Kiến thức, thái độ về thực hiện dùng thuốc, tập luyện và chế độ ăn uống của bệnh nhân đái tháo đường type 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VỀ THỰC HIỆN DÙNG THUỐC, TẬP LUYỆN  <br /> VÀ CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CỦA BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2 <br /> ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH TRÀ VINH  <br /> Vũ Thị Đào*, Nguyễn Thị Bích Đào**, Chris Finn*** <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ kiến thức, thái độ đúng trong việc dùng thuốc, tập luyện và chế độ ăn uống của <br /> bệnh nhân đái tháo đường type 2 điều trị ngoại trú. Xác định mối liên quan giữa kiến thức, thái độ với các đặc <br /> điểm nhân khẩu học ‐ xã hội học, nhận thông tin của bệnh nhân đái tháo đường type 2 điều trị ngoại trú. <br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang 423 bệnh nhân đái tháo đường type 2 điều <br /> trị ngoại trú tại bệnh viện đa khoa tỉnh Trà Vinh trong thời gian từ tháng 03 đến tháng 05 năm 2013. Sử dụng <br /> bộ câu hỏi gồm 3 phần: thông tin chung, kiến thức, thái độ để xác định kiến thức, thái độ của bệnh nhân đái tháo <br /> đường type 2. <br /> Kết quả: Tỷ lệ bệnh nhân đái tháo đường type 2 có kiến thức đúng còn thấp 54,1% (229/423) bệnh nhân. Tỷ <br /> lệ bệnh nhân đái tháo đường type 2 có thái độ đúng 67,9% (287/423) bệnh nhân. Có mối liên quan giữa kiến thức <br /> với đặc điểm dân tộc, nghề nghiệp, tiền căn gia đình mắc bệnh đái tháo đường. Có mối liên quan giữa thái độ với <br /> đặc điểm giới, trình độ học vấn. <br /> Kết luận: Qua nghiên cứu trên 423 bệnh nhân đái tháo đường type 2 về kiến thức, thái độ dùng thuốc, tập <br /> luyện và chế độ ăn uống tại bệnh viện đa khoa tỉnh Trà Vinh, chúng tôi ghi nhận bệnh nhân đái tháo đường type <br /> 2 có kiến thức, thái độ đúng về dùng thuốc, tập luyện và chế độ ăn uống còn thấp, điều này cho thấy cần đẩy <br /> mạnh công tác truyền thông giáo dục cho phù hợp với đối tượng. <br /> Từ khóa: Kiến thức, Thái độ, Đái tháo đường <br /> <br /> ABSTRACT <br /> KNOWLEDGE, ATTITUDE REGARDING TO MEDICATION ADHERENCE, DOING EXERCISE AND <br /> DIET AMONG TYPE 2 DIABETIC OUT‐PATIENTS AT TRA VINH GENERAL HOSPITAL  <br /> Vu Thi Dao, Nguyen Thi Bich Dao, Chris Finn <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 5‐ 2014: 172 ‐177 <br /> Objective: Identify the rational numbers do of diabetic type 2 patients have the correct knowledge, attitude <br /> about medication adherence, doing exercise and diet. Identify the relationship between knowledge, attitudes about <br /> medication, exercise and diet with the social ‐ demographic characteristics and received information of patients <br /> with type 2 diabetic out‐patient treatments. <br /> Methods: Cross‐sectional study 423 patients with type 2 diabetes outpatient treatment at general hospital in <br /> Tra Vinh province from March to May 2013. Using the questionnaire includes of 3 parts: general information, <br /> knowledge and attitudes to identify knowledge and attitudes of patients with type 2 diabetes. <br /> Results:  Percentage of patients with type 2 diabetes has low correct knowledge 54.1% (229/423) patients. <br /> Percentage of patients with type 2 diabetes has the correct attitude 67.9% (287/423) patients. There is relationship <br /> between  knowledge  with  ethnicity  characteristics,  occupation,  and  family  history  of  diabetes  disease.  There  is <br /> relationship between attitudes towards gender characteristics, education. <br /> * Trường Cao đẳng Y tế Trà Vinh  ** Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh <br /> *** Friendship Bridge Group ‐ USA <br /> Tác giả liên lạc: Ths.ĐD Vũ Thị Đào <br /> , ĐT: 0984446879<br /> , Email: vuthidao79@gmail.com<br /> <br /> 172<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusion: Through the study of 423 patients with type 2 diabetes about knowledge, attitudes medication, <br /> exercise and diet at general hospital in Tra Vinh province, we noted patients with type 2 diabetes have knowledge, <br /> attitude about drugs, exercise and diet are low. This suggests the need to promote communication and education <br /> in accordance with the object. <br /> Keywords: Knowledge, Attitudes, Diabetes <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Bệnh đái tháo đường là nguyên nhân gây tử <br /> vong đứng hàng thứ tư hoặc thứ năm ở các nước <br /> phát triển, bệnh cũng được xem là “đại dịch” ở <br /> các nước đang phát triển, đái tháo đường type 2 <br /> chiếm vào khoảng 85 – 95%(8,9). <br /> Theo kết quả điều tra đầu những năm 1990, <br /> tỷ lệ mắc đái tháo đường tại Hà Nội, Huế, Thành <br /> phố  Hồ  Chí  Minh  tương  ứng  là 1,2%,  0,96%  và <br /> 2,25%; đến năm 2001 là 4,9%. Điều tra Quốc gia <br /> năm 2002 cho thấy tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo <br /> đường ở lứa tuổi từ 30 đến 64 trong toàn quốc là <br /> 2,7%(5,8,10). <br /> Theo  tổ  chức  y  tế  thế  giới,  thực  hiện  chăm <br /> sóc  là  mức độ  mà hành  vi  của  con người  dùng <br /> thuốc,  theo  một  chế  độ  ăn  uống,  và/hoặc  thực <br /> hiện  thay  đổi  lối  sống.  Ở  Châu  Âu,  chỉ  có  28% <br /> bệnh  nhân  được  điều  trị  cho  bệnh  đái  tháo <br /> đường đã đạt được kiểm soát đường huyết tốt. <br /> Tại  Hoa  Kỳ,  ít  hơn  2%  người  lớn  bị  bệnh  đái <br /> tháo đường thực hiện các mức độ chăm sóc đầy <br /> đủ.  Thực  hiện  chăm  sóc  kém  là  nguyên  nhân <br /> chính  gây  ra  các  biến  chứng  của  bệnh  đái  tháo <br /> đường(11).  Tỷ  lệ  không  thực  hiện  đúng  điều  trị <br /> thường  là  từ  50%  đến  70%  trong  tổng  số  bệnh <br /> nhân(2).  Theo  nghiên  cứu  của  Elizabeth  và  cộng <br /> sự  86%  thực  hiện  đúng  thuốc,  22%  thực  hiện <br /> đúng chế độ ăn, 17% thực hiện đúng tập luyện(3). <br /> <br /> tháo  đường  type  2  điều  trị  ngoại  trú  tại  bệnh <br /> viện đa khoa tỉnh Trà Vinh năm 2013. <br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Nghiên  cứu  cắt  ngang  trên  423  bệnh  nhân <br /> đái tháo đường type 2 điều trị ngoại trú tại bệnh <br /> viện  đa  khoa  tỉnh  Trà  Vinh  trong  thời  gian  từ <br /> tháng 03 đến tháng 05 năm 2013. <br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu <br /> Bệnh  nhân  đái  tháo  đường  type  2  có  thời <br /> gian điều trị từ ba tháng trở lên, đồng ý tham gia <br /> nghiên cứu. <br /> Tiêu chuẩn loại trừ <br /> Bệnh nhân bị  bệnh  cấp tính,  bệnh tâm  thần <br /> hoặc suy giảm nhận thức, bệnh nhân không thể <br /> trả lời phỏng vấn. <br /> <br /> Tiến hành nghiên cứu <br /> Sử  dụng  bộ  câu  hỏi  gồm  3  phần:  thông  tin <br /> chung, kiến thức, thái độ để xác định kiến thức, <br /> thái độ và mối liên quan  <br /> <br /> Xử lý và phân tích số liệu <br /> Sau khi phỏng vấn người điều tra phải kiểm <br /> tra lại đầy đủ các nội dung trong bộ câu hỏi, sau <br /> đó  nhập  và  phân  tích  bằng  phần  mềm  Epidata <br /> 3.1, Stata 12.0. <br /> <br /> Y đức <br /> <br /> Vì  vậy  nghiên  cứu  kiến  thức,  thái  độ  về <br /> dùng  thuốc,  tập  luyện  và  chế  độ  ăn  uống  của <br /> bệnh nhân đái tháo đường type 2 điều trị ngoại <br /> trú  là  rất  quan  trọng.  Nghiên  cứu  này  sẽ  góp <br /> phần trong việc xây dựng một chương trình giáo <br /> dục sức khỏe phù hợp. <br /> <br /> Đây là nghiên cứu không can thiệp và được <br /> sự đồng ý tham gia của bệnh nhân nên không vi <br /> phạm về y đức. Người tham gia vào nghiên cứu <br /> được giải thích rõ về mục đích nghiên cứu. Kết <br /> quả  thu  được  chỉ  sử  dụng  cho  mục  đích  của <br /> nghiên cứu và sẽ được bảo mật. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> <br /> Khả năng khái quát và tính ứng dụng <br /> <br /> Xác  định  kiến  thức,  thái  độ  về  dùng  thuốc, <br /> tập luyện và chế độ ăn uống của bệnh nhân đái <br /> <br /> Nghiên  cứu  xác  định  được  mức  độ  kiến <br /> thức, thái độ về thực hiện dùng thuốc, tập luyện <br /> và  chế  độ  ăn  uống,  giúp  các  nhà  quản  lý  và <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> 173<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> chuyên  môn  y  tế  xây  dựng  chương  trình  giáo <br /> dục  sức  khỏe  cho  bệnh  nhân  đái  tháo  đường <br /> phù hợp và hiệu quả hơn. Khi kiến thức và thái <br /> độ bệnh nhân đái tháo đường được nâng cao sẽ <br /> góp  phần  nâng  cao  khả  năng  thực  hiện  dùng <br /> thuốc, tập luyện và chế độ ăn uống từ đó sẽ làm <br /> giảm các biến chứng nặng nề góp phần nâng cao <br /> chất lượng cuộc sống và giảm chi phí điều trị. <br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu <br /> Bảng 1. Đặc điểm chung. <br /> Tần số Tỷ lệ<br /> (n)<br /> (%)<br /> Giới<br /> Nam<br /> 113<br /> 27,0<br /> Nữ<br /> 310<br /> 73,0<br /> Nhóm tuổi<br /> < 40<br /> 9<br /> 2,1<br /> 40-49<br /> 40<br /> 9,5<br /> 50-59<br /> 172<br /> 40,7<br /> 60-69<br /> 130<br /> 30,7<br /> ≥ 70<br /> 72<br /> 17,0<br /> Hoàn cảnh sống<br /> Sống một mình<br /> 8<br /> 1,9<br /> Sống với gia đình<br /> 415<br /> 98,1<br /> Trình độ học vấn<br /> Không biết chữ<br /> 122<br /> 28,8<br /> Tiểu học –THCS<br /> 243<br /> 57,5<br /> 46<br /> 10,9<br /> Trung học phổ<br /> thông<br /> Trung cấp trở lên<br /> 12<br /> 2,8<br /> Nhận được thông tin<br /> Có<br /> 419<br /> 99,0<br /> Không<br /> 4<br /> 1,0<br /> Tim mạch<br /> 203<br /> 48,0<br /> Bệnh kèm theo và biến<br /> chứng<br /> Thận<br /> 10<br /> 2,4<br /> Mắt<br /> 41<br /> 9,7<br /> Thần kinh<br /> 10<br /> 2,4<br /> 147<br /> 34,8<br /> Không bệnh đi<br /> kèm<br /> Khác<br /> 71<br /> 16,8<br /> Dân tộc<br /> Kinh<br /> 326<br /> 77,1<br /> Khác<br /> 97<br /> 22,9<br /> Nghề nghiệp<br /> Làm ruộng<br /> 136<br /> 32,2<br /> Công nhân<br /> 13<br /> 3,1<br /> Viên chức<br /> 23<br /> 5,4<br /> Già, hưu trí<br /> 190<br /> 44,9<br /> Nghề tự do<br /> 61<br /> 14,4<br /> Bảo hiểm y tế<br /> Có<br /> 421<br /> 99,5<br /> Không<br /> 2<br /> 0,5<br /> Tiền căn gia đình<br /> Có<br /> 116<br /> 27,4<br /> Không<br /> 307<br /> 72,6<br /> Thời gian mắc bệnh<br /> < 5 năm<br /> 163<br /> 38,5<br /> 5 – 10 năm<br /> 207<br /> 49,0<br /> Đặc điểm<br /> <br /> 174<br /> <br /> Tần số Tỷ lệ<br /> (n)<br /> (%)<br /> > 10 năm<br /> 53<br /> 12,5<br /> Nguồn thông tin nhận<br /> Nhân viên y tế<br /> 394<br /> 94,0<br /> Báo chí<br /> 19<br /> 4,5<br /> Câu lạc bộ<br /> 0<br /> 0<br /> Tivi, đài phát thanh 117<br /> 27,9<br /> 15<br /> 3,6<br /> GĐ,bạn và đồng<br /> nghiệp<br /> Tổng<br /> 423<br /> 100<br /> Đặc điểm<br /> <br /> Kiến thức, thái độ đúng về dùng thuốc, tập <br /> luyện và chế độ ăn uống của bệnh nhân đái tháo <br /> đường type 2 <br /> Bảng 2. Tỷ lệ kiến thức, thái độ đúng về dùng thuốc, <br /> tập luyện và chế độ ăn uống của bệnh nhân đái tháo <br /> đường type 2 <br /> Nội dung<br /> Đúng<br /> Chưa đúng<br /> <br /> Kiến thức<br /> 54,1%<br /> 45,9%<br /> <br /> Thái độ<br /> 67,9%<br /> 32,1%<br /> <br /> Nhận xét: Có 54,1% bệnh nhân có kiến thức <br /> đúng, 67,9% bệnh nhân có thái độ đúng về dùng <br /> thuốc, tập luyện và chế độ ăn uống.  <br /> <br /> Mối liên quan giữa kiến thức các đặc điểm <br /> nhân khẩu học ‐ xã hội học <br /> Bảng 3. Mối liên quan giữa kiến thức các đặc điểm <br /> nhân khẩu học ‐ xã hội học <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Kiến thức<br /> Đúng Chưa đúng<br /> (n %)<br /> (n %)<br /> <br /> Dân tộc<br /> Kinh<br /> 186 (57,1) 140 (42,9)<br /> Khác<br /> 43 (44,3) 54 (55,7)<br /> Nghề nghiệp<br /> Làm ruộng 63 (46,3) 73 (53,7)<br /> Công nhân 10 (76,9)<br /> <br /> 3 (23,1)<br /> <br /> Viên chức 20 (87,0)<br /> <br /> 3 (13,0)<br /> <br /> Già, hưu trí<br /> <br /> 105 (55,3)<br /> <br /> 85 (44,7)<br /> <br /> Nghề tự do 31 (50,8)<br /> <br /> 30 (49,2)<br /> <br /> P<br /> <br /> PR<br /> (KTC 95%)<br /> <br /> 0,027<br /> <br /> 1,29<br /> (1,01- 1,63)<br /> <br /> 0,003<br /> <br /> 1<br /> 1,66<br /> (1,17 – 2,35)<br /> 1,88<br /> (1,48 – 2,39)<br /> 1,19<br /> (0,96 – 1,49)<br /> 1,10<br /> (0,81 – 1,49)<br /> <br /> Tiền căn gia đình<br /> Có<br /> 38 (32,8) 78 (67,2)<br /> 0,53<br /> < 0,001<br /> (0,40 – 0,69)<br /> Không 191 (62,2) 116 (37,8)<br /> <br /> Nhận xét  <br /> ‐ Dân tộc: những bệnh nhân dân tộc Kinh có <br /> tỷ  lệ  kiến  thức  đúng  cao  gấp  1,29  lần  so  với <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> những bệnh nhân dân tộc khác. Sự khác biệt có ý <br /> nghĩa thống kê với p = 0,027. <br /> <br /> kiến thức về bệnh đái tháo đường chiếm tỷ lệ <br /> 47,5%(6). <br /> <br /> ‐ Nghề nghiệp: bệnh nhân là công nhân, viên <br /> chức, già  hưu  trí, nghề  tự  do  có  tỷ  lệ  kiến  thức <br /> đúng cao gấp lần lượt là 1,66; 1,88; 1,19; 1,10 lần <br /> so  với  bệnh  nhân  làm  ruộng.  Sự  khác  biệt  có  ý <br /> nghĩa thống kê với p = 0,003. <br /> <br /> Theo nghiên cứu của Adibe chế độ ăn uống, <br /> tập  thể  dục  cũng  quan  trọng  như  thuốc  trong <br /> việc  kiểm  soát  bệnh  đái  tháo  đường  chiếm <br /> 45,51%;  tập  thể  dục  thường  xuyên  có  thể  làm <br /> giảm nhu cầu của thuốc chiếm 48,55%(1). <br /> <br /> ‐  Tiền  căn  gia  đình  mắc  bệnh  ĐTĐ  type  2: <br /> những bệnh nhân có gia đình mắc bệnh đái tháo <br /> đường có tỷ lệ kiến thức đúng bằng 0,53 lần so <br /> với bệnh nhân không có gia đình mắc bệnh đái <br /> tháo đường. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với <br /> p