Kiến trúc phục hưng Italia

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

293
lượt xem 73
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong hai thế kỉ XV,XVI, ở Italia xuất hiện một phong trào văn hoá phục hưng quan trọng, gắn liền với bối cảnh lịch sử của giai đoạn chuyển tiếp từ xã hội phong kiến sang xã hội tư bản chủ nghĩa. Kiến trúc Italia lúc đó rất tiêu biểu và có ảnh hưởng rất lớn đối với kiến trúc các nước Tây Âu thời kì manh nha tư bản chủ nghĩa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kiến trúc phục hưng Italia

23.04.10 KIEÁN TRUÙC PHUÏC HÖNG TAÏI ITALIA AÛNH HÖÔÛNG XAÕ HOÄI VAØ TÖÏ NHIEÂN Lòch söû vaø xaõ hoäi : Italia coù nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät, thuaän lôïi cho phong traøo Vaên hoùa Phuïc Höng phaùt trieån sôùm nhaát ôû Chaâu AÂu : Laø queâ höông cuûa ngheä thuaät Hi- Hi-La coå ñaïi. Laø nôi maø cheá ñoä phong kieán chöa bao giôø vöõng vaøng. g. Caùc thaønh phoá che chôû cho caùc ngheä só saùng taùc. Phaùt minh maùy in → truyeàn baù tö töôûng deã daøng. Laø nôi xuaát hieän nhieàu nhaân taøi, ngheä só toaøn naêng (caùc vò khoång loà veà khoa hoïc, ngheä thuaät) : Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Raphaelo, Alberti, Brunelleschi, Palladio, San Galo, Michelozzo, Bramante, Bernini, ... tröôùc khi saùng taùc ngheä thuaät ñaõ nghieân cöùu kyõ löôõng khoa hoïc (giaûi phaãu nhaân theå, pheùp phoái caûnh,...). Ñòa chaát & Vaät lieäu xaây döïng : MICHELANGELO BOUNAROTI Italia coù nhieàu moû ñaù. NGHEÄ SÓ TOAØN NAÊNG Vaät lieäu xaây döïng toát : Haàm moû ñaù toát ôû Tivoli (Roma), (Roma), Firenzeù (Florence Anh,, Phaùp). Anh Ñaát seùt laøm gaïch ôû Torino, Milano, Venetia.. Venetia Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn CAÙC GIAI ÑOAÏN PHAÙT TRIEÅN & ÑAËC ÑIEÅM KIEÁN TRUÙC Khí haäu : Khí haäu 3 vuøng bao goàm Firenze (mieàn Baéc), Venetia (mieàn Baéc gaàn bieån) vaø Roma (mieàn Trung Italia). Phong traøo kieán truùc Phuïc höng Italia baét ñaàu baèng vieäc Kts. Filipo Brunelleschi thieát keá , xaây döïng maùi voøm Firenzeù : Vuøng Toscana Toscana,, aám noùng, trôøi trong, ít tuyeát, ít Nhaø thôø Firenzeù vaøo naêm 1445 – 1467 vôùi söï trôï giuùp möa. Ñaëc ñieåm kieán truùc : cöûa soå khoâng roäng,g, coù saân cuûa Ghiberti. Ghiberti. trong (cortile) (cortile) coù haøng coät, maùi ñua (corniche (corniche), ), maùi nhaø ít doác. Kieán truùc Phuïc höng Italia chia 3 giai ñoaïn : Roma : noùng hôn, nhieàu naéng. g. Giai ñoaïn I : Firenzeù + Thöôïng Italia daãn ñaàu (TK. XV). Ñaëc ñieåm kieán truùc : cöûa nhoû, töôøng daøy, ñöôøng phoá heïp, Giai ñoaïn II : Roma + Venetia daãn ñaàu (3/4 TK.XVI) coù nhieàu boùng ñoå che loái ñi. Venezia : laïnh hôn, heø khoâng noùng, coù gioù bieån. Giai ñoaïn III : Phong caùch Barocco Barocco,, sau ngaõ sang Ñaëc ñieåm kieán truùc : nhaø coù saân thöôïng, vöôøn hoa Roccoco.. Roccoco (belvedere) belvedere),, bao lôn hoùng maùt ôû phaàn cao nhaát. Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn 1
23.04.10 Phong traøo kieán truùc Phuïc höng Italia baét ñaàu khi Filipo Brunelleschi thieát keá , xaây döïng maùi voøm nhaø thôø Firenzeùù (1445 – 1467) vôùi söï Firenze trôï giuùp cuûa Ghiberti. THAØNH PHOÁ FIRENZEÙ (FLORENCE Anh, Anh, Phaùp) BRUNELLESCHI NHAØ THÔØ FIRENZEÙ (1445 – 1467) NHAØ THÔØ FIRENZEÙ (1445 – 1467) GIAIÑOAÏN I : (TK XV - XVI) Ñaëc ñieåm kieán truùc : Firenzeù vaø Thöôïng YÙ (Corniche)) – hoïc theo Hi Gôø nhoâ treân ñænh töôøng (Corniche Hi--La. Ñaëc ñieåm kieán truùc : Duøng caùc ñöôøng phaân vò ngang chia roõ taàng. Chuû yeáu ôû caùc laâu ñaøi Duøng caùc thöùc (Palazzo Palazzo)) cuûa gia ñình taïo nhòp ñieäu quyeàn quyù xaây döïng (moãi taàng 1 thöùc). raát nhieàu. Duøng ñaù ñeõo coù Boá cuïc maët ñöùng ñôn giaûn. maët loài, nhaùm oáp töôøng. Bossase (taàng 1 ñaù lôùn, taàng 2, 3 nhoû hôn, cho caûm giaùc vöõng chaéc). Kieåu ñaù maët loài goïi laø Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Bossase.. Bossase 2
23.04.10 Cöûa soå taàng treät nhoû, coù song saét; caùc taàng COÂNG TRÌNH TIEÂU BIEÅU treân coù cöûa soå ñoâi döôùi cuoán 2 taâm goïi laø 1. CAÙC PALAZZO (LAÂU ÑAØI) ÔÛ FIRENZE Gemini.. Venezia coù cöûa Tabert Gemini Tabert--Nache (tam giaùc treân ñaàu cöûa). Caùc thöùc coät theo caùc taàng khaùc nhau. Firenze KTS duøng boå truï Pilastre tieát dieän vuoâng; g; Venetia Sangallo duøng boå truï tieát dieän troøn. Caû 2 loaïi ñeàu aâm CÖÛA SOÅ GEMINI töôøng ½ hoaëc ¼ tieát dieän coät. (Löu yù : Venetia cuoái TK.15 chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa Firenze Firenze). ). Coät ôû Firenze naèm treân baêng ngang. ngang. Coät ôû Venetia naèm treân ñeá coät Piedestal hay Stylobate Stylobate.. Venetia coù thöùc 2 coät giöõa trang trí hình troøn - Medaillon Medaillon.. Caùc kieán truùc sö noåi tieáng : Brunelleschi, Michelozzo Brunelleschi, Michelozzo,, Alberti Alberti,, … CÖÛA SOÅ TABERNACHE Palazzo Strozzi (1489 - 1539) - KTS Sangallo Maët tieàn boá cuïc ñoái xöùng, g, caùc taàng phaân vò baêng ngang,, oáp ñaù maët loài, thoâ. ngang Taàng treät coù cöûa chính lôùn, cöûa soå vuoâng nhoû coù song saét (vì an ninh keùm). Caùc taàng treân duøng cöûa soå ñoâi kieåu Gemini, Gemini, phía treân cuøng coù maùi ñua “Corniche” khaù lôùn. Palazzo Strozzi (1489 - 1539) - KTS Sangallo Palazzo Pitti (1458) Kts. Fillipo Brunelleschi Coù caùnh nhaø ôû hai beân, maët tieàn oáp ñaù thoâ kieåu caàu daãn nöôùc La Maõ. Phía sau coù vöôøn hoa Bobino,, do Bobino Bartolome Kts.Bartolome Kts. PALAZZO PITTI, FIRENZE (1458) o Ammannati theâm vaøo. Palazzo Strozzi (1489 - 1539) - KTS Sangallo Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn 3
23.04.10 PALLAZO RUCELLAI (1446 -51) Kts. LEON BATISTA ALBERTI Laø coâng trình Phuïc höng ñaàu tieân duøng boå truï ôû maët tieàn, laøm maãu cho caùc taùc phaåm sau. PALAZZO PITTI PITTI, FIRENZE (1458) PALAZZO RICARDI Kts. Michellozo di PALAZZO Bartholomeo RICARDI, Ñaù maët tieàn oáp theo loái FIRENZE taàng treät ñaù to, thoâ, ôû (1440 – 1460) phía treân ñaù gia coâng kyõõ, nhoû hôn. ky Maët tieàn coù caùc baêng ngang baèng ñaát. Kts. Michellozo di Bartholomeo thieát keá cho doøng hoï Medicis ñang trò vì Firenze Firenze.. Ñaëc ñieåm chung caùc laâu ñaøi : Nôi ôû caùc gia ñình quyeàn quyù (Medicis trò vì Firenze). Laâu ñaøi coù saân trong ôû giöõa vôùi haønh lang coät, chung quanh boá trí caùc phoøng oác (töông töï thôøi Pompeii La Maát tính phoøng thuû cuûa laâu thaønh laõnh chuùa Trung coå, gaàn guõi con ngöôøi. Maõ) - caùch boá trí naøy trôû thaønh nguyeân taéc cho caùc laâu Maët ñöùng ñôn giaûn. ñaøi Phuïc höng Italia sô khôûi vaø chính thoáng. Maët baèng chieám troïn loâ ñaát, giöõa coù saân trong (cortile), caàu thang taïi goùc. Tieáp khaùch ôû laàu moät (taàng hai). Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn 4
23.04.10 2. Chapel Pazzi 1429, Firenze Kts. Brunelleschi Chapel Pazzi Kts. Brunelleschi Coâng trình söû duïng coät Corinthian treân maët tieàn vaø noäi thaát, Xaây treân con ñöôøng noäi boä ñeïp nhaát laø loái vaøo maët tieàn do Kts. Brunelleschi thieát keá. cuûa nhaø thôø Saint Croce, ôû Hình khoái phaûng phaát chaát ñieâu khaéc La Maõ coå ñaïi. Firenze. (Chapel = nhaø nguyeän). Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn GIAI ÑOAÏN II : Roma TK.XVI COÂNG TRÌNH TIEÂU BIEÅU Kts. Antonio Di Sangalo thieát keá, xaây döïng naêm 1530 ôû Nöûa ñaàu theá kyû XVI Roma.. Roma Xuaát hieän tröôøng phaùi do 3. Palazzo Michelangelo ñöùng ñaàu chæ duøng Farnese boä phaän cuûa kieán truùc ñeå trang trí, taïo caùc maët ñöùng mang veû khaéc khoå (vì (vì cho raèng caùc giai ñoaïn tröôùc laïm duïng ñieâu khaéc) : Duøng ñaù lôùn khoùa goùc töôøng. g. Nhaán maïnh phaân vò baêng ngang theo taàng. Söû duïng khung cöûa soå coù trang trí ñaàu hoài tam giaùc (kieå (kieåu Taber Nache). Nache). Haønh lang coù coät bao boïc xung quanh. Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Coâng trình coù Maët tieàn taäp trung qui moâ lôùn chuù yù cöûa ra vaøo. nhaát thôøi kyø. Michelangelo Maët baèng thieát keá maùi ñua 55 x 29 m. m. Corniche. Maët tieàn trôn, kieán truùc 3 taàng baèng nhau, xaây gaïch, caån ñaù caåm thaïch laáy töø ñaáu tröôøng Colosseum. Palazzo Farnese 5
23.04.10 4. Palazzo Della Cancelleria (1486 – 1496) Kts. Bramante Caån ñaù caåm thaïch laáy töø ñaáu tröôøng Colosseum Colosseum.. 5. Palazzo Messini (1532 – 1536) Kts. Baltasar Ferusi Xaây döïng cho 2 anh em Fassini.. Fassini PHONG CAÙCH FLORENTINE Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc laâu ñaøi Saûnh vaøo thöôøng lôïp voøm. Caàu thang khoâng naèm taïi goùc saân trong, neáu coù 2 caàu thang thì moät phaûi ôû ngay cöûa vaøo. Caàu thang thöôøng lôïp voøm noâi. Laàu 1 duøng tieáp taân, taïi goùc laø salon. Taàng treät cöûa soå nhoû coù song saét. Moät soá coâng trình coù bao lôn nhaán maïnh coät. PHONG CAÙCH FLORENTINE Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Nöûa sau theá kyû XVI : Xuaát hieän thöùc Palladio (nhaø Roma vaãn noåi baät. lyù luaän kieán truùc). Xuaát hieän thöùc khoång loà Palladio - coät Taïi Venezia, kieán truùc coù caùc vöôït 2 taàng, tieát dieän vuoâng, aââm hoaëc ñaëc ñieåm : vaø khoâng aâm, laøm cho coâng trình Duøng coät troøn hay coät theâm veû naëng neà, chaéc khoûe. vuoâng. Coù bao lôn maët tieàn, saân thöôïng coù Verenda. Coù 2 xu höôùng : + Duøng ñieâu khaéc. + Duøng kieán truùc giaûn ñôn. Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn MEDAILLON 6
23.04.10 6. CAPITOL ROME THÖÙC COÄT KHOÅNG LOÀ PALLADIO Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn TREVI FOUNTAIN, ROME 1732 1732--1737 TREVI FOUNTAIN, ROME 1732 1732--1737 Kts. GIAN LORENZO BERNINI , Kts. SALVI Kts. GIAN LORENZO BERNINI , Kts. SALVI TREVI FOUNTAIN, ROME 1732 1732--1737 TREVI FOUNTAIN, ROME 1732 1732--1737 Kts. GIAN LORENZO BERNINI , Kts. SALVI Kts. GIAN LORENZO BERNINI , Kts. SALVI 7
23.04.10 Palazzo Farnese Capriola Roma TREVI FOUNTAIN, ROME 1732 1732--1737 Kts. GIAN LORENZO BERNINI , Kts. SALVI Palazzo Farnese - Capriola - Roma Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Palazzo Municipio - Genoa - Roma 7. Villa Capra Villa Capra (Rotondo) 1507 (Rotondo) 1507 Vicenza Vicenza Theå hieän ñaày ñuû lyù Coi nheï coâng naêng, luaän cuûa Palladio : chaïy theo thuû Boá cuïc tuyeät ñoái roõ phaùp, sa ñaø chuû raøng veà hình hoïc, nghóa hình thöùc, boá quan heä chuû yeáu, cuïc ñoáùi xöùng. thöù yeáu, toå hôïp,... ANDREAS PALLADIO Villa Capra Rotondo 1507 - Vicenza 8
23.04.10 8. Basilica - Vicenza Villa Capra Rotondo 1507 - Vicenza Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Giai ñoaïn III : Barocco (1600 – 1700) Hoaøn caûnh thuaän lôïi phaùt trieån ngheä thuaät Barocco : Xu höôùng tieàn Barocco (Proto Barocco) ñaõ xuaát hieän trong Giaùo hoäi chuû yeáu laø Giaùo ñoaøn Jesuit muoán cöùu vaõn uy caùc giai ñoaïn tröôùc, nhöng ôû giai ñoaïn naøy phong caùch tín baèng caùch xaây nhöõng coâng trình toân giaùo ñaëc saéc neân Barocco nôû roäroä. ñaõ taùn thöôûng phong caùch Barocco. Baûn chaát cuûa ngheä thuaät Barocco : Xuaát hieän caùc KTS taàm côõ loãi laïc : Bernini, Bramante, Michelangelo Boromimi, Raphaelo, Raphaelo, ... giaøu khaû naêng Caùc KTS töï tin vaøo khaû naêng laøm chuû saùng taïo taùc saùng taïo, coù nhieàu uy tín chuû trì saùng taùc. phaåm, chuû tröông vöôït ra khoûi nhöõng quy luaät nghieâm khaéc cuûa ngheä thuaät Hi- Hi-La, söû duïng chaát vöõa taïo nhieàu trang trí phöùc taïp, raéc roái. (Barocco : vieân ngoïc khoâng quy luaät). Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Ñaëc ñieåm : Mang maøu saéc cuûa chuû nghóa hình thöùc + thuû phaùp. Quan heä khoâng gian phöùc taïp (coù caùc goùc cong, maët cong hình Ellipse). Ellipse). Duøng ñöôøng neùt uoán cong, ñoâi khi raém roái, thöôøng coù nhieàu hoa laù trang trí, caùnh uoán (scroll bracket). Palazzo Carignano - Torino 9
23.04.10 CAÙNH UOÁN (SCROLL BRACKET) Ñöôøng neùt uoán cong, raém roái, coù nhieàu hoa laù trang trí caùnh uoán (scroll bracket) Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Taùc phaåm tieâu bieåu : 10. Nhaø thôø Saint Susanna Roma 9. Nhaø thôø Saint Maria Novella (1597 – 1603) ôû Firenze 1455 – 1460 : Kts. Carlo Mardeno Chöa theå coi laø taùc phaåm Barocco thaät söï. Maët ñöùng coâng trình Ngheä só Phuïc höng ñieån hình - Leone Battista Alberti,Alberti, ñöôïc phaân vò vôùi tæ leä gioûi caû kieán truùc laãn aâm nhaïc, vieát kòch, hoäi hoïa, khoa raát toát, coù caùc thöùc coät, hoïc ñaõ xöû lyù, hôïp khoái gian phuï vaø gian chính, treân cöûa, gôø chæ, caùnh uoán Scroll Bracket hai beân. maët tieàn duøng caùnh uoán Scroll Bracket. Bracket. Veà sau caùnh uoán ñöôïc duøng nhö moät thaønh phaàn ñieån hình cuûa phong caùch Barocco Barocco.. Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Nhaø thôø Saint Susanna - Roma 11. Nhaø thôø Jesus (1568 – 15811581)) Kts. Giacomo da Vignola, Vignola, Giacomo Della Porta Coù voøm lôïp treân choã giao nhau cuûa chöõ thaäp Latin BAROCCO - NHÖÕNG NOÃ LÖÏC BAY LEÂN BAÈNG GAÏCH ÑAÙ (aûnh höôûng kieán truùc Byzantine ). Byzantine). ( Nhaø lyù luaän kieán truùc Charles Jencks) 10
23.04.10 Baøn thôø laø taùc phaåm Barocco tuyeät dieäu do Kts. Andrea Porro thieát keá. Maët baèng coù phaàn caùnh (Transept ) ngaén nhöng gian chính (Nave (Nave)) daøi. Maët ñöùng coù caùnh cuoán che 2 hieân maâu thuaãn vôùi maët baèng - veà sau thaønh maãu cho nhieàu nhaø thôø. Baøn thôø Barocco – Kts. Andrea Porro PHONG CAÙCH ROCOCO Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn Phong caùch Rococo 12. Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro (Nhaø thôø Saint Peter Toaø thaùnh Vaticano Phong caùch khoâng thuaàn khieát do chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu xu höôùng, nhieàu taùc giaû. Nguoàn goác : Giaùo hoaøng Julius II ñònh xaây moä treân neàn nhaø thôø cuõ kieåu Basilica,, muoán troäi hôn Basilica ñeàn Pantheon La maõ, ñaõ môû cuoäc thi thieát keá, vaø Bramante ñöa ra quan nieäm môùi : nhaø phaûi traøn ngaäp Bramante truùng tuyeån. aùnh saùng, kieán truùc phaûi nheï nhaøng. 11
23.04.10 Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro (Nhaø thôø Saint Peter - Toaø thaùnh Vaticano) Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro Nhaø thôø Saint Peter Toaø thaùnh Vaticano Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro (Nhaø thôø Saint Peter Toaø thaùnh Vaticano) Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro (Nhaø thôø Saint Peter Toaø thaùnh Vaticano) Vaticano) Quaûng tröôøng Bramante coù phöông aùn ñöôïc choïn : Maët baèng chöõ thaäp Hi Nhaø thôø Saint Pietro Laïp, coù voøm baùn caàu kieåu Pantheon Pantheon,, coù Peristyle (haønh lang (Nhaø thôø Saint Peter coät xung quanh voøm maùi). Sau khi Bramante cheát, Guillano Toaø thaùnh Vaticano) Vaticano) da Sangallo vaø Fra Gicondo ñaõ keá tuïc. Raphaelo söûa maët baèng theo kieåu chöõ thaäp Latin (Raphaelo cheát naêm 1515). Baldasyare Perutti baùm saùt kieåu chöõ thaäp Hi Laïp, nhöng gaëp khuûng hoaûng thieáu voán neân chöa laøm ñöôïc. Antonio da Sangallo keùo daøi saûnh, h, chaûi chuoát phaàn voøm. Michelangelo (72 tuoåi) thay theá chuû trì, khoâi phuïc kieåu chöõ thaäp Hi Laïp cuûa Bramante Bramante,, coù maët baèng taäp trung, trung, nhaán maïnh voøm trung taâm, gia cöôøng voøm, laøm laïi phaàn chung quanh, laøm xong phaàn trong (roài cheát, coù ñeå laïi phöông aùn). Ths.Kts.Nguyễn Hữu Trí bieân soạn 12
23.04.10 Giacomo Della Porta vaø Domenico Fontana (1515 1515– –1590) hoaøn thaønh voøm theo kieåu Michelangelo ñeå laïi. Vignola (naêm 1564) 1564) theâm voøm beân nhöng khoâng hieäu quaû, sau ñoù Carlo Faderna keùo daøi chöõ thaäp thaønh kieåu thaäp Latin vaø theâm thaét vaøo maët ñöùng (naêm 1612). Bernini (1655 - 1665) hoaøn thaønh quaûng tröôøng hình baàu RAPHAELO duïc vôùi 274 coät Toscan khaù thaønh coâng, duøng nhieàu töôïng, g, BERNINI voøi phun nöôùc, ñöôøng baäc leân xuoáng, g, coät kyû nieäm, ..., hình thöùc coù phaàn ñöôïc coi troïng hôn coâng naêng giao thoâng. Coâng trình chính cuûa nhaø thôø cao 157,8 m, voøm cao 52 m, ñöôøng kính D = 42 m. Noùi chung, söï ñôn giaûn cuûa Phuïc höng chính thoáng luøi böôùc, thay vaøo laø söï meàm maïi phöùc taïp, khoaûng loõm, töôïng, g, coät Corinth lôùn, boå truï truï, baêng ngang, ngang, maùi ñoùn cuûa Barocco. Barocco. Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro (Nhaø thôø Saint Peter Toaø thaùnh Vaticano) Vaticano) Quaûng tröôøng Nhaø thôø Saint Pietro (Nhaø thôø Saint Peter - Toaø thaùnh Vaticano) Vaticano) Nhaø thôø Saint Pietro - Toaø thaùnh Vaticano 13