Kịch Samuel Beckett ở Việt Nam

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Social Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 7, pp. 48-55<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1067.2017-0061<br /> <br /> KỊCH SAMUEL BECKETT Ở VIỆT NAM<br /> Lê Thúy Hằng<br /> <br /> Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> Tóm tắt. Bài viết này nghiên cứu quá trình Samuel Beckett được tiếp nhận ở Việt Nam<br /> kể từ khi vở kịch đầu tiên của ông được dịch vào năm 1965. Samuel Beckett là một tác<br /> giả được nghiên cứu và giảng dạy trong các trường đại học. Ông sáng tác ở nhiều thể loại<br /> nhưng vẫn được biết đến nhiều hơn với vai trò là nhà viết kịch. Vở Trong khi chờ Godot<br /> cũng là vở kịch nổi tiếng nhất. Trước 1986, chỉ có một vài nghiên cứu về Samuel Beckett.<br /> Tuy nhiên, từ năm 1990, có nhiều công trình phê bình về kịch phi lí và Samuel Beckett<br /> với các nhà nghiên cứu có tên tuổi được biết đến như Đặng Anh Đào, Phùng Văn Tửu,<br /> Lê Nguyên Cẩn, Nguyễn Văn Dân, Nguyễn Thùy Linh. . . Các công trình nghiên cứu về<br /> Beckett đã tạo nền tảng tri thức cho bạn đọc, những người quan tâm về nhà văn và tác phẩm<br /> của ông. Quá trình tiếp nhận Samuel Beckett ở Việt Nam đã trải qua hơn nửa thế kỉ và chắc<br /> hẳn trong tương lai sẽ có ngày càng nhiều nghiên cứu đối với tác giả tài năng này.<br /> Từ khóa: Samuel Beckett, tiếp nhận, kịch, Việt Nam.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Mở đầu<br /> <br /> Samuel Beckett (1906-1989) là nhà văn, nhà viết kịch Ireland, sáng tác bằng cả tiếng Anh<br /> và tiếng Pháp. Năm 1969, ông đoạt giải Nobel văn học. Giải thưởng danh giá này đánh dấu thành<br /> công lớn trong sự nghiệp của nhà văn. Năm 2006, tại Hội nghị kỉ niệm 100 năm ngày sinh của<br /> ông, Chủ tịch Hiệp hội Ngôn ngữ hiện đại Marijorie Perloff đã phát biểu như sau: “Năm nay đánh<br /> dấu một trăm năm ngày sinh Samuel Beckett và lễ kỉ niệm trên toàn thế giới đã được tổ chức như<br /> một điều kì diệu. Từ Buenos Aires đến Tokyo, từ Rio de Janeiro tới Sofia, từ Nam Phi đến New<br /> Zealand, từ Đại học Bang Florida, Tallahassee tới Đại học Reading, từ Nhà hát Barbican ở London<br /> đến Trung tâm Pompidou ở Paris, từ Hamburg và Kassel và Zurich tới Aix-en-Provence và Lille, từ<br /> St. Pertersburg đến Madrid đến Tel Aviv, và tất nhiên đáng chú ý nhất ở Dublin, năm 2006 là năm<br /> của Beckett. Ai thực sự là một nghệ sĩ của thế giới hơn Beckett?” [1, 3]. Nhận định của Marijorie<br /> Perloff đã cho chúng ta thấy vị trí quan trọng của Samuel Beckett trên văn đàn thế giới.<br /> Ở Việt Nam, Samuel Beckett là một tác giả được nghiên cứu và giảng dạy trong các trường<br /> đại học. Những năm gần đây, đã có một số công trình nghiên cứu về Samuel Beckett, phần nhiều<br /> tập trung vào kịch [20-23]. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi sẽ tìm hiểu quá trình tiếp nhận<br /> kịch Samuel Beckett ở Việt Nam.<br /> Ngày nhận bài: 15/1/2016. Ngày nhận đăng: 20/7/2017<br /> Liên hệ: Lê Thúy Hằng, e-mail: lthang@vnu.edu.vn<br /> <br /> 48<br /> <br /> Kịch Samuel Beckett ở Việt Nam<br /> <br /> 2.<br /> 2.1.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Tác phẩm<br /> <br /> Samuel Beckett sáng tác ở nhiều thể loại: phê bình tiểu luận, tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ<br /> và kịch. Nhưng ông vẫn được biết đến nhiều hơn với vai trò là nhà viết kịch. Ở Việt Nam, kịch của<br /> Samuel Beckett được biết đến lần đầu tiên ở Sài Gòn, vở Màn kịch không lời do Hoàng Ngọc Biên<br /> dịch và đăng trên Tạp chí Văn học, trang 70 – 73, năm 1965. Sau đó, vở kịch được đưa vào Tuyển<br /> tập các nhà văn Pháp hiện đại, Hoàng Ngọc Biên giới thiệu và dịch, Nxb Trình bầy, 1969.<br /> Vở En attendant Godot/ Waiting for Godot được dịch nhiều nhất. Năm 1969, Mai Vi Phúc<br /> dịch tác phẩm này với tên Trong khi chờ Godot, Nxb Kỷ Nguyên phát hành. Năm 1995, Đình<br /> Quang dịch với tên Chờ đợi Gô-đô (Nxb Thế giới). Năm 2006, bản dịch của Đình Quang được<br /> Nxb Sân khấu in trong bộ 100 kiệt tác sân khấu thế giới. Trong phần giới thiệu, dịch giả đã viết:<br /> “Nhiều nhà phê bình cho đây là một vở kịch có tính khái quát cao. Năm nhân vật đều tượng trưng<br /> cho một tầng lớp nhất định. Từng chi tiết, từng sự kiện đều gợi lên những biểu tượng cụ thể. Cuộc<br /> sống ở đây trống rỗng, vô nghĩa và lối thoát thì mơ hồ. Con người u u minh minh, sướng khổ không<br /> tự biết, muốn gì cũng không hay, dù có muốn giải thoát cũng lại không hành động. . . Vở kịch làm<br /> cho người xem phải giật mình, chiêm nghiệm lại cuộc sống và suy nghĩ lại cách sống của mình”<br /> [22;8]. Năm 1997, Vũ Đình Phòng dịch Trong khi chờ Godot in trên Tạp chí Văn học nước ngoài,<br /> số 3. Năm 2002, Nguyễn Văn Dân trong chuyên luận Văn học phi lí (Nxb Văn hóa Thông tin) đã<br /> in lại bản dịch này.<br /> Bên cạnh đó, một số vở kịch khác cũng được dịch và đăng tải trên trang tienve.org nhân dịp<br /> kỉ niệm 100 năm ngày sinh của Samuel Beckett, tháng 3 – 2006. Đó là các vở: Màn kịch không<br /> lời I, II, Bước chân, Đoạn kịch nháp I, Phác thảo kịch truyền thanh do Hoàng Ngọc Biên dịch;<br /> Thở, Đại họa do Hoàng Ngọc Tuấn dịch; Độc thoại, Bài hát ru, Sao thế, ở đâu do Nguyễn Đăng<br /> Thường dịch.<br /> Như vậy, cho tới nay, trong số khoảng ba mươi vở kịch của Beckett, tác phẩm được dịch ở<br /> Việt Nam mới có một số ít. Vở Trong khi chờ Godot được nhiều người biết đến nhất.<br /> <br /> 2.2.<br /> <br /> Tình hình nghiên cứu<br /> <br /> Kể từ khi vở kịch đầu tiên của Samuel Beckett được dịch đến nay, đã có nhiều nhà nghiên<br /> cứu tìm hiểu, giới thiệu ông đến độc giả. Phong Hiền trong cuốn Văn học hiện sinh ở Sài Gòn đã<br /> nói đến Beckett và văn học hiện sinh ở Sài Gòn những năm sáu mươi, bảy mươi của thế kỉ hai<br /> mươi. Tác giả phản ánh tâm trạng chán chường chiến tranh, cảm thấy cuộc sống trở nên vô nghĩa<br /> của một bộ phận thanh niên thời bấy giờ (dẫn theo [21;261]).<br /> Nghiên cứu về văn học hiện sinh và kịch phi lí, Đỗ Đức Hiểu trong công trình Phê phán<br /> văn học hiện sinh chủ nghĩa (Nxb Văn học, 1978) đã có những nhận định sâu sắc về kịch phi lí và<br /> Samuel Beckett. Ông viết: “Nói đi, nói cái gì đi, nói bất cứ cái gì, những lời tuyệt vọng ấy, những<br /> cử chỉ chán ngắt, lặp đi lặp lại ấy, thể hiện một thế giới câm lặng, bất động. Sân khấu mờ mờ, trừu<br /> tượng, với buổi hoàng hôn không phải đêm, không phải ngày, với một mặt trăng cô độc, lạnh lẽo,<br /> với một cái cây trơ trụi chỉ còn một chiếc lá, là một hình ảnh xơ xác, tiêu điều, hoang vu. Sân khấu<br /> Ionesco và sân khấu Beckett không vui, không buồn: nó vô nghĩa, vật vờ như một cái bóng, là sân<br /> khấu của sự trần trụi, của sự trống rỗng, của cuộc sống không động đậy, không nhúc nhích, không<br /> tên tuổi, không quá khứ, không tương lai, không lời than oán, là sân khấu của sự tan rã, của loài<br /> người tan rã, là sân khấu phi lí của cuộc sống phi lí – phi lí sự ra đời của con người, phi lí cuộc đời<br /> nhạt nhẽo, vô ích, phi lí cái chết – cái chết chứng minh hùng hồn cái phi lí của cuộc sống, cái chết<br /> 49<br /> <br /> Lê Thúy Hằng<br /> <br /> phủ định ý nghĩa của sự sống” [15;142].<br /> Năm 1984, trong Từ điển văn học (Đỗ Đức Hiểu chủ biên), mục từ Samuel Beckett đã xuất<br /> hiện. Năm 2004, cuốn sách được in thành Từ điển văn học (Bộ mới) do Nxb Thế giới ấn hành,<br /> Phùng Văn Tửu soạn mục từ này. Ông viết: “Các tác phẩm của ông toát lên tính chất bi quan tuyệt<br /> vọng vô cùng ảm đạm về thân phận con người. Giọng điệu vừa hài hước vừa bi đát thấm vào các<br /> vở kịch. Trong khi chờ Godot được dư luận biết đến nhiều nhất” [18;101]. Phùng Văn Tửu cũng là<br /> người có nhiều đóng góp nghiên cứu về kịch phi lí. Trong cuốn Văn học phương Tây, khi so sánh<br /> phong cách của các nhà viết kịch phi lí trong đó có Beckett, Phùng Văn Tửu cho rằng: “. . . quan<br /> niệm về cuộc đời và con người ở Beckett bi đát hơn, tuyệt vọng một cách triệt để hơn Ionesco,<br /> thậm chí còn nhuốm cả sắc thái chua chát, trơ trẽn; các nhân vật đều là những kẻ bất thường,<br /> những con người giới hạn (êtres limites), nhưng ở Adamov đó là những phúng dụ, những bóng ma<br /> bí ẩn, những gã què cụt. . . và luôn luôn là những kẻ loạn thần kinh, ở Ionesco thường là những<br /> bù nhìn, những con rối, những nhân vật dở dở điên điên. . . , còn ở Beckett là những kẻ vô gia cư,<br /> những thằng hề, những người tàn tật hoặc những tên tra tấn”. . . [10;814].<br /> Đặng Anh Đào là một trong những người có công nghiên cứu và giới thiệu Samuel Beckett.<br /> Thông qua giáo trình Văn học Phương Tây (thế kỉ XX) (Phùng Văn Tửu chủ biên, Nxb Giáo dục,<br /> 1992) và Lịch sử văn học Pháp thế kỉ XX (Đặng Thị Hạnh chủ biên, Nxb Thế giới, 1992), Samuel<br /> Beckett được đưa vào chương trình giảng dạy ở đại học. Những nhận định sâu sắc của nhà nghiên<br /> cứu về phong cách, nghệ thuật kịch Beckett sẽ là một trong những tiền đề để độc giả tìm hiểu nhà<br /> văn này.<br /> Trong cuốn Văn học phương Tây (thế kỉ XX), Đặng Anh Đào đi sâu tìm hiểu cuộc đời, tiểu<br /> sử, sự nghiệp văn học của Beckett, đồng thời phân tích một số tác phẩm tiêu biểu ở thể loại kịch,<br /> văn xuôi. Giáo trình này được tái bản nhiều lần phục vụ cho giảng dạy và học tập của sinh viên,<br /> học viên, nghiên cứu sinh. Nhận xét về vở kịch Trong khi chờ đợi Godot, tác giả đã chỉ ra: “Không<br /> gian trong vở kịch rất hạn hẹp” [26; 230] và “Mỗi nhân vật có cử động, nhưng không hành động<br /> thực sự theo ý nghĩa của kịch. Bởi lẽ đối thoại rời rạc, giống như “đối thoại của những người điếc”,<br /> còn nhân vật vừa nhúc nhắc chân tay xong lại đứng đợi, đúng như cái tên của vở kịch. Như vậy,<br /> không thể có tình huống kịch và sự phát triển của hành động căng thẳng dẫn tới thắt nút, cởi nút.<br /> Chẳng những thế, ngôn từ, đối thoại lại càng như trì động lại bởi những từ lặp, những sáo ngữ<br /> nhàm chán quen thuộc mà ngớ ngẩn” [26; 230].<br /> Trong phần Beckett in ở cuốn Lịch sử văn học Pháp thế kỉ XX, Đặng Anh Đào nhận định:<br /> “Về nghệ thuật, kịch Beckett là sự từ chối hiệu quả kịch thông thường. Cách dùng ngôn từ để phản<br /> lại ngôn từ, trạng thái khi thì lời dẫn giải của nhà viết kịch hoặc động tác nhân vật lấn át (như Động<br /> tác không lời), hoặc khi kịch chỉ còn là lời thoại (như vở Hài kịch), sự sa lầy của hành động kịch. . .<br /> đó là những biểu hiện khác lạ. Song những nét dị biệt về nghệ thuật ấy luôn gợi lên một ý nghĩa<br /> nội dung. Chính vì vậy sự khước từ hiệu quả kịch truyền thống ở đây chứa đựng một nghịch lí: nó<br /> trở về với kịch cội nguồn, nhằm huy động toàn bộ mọi yếu tố trong và ngoài sân khấu, gợi lên tự<br /> tỉnh táo cho người thưởng thức khi quan sát những cảnh tượng nhại lại sự bất lực trong kiếp sống<br /> và trong hoài vọng của họ. Bởi thế, người ta đã coi kịch Beckett là sự thể hiện bằng sâu khấu hài<br /> hiện đại những tư tưởng sâu xa của Pascal về thân phận con người” [14;180]. Những nghiên cứu<br /> của Đặng Anh Đào đã lí giải phần nào sự độc đáo về nội dung và nghệ thuật trong tác phẩm của<br /> Samuel Beckett.<br /> Trong cuốn Việt Nam và phương Tây: tiếp nhận và giao thoa trong văn học (Nxb Giáo dục,<br /> 2007), nhà nghiên cứu Đặng Anh Đào cũng giới thiệu khái quát về Samuel Beckett và phân tích<br /> một số tác phẩm tiêu biểu của ông.<br /> 50<br /> <br /> Kịch Samuel Beckett ở Việt Nam<br /> <br /> Năm 1995, Lê Phong Tuyết trong cuốn Alain Robbe-Grillet và sự đổi mới tiểu thuyết đã<br /> trích dẫn nhận định của nhà tiểu thuyết Mới Robbe-Grillet về nhân vật của Beckett: “Từ đầu đến<br /> cuối, đối thoại cứ chết dần, bị suy yếu và bị đặt một cách chắc chắn vào giữa vùng biên giới này<br /> của cơn hấp hối, ở đó tất cả các nhân vật của Beckett đang chuyển động và cũng chính từ đó, người<br /> ta chỉ có thể khẳng định rằng họ vẫn đang ở bên này cái chết của chúng” [25;163].<br /> Nghiên cứu chuyên sâu về văn học phi lí, Nguyễn Văn Dân cũng đã góp phần đem văn học<br /> phi lí nói chung và kịch phi lí trong đó có Beckett đến gần hơn với độc giả qua các bài viết của ông.<br /> Trong công trình Những vấn đề lí luận của văn học so sánh (Nxb Khoa học Xã hội, 1995), Nguyễn<br /> Văn Dân đề cập đến sự tồn tại của phong cách bi - hài có sử dụng yếu tố nghịch dị (grotesque).<br /> Ông cho rằng: “Cái nghịch dị ở đây thể hiện ở việc xây dựng tình huống, xây dựng hình tượng<br /> nhân vật và xây dựng ngôn ngữ nhân vật. Loại kịch này được phát triển ở phương Tây với những<br /> tên tuổi của Alfred Jarry, S. Beckett, Eug. Ionesco, J. Genet, Durrenmatt, M. Frisch. . . ” [5;148].<br /> Trong bài Kafka và cuộc chiến chống phi lí đăng trên Tạp chí Văn học nước ngoài, số<br /> 4/1996, Nguyễn Văn Dân tìm hiểu về Kafka đồng thời so sánh với các nhà phi lí khác. Ông viết:<br /> “Nói Kafka là một hiện tượng văn học không lặp lại và không thể lặp lại không có nghĩa là người<br /> ta không thể rút ra được những bài học ở ông. Một mặt, cái phi lí của ông đã được chủ nghĩa hiện<br /> sinh phát triển thành thuyết phi lí. Mặt khác, nghệ thuật biểu đạt cái phi lí của ông đã được nhiều<br /> nhà văn sau này phát triển thành thủ pháp phi lí, tức là một công cụ nghệ thuật để mô tả đối tượng<br /> nhận thức nghệ thuật. Trường phái kịch phi lí của thế kỉ XX là một ví dụ điển hình. Kịch của S.<br /> Beckett và của E. Ionesco tràn ngập cái phi lí và nó thường được biểu đạt như một nhân vật vắng<br /> mặt (điển hình là trong vở kịch Đợi Godot của Beckett và Những chiếc ghế của Ionesco)” [6;184].<br /> Nguyễn Văn Dân đã nhận xét về không gian và thời gian trong kịch Beckett trong bài Văn<br /> học phi lí – Một đóng góp đáng ghi nhận cho lịch sử nhân loại in trong Tạp chí Văn học, số 4 –<br /> 2000. Ông đưa ra kết luận: “Hai yếu tố phi xác định về thời gian và không gian chính là những đặc<br /> điểm đầu tiên của thủ pháp huyền thoại. Ở Beckett, sự phi xác định về thời gian được đẩy lên đến<br /> mức tuyệt đối. Thời gian biến thành thời gian tuyệt đối, không có quá khứ cũng không có tương<br /> lai, chỉ có hiện tại ngưng đọng. Và cái hiện tại ngưng đọng này còn bị đẩy tới chỗ cực đoan hơn<br /> nữa là đi đến chỗ bị triệt tiêu bằng không. (. . . ) Thời gian ngưng đọng tức là sự việc không phát<br /> triển, tức là thế giới ngừng hoạt động, tàn cuộc. Vậy mà con người vẫn phải sống. Sống trong sự<br /> ngừng hoạt động tức là chết. Đó là thông điệp của Beckett” [7;73-74].<br /> Trong bài Những bước tiến hóa của văn học phi lí, Tạp chí Văn học nước ngoài, số 2 – 2000,<br /> Nguyễn Văn Dân đã đưa ra nhận định: “Ở tác phẩm này, Beckett muốn mổ xẻ phân tích chính cái<br /> hành vi chờ đợi, biến nó thành nhân vật chính. Sự chờ đợi giống như một nhân vật vô hình. Tất cả<br /> đều không có gì khác ngoài việc chờ đợi” [8;191].<br /> Năm 2002, trong cuốn chuyên luận Văn học phi lí, nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Dân đã<br /> nhận xét chung về kết cấu của vở kịch Trong khi chờ Godot: “Đợi Godot là một huyền thoại phi<br /> không gian, phi thời gian. Vở kịch cũng chỉ có năm nhân vật: Estragon, Vladimir, Pozzo, Lucky<br /> và đứa trẻ. Chuyện xảy ra tại một địa điểm không tên và một thời gian ngưng đọng. Estragon và<br /> Vladimir đợi Godot như đợi một cái phi lí. Đợi mà không biết Godot là ai (vì họ chưa thấy mặt<br /> ông ta bao giờ), đợi để làm gì và khi nào thì gặp, đó là sự chờ đợi vô nghĩa và vô vọng” [9;59].<br /> Vũ Đình Phòng bên cạnh dịch Trong khi chờ Godot, trong bài Kịch phi lí (tạp chí Văn học<br /> nước ngoài số 3, năm 1997) còn nhận định sâu sắc về kiểu nhân vật của Beckett: “Nhân vật của<br /> Beckett thường cặp đôi với nhau: một mù và một tê liệt, một hậu đậu và một bại liệt. . . Họ tạo nên<br /> hình ảnh về một xã hội loài người bệnh hoạn, tàn phế, vô dụng và chờ chết. Chất bi quan của ông<br /> đã đạt đến đỉnh điểm trong câu nói của nhân vật: chúng ta không phải sinh ra để chết mà chết ngay<br /> 51<br /> <br /> Lê Thúy Hằng<br /> <br /> từ lúc mới sinh ra” [24;9].<br /> Năm 1997, trong cuốn Từ điển thuật ngữ văn học (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc<br /> Phi chủ biên), ở mục từ Kịch phi lí, các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra: “Đặc điểm chính của kịch phi<br /> lí là trình bày theo lối hài kịch nghịch dị những hình thức giả dối và vô nghĩa lí (kể cả ngôn ngữ)<br /> của sinh tồn con người. Kịch phi lí đoạn tuyệt với truyền thống, do đó, nó còn được gọi là “phản<br /> văn học”, “phản kịch”, “phản sân khấu”. Kịch phi lí không có cốt truyện, không có các tính cách,<br /> con người ở đây chỉ được xác định bởi các hành vi không có liên hệ nhân quả. Ngôn ngữ của con<br /> người trong kịch phi lí bị biến thành hình thức, không còn giữ được các khuôn nghĩa của ngôn<br /> ngữ, đối thoại cũng không còn khả năng làm phương tiện giao tiếp. (. . . ) Tiêu biểu cho kịch phi lí<br /> là các sáng tác của E. Ionesco, X. Beckett” [13;145-146].<br /> Năm 1999, trong cuốn Đổi mới đọc và bình văn (Nxb Hội nhà văn), phần Thi pháp kịch,<br /> nhà nghiên cứu Đỗ Đức Hiểu đã nêu sơ lược lịch sử của kịch Pháp trong đó có nhắc đến “phong<br /> trào Kịch mới (Nouveau Théâtre), mà các nhà phê bình gọi là Kịch phi lí, với những tên tuổi lừng<br /> lẫy như Beckett, Ionesco, Adamov. . . ” [16;19].<br /> Nhà nghiên cứu Lê Nguyên Cẩn cũng là người có nhiều đóng góp trong việc tìm hiểu kịch<br /> phi lí nói chung và Samuel Beckett nói riêng. Năm 2004, tác giả có bài Kịch phi lí và kịch truyền<br /> thống – từ cái nhìn so sánh (Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, số 5/2004). Sau<br /> đó, bài này được đăng trong cuốn Văn học so sánh – nghiên cứu và triển vọng. Lê Nguyên Cẩn đã<br /> nhận xét: “Nhân vật của Beckett thường là những kẻ vô gia cư, không nhà, không cửa, những tên<br /> hề lố lăng hay những kẻ tàn tật, kẻ hấp hối, hay những tên đao phủ. Các nhân vật này thể hiện một<br /> thế giới bệnh hoạn, thế giới của sự suy kiệt hay phân huỷ” [27;409].<br /> Đáng kể đến là công trình nghiên cứu chuyên biệt về kịch phi lí của nhà nghiên cứu Lê<br /> Nguyên Cẩn: Kịch phi lí trong văn học phương Tây thế kỉ XX (Đề tài cấp Bộ, trường Đại học Sư<br /> phạm Hà Nội, năm 2007). Công trình này đã đưa ra cái nhìn toàn cảnh về bối cảnh văn hóa xã hội<br /> kịch phi lí ra đời, đồng thời còn đi sâu phân tích trường hợp Beckett. Tác giả viết: “Cử chỉ và lời<br /> nói không tạo ra cái gì cả, bởi chúng chẳng thực hiện hành động cũng không thúc đẩy hành động,<br /> cũng không làm sâu sắc ý nghĩa của tác phẩm. Sự đình trệ không hành động cũng như tính cách<br /> không hề phát triển” [3;108]. Công trình của nhà nghiên cứu đã khái quát các đặc trưng của kịch<br /> phi lí.<br /> Nguyễn Thị Quyên trong bài Không gian, thời gian nghệ thuật hay nỗi ám ảnh đời người<br /> trong vở kịch “Những ngày tươi đẹp” của Samuel Beckett (đăng trên Tạp chí Khoa học và Công<br /> nghệ, số 4, tập 2, 2007) tiếp cận vở kịch từ kết cấu không gian, thời gian. Tác giả viết: “Đặc biệt,<br /> Những ngày tươi đẹp lại là vở kịch mở đầu thời kỳ chuyển tiếp từ những vở kịch còn ít nhiều phảng<br /> phất chất truyền thống sang những sáng tác phá vỡ hoàn toàn kết cấu kịch thông thường trong sáng<br /> tác của nhà văn. Không gian và thời gian của vở kịch, cũng như ngôn ngữ, trở thành một dạng thức<br /> hỗn độn, nhưng lại thể hiện một trật tự duy nhất, một trật tự của tồn tại thiết lập trên nền tảng của<br /> Hư vô” [23;8].<br /> Năm 2009, Đại sứ quán Ireland đã phối hợp với Thư viện Quốc gia Việt Nam, Viện Anh<br /> ngữ ELI Đà Nẵng và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh tổ<br /> chức triển lãm ảnh, hội thảo về Samuel Beckett và diễn trích đoạn kịch của ông ở ba địa điểm Hà<br /> Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh (theo trang vietnamplus.vn).<br /> Tiếp tục nghiên cứu về Beckett, Lê Nguyên Cẩn trong bài Đọc lại “En attendant Godot”<br /> của Samuel Beckett (Tạp chí Văn học nước ngoài, số 9, 2011) đã nhận xét về nhân vật của Beckett:<br /> “già nua, hấp hối, những nhân vật có độ tuổi khá cao hoặc không thể xác định được và có những<br /> khuyết tật về hình thể. . . Pozzo và Lucky thì một bị mù, một bị câm vĩnh viễn còn Vladimir thì thở<br /> 52<br /> <br />