ngày 10 tháng 7. Ngày 11-7-1972 - 7 giờ đối phương tiến đánh khu vực ngã ba Long Hưng, bị ta nổ súng ngăn chặn, đồng thời máy bay đối phương oanh tạc nhầm vào đội hìn h khiến đối phương bị thương vong nhiều, buộc phải dừng tiến công. - 8 giờ 30 phút sau khi củng cố lực lượng, đối phương tiếp tục tiến công từ ba mũi vào trận địa chốt của Đại đội 5 thuộc Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 và Tiểu đoàn địa phương 8. Ta đánh trả quyết liệt và xuất kích nhỏ vào sườn đội hình đối phương, bảo vệ được chốt sau ba đợt tiến công của đối phương. Đến chiều tối, đối phương dừng tiến công và con số thương vong tới hàng trăm bính lính. Sau trận đánh Đại đội 5 Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba. - Cùng ngày trên hướng Đông Bắc, đối phương tiến công vào Tri Bưu, bị Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48 chặn đánh quyết liệt, buộc đối phương phải dừng lại, không phát triển được. Chiều ngày 11 tháng 7, đối phương sử dụng 90 lần/chiếc trực thăng đổ quân xuống An Tiêm - Nại Cửu, bị Trung đoàn 27 của Sư đoàn 320B đánh trả, bắn cháy hàng chục chiếc trực thăng, nhưng đối phương vẫn chiếm được khu vực này (nó sẽ để uy hiếp, cắt đường chi viện của ta cho Thị xã từ 14
hướng bắc). Ngày 12-7-1972 Đối phương tiếp tục tiến công ác liệt vào các trận địa ở Thị xã, La Vang, ngã ba Long Hưng, Tri Bưu. Ta kiên cường đánh trả, giữ vững trận địa trong ngày. Riêng trên hướng Tri Bưu, đối phương chiếm được một phần, trực tiếp uy hiếp Đông Bắc Thành cổ. Tư lệnh vùng 1 chiến thuật của đối phương ra lệnh cho quân dù "Bằng mọi cách, đêm 12 tháng 7 phải cắm được cờ trên Thành cổ, trước ngày khai mạc Hội nghị Pa-ri". Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 lệnh cho Trung đoàn 48 quyết giữ vững Thành cổ, tổ chức phản kích, đẩy đối phương ra khỏi Tri Bưu. Quân ủy Trung ương điện số 915, ra lệnh: "Giữ Thành cổ bằng mọi giá". Nửa đêm 12 rạng ngày 13 tháng 7, Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 thông báo: có tin đối phương cử một bộ phận đi theo cống ngầm vào Thành cổ để cắm cờ. Trung đoàn 48 ra cho toàn bộ lực lượng, tăng cường trinh sát, kiểm tra từng góc trận địa, không cho đối phương lọt vào Thành cổ. Đêm 12 tháng 7, Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 lệnh cho Sư đoàn 325 đưa Trung đoàn 95 vào cùng Trung đoàn 48 chiến đấu bảo vệ Thị xã. Ngày 13-7-1972 TRÊN HƯỚNG TRI BƯU - ĐÔNG BẮC THÀNH CỔ: Vào mờ sáng, đối phương bắt đầu triển khai đội hình tiến công từ nhà thờ Tri Bưu. Ta dùng pháo bắn cấp tập vào khu vực. Đối phương bị thương vong một số, buộc phải chững lại và dùng hỏa lực không quân, pháo hạm, pháo đất bắn phá dữ dội vào Đông Bắc Thành cổ, dùng bom dù có sức khoan sâu và công phá lớn để phá tường thành, hầm ngầm, công sự của ta. Sau đó đối phương bắt đầu tiến công, nhưng đều bị Tiểu đoàn 1 và một bộ phận Tiểu đoàn 2 15
Trung đoàn 48 chặn đánh quyết liệt, giữ vững trận địa. Trong ngày, tiểu đoàn dù đối phương bị thương vong vài trăm binh sỹ. Riêng đại đội phòng không 12,7 ly của Trung đoàn 48 bắn rơi một trực thăng, có một đại tá sư phó sư dù và một trung tá chỉ huy pháo sư đoàn dù cùng bảy sĩ quan tham mưu dù. TRÊN HƯỚNG NAM - ĐÔNG NAM: Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 và Tiểu đoàn địa phương 8 cùng Đại đội 5 Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 đã ngăn chặn các đợt tiến công của đối phương, giữ vững trận địa chốt ở La Vang, ngã ba Long Hưng, phía Nam Thị xã. Sau mười ngày liên tục tiến công Thị xã, sư đoàn dù của đối phương vẫn không thực hiện được ý định cắm cờ ngụy trên Thành cổ vào ngày 10 tháng 7, và cả sau đó ngày 13 tháng 7, chịu tổn thất lớn. Đối phương bị thương vong 1.071 binh lính, cháy 3 xe tăng, rơi 2 máy bay (1 phản lực, 1 trực thăng) và bị phá hủy nhiều vũ khí phương tiện kỹ thuật khác. Ta đã kiên cường chiến đấu giữ vững trận địa, trong điều kiện chuyển vào phòng thủ khu vực quá rộng, lực lượng dàn mỏng, thiếu liên kết hiệp đồng chặt chẽ, công sự chưa vững chắc, quân số, vũ khí phương tiện kỹ thuật thiếu thốn, chưa đồng bộ. Đợt 2: Đánh bại đợt tiến công thứ hai của đối phương vào Thị xã từ ngày 14 đến ngày 27 tháng 7 năm 1972. Rút kinh nghiệm việc đánh nhanh thắng nhanh, tiến công ồ ạt không thành công, bị nhiều tổn thất, quân dù đối phương chuyển sang cách đánh thận trọng hơn. Đối phương tăng cường dùng phi pháo hủy diệt mục tiêu trước, sau đó mới cho bộ binh và xe tăng đánh chiếm từng bước. Đối phương nâng tổng số đạn pháo đánh phá Thị xã từ 8.000 viên/ngày lên 15.000 viên/ngày, cao điểm có ngày lên tới 30.000 viên/ngày, sử dụng 40 đến 60 lần/chiếc máy bay 16
phản lực một ngày, dùng bom khoan đánh phá hầm hào tường thành, tăng số phi vụ máy bay B.52 ném bom dọc bờ tả ngạn sông Thạch Hãn và hậu phương ta để ngăn chặn ta tăng cường quân số, vận chuyển tiếp tế. Trước âm mưu thủ đoạn mới của địch, ta chủ trương tăng cường lực lượng vào Thị xã, quyết giữ vững Thành cổ. Đêm 13-7-1972 Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 Sư đoàn 325 của ta được đưa vào Thị xã, bố trí ở phía tây Bắc Thị xã, làm nhiệm vụ cơ động. Ngày 14-7-1972 4 giờ sáng, đối phương cho một tốp biệt kích lẻn vào cắm cờ ở góc đông Bắc thành, bị các chiến sĩ Đại đội 14 hỏa lực của Trung đoàn 48 và các chốt của Tiểu đoàn địa phương 3 phát hiện và tiêu diệt. Sau hành động cắm cờ thất bại, đối phương tiến hành những đợt hỏa lực đánh phá ác liệt liên tục hai ngày 14 và 15 tháng 7 vào các trận địa của ta trong Thị xã. Ngày 14 tháng 7 thành lập ban chỉ huy bảo vệ thị xã gồm: Chỉ huy trưởng là đồng chí Tham mưu phó Mặt trận B5. Chính ủy, Bí thư Ban cán sự là đồng chí Cục phó Cục Chính trị B5; Phó chỉ huy trưởng là đồng chí Trung đoàn trưởng Trung đoàn 48, Tỉnh đội phó Quảng Trị, Chủ tịch ủy ban quân quản Quảng Trị. Ban chỉ huy lấy cơ quan tham mưu Trung đoàn 48 làm cơ quan chỉ huy. Bố trí Sở chỉ huy tại An Mỗ, phía bắc Thị xã cách độ 3 kilômét. Sở chỉ huy nhẹ do Trung đoàn phó Trung đoàn 48 phụ trách vẫn bố trí trong Thị xã, ở hầm dinh Tỉnh trưởng. ĐỘI HÌNH CHIẾN ĐẤU BỐ TRÍ NHƯ SAU: Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48: Tri Bưu - góc đông bắc Thành. Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 (thiếu): thôn Cổ Thành. Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 64: thôn Cổ Thành - Hạnh Hoa. 17
Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95: Cơ động, bố trí ở bắc Thị xã và đông nam Thị xã. Tiểu đoàn địa phương 3: Trong Thành cổ. Tiểu đoàn địa phương 8: Thạch Hãn - Bệnh viện - Cầu Sắt Quảng Trị. 1 đại đội của Tiểu đoàn địa phương 8 và Đại đội 5 Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48: Ngã ba Long Hưng. Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48: La Vang - Cao điểm 25. Ngày 16-7-1972 Ta đưa Tiểu đoàn 9 thuộc Trung đoàn 64 Sư đoàn 320B vào chốt giữ phía Bắc Thị xã ở thôn Cổ Thành và khu vực Tri Bưu; đưa Đại đội 1 vận tải, Đại đội 6 công binh thuộc Sư đoàn 320B mở tuyến vận chuyển sông và tăng vận tải vật chất kỹ thuật từ 500 đến 600 kilôgam lên 4 đến 6 tấn/ngày. Quân dù địch bắt đầu tiến công Thị xã trên các hướng: HƯỚNG ĐÔNG BẮC: Hai tiểu đoàn đối phương có xe tăng tiến công Tri Bưu - Hạnh Hoa. Ta dùng pháo bắn cấp tập vào đội hình đối phương, sau đó Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 (thiếu) cùng 2 đại đội của Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48 xuất kích đánh cạnh sườn quân dù. Đối phương rối loạn, tháo chạy. Ta truy kích, chiếm nhà thờ Tri Bưu, đẩy địch ra xa 500 mét. Trong trận này một đại đội của Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 thực hiện đánh gần, đợi địch vào sát mới nổ súng diệt 25 binh lính, có binh lính đối phương gục cách quân ta có 5 mét. HƯỚNG ĐÔNG NAM: Một tiểu đoàn lính dù từ quận Mai Lĩnh được xe tăng chi viện tiến công khu vực đông nam Thị xã. Tiểu đoàn địa phương 8 và Tiểu đoàn địa phương 3 được pháo chi viện đã xuất kích nhỏ đánh bại hai đợt tiến công của đối phương. 18
15 giờ, địch đột nhập khu Mỹ Đông, Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 được lệnh xuất kích, dùng Đại đội 3 tập kích ban ngày diệt ngót trăm tên. Đối phương bỏ chạy, rút về Mai Lĩnh vào chiều tối. Đại đội 3 Tiểu đoàn 4 của Trung đoàn 95 lập công xuất sắc, được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất. HƯỚNG LA VANG: Tiểu đoàn 4 của Trung đoàn 88 Sư đoàn 308 dùng Đại đội 2 và Đại đội 3 tập kích sở chỉ huy dù đối phương ở trại Gia Long, diệt 60 binh lính. Ta làm chủ trận địa. Trận này mở đầu cho Trung đoàn 88 từ hướng động Ông Do tiến công xuống La Vang, ra bờ sông Thạch Hãn, bảo vệ phía Nam Thị xã. Ngày 17-7-1972 Sau đánh chiếm nhà thờ Tri Bưu (16 tháng 7), ta sử dụng: Tiểu đoàn 1 của Trung đoàn 48 tiếp tục đánh bồi, đẩy đối phương ra khỏi Tri Bưu; Tiểu đoàn 9 của Trung đoàn 64 và một đại đội của Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 bảo vệ sườn trái cho Tiểu đoàn 1. QUÁ TRÌNH CHIẾN ĐẤU Tiểu đoàn 1 của Trung đoàn 48 đã nhanh chóng diệt địch, chiếm được khu nhà tôn và góc đông bắc Tri Bưu nhưng đã bị hai đại đội quân dù phản kích chiếm lại và đẩy Tiểu đoàn 1 ra khỏi nhà thờ Tri Bưu. Kết quả ta diệt 230 bính lính đối phương, bắn rơi 1 trực thăng. Nhưng Tiểu đoàn 1 cũng bị thiệt hại nặng. Ngay trong đêm 17 tháng 7, ta cho Tiểu đoàn 1 ra ngoài củng cố. Khúc tráng ca Thành cổ Quảng Trị -2- 19
Từ ngày 19 đến ngày 20-7-1972 Ta dùng hỏa lực pháo bắn cấp tập vào khu vực Tri Bưu, sau đó xuất kích diệt đối phương, đẩy quân đối phương ra xa, cách ta 200 đến 300 mét và chốt giữ được khu vực đông bắc Thành cổ. Ta diệt hơn 200 binh lính đối phương, bắn cháy hai xe tăng. Ngày 21-7-1972 Tiểu đoàn 3 của Trung đoàn 48 bàn giao khu vực La Vang cho Trung đoàn 88, chuyển về bố trí ở phía Đông Nam Thành cổ, quân số còn khoảng 100 người. Ngày 22-7-1972 Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 đưa toàn bộ Trung đoàn 95 của Sư đoàn 325 vào Thị xã chiến đấu, lệnh tổ chức Ban chỉ huy hỗn hợp của Trung đoàn 48 và Trung đoàn 95 bảo vệ Thị xã và Thành cổ (thay Ban chỉ huy do đồng chí Tham mưu phó B5 phụ trách từ ngày 14 tháng 7 vì đồng chí Tham mưu phó Mặt trận B5 bị thương nặng, và sau đó Tham mưu trưởng của Sư đoàn 320B đến thay cũng bị thương ngay). Đồng thời thành lập Ban cán sự Đảng trong Thị xã do đồng chí Chính ủy Trung đoàn 95 làm bí thư. Ban chỉ huy hỗn hợp của Trung đoàn 48 và Trung đoàn 95 chuyển vào trong Thị xã, đóng quân tại hầm dinh tỉnh trưởng gồm: Chỉ huy trưởng là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 48; Chính ủy - Bí thư ban cán sự là Chính ủy Trung đoàn 95; Chỉ huy phó là Trung đoàn phó Trung đoàn 95 và Trung đoàn phó Trung đoàn 48; Tham mưu trưởng là Tham mưu trưởng Trung đoàn 48 cùng toàn bộ cơ quan tham mưu Trung đoàn 48. 20