KỸ THUẬT CẢI TẠO VƯỜN TẠP

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

215
lượt xem 58
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Vườn tạp hiểu một cách giản đơn là vườn quảng canh, là vườn đầu tư lao động, vật tư ít hàm lượng kỹ thuật thấp, hiệu quả kinh tế kém. Vườn tạp là vườn trồng nhiều loại cây ăn quả theo kiểu “mùa nào thức đó” để cải thiện dinh dưỡng trong khẩu phần ăn hàng ngày của gia đình

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: KỸ THUẬT CẢI TẠO VƯỜN TẠP

GS. TSKH TR N TH T C K THU T C I T O VƯ N T P 1
L I GI I THI U Vư n t p hi u m t cách gi n ơn là vư n qu ng canh, là vư n u tư lao ng, v t tư ít hàm lư ng k thu t th p, hi u qu kinh t kém. Vư n t p là vư n tr ng nhi u lo i cây ăn qu theo ki u “mùa nào th c ó” c i thi n dinh dư ng trong kh u ph n ăn hàng ngày c a gia ình. Vư n t p có th là vư n tr ng m t lo i cây nhưng nhi u gi ng khác nhau, tu i cây khác nhau d n n trái cây không cùng ch ng lo i, kích thư c to nh , màu s c qu không ng nh t và giá tr kinh t th p. Hi u theo nghĩa ó thì di n tích vư n t p nư c ta còn r t nhi u. C i t o vư n t p là m t yêu c u c p thi t c a ngư i làm vư n trong xu th h i nh p c nh tranh phát tri n n n nông nhi p hàng hoá. Hi n nay trong s n xu t ã có r t nhi u mô hình c i t o vư n t p em l i hi u qu kinh t cao cho thu nh p trên dư i 100 tri u ng/ha/năm, có r t nhi u k thu t m i ã ư c B NN và PTNT công nh n và cho áp d ng vào s n xu t như các gi ng cây ăn qu u dòng ã qua bình tuy n, các gi ng cây ăn qu có múi s ch b nh t o ra t ghép nh sinh trư ng, k thu t ghép c i t o cưa n làm tr hóa cây g c ghép o n cành gi ng m i ch t lư ng t t hơn, k thu t n t a t o tán, k thu t t a qu bao qu có chùm qu ng u không b sâu b nh g m nh m, k thu t kích thích ra hoa qu trái v ... Giáo sư, Ti n sĩ khoa h c Tr n Th T c - chuyên gia u ngành trong lĩnh v c cây ăn qu c a Vi t Nam ã dày công hư ng d n ch o tri n khai c i t o vư n t p, t ng k t úc rút và vi t cu n sách “K thu t c i t o vư n t p” theo yêu c u c a d án: “Chuy n i cơ c u VAC trên cơ s ng d ng công ngh cao” do H i Làm vư n Vi t Nam ch trì. Cu n sách này ch c ch n s b ích cho ngư i làm vư n nhưng t t nhiên không tránh kh i nh ng sơ su t. R t mong ư c s góp ý và lư ng th c a c gi . GS. TS Ngô Th Dân PCT. Thư ng tr c H i Làm vư n Vi t Nam 2
L I NÓI U Di n tích cây ăn qu nư c ta không ng ng tăng trong nh ng năm qua. Theo tài li u c a T ng c c Th ng kê và B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, di n tích cây ăn qu Vi t Nam qua 10 năm (1995 - 2004) ã tăng t 364,4 nghìn ha lên 747,8 nghìn ha, tăng 216%, t c bình quân hàng năm t 8,9%/năm v i s n lư ng kho ng 6,2 tri u t n năm 2004. Tuy di n tích cây ăn qu tăng nhanh, nhưng vì công tác gi ng làm chưa t t, vi c hư ng d n quy trình k thu t tr ng cho nông dân chưa ư c u kh p và y ... Do ó năng su t m t s lo i cây ăn qu ch y u còn th p, ch t lư ng qu chưa cao, s n xu t cây ăn qu v n tình tr ng nh l , phân tán, vi c áp d ng các ti n b k thu t vào s n xu t còn nhi u h n ch . Do ó s n xu t cây ăn qu nư c ta chưa phát huy h t ti m năng và ưu th s n ph m cây ăn qu nhi t i c a mình. Có th nói hi n nay s c c nh tranh v cây ăn qu c a Vi t Nam so v i các nư c trong khu v c như Trung Qu c, Thái Lan... là còn th p. Vì v y vi c c i t o vư n t p t ra trư c ây và hi n nay là r t c p thi t và có ý nghĩa chi n lư c i v i vi c phát tri n ngh vư n nư c ta trong xu th h i nh p khu v c và qu c t . Tình tr ng không ng u v gi ng d n n s chênh l ch khá l n v năng su t, ch t lư ng khi n s n ph m thi u s c nh tranh là do nhi u nguyên nhân gây ra và có c tính l ch s c a m t th i kỳ m r ng di n tích t, tuy có c p n quy ho ch t ng th nhưng v n th hi n tính t phát nhi u a phương và nhi u vùng trong nư c. Hi n nay v n chưa có b n quy ho ch cây ăn qu chung cho c nư c. M t s t nh có ti m năng và t ai, khí h u và lao ng s n xu t cây ăn qu song còn b ng . Các t nh mi n Trung và Tây Nguyên chưa xác nh ư c cây ăn qu ch l c s n xu t hàng hóa nh m b sung vào cơ c u cây tr ng nông nghi p c a T nh góp ph n chuy n i cơ c u cây tr ng a phương. Vi c nghiên c u g c ghép cây ăn qu cho các i tư ng cam quýt, bư i, v i, nhãn, xoài, s u riêng... trong chương trình gi ng qu c gia 2001 - 2005 cũng chưa ư c chú ý úng m c. Cu n sách “ K thu t c i t o vư n t p” không sao th hi n ư c nh ng v n th i s trong ngh tr ng cây ăn qu c a nư c ta hi n nay mà ch t p h p ư c các k t qu i u tra nghiên c u, ch o c i t o vư n t p m t s nơi nh t nh, v i m t s lo i cây ăn qu tương i ph bi n như nhãn, v i, xoài, 3
bư i, h ng giúp ngư i làm vư n và b n c tham kh o, v n d ng. Vì vư n t p nư c ta n m trong m t không gian và th i gian r t r ng, nhi u ng nghi p và ch vư n các vùng trong nư c cũng ã có nh ng k t qu nghiên c u, s n xu t th nghi m r t có k t qu . làm rõ thêm n i dung khi trình bày, chúng tôi xin m n phép ư c trích ăng nh m giúp b n c hi u rõ hơn. Tác gi xin có l i cám ơn. Vư n t p tuy ã có t lâu, song nghiên c u v vư n t p và c i t o vư n t p l i còn r t m i, kinh nghi m còn chưa tích lu ư c nhi u, v i l i tri th c ngh nghi p c a b n thân cũng còn nhi u h n ch , ch c ch n cu n sách còn có thi u sót, như c i m. R t mong b n c lư ng th và ch ra nh ng ch còn chưa ư c rõ l n tái b n sau ư c t t hơn. Tác gi 4
VƯ N VI T NAM VÀ CÁC LO I HÌNH VƯ N 1. Vư n là gì? c i m và ch c năng - Vư n là gì: vư n là khu t r ng hay h p, thư ng có rào d u, ư c thi t k , xây d ng và chăm sóc c bi t s n xu t ra nh ng th ăn ư c như rau, qu ... ho c nh ng th không ăn ư c như hoa, cây c nh, cây làm thu c, cây gi ng... và ph c v cho du l ch, gi i trí, ngh dư ng ho c các m c ích khác như văn hoá, khoa h c, phúc l i... (Theo t i n Bách khoa Nông nghi p, 1991). - c i m và ch c năng c a vư n: + T ng di n tích vư n ch chi m m t t l nh trong t ng di n tích t nông nghi p; t ng di n tích các lo i cây tr ng trong vư n như cây ăn qu , cây công nghi p, cây c s n, rau, cây nguyên v t li u... ch chi m kho ng 10% t nông nghi p. + Vư n là mô hình b sung cho ru ng ng. ng ru ng tr ng cây hàng năm ng n ngày, s lo i cây tr ng h n ch . Cây lương th c, th c ph m, th c ăn chăn nuôi. Cây công nghi p hàng năm, rau qu . Các loài cây trong vư n nhi u hơn g p b i, r t phong phú, ph n l n là cây lâu năm: cây ăn qu , cây công nghi p, cây c s n, cây v t li u nguyên li u, hoa cây c nh, rau và m t s cây th c ph m ch u bóng có th tr ng xen trong vư n. S n ph m vư n là m t h p ph n quan tr ng và không th thi u trong s n xu t nông nghi p. Cung c p nhi u m t hàng cho th trư ng trong nư c và xu t kh u, có giá tr l n. + H th ng canh tác vư n Vi t Nam là m t ki u vư n nhi t i h n loài, t p h p nhi u loài cây tr ng trên m t di n tích, t n d ng ánh sáng v i nh ng cây có t ng, tán khác nhau, yêu c u ánh sáng khác nhau, t n d ng di n tích v i phương th c tăng v , tr ng xen. Vư n là m t phương th c canh tác t hi u qu s d ng tài nguyên môi trư ng ( t, nư c, ánh sáng), áp d ng các k thu t thâm canh cao. + Vư n t o công ăn vi c làm s d ng nhân l c trong nh ng th i v và th i gian ngh vi c ng ru ng; v trí vư n li n nhà trên khu th cư, không m t công i l i như ra ng ru ng là i u ki n thu n l i s d ng lao ng ph trong gia ình m t cách t t nh t. Ngư i nông dân căn c vào kh năng nhân l c c a gia ình, di n tích ng ru ng hi n ang có, yêu c u c a th 5
trư ng ho ch nh quy mô vư n và cơ c u cây trong vư n. + Ngoài ch c năng kinh t , vư n còn có ch c năng văn hoá xã h i: phúc l i công c ng, nghiên c u tài nguyên, b o v sinh thái và tài nguyên (công viên, vư n qu c gia, vư n du l ch sinh thái...). c bi t i v i nh ng vùng có khí h u kh c nghi t như n ng nóng, khô h n, gió lào, bão l t, sương mu i, mùa ông nhi t xu ng quá th p vùng núi cao. Vư n có ý nghĩa v m t sinh thái i v i cu c s ng c a cư dân t i ch . 2. Các lo i hình vư n 2.1. Vư n nhà: ti ng a phương các t nh mi n Trung g i là nương (vư n). Vư n nhà còn g i là vư n gia ình vì trên t vư n to l c ngôi nhà, nơi sinh s ng c a nhi u th h dư i mái nhà chung. Tuỳ theo i u ki n c a t ng nơi mà vư n có th bao quanh nhà, ho c nhà t trư c vư n sau (như ng b ng sông C u Long) ho c nhà phía cu i vư n. Tuỳ theo i u ki n di n tích vư n r ng h p khác nhau, vào các vùng sinh thái khí h u t ai khác nhau, kinh nghi m i u hành và k năng lao ng c a các thành viên trong gia ình c a m i nơi mà cơ c u cây tr ng trong vư n r t khác nhau bao g m: cây lương th c, các lo i rau, cây ăn qu , cây công nghi p, cây c s n, cây làm thu c, cây r ng... S n ph m vư n gia ình trư c h t là c i thi n b a ăn, c i thi n i s ng cho gia ình, vùng nào thích h p v i lo i cây gì thì tr ng cây y, quanh năm có thu ho ch, mùa nào th c y. Gia ình gi m ư c vi c i mua th c ăn hàng ngày, khi th a thì em trao i. Nh ng vùng có khí h u khô nóng, thi u nư c, có gió lào ngư i ta thư ng ch n các cây ch u h n, có tán r ng, tán lá dày như mít, xoài, me... làm cây che bóng, gi m b t nhi t ngoài tr i và trong nhà c i thi n môi trư ng sinh s ng. Thi t k vư n nhà ây g m có hàng rào v a b o v v a cho thu ho ch, nh ng cây thân g chen cây thân th o nhi u t ng, nhi u l p, nh ng cây c n nhi u ánh sáng t ng trên, cây có nhu c u ánh sáng trung tính t ng gi a, nh ng cây ch u bóng t ng dư i cùng thêm nh ng lo i cây leo (h tiêu), cây ưa nư c như d c mùng, c u. Các t ng cây này cũng có b r ăn nông sâu khác nhau chia nhau dinh dư ng và nư c các t ng t. 6
Trong vư n nhà còn b trí khu ao th cá, v a nuôi cá v a l y nư c tư i cho cây và c chu ng chăn nuôi theo mô hình VAC cung c p phân bón cho cây. Trong các lo i hình vư n hi n nay nư c ta, vư n nhà là lo i hình khá ph bi n trong các vùng kinh t sinh thái, có v trí quan tr ng trong vi c c i thi n dinh dư ng trong gia ình và tăng thu nh p c a t ng h . Song nhìn chung ph n l n là vư n t p. ó là nh ng vư n qu ng canh, u tư lao ng v t tư ít, hàm lư ng khoa h c k thu t th p, hi u qu kinh t kém. Hư ng phát tri n c a vư n gia ình là: a) B trí l i cơ c u vư n theo hư ng nông nghi p sinh thái t ng h p, nh t là thâm canh m t lo i cây tr ng (gi ng t t, quy trình k thu t ti n b ...) theo quy ho ch c a t ng vùng, hư ng d n các gia ình trong vùng t ch c s n xu t nh ng lo i s n ph m có giá tr cao cho th trư ng trong nư c và xu t kh u. b) Nh ng vùng ã có vư n “Hàng hoá” truy n th ng v i nh ng c s n quý t ng a phương như bư i Năm Roi, bư i Da Xanh, bư i Phúc Tr ch, nhãn l ng Hưng Yên, nhãn Hương Chi, nhãn xu ng Cơm vàng, s u riêng Chín Hoá, s u riêng Ri6, vú s a Lò Rèn - Vĩnh Kim, măng c t B n Tre, xoài cát Hoà L c, cam Xã oài, mơ B ch Thông (B c C n)... thì c n b o v và phát tri n, áp d ng các ti n b k thu t m i làm ra nh ng s n ph m có ch t lư ng cao, m b o v sinh an toàn th c ph m (Tiêu chu n GAP) áp ng th trư ng trong nư c và có kh năng c nh tranh v i các s n ph m cùng lo i khi xu t kh u. 2.2. Vư n trư ng: Nhi u vư n trư ng ã có t lâu nư c ta và h u h t các nư c. Lúc u có m c ích d y h c, ch y u là vư n th c t p sinh h c cho h c sinh, trong vư n trư ng nhi u nơi ã thu th p nh ng gi ng cây c s n c a a phương, hư ng d n cho h c sinh cách tr ng tr t, chăm sóc, c t t a, t o hình, bón phân, tư i nư c... cây sinh trư ng ra hoa k t qu t t, t ư c năng su t cao và ph m ch t t t. Ngày nay vư n trư ng ã m r ng ra các m c ích khác như lao ng hư ng nghi p cho h c sinh, ph bi n k thu t n các gia ình thông qua các em h c sinh. Nhi u vư n ã làm thêm ư c s n ph m k c s n ph m hàng hoá cho xã h i, góp ph n xây d ng trư ng l p, c i thi n i s ng cho h c sinh và giáo viên. Các i n hình như vư n v i thi u trư ng ph thông dân t c n i trú huy n L c Ng n, t nh B c Giang, vư n xoài trư ng 7
ph thông dân t c n i trú t nh B c C n... 2.3. Vư n chùa: nư c ta h u h t các chùa u có vư n, nhi u nơi l i có ao. M t s vư n chùa ã ư c xây d ng và chăm sóc t t cùng v i ki n trúc nhà chùa t o ra m t khung c nh thanh t nh và hài hoà phù h p v i cu c s ng c a ngư i tu hành, nhi u nơi ao ư c qu n lý t t cũng ã em l i m t ngu n thu nh p áng k t o i u ki n thu n l i cho ngư i tu hành yên tâm lo vi c o. Nh ng cây ư c l a ch n tr ng trong vư n chùa thư ng có giá tr bi u trưng i v i Ph t giáo: -B : bi u trưng cho s thành oc a c Ph t - Cây sen: bi u trưng cho s thanh s ch, không b ô nhi m b i danh l i th gian như hoa sen sinh ra t bùn nhưng không b hôi tanh mùi bùn. - Cây mít: ngư i Vi t Nam coi mít là cây g quý, dùng t c tư ng, dùng làm các th cúng, không bao gi làm gh ng i hay ngư ng c a. - Cây chè: nư c chè giúp cho ngư i tu hành ư c luôn luôn s ng khoái, t nh táo, c bi t là cho ng i thi n. - Các lo i hoa: hoa lan, hoa i, hoa hu , hoa h ng, hoa cúc, hoa ào, hoa m n, hoa chu i. - Các lo i cây ăn qu : mít, chu i, cam, h ng, kh (1) ... - Các lo i cây làm thu c: nơi vư n chùa r ng, nhà chùa còn tr ng cây thu c ch a b nh cho dân chúng. 2.4. Vư n ph Hu : Ch phong ki n nào cũng hay có l phong tư c v cho thân nhân trong dòng h mình. Nh t là “Chính h ” anh em c a vua, r i n các “Bàng h ”... hoàng thân qu c thích. Càng quan h huy t t c càng ư c tư c v l n. Tư c v cao nh t là “Vương tư c” (Tùng Thi n Vương, Tuy Lý Vương...). Nh ng thân vương ho c nh ng hoàng thân qu c thích c bi t thư ng có t xây d ng ph riêng ch ng xa hoàng thành bao nhiêu. Ph n nhi u các ph u ch n ch g n sông nơi phong c nh p, nên thơ mà to l c. Vư n ph thư ng có vòng thành bao b c xung quanh, tr c a vòm bên trên có bi n mang tên ph . Bên trong là vư n bao b c gi a là nhà c a. Vư n bao g m ph n tr ng hoa, cây c nh, hòn non b , gi sơn... ph n khác tr ng cây 8
ăn qu như kh , mít, i, quýt, bư i... Có ph còn sưu t p chim quý như công, y n... ho c sinh v t l hi m t nơi khác em v . (Theo Li u Thư ng Văn, 1998). Vư n ph không chú tr ng kinh t hoa l i như vư n nhà (dân gian) mà là nơi t p h p các nhân sĩ, trí th c, ngh sĩ lui t i các “Bi t ph ”. Nơi này d dàng bi n thành các trung tâm quy t nh ng sinh ho t văn hoá th i b y gi : âm nh c, ca múa, k ch tu ng, ca Hu , hò vè dân gian cùng các ngh thu t truy n th ng Hu khác. Sau cách m ng tháng 8, tr i qua 2 cu c chi n tranh vư n ph h u như ã tàn t , vư n Hu b phá v do m t tăng trư ng dân cư, do t c ô th hoá, nhi u vư n ph Hu ã b băm nh , có chăng ch l i d u tích m t th i xưa cũ. 2.5. Vư n lăng t m: nư c ta vư n lăng t m ch có Hu , là c ô c a Tri u Nguy n. Lăng t m các vua Tri u Nguy n là nh ng công trình ngh thu t c áo mang nhi u nét t ng h p mà thành, trong ó không ch có ki n trúc là i bi u duy nh t cho t ng th c a m i lăng t m, mà còn có s ph i trí c nh quan. Ví d bài trí cây c nh, h sen, l i i l i v i i thông vi vút bao quanh p như tranh thu m c. Lăng m các vua Tri u Nguy n tuy không nhi u như Lăng Gia Long, Lăng Minh M ng, Lăng Thi u Tr , Lăng T c, Lăng ng Khánh, Lăng Kh i nh... nhưng cũng ã hình thành nên h th ng lăng m các vương mang ý nghĩa l ch s , văn hoá và ngày nay là a i m du l ch h p d n c a c ô Hu . 2.6. Vư n thư ng uy n: Còn g i là vư n vua, vư n cơ h là nơi các Hoàng d o chơi khi bư c ra ngoài cung i n. Vư n thư ng uy n nư c ta cũng như Trung Qu c ư c xây d ng trong Hoàng cung, v i di n tích không l n l m nhưng ch c ch n trong ó ph i là nơi tr ng hoa cây c nh, nuôi chim thú... quý hi m t m i vùng c a t nư c, là s n ph m “Ti n vua” ngày trư c c a các a phương. Ngày nay vư n thư ng uy n không còn d u v t, ho chăng còn b t g p ư c m t ít trong thi ca cũ nhưng có l cũng không vì th mà chúng ta b quên m t lo i hình vư n ã t ng xu t hi n trư c ây c ô Hu . 9
2.7. Vư n du l ch sinh thái: Vư n du l ch sinh thái cũng có nhi m v như vư n nhà (vư n gia ình) song ngày nay mi t vư n ng b ng sông C u Long(1), vư n cây trái Lái Thiêu (t nh Bình Dương) l i là nh ng vùng du l ch sinh thái ư c nhi u du khách trong nư c và ngư i nư c ngoài n Vi t Nam i du l ch ưa thích. Vư n cây trái ây là m t công viên l n, vư n n n i vư n kia, là nơi d o chơi và ngh ngơi tho i mái, g n gũi thiên nhiên, ư c t do n m các lo i qu theo ý thích do ch vư n hái t trên cây xu ng. Mùa nào qu y, v ng t và thơm th m vào lư i gây nên s xung ng m nh i v i khách. i quanh các vư n m t vòng, khách ư c m i ng i ngh dư i mái nhà c t b ng tre, l p lá d a nư c êm mát, ch nhà m i u ng nư c d a và các lo i nư c ép c a các th qu khác, ư c nghe các cô gái mi t vư n hát các i u hò n i ti ng và n ca tài t . Sau là i thăm các xư ng ch bi n bánh k o d a, t an lát hàng m ngh t thân lá cây l c bình phơi khô... Trư c khi v du khách còn có th mua m t túi trái cây s n ph m “Cây nhà lá vư n” v i giá g c có bao, túi, làn ho c s t ng mang v . Vư n du l ch sinh thái r t h p d n du khách, mang l i hi u ích nhi u m t cho nhà vư n và hi n nay nhi u nơi trong nư c ang tích c c tri n khai m nh m lo i hình vư n này. 2.8. Vư n qu c gia: Là khu b o t n thiên nhiên do Nhà nư c quy t nh thành l p, nghiêm c m m i ho t ng khai thác và phá hu t nhiên trong ó nh m b o v nguyên v n các h sinh thái, b o t n nguyên v loài ng v t, th c v t, b o t n ngu n gen t nhiên có giá tr khoa h c, kinh t , gi i trí, giáo d c và th m mĩ. H th ng sinh thái trong khu vư n qu c gia ph i ư c gi nguyên tr ng, không có s can thi p c a con ngư i vào môi trư ng v t lí và các h ng v t và th c v t... Vư n qu c gia là i tư ng qu n lý theo m t quy ch nghiêm ng t do Nhà nư c ban hành. Vư n qu c gia thư ng ư c xây d ng t i các danh lam th ng c nh, nơi có nhi u tài nguyên quý giá, nh t là tài nguyên sinh v t dùng làm nơi nghiên c u t nhiên nguyên sinh ho c làm nơi du l ch, ngh ngơi. Dư i ây là m t s vư n qu c gia c a Vi t Nam: vư n qu c gia Ba Vì, vư n qu c gia B ch Mã, vư n qu c gia Cát Bà, vư n qu c gia Cát Tiên, 10
vư n qu c gia Côn o, vư n qu c gia Cúc Phương, vư n qu c gia Phong Nha-K Bàng, vư n qu c gia Tam o, vư n qu c gia Tràm Chim, vư n qu c gia Xuân Sơn... 3. V trí cây ăn qu trong vư n các vùng trong nư c i u tra nghiên c u nhi u vư n gia ình các vùng trong nư c u th y có tr ng nhi u cây ăn qu và cây ăn qu chi m ưu th trong s cây có m t trong vư n. Thư ng g p là chu i, xoài, i, mít, v i, nhãn, h ng xiêm, cam quýt, bư i... Tr ng cây ăn qu trong vư n ngoài vi c c i thi n dinh dư ng cho ngư i, tăng thêm thu nh p b ng bán qu ra th trư ng, còn l y g , làm cây che bóng mát, cây ngu n m t nuôi ong... Trong th k trư c ngay trong nh ng năm tháng khó khăn v lương th c c a 2 cu c chi n tranh, v n có nh ng vùng quê có i s ng khá hơn nh ngh tr ng cây ăn qu cs nc a a phương. Sau ngày th ng nh t t nư c, c bi t trong th i kỳ i m i s n xu t lương th c ã t ư c nh ng thành t u to l n, không nh ng m b o an ninh lương th c cho c nư c mà còn xu t kh u, ã t o i u ki n thu n l i cho s n xu t cây ăn qu phát tri n. Th c ti n s n xu t nông nghi p trong nh ng năm qua nhi u vùng trong nư c cây ăn qu có v trí quan tr ng trong vi c chuy n i cơ c u cây tr ng, góp ph n làm tăng thêm giá tr kinh t cho nh ng di n tích t tr ng lúa và hoa màu năng su t th p, kém hi u qu nh ư c chuy n sang tr ng cây ăn qu . Ví d : tr ng v i thi u, tr ng i huy n Thanh Hà t nh H i Dương; tr ng nhãn Hưng Yên; tr ng bư i Di n Hà Tây; tr ng na huy n Châu Thành (t nh Tây Ninh)... Tr ng cây ăn qu trong vư n gia ình mang l i ngu n thu nh p cao cho các h nông dân, giúp h xoá ói gi m nghèo vươn lên sung túc và giàu có. i u này không còn là ư c mơ mà ã là hi n th c nhi u nơi như L c Ng n, Thanh Hà tr ng v i thi u; Hưng Yên tr ng nhãn; Bình Thu n tr ng thanh long; huy n Cái Bè (Ti n Giang) tr ng xoài Cát Hoà L c; huy n Bình Minh (Vĩnh Long) tr ng bư i Năm Roi; B n Tre tr ng bư i Da xanh, măng c t, s u riêng s a cơm vàng h t lép (g i t t là s u riêng Chín Hoá)... c bi t mi n núi vai trò vư n gia ình i v i cu c s ng c a ngư i dân vùng cao r t quan tr ng, là ngu n cung c p s n ph m b o m dinh dư ng, b o v s c kho và ph c v b a ăn hàng ngày. Chính vì v y trên quan i m phát tri n nông nghi p b n v ng thì vi c nghiên c u các gi i pháp tác ng 11
nh m phát tri n vư n gia ình theo hư ng a d ng và b n v ng góp ph n tăng thu nh p, nâng cao m c s ng và ph c v s c kho cho c ng ng nông thôn vùng cao là r t c n thi t và c n ư c quan tâm hơn. T NG QUAN V S N XU T CÂY ĂN QU VÀ NHU C U C I T O VƯ N T P NƯ C TA I. T NG QUAN V S N XU T M T S CÂY ĂN QU CH Y U NƯ C TA Ngh tr ng cây ăn qu ã có Vi t Nam cách ây 2000 năm. Các công trình kh o c cho bi t Vi t Nam có ngh tr ng lúa r t s m. Ch nhân các n n văn minh Hoà Bình, B c Sơn, Quỳnh Văn ã bi t nuôi chó, bi t tr ng tr t m t s cây ăn qu cây có c , rau u, dưa... (L ch s Vi t Nam, t p I, 1971). Các tác gi ngư i Trung Qu c trong sách D v t chí, Nam phương th o m c tr ng, T dân y u thu t (t th k I - VI) có k l i r ng b y gi Vi t Nam nhà nào cũng có vư n tr ng rau và cây ăn qu . Nông thôn Giao Châu có các lo i chu i, v i, nhãn, cam quýt, d a, kh , s u, trám, v i, táo, l u, mơ... Cây ăn qu ã s m quen thu c trong i s ng c a ngư i Vi t qua các chuy n c tích: s tích dưa h u, qu th trong chuy n T m Cám, qu kh trong chuy n cây kh , qu s u riêng trong s tích trái s u riêng... T c bày mâm ngũ qu ngày T t là m t phong t c ã vư t ra ngoài ph m vi chùa n tr thành t p quán v a có ý nghĩa th c d ng, v a mang tính th m m ph bi n trong dân gian m i mi n t nư c. M c dù có i u ki n khí h u t ai r t thu n ti n cho cây ăn qu phát tri n nhưng do nhi u năm chi n tranh, hoàn c nh kinh t c a t nư c có nhi u khó khăn, ngh tr ng cây ăn qu nư c ta vào tình tr ng kém phát tri n, s n xu t ch y u tiêu th trong nư c, lư ng hàng hoá xu t kh u ít, ch t lư ng th p. Sau ngày th ng nh t t nư c (năm 1975) ngh tr ng cây ăn qu nư c ta ư c ph c h i và phát tri n. ng và Nhà nư c ã có nh ng ch trương chính sách phát tri n nông nghi p toàn di n, trong ó chú ý phát tri n ngh tr ng cây ăn qu . c bi t 12
trong th i kỳ i m i (t năm 1986) s n xu t lương th c ã t ư c nh ng ti n b l n, v a m b o an ninh lương th c và xu t kh u v a t o i u ki n cho s n xu t cây ăn qu phát tri n. Di n tích cây ăn qu nư c ta không ng ng tăng trư ng. Theo tài li u c a T ng c c Th ng kê và B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn di n tích cây ăn qu Vi t Nam qua 10 năm (1995 - 2004) ã tăng t 364,4 ngàn ha lên n 747.803ha, tăng 216%, t c tăng bình quân 8,9%/năm v i s n lư ng kho ng 6,2 tri u t n năm 2004 (năm 1995 là 3,46 tri u t n) Trong t ng s di n tích cây ăn qu c nư c năm 2004 là 747.803ha. Nhãn có di n tích l n nh t t 122.686ha chi m 16,4% t ng di n tích cây ăn qu các lo i, sau nhãn là cây có múi (111.299ha, chi m 15,3%), chu i ng th 3 (102.691ha chi m 14%), v i x p th 4 (86.936ha, chi m 11,7%), xoài có di n tích l n ng th 5 (79.369ha chi m 10,6%) ngoài ra còn có d a, s u riêng, thanh long, măng c t, vú s a, h ng, ào, m n, mơ... (Xem B ng 1: Di n tích năng su t s n lư ng m t s cây ăn qu ch l c, trang 29 và 30). Nhìn chung di n tích và s n lư ng cây ăn qu nư c ta trong 10 năm tr l i ây tăng khá nhanh. Song năng su t m t s lo i cây ăn qu ch y u còn th p, ch t lư ng qu chưa cao, s n xu t cây ăn qu v n tình tr ng nh l , phân tán, t phát, quy mô toàn qu c cũng như trong t ng a phương còn th hi n s thi u quy ho ch. Vi c áp d ng các ti n b k thu t, công ngh m i vào s n xu t cây ăn qu nư c ta còn nhi u h n ch . Do ó kh năng c nh tranh c a các lo i qu c a nư c ta trên th trư ng th gi i còn r t y u kém so v i s n ph m cùng lo i c a các nư c trong khu v c như Thái Lan, ài Loan, Trung Qu c, Philippin, Malaixia... áng chú ý vư n t p là hi n tư ng khá ph bi n thư ng g p h u h t các vùng tr ng cây ăn qu nư c ta. Tuy r ng quy mô vư n cây có khác nhau, các vùng sinh thái khác nhau trong nư c, c i m chung c a vư n t p là trong vư n tr ng nhi u lo i cây ăn qu , có lo i vư n tuy tr ng ch m t ch ng lo i cây song gi ng khác nhau, hình th c nhân gi ng khác nhau (gieo h t, chi t cành, ghép) tu i cây trong vư n khác nhau... Ch vư n thi u hi u bi t k thu t, thi u v n nên chăm sóc qu n lý vư n cây tuỳ ti n d n n m t k t qu chung là năng su t th p, hi u qu kinh t thu ư c t s n ph m c a vư n r t th p. 13
B ng 1: Di n tích năng su t s n lư ng m t s cây ăn qu ch l c Ngu n: T ng c c Th ng kê, 2005 II. TÍNH C P THI T C A VI C C I T O VƯ N T P 1. Th c tr ng vư n t p các vùng trong nư c T kho ng u nh ng năm 90 c a th k trư c, di n tích cây ăn qu các vùng trong nư c tăng lên khá nhanh. Do thi u quy ho ch và xác nh lo i cây ăn qu chính c a t ng vùng, t ng a phương nên ch vư n ai thích cây gì thì tr ng cây y, h th y trên th trư ng m t lo i qu nào y bán có giá là b ng m i cách tìm mua cho ư c v tr ng. Lúc b y gi ta cũng chưa có các cơ s s n xu t cây gi ng t t, tiêu chu n, s ch b nh ( i v i cây có múi như cam quýt ch ng h n), l i chưa ư c hư ng d n quy trình tr ng và chăm sóc n nơi n ch n nên sau 3 - 4 năm tr ng khi cây có qu không t ư c như mong mu n ban u nên ã ph i ch t b l i tr ng cây khác. Tình tr ng vư n t p ( i v i cây ăn qu ) rõ nh t là vùng ng b ng sông C u Long. Chính quy n các t nh Ti n Giang, Vĩnh Long, ng Tháp, B n Tre, C n Thơ... ã có các gi i pháp giúp dân c i t o vư n t p tr thành các vư n chuyên. Ví d : - Trong 2 năm 1992 - 1993 t nh Ti n Giang ã cho bà con nông dân vay 5,5 t ng c i t o vư n t p (Nguy n Danh Vàn, 1994) v i phong trào “Xóa vư n hoang, c i t o vư n t p, thâm canh cây tr ng hi n có và hình thành cây c s n có giá tr kinh t cao”. Qua phong trào này t nh Ti n Giang ã c i t o ư c 25.000ha vư n t p thành vư n chuyên canh cây ăn trái có hi u qu kinh t cao. - T nh B n Tre cũng cho 4100 h nông dân vay 5,5 t ng v n trung h n c i t o 1.242 vư n t p thành vư n cây ăn trái có giá tr kinh t cao như cam, nhãn, chanh, chôm chôm. (Báo Nhân dân 14 - 2 - 1994). - T nh Vĩnh Long u tư 4 t ng c i t o vư n t p. Ngân hàng c a t nh ã nâng m c u tư cho nông dân vay v n t 4 tri u ng/ha lên 6 tri u ng/ha c i t o 24.300ha vư n t p thành vư n chuyên canh trong t ng s 32.000ha cây ăn qu c a t nh (Lao ng s 49/97 ngày 27 - 3 - 1997). Trư c ó năm 2002 Chi nhánh Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Vĩnh Long ã cho 2600 h nông dân vay 36 t ng (Tín d ng trung h n và 14
dài h n c i t o vư n t p thành vư n cây ăn qu chuyên canh). Nh có ngu n v n này và ngu n v n t có 6 tháng u năm 2002 các nhà vư n ã chuy n i thêm 929ha vư n t p và hơn 1200ha t tr ng lúa kém hi u qu thành vư n chuyên cây ăn trái c s n như bư i Năm Roi, xoài cát Hoà L c, cam sành, s u riêng, nhãn... Vư n t p không ch mi t vư n ng b ng sông C u Long mà còn r t ph bi n mi n Trung và mi n B c. Theo Vũ Kh c Như ng (1996) di n tích vư n t p t nh Bình Thu n chi m 74% t ng s di n tích cây ăn qu c a t nh, ng Nai 45%, Sông Ti n, Sông H u (cũ) 55%. mi n B c di n tích vư n t p cũng tương t : Thanh Hoá 61%, B c Giang 68%, L ng Sơn 53%, Qu ng Ninh 53%, Yên Bái 76%, Hà N i 83.9% (Nguy n Văn Khanh, 2002). Tr n Kông T u (2002) nêu hi n tr ng s d ng t toàn qu c năm 2000, ph n v t nông nghi p trong ó có 628.464ha t vư n t p. 2. Các lo i hình vư n t p D a trên các k t qu nghiên c u c a các d án phát tri n cây ăn qu m t s vùng trong nư c và k t qu i u tra kh o sát th c tr ng vư n t p Hà N i, Sơn La (cây ăn qu d c ư ng s 6) Qu ng Ninh, Ngh An, Hà Tĩnh, Qu ng Bình, Qu ng Ngãi, Bình nh, Ti n Giang, Vĩnh Long, B n Tre, C n Thơ, à L t (Lâm ng), Buôn Ma Thu t ( ăklăk)... chúng tôi nh n th y có các lo i hình vư n t p sau ây: (1) Vư n tr ng l n l n nhi u lo i cây ăn qu (có t 3 gi ng ho c loài tr lên). V trí tr ng b trí tuỳ ti n, s d ng không gian không h p lý. Trong qu n th cây tr ng vư n các m i tương h gi a các cây cùng loài và khác loài di n bi n theo chi u hư ng ngh ch nhi u hơn thu n, có s c nh tranh gay g t v ánh sáng, ngu n dinh dư ng, nư c, m. (2) Vư n ch có 1 - 2 ch ng lo i cây ăn qu nhưng ch t lư ng gi ng không m b o. R t nhi u trư ng h p ch vư n mua cây gi ng qua ngư i buôn nên không ki m soát ư c tiêu chu n ch t lư ng và cây có s ch b nh hay không. Cũng có trư ng h p h t chi t l y các cây ã mang b nh em tr ng ho c cho b n bè ( i v i cây có múi như cam quýt). 15
(3) Vư n tuy t ư c tiêu chu n v gi ng, ch tr ng 1 - 2 ch ng lo i cây song vi c u tư, chăm sóc, bón phân qu n lý vư n cây không úng m c, d n n cây trong vư n sinh trư ng kém, ch m ra hoa, kém u qu , sâu b nh không ư c phòng tr k p th i... do ó năng su t th p, ch t lư ng kém. Vì v y thu nh p hàng năm trên vư n th p. (4) Vư n tr ng cây ăn qu xen v i nhi u lo i cây khác như khoai, s n, các lo i u ; v i các lo i cây l y g như lát hoa, gió tr m, sưa, cây keo, các lo i cây khác như cây mây, tre, lá c ... Trong vư n nhìn không ra ư c nhóm cây nào là cây ch l c. Lo i vư n này thư ng cho thu nh p r t kém. K t qu i u tra cây ăn qu các huy n ngo i thành Hà N i (2001 - 2002) cho th y, h u h t các vư n t p ch cho giá tr s n xu t t 5,6 tri u - 34,7 tri u ng/ha/năm. Trong khi ó thu nh p vư n cây ăn qu ng b ng sông C u Long (theo Nguy n Minh Châu, 2000): - Tr ng nhãn: 60 - 70 tri u ng/ha - Tr ng cam quýt: 100 tri u ng/ha - Tr ng d a: 20 tri u ng/ha - Tr ng xoài: 50 tri u ng/ha - Tr ng s u riêng: 50 - 60 tri u ng/ha. 3. C i t o vư n t p là yêu c u h t s c c p thi t i v i ngư i làm vư n Th c tr ng phát tri n s n xu t cây ăn qu cho th y nhu c u c i t o và v n nâng cao năng su t ch t lư ng s n ph m cây ăn qu hi n nay là r t c n thi t và là m t trong nh ng v n s ng còn nâng cao hi u qu s n xu t trong xu th h i nh p khu v c và qu c t trong m t tương lai không xa c a ngh tr ng cây ăn qu nư c ta. Tình tr ng không ng u v gi ng, quy trình k thu t thâm canh th c hi n không y , vi c chăm bón tuỳ ti n d n n s chênh l ch khá l n v ch t lư ng, s n ph m kém kh năng c nh tranh trên th trư ng trong nư c và xu t kh u. Do ó thu nh p c a ngư i làm vư n s th p, không có i u ki n u tư thâm canh ti p và c bi t s nh hư ng l n n thu nh p hàng năm. 16
Ngư i làm vư n hơn lúc nào h t c n ch ng, s m có k ho ch c i t o vư n t p vư n cây ăn qu nhà mình có năng su t cao, ch t lư ng t t, t yêu c u v sinh an toàn th c ph m tăng thu nh p mang l i hi u qu kinh t cao, c i thi n môi trư ng s ng. Mu n c i t o vư n t p ư c t t ngư i làm vư n c n có: - Hi u bi t v ki n th c chuyên môn c a ngh làm vư n, c th hơn là các i tư ng cây ăn qu tr ng và kinh doanh trong vư n. - Có thông tin kinh t th trư ng v cây ăn qu . - N m ư c ch trương chính sách phát tri n kinh t c a a phương nói chung, nông nghi p và cây ăn qu nói riêng. - Ph i có m t ngu n l c v tài chính nh t nh u tư và c i t o vư n t p. NH NG TI N B K THU T CÓ TH ÁP D NG C I T O VƯ N T P 1. V công tác ch n t o gi ng Công tác ch n t o gi ng cây ăn qu ư c y m nh t ngày thành l p các Vi n: Vi n Nghiên c u Rau Qu (3 - 3 - 1990), Vi n nghiên c u cây ăn qu mi n Nam (9 - 12 - 1997) - ti n thân là Trung tâm cây ăn qu Long nh (thành l p tháng 4 - 1994) và ã có nhi u gi ng m i ra i ph c v k p th i cho yêu c u s n xu t cây ăn qu trong c nư c. Cho n cu i năm 2004 các Vi n nghiên c u cây ăn qu các trang tr i gi ng cây tr ng c a các t nh và thông qua các H i thi trái cây ngon nhi u t nh trong nư c ã ch n t o ư c 29 gi ng cây ăn qu trong ó có 3 gi ng dưa h u, 5 gi ng xoài, 5 gi ng s u riêng, 2 gi ng chôm chôm, 5 gi ng nhãn, 2 gi ng cam quýt, 4 gi ng bư i, 2 gi ng d a, 1 gi ng i (Xem Ph n ph l c) và trong tháng 6 - 7 - 2006 H i ng khoa h c c a B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn ti p t c công nh n chính th c thêm m t s gi ng m i như thanh long ru t Long nh I, cam Valencia 2, các gi ng v i chín s m Bình Khê, Yên Hưng, các gi ng nhãn chín mu n HTM1, PHM99.11, PHM99.2.1, các gi ng d a Cayen Trung Qu c, Cayen Thái Lan... Công tác ch n t o các gi ng m i (cây ăn qu ) ang ư c ti p t c nhi u t nh và ang có nhi u tri n v ng t t. 17
Các ch vư n có th căn c vào yêu c u c th c a mình ch n các gi ng m i ã ư c công nh n c i t o vư n t p c a mình. Song song v i vi c ch n l c các gi ng m i, gi ng g c ghép cũng ư c chú ý phù h p v i các t h p ghép cây ăn qu . Ví d : ng b ng sông C u Long i v i cam quýt dùng g c ghép Citrus Volkameriana, mi n B c: bư i chua, ch p Thái Bình; g c ghép cho v i thi u Thanh Hà dùng h t các gi ng v i chua, v i chín s m, còn g c ghép cho các gi ng nhãn thư ng dùng gi ng nhãn thóc, ho c nhãn nư c. Bình Thu n dùng g c ghép gi ng nhãn a phương ch u nóng, ch u h n làm g c ghép cho nhãn xu ng cơm vàng ã thành công m ra m t tri n v ng m i cho vùng t khô h n vùng duyên h i Nam Trung b . G c ghép cho xoài mi n Nam dùng xoài bư i, xoài cát, xoài canh nông, Vi n nghiên c u cây ăn qu mi n Nam cũng ã s d ng g c ghép cùng gi ng v i m t ghép, mi n B c dùng các gi ng xoài a phương, mác chai... Tuy có nhi u c g ng trong vi c tìm ch n các g c ghép cho các gi ng cây ăn qu ch y u như v a k trên song chương trình gi ng cây tr ng v t nuôi trong 5 năm qua (2001 - 2005) còn chưa chú ý nhi u n g c ghép cho cây ăn qu . 2. V k thu t nhân gi ng Các k t qu nghiên c u ã thu ư c bao g m hoàn thi n quy trình k thu t nhân gi ng các gi ng nhãn, v i, xoài và các cây ăn qu khác b ng phương pháp ghép nêm o n cành cho t l s ng và năng su t vư n cao (Xem Ph n ph l c ( nh)); quy trình k thu t nhân gi ng d a Cayen b ng bi n pháp giâm hom thân và hom nách lá, bi n pháp k thu t hu nh sinh trư ng nâng cao h s nhân gi ng t 1 ch i gi ng sau m t chu kỳ nhân gi ng ã nhân ư c 45 - 50 ch i gi ng có ch t lư ng t t, tiêu chu n tr ng m i. 3. K thu t t o tán, t a cành ã chú ý t o tán, t a cành i v i nhi u lo i cây ăn qu như cam quýt, bư i, xoài, v i, nhãn, táo gai... V i cây xoài, k t qu nghiên c u k thu t c t t a cành ã i u ch nh ư c th i gian ra hoa c a m t s gi ng xoài tr ng các t nh mi n B c, làm ch m th i gian n hoa và tránh ư c cho xoài n hoa vào các tháng mưa m trong mùa xuân làm tăng t l u hoa, u qu . Cách làm c th i v i gi ng xoài GL6: 18
Sau khi thu ho ch qu ti n hành c t cành ( i v i cây 5 tu i). Sau c t cành kho ng 1 tu n các m m ng phía dư i v t c t ng lo t b t ch i. Trong khi ó nh ng cây t nhiên sau khi thu ho ch qu ph i m t g n 1 tháng các m m ng trên cành mang qu v a ư c thu ho ch m i xu t hi n ch i m i. Nh ng cành có nhi u qu v a ư c thu hái, không có kh năng ra l c m i ho c l c m i ch xu t hi n trên nh ng cành này vào t n v xuân năm sau. Th i v c t cành sau khi thu qu ti n hành càng s m càng có l i cho quá trình hình thành và sinh trư ng c a l c, 2 th i v c t s m vào 5/8 và 15/8 cành thu có n 3 t l c. Các th i v sau ó như 25/8, 5/9, 15/9, 25/9 các t l c trên cành thu gi m i. Th m chí th i v c t mu n 25/9 cây ch có kh năng ra 1 t l c m i. Cành m v thu chính là nh ng cành ra hoa, cho qu vào năm sau. Như ta ã bi t cành m v thu ư c hình thành sau khi thu hái qu kh i cây. Trên cành thu thông thư ng có t 1 n 3 t l c. N u s lư ng t l c trên cành thu nhi u thì cành dài, m p, s lư ng lá nhi u và di n tích lá l n. Khi t l c cu i trên cành thu phát tri n y , lá chuy n màu xanh m và nh ng cành này ư c xem là ã thành th c. Sau m t th i gian ng ng sinh trư ng tích lu các ch t h u cơ c n thi t cho quá trình ra hoa, nh ng cành này bư c vào giai o n ra hoa u qu và phát tri n qu . Thí nghi m cho th y c t cành vào 5 - 15/8 cho năng su t qu cao nh t (25 - 26.5kg qu /cây, còn công th c i ch ng không c t ch t 3.37 kg/cây). Chú ý: Sau khi c t cành, các m m ng dư i v t c t ng lo t b t ch i, s ch i này t 5 - 10 ch i. Khi ch i b t dài 5cm c n t a b ch l i2-3 ch i dùng làm cành m . 4. Phân bón và k thu t bón phân Các k t qu v nghiên c u phân bón cho các lo i cây ăn qu nhi t i như xoài cát Hoà L c, d a Cayenne, nhãn tiêu da bò, măng c t, bư i Năm Roi, na dai, thanh long ru t , s u riêng... c a Vi n nghiên c u cây ăn qu mi n Nam cho th y các lo i phân h u cơ, phân vô cơ NPK các lo i phân bón lá (Grow more, Mastergro, Poly-feed...) có tác d ng rõ r t n năng su t và ph m ch t qu . 19
Ví d : v i cây bư i ư ng lá cam 8 tu i trên t phù sa ven sông ng Nai bón 800g N + 500g P2O5 + 700g K2O/cây/năm giúp cây bư i ra nhi u ch i non hơn, cây sinh trư ng m nh hơn, năng su t cao hơn: t 108 qu /cây và năng su t 119.2 kg/cây/năm. So i ch ng bón P: P2O5: K2O là 540 : 540 : 520 s qu ch t 93.5 qu /cây và năng su t 86.8kg/cây/năm. N u c n bi t rõ hơn v t ng cây, xin tìm c trên các k y u khoa h c c a Vi n Nghiên c u cây ăn qu mi n Nam. “K t qu nghiên c u khoa h c và công ngh rau qu ” các năm 2000 - 2001, 2001- 2002, 2002 - 2003. T các k t qu nghiên c u này Vi n Nghiên c u cây ăn qu mi n Nam ã xây d ng công th c phân bón NPK, h u cơ cho thanh long ru t , nhãn tiêu da bò, xoài cát Hoà L c, d a Cayen, măng c t, s u riêng. mi n B c, Vi n Nghiên c u Rau Qu ã có k t lu n v li u lư ng bón phân cho d a Cayen. t hi u qu v năng su t và ch t lư ng cao khi bón 8 - 10gN + 4 - 5gP2O5 + 15 - 20g/K2O/cây. Phun b sung axit Borix n ng 0,2% vào hai th i i m trư c khi n hoa và sau khi n hoa. Năng su t t cao nh t 78.8 - 79.0 t n/ha. Ngoài thí nghi m phân bón cho d a, Vi n còn có các thí nghi m và phân bón cho v i thi u... V phân bón cho cây ăn qu c n xác nh li u lư ng và lo i phân bón d a trên tình tr ng phát tri n c a cây: - Tu i cây: cây càng l n, lư ng phân bón c n tăng - Tình hình sinh trư ng c a cây: cây y u, cành tán lá kém xum xuê thì nên b sung lư ng phân bón nhi u hơn. - Năng su t v trư c: v trư c cho nhi u qu , v sau c n ph i tăng cư ng lư ng phân bón nhi u hơn. Các th i kỳ bón phân cho cây ăn qu : i v i cây ang cho qu , t t nh t chia làm 4 l n trong m t năm: - L n th nh t: Sau khi thu ho ch 20