KỸ THUẬT CHỤP X quang TỬ CUNG VÒI TRỨNG

Chia sẻ: Nguyễn Tuấn Dũng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

836
lượt xem 66
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Là kỹ thuật chụp x quang có chuẩn bị để nghiên cứu tình trạng buồng tử cung và các vòi dẫn trứng, bằng cách bơm thuốc cản quang có iod vào buồng tử cung. * Là phương pháp tốt nhất để khảo sát và đánh giá vòi trứng.1. Mục đích: Đánh giá sự lưu thông của hai vòi trứng và những tổ chức trong buồng tử cung. 2. Chỉ định: Vô sinh nguyên phát hay thứ phát. Các khối u tử cung và buồng trứng. Chẩn đoán tình trạng niêm mạc tử cung, lạc nội mạc tử cung. Chẩn đoán dị dạng tử cung. Xác định vị trí vòng tránh thai....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: KỸ THUẬT CHỤP X quang TỬ CUNG VÒI TRỨNG

KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG CN. Nguyễn Tuấn Dũng Khoa CĐHA Bạch Mai KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 1 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - ĐẠI CƯƠNG CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG MỤC TIÊU * Là kỹ thuật chụp x quang có chuẩn bị để nghiên cứu tình trạng buồng tử cung và các vòi dẫn trứng, bằng cách bơm thuốc cản quang có iod vào buồng tử cung. * Là phương pháp tốt nhất để khảo sát và đánh giá vòi trứng. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 2 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 1
GIẢI PHẪU TỬ CUNG VÒI TRỨNG KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 3 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 1. Mục đích: Đánh giá sự lưu thông của hai vòi trứng và những tổ chức trong buồng tử cung. 2. Chỉ định: - Vô sinh nguyên phát hay thứ phát. - Các khối u tử cung và buồng trứng. - Chẩn đoán tình trạng niêm mạc tử cung, lạc nội mạc tử cung. - Chẩn đoán dị dạng tử cung. - Xác định vị trí vòng tránh thai. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 4 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 2
KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 3. Chống chỉ định: - Đang có thai. - Đang có kinh hoặc ra máu nặng. - Viêm nhiễm sinh dục tiến triển. - Dị ứng với iode KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 5 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - CHUẨN BỊ CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 1. Cán bộ y tế. 2. Phương tiện: 2.1. Thuốc cản quang: - Thuốc cản quang trong dầu Lipiodol ngày nay người ta không dùng nữa). - Thuốc cản quang tan trong nước : Thuốc Telebrix ( 350mg I/ml - dung dịch 65% - chai đóng 50ml) ngày nay hay dùng nhất. - Thuốc sát trùng Bentadine KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 6 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 3
CHUẨN BỊ CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 2.2. Dụng cụ: * Máy x quang không hoặc có tăng sáng. * Thuốc chống sốc, dị ứng, oxy, dịch đẳng trương * Mỏ vịt, nhiều cỡ. * Bộ dụng cụ bơm thuốc cản quang chụp tử cung vòi trứng, có đồng hồ đo áp lực. * Pince kẹp cổ tử cung, Pince sát trùng. * Thước đo buồng tử cung. * Găng tay vô trùng, bông săng vô trùng. * Đèn gù chiếu sáng. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 7 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - HÌNH ẢNH MỘT SỐ DỤNG CỤ KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 8 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 4
CHUẨN BỊ CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 3. Bệnh nhân: - Không có thai (test HCG, siêu âm). - Thời điểm chụp tử cung vòi trứng sau sạch kinh, từ 3 đến 7 ngày. - Không chụp ống tiêu hoá có thuốc cản quang trước khi chụp từ 5 – 8 ngày. - Khám phụ khoa kỹ trước khi chụp tử cung vòi trứng. - Người bệnh được động viên tránh lo âu. - Làm vệ sinh âm đạo 2 ngày trước đó, có thuốc sát khuẩn và trước khi bơm thuốc cản quang. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 9 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - CHUẨN BỊ CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 4. Hồ sơ bệnh án: - Được làm các xét nghiệm cơ bản trước khi chụp. - Kiểm tra kết quả siêu âm để xem có ứ nước vòi trứng hay không ? nhằm đề phòng thủng hoặc chảy khi chụp. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 10 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 5
KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG 1. Vô cảm: Trước khi chụp tử cung vòi trứng 30 phút, có thể tiêm Atropin sunfat 1/4 mg. x 02 ống, tiêm dưới da, để tránh co thắt vòi trứng nhằm tránh chẩn đoán nhầm với tắc vòi trứng. 2. Kỹ thuật: - Bệnh nhân nằm ngửa tư thế sản khoa trên bàn máy thuận tiện cho chụp phim. - Nhớ lắp phim chụp sẵn sàng. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 11 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG Kỹ thuật: - Đặt mỏ vít, lau sạch cổ tử cung( bong gạc) - Cố định cổ tử cung - Đo chiều dài cổ tử cung - Đặt kẹp tử cung - Bơm thuốc: từ từ, bơm hết khoảng 5 phút, áp lực bơm khoảng >60mmHg - Luôn quan sát dưới màn tăng sáng KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 12 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 6
KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 13 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG + Chú ý: bơm chậm và đều tay ( khoảng 60  150 mm Hg ), nếu bệnh nhân kêu đau thì giảm áp lực bơm. + Nếu bệnh vẫn đau thì chụp ngừng bơm và chụp 1 phim xem thuốc qua vòi trứng hay tắc. + Chụp đánh giá niêm mạc: bơm một lượng thuốc vừa đủ ( khoảng 10ml). + Chụp khi đầy thuốc: có thể chụp nhiều phim ở các góc độ khác nhau nhằm đánh giá tổn thương rõ nhất. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 14 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 7
KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 15 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG Kỹ thuật: - Một phim chụp tiểu khung thẳng có đầy thuốc ở buồng tử cung, hai vòi trứng và hình thuốc sang phúc mạc. - Một phim chụp nghiêng, hoặc chếch ( trong trường hợp tử cung lệch hoặc lộn ra sau hay ra trước). - Một phim chụp tháo thuốc khi rút dụng cụ bơm tử cung ra. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 16 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 8
KỸ THUẬT CHỤP TỬ CUNG VÒI TRỨNG - Nếu là thuốc nước thì chụp một phim muộn sau 10 – 15 phút để xem sự khuyếch tán của thuốc vào phúc mạc và sự tháo thuốc hoàn toàn buồng tử cung. Đây là nghiệm pháp Cotte để đánh giá vòi trứng có thông hay tắc. - Nếu thuốc cản quang dầu thì chụp Cotte sau 24 giờ. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 17 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 18 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 9
NHỮNG TAI BIẾN CÓ THỂ GẶP 1. Dị ứng thuốc. 2. Thủng tử cung. 3. Vỡ vòi trứng: do áp lực bơm quá nhanh và mạnh hay vòi trứng ứa nước 4. Nhiễm khuẩn tử cung: muộn (do vô khuẩn) 5. Đau tức nhiều do tử cung co bóp mạnh đẩy thuốc ra. 6. Chảy máu do kẹp cổ tử cung hoặc thước đo lòng tử cung làm chảy máu. 7. Ngoài ra thước đo có thể chọc vào mạch máu hay cơ gây chảy máu. 8. Gây viêm nhiễm tại chỗ. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 19 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CHỤP 1. Buồng tử cung hình tam giác, mỗi cạnh dài khoảng 5cm, nhìn nghiêng có hình quả lê, đổ trước so với ống cổ tử cung. 2. Ống cổ tử cung hình thoi, bờ có khía. 3. Eo: thon nhỏ, dài khoảng 5 - 15mm 4. Vòi: thanh mảnh, dài khoảng 3 -> 4mm KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 20 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 10
MỘT SỐ BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP * Dị dạng: hai buồng, hai sừng, tư thế bất thường * Các u tử cung: poly, u xơ dưới niêm mạc * Sự thoát mạch cản quang vào tĩnh mạch. * Dính buồng tử cung, vòi trứng. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 21 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA Tử cung một sừng Tử cung hai sừng KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - Các u tử cung 22 11
MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA Tắc vòi trứng hai bên Tắc vòi trứng bên phải. Giãn ứ nước vòi trứng bên trái KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 23 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA Tắc vòi trứng bên phải. Giãn ứ nước vòi trứng bên trái Sự thoát mạch cản quang vào tĩnh mạch KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 24 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 12
ƠN Ơ MM CÁ N XI KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 25 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP TUYẾN VÚ CN. Nguyễn Tuấn Dũng KHOA CĐHA - BV Bạch Mai KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 26 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 13
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN TUYẾN VÚ Có nhiều phương pháp chẩn đoán hình ảnh các bệnh lý tuyến vú như: - Phương pháp chụp X quang tuyến vú. - Phương pháp siêu âm vú. - Chụp cộng hưởng từ tuyến vú. - Phương pháp nhiệt ký. - Phương pháp chụp đồng vị phóng xạ.... KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 27 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - PHƯƠNG PHÁP TỰ KHÁM TUYẾN VÚ - Thông thường bệnh nhân tự khám thấy có bất thường thì đi khám Bác sĩ. 1 2 - Những tổn thương 3 4 thường nằm ở vị trí 1/4 trên ngoài bầu vú. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 28 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 14
NHỮNG CHỈ ĐỊNH + Chụp X quang vú là một phương pháp tốt để phát hiện các bệnh vú. Chụp X quang vú đặc biệt có giá trị đối với các khối u không sờ thấy được trên lâm sàng. + Để khẳng định một chẩn đoán lâm sàng đã xác định + Để hỗ trợ cho các trường hợp chẩn đoán lâm sàng + Để chẩn đoán loại trừ các trường hợp ung thư vú không triệu chứng KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 29 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - NHỮNG CHỈ ĐỊNH + Giúp cho sinh thiết vú được chính xác hơn. + Chụp X quang vú là phương tiện giúp cho việc theo dõi lâu dài.. + Chụp X quang vú là phương pháp tốt để đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị bảo tồn . + Tầm soát ung thư tuyến vú. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 30 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 15
KỸ THUẬT CHỤP VÚ QUY TRÌNH CHỤP TUYẾN VÚ - Bệnh nhân sẽ ngồi trước máy chụp, đặt vú của mình lên một mặt phẳng, sau đó sẽ có một tấm plastic phẳng và trong đè lên bên trên để ép chặt vú của bệnh nhân. việc ép chặt tuyến vú nhằm những mục đích sau : + Giữ chặt tuyến vú, tránh bị nhòe ảnh khi chụp. + Giúp dàn mỏng tuyến vú ra như thế mô tuyến vú sẽ quan sát được nhiều hơn KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 31 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP VÚ 1. Chụp tư thế trên dưới: - Nghĩa là chùm tia X sẽ đi từ trên xuống dưới, xuyên qua tuyến vú. - Trước tiên ta nâng bờ dưới vú lên sao cho rãnh dưới vú nằm cao nhất. - Tuyến vú trải ngang trên giá, kéo vú ra phía trước xa thành ngực càng tốt và bắt đầu ép. - Tay cùng bên vú chụp buông thõng bên hông, tay đối diện đưa ra trước. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 32 16
HÌNH ẢNH MÔ TẢ TƯ THẾ KỸ THUẬT KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 33 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP VÚ 2. Chụp tư thế bên: - Nghĩa là chùm tia X sẽ đi từ một bên qua, từ trái sang phải hoặc ngược lại tùy theo vú bên nào. - Tư thế này bổ xung do tổn thương bị chồng trên tư thế trên dưới. - Giúp xác định vị trí của các tổn thương không sờ thấy, trước khi sinh thiết hay định vị phẫu thuật. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 34 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 17
KỸ THUẬT CHỤP VÚ 2. Chụp tư thế bên: - Tư thế Trong ngoài bệnh nhân ngồi đối diện máy, khung chu U xoay 900. Góc trên ngoài của phim nằm trong vùng nách, cánh tay tựa trên cát xét. - Tư thế ngoài trong thì bờ cát xét nằm dọc theo đường giữa hai vú, cánh tay bên vú chụp để song song với bờ trên của bộ phận ép. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 35 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - HÌNH ẢNH MÔ TẢ TƯ THẾ KỸ THUẬT KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 36 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 18
KỸ THUẬT CHỤP VÚ 3. Chụp tư thế chếch bên: - Chùm tia đi chếch từ góc trên ngoài của vú xuống tới phim. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 37 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP VÚ MLO (Chếch giữa 2 bên): Từ 30- 60 + Yêu cầu: Thấy tối đa tổ chức tuyến vú. Phần lớn cơ ngực trải dài tới đường sau núm vú, thấy lớp mỡ sau tuyến. + Ưu điểm: 1/4 Trên ngoài tuyến được thể hiện toàn bộ. + Nhược điểm: Khó xác định chính xác vị trí tổn thương (1 tổn thương ở phía trên film có thể nằm ở 1/4 ngoài vú. 1 tổn thương ở dưới phim có thể ở 1/4 trên trong vú). ép không được chặt, có thể có nếp da vùng nách trên phim. KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 38 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 19
HÌNH ẢNH MÔ TẢ TƯ THẾ KỸ THUẬT KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 39 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - KỸ THUẬT CHỤP VÚ 4. Tư thế chụp tiếp tuyến: - Tư thế này có lợi trong việc xác định các vôi hóa nghi ngờ dưới da. - Vị trí vôi vi hóa trong da hoặc mô dưới da cho phép hướng tới bản chất lành tính. - Một chỉ định khác là các U sờ được nhưng trên phim XQ vú U bị che khuất bởi mô tuyến dày xung quanh KTV. Nguyễn Tuấn Dũng - Khoa 40 CĐHA - Bệnh Viện Bạch Mai - 20