Kỹ thuật nguội Chương 5 : Ren và Tarô

Chia sẻ: Hung Nhat | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

144
lượt xem 156
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ren hình thành nhờ chuyển động xoắn ốc đều trên một đường sinh , khi đường sinh đó quay đều quanh một hình trụ có đường kính d

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật nguội Chương 5 : Ren và Tarô

Ch ¬ng 5: ren v tar« 5.1: § êng ren xo¾n èc ® îc h×nh thμnh nh thÕ nμo? H·y nãi chñng lo¹i vμ t¸c dông c¸c lo¹i ren th êng dïng? 5.1.1: Kh¸i niÖm vÒ ® êng ren xo¾n èc: - NÕu trªn h×nh trô trßn cã ® êng kÝnh lμ d, ta lÊy mét miÕng giÊy h×nh tam gi¸c vu«ng ABC cã c¹nh ®¸y AB lμ chu vi h×nh trô (d), cã chiÒu dμi b»ng d, chiÒu cao BC=P, ta ®em quÊn lªn h×nh trô ®ã th× c¹nh huyÒn AC sÏ vÏ thμnh ® êng xo¾n èc trªn mÆt trô trßn, nÕu trªn bÒ mÆt trô trßn ®ã ta dùa theo ® êng xo¾n èc gia c«ng thμnh r·nh th× h×nh trô ®ã sÏ h×nh thμnh lªn ren, nh (h×nh5-1 thÓ hiÖn). C P A d d B H×nh 5-1: Sù h×nh thμnh ® êng ren. Ren h×nh thμnh nhê chuyÓn ®éng xo¾n èc ®Òu trªn mét ® êng sinh, khi ® êng sinh ®ã quay ®Òu quanh mét h×nh trô cã ® êng kÝnh d, nÕu ® êng sinh lμ mét ® êng th¼ng song song víi trôc quay cña h×nh trô, th× cã ® êng xo¾n èc trô. Cßn nÕu ® êng sinh lμ mét ® êng th¼ng c¾t trôc quay, th× cã ® êng xo¾n èc nãn. VËy: Mét ® êng bao (h×nh tam gi¸c, h×nh thang, cung trßn …) chuyÓn ®éng xo¾n èc trªn mÆt trô hoÆc mÆt c«n sÏ t¹o thμnh mét bÒ mÆt th× ® îc gäi lμ ren. 5.1.2: Ren th êng dïng ® îc ph©n lo¹i nh sau: - C¨n cø theo h×nh d¹ng pr«fin th× ren ® îc chia lμm nhiÒu lo¹i: ren tam gi¸c, ren vu«ng, ren thang,ren r¨ng c a, ren cung trßn, ren b¸n nguyÖt, ren ®Þnh vÞ, ren gãc vu«ng…., ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh 5-2). - C¨n cø theo vÞ trÝ th× ren ® îc chia lμm hai lo¹i: ren ngoμi vμ ren trong. - C¨n cø theo h íng xo¾n th× ren ® îc chia lμm hai lo¹i: ren ph¶i vμ ren tr¸i, nh (h×nh 5-3) thÓ hiÖn. §Æt ®øng bul«ng, ren tõ tr¸i qua ph¶i lªn cao dÇn, lμ ph¶i(®ai èc vÆn vμo theo chiÒu kim ®ång hå), ren tõ ph¶i qua tr¸i cao dÇn, tøc lμ ren tr¸i(®ai èc vÆn vμo ng îc chiÒu kim ®ång hå). - C¨n cø theo sè ®Çu mèi th× ren ® îc chia lμm hai lo¹i: ren mét ®Çu mèi vμ ren nhiÒu ®Çu mèi. Ngoμi ren th êng dïng ra ng êi ta cßn ph©n lo¹i theo bÒ mÆt vμ theo c«ng dông: - C¨n cø theo h×nh d¹ng bÒ mÆt th× ren ® îc chia lμm hai lo¹i: ren trô vμ ren c«n. - C¨n cø theo c«ng dông th× ren ® îc chia lμm ba lo¹i: ren l¾p siÕt, ren truyÒn ®éng vμ ren chuyªn dïng. - C¨n cø theo tiªu chuÈn th× ren ® îc chia lμm hai lo¹i: ren tiªu chuÈn vμ ren kh«ng tiªu chuÈn. - Theo hÖ thèng ren th× ren ® îc chia lμm ba lo¹i: ren hÖ mÐt, ren hÖ anh vμ ren èng(trô), ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh 5-4). http://www.ebook.edu.vn 136
H×nh 5-2: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô; c) Ren hÖ mÐt; d) Ren hÖ Anh; e) Ren èng(hÖ anh) H×nh 5-3: ph ¬ng ph¸p ph©n biÖt ren tr¸i, ren ph¶i. http://www.ebook.edu.vn 137
H×nh 5-4: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vμ hÖ mÐt. 5.1.3: T¸c dông cña c¸c lo¹i ren th êng dïng lμ: - Ren tam gi¸c lμ lo¹i ren th«ng dông nhÊt, cã ®é kÝn khÝt cao, th êng ® îc sö dông trong c¸c kÕt cÊu ren vÝt, trong bu l«ng, ªcu, c¸c èng thñy lùc, nót ren ë c¸c van tr ît - Ren vu«ng vμ ren thang th êng ® îc dïng trong c¸c c¬ cÊu truyÒn ®éng nh c¸c vÝt me hμnh tinh, vÝt bμn dao cña m¸y c«ng cô, vÝt n©ng cña m¸y, vÝt me c¸i cña m¸y tiÖn ren, vÝt me t¶i, may Ðp, vÝt me trong ªt« nguéi……. - Ren r¨ng c a th êng dïng trong c¸c c¬ cÊu chÞu lùc lín theo mét h íng nh m¸y nÐn d¹ng c¬ khÝ hay thñy lùc, c¸c lo¹i kÝch …….. - Ren cung trßn th êng ® îc dïng trong c¸c mãc nèi toa tμu, nèi c¸c ® êng èng n íc lín… 5.2: H·y nãi tªn vμ ký hiÖu c¸c bé phËn cña ren: 5.2.1: Tªn c¸c bé phËn cña ren gåm: - D¹ng r¨ng: tøc lμ d¹ng mÆt c¾t ren cã ® îc khi bæ c¾t ren cã d¹ng tam gi¸c, d¹ng vu«ng, d¹ng h×nh thang, d¹ng h×nh trßn vμ d¹ng r¨ng c a. - Pr«fin ren: lμ ® êng bao cña mÆt c¾t ren n»m trong mÆt ph¼ng ®i qua trôc ren. - Gãc pr«fin ( ): lμ gãc gi÷a hai c¹nh kÒ cña pr«fin. - § êng kÝnh ngoμi (d): Tøc lμ ® êng kÝnh lín nhÊt cña ren hay cßn gäi lμ ® êng kÝnh danh nghÜa (lμ ® êng kÝnh ®Ønh r¨ng ®èi víi ren ngoμi, lμ ® êng kÝnh ®¸y r¨ng ®èi víi ren trong). - § êng kÝnh trong (d1): Tøc lμ ® êng kÝnh nhá nhÊt cña ren (lμ ® êng ®¸y r¨ng ®èi víi ren ngoμi, lμ ® êng kÝnh ®Ønh r¨ng ®èi víi ren trong). - § êng kÝnh trung b×nh (d2): Tøc lμ ® êng kÝnh h÷u hiÖu cña ren (trªn ® êng sinh cña ® êng kÝnh trung b×nh, ®é réng cña r¨ng b»ng 1/2 b íc ren). http://www.ebook.edu.vn 138
- Sè ®Çu (hay cßn gäi lμ sè ®Çu mèi) (Z): Tøc lμ sè l îng ® êng xo¾n èc trªn mét ren. - B íc ren (P) : Tøc lμ kho¶ng c¸ch h íng trôc gi÷a hai ®iÓm t ¬ng øng cña hai r¨ng l©n cËn. - Hμnh tr×nh dÉn ®éng (S): Tøc lμ kho¶ng c¸ch di chuyÓn theo h íng trôc cña mét ®iÓm trªn ren khi ®iÓm ®ã quay mét vßng theo xo¾n èc, hμnh tr×nh dÉn ®éng cña ren mét ®Çu b»ng b íc ren (S=P), hμnh tr×nh dÉn ®éng cña ren nhiÒu ®Çu b»ng b íc ren nh©n víi sè ®Çu (S=Z.P). - Gãc mÆt c¾t ren ( ): Tøc lμ gãc kÑp gi÷a hai mÆt bªn cña h×nh r¨ng ren ( ren tam gi¸c quèc tÕ lμ 600,ren tam gi¸c hÖ anh lμ 550). - ChiÒu cao ren (h): lμ kho¶ng c¸ch tõ ®Ønh ren tíi ch©n ren. - B íc xo¾n (Ph): lμ kho¶ng c¸ch theo chiÒu trôc gi÷a hai c¹nh cïng mét phÝa cña hai pr«fin ren kÒ nhau trªn cïng mét mÆt xo¾n. - B íc xo¾n ® êng èc(Px): lμ kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®Ønh ren liªn tiÕp cïng trªn mèi nèi ren theo ® êng xo¾n èc ® îc ®o theo ph ¬ng song song víi ® êng trôc cña c¸c ren Px=P.Z (víi ren mét ®Çu mèi, ta cã Px=P). - Gãc n©ng cña ren( ): lμ gãc t¹o bëi tiÕp tuyÕn cña ® êng xo¾n èc (trªn h×nh trô trung b×nh) víi mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi trôc cña ren: tg =Px/ .d2. - Ch©n ren: lμ bÒ mÆt ®¸y nèi c¸c c¹nh cña hai ren kÕ nhau. Ch©n ren ngoμi lμ trªn ® êng kÝnh phô, ch©n ren trong lμ trªn ® êng kÝnh chÝnh. - §Ønh ren : lμ bÒ mÆt trªn cïng nèi hai c¹nh cña ren. §Ønh ren ngoμi lμ trªn ® êng kÝnh chÝnh, ®Ønh ren trong lμ trªn ® êng kÝnh phô. - MÆt ren : lμ bÒ mÆt cña ren nèi ®Ønh víi ®¸y ren. - ChiÒu s©u ren : lμ kho¶ng c¸ch gi÷a ®Ønh vμ ®¸y ren ® îc ®o vu«ng gãc víi trôc. - Gãc xo¾n(gãc dÉn): lμ gãc t¹o gi÷a ren vμ mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi trôc ren.(thÓ hiÖn ë h×nh 5-5). d d2 ChiÒu dμy ren d d1 §Ønh d h P Ch©n H×nh 5-5: C¸c bé phËn ren vÝt http://www.ebook.edu.vn 139
5.2.2: Ký hiÖu cña ren: - Ký hiÖu cña ren hÖ mÐt lμ M(cã tiÕt diÖn lμ tam gi¸c ®Òu víi gãc ë ®Ønh lμ 600 ), tiÕp sau lμ trÞ sè ® êng kÝnh, cßn ®èi víi ren b íc nhá th× ghi thªm trÞ sè cña b íc ren nhá, ® îc ®o b»ng mm, vÝ dô: M16 biÓu thÞ ®©y lμ ren hÖ mÐt b íc lín (th êng b íc ren lμ 2(mm) theo tiªu chuÈn) cã ® êng kÝnh ngoμi lμ 10mm; M14 2 biÓu thÞ ®©y lμ ren hÖ mÐt cã ® êng kÝnh ngoμi lμ 14mm, b íc ren lμ 2(mm). + Víi ren h×nh thang: vÝ dô: T32 10/2 – 3 tr¸i, biÓu thÞ ®©y lμ ren h×nh thang xo¾n tr¸i ® êmg kÝnh ngoμi lμ 32mm, hμnh tr×nh dÉn ®éng lμ 10mm, sè ®Çu lμ 2, cÊp chÝnh x¸c lμ 3;Tr36 6 cÊp 2, biÓu thÞ ®©y lμ ren h×nh thang mét ®Çu mèi mμ ® êng kÝnh ngoμi lμ 36mm, b íc ren lμ 6mm, cÊp chÝnh x¸c lμ 2. + Víi ren h×nh r¨ng c a: vÝ dô: S70 10, biÓu thÞ ®©y lμ ren h×nh r¨ng c a mμ ® êng kÝnh ngoμi lμ 70mm, b íc ren lμ 10mm; RC 80 16 cÊp 2, biÓu thÞ ®©y lμ ren h×nh r¨ng c a mμ ® êng kÝnh ngoμi lμ80mm, b íc ren lμ 16mm, cÊp chÝnh x¸c lμ 2. + Víi ren trßn cña khÝ cô quang häc: vÝ dô: Th 12 1,5 LH, biÓu thÞ ®©y lμ ren xo¾n tr¸i cña ren trßn cña khÝ cô quang häc mμ ® êng kÝnh lμ 12mm, b íc ren lμ 1,5mm. + Víi ren trßn cña thiÕt bÞ ®iÖn: vÝ dô:A70, biÓu thÞ ®©y lμ ren trßn cña thiÕt bÞ ®iÖn mμ ® êng kÝnh ngoμi lμ 70mm. - Ký hiÖu cña ren hÖ anh lμ Ren(cã tiÕt diÖn lμ tam gi¸c c©n víi gãc ë ®Ønh lμ 55 0), tiÕp theo lμ sè vßng ren trªn sè tÊc Anh hay cßn gäi lμ ® êng kÝnh cña èng tÝnh theo tÊc Anh vÝ dô: Ren 1/4” biÓu thÞ ®©y lμ ren hÖ Anh cã 4 vßng ren trªn mét tÊc Anh (inch=25,4mm), Ren1/2 ” biÓu thÞ ®©y lμ ren hÖ Anh cã 2 vßng ren trªn mét tÊc Anh. + Víi ren h×nh èng trô trßn: vÝ dô: ¤ 2 ” biÓu thÞ ®©y lμ ren èng mμ ® êng kÝnh cña èng lμ 2 tÊc Anh; G 1/2” biÓu thÞ ®©y lμ ren èng trô trßn mμ ® êng kÝnh cña èng lμ 1/2” tÊc Anh. + Víi ren h×nh èng c«n: vÝ dô: ¤C 3/4’’ biÓu thÞ ®©y lμ ren èng c«n 550 mμ ® êng kÝnh cña èng lμ 3/4 tÊc Anh; R 2/4’’ biÓu thÞ ®©y lμ ren èng c«n 550 mμ ® êng kÝnh cña èng lμ 2/4 tÊc Anh; C 3/4” biÓu thÞ ®©y lμ ren èng c«n 550 mμ ® êng kÝnh cña èng lμ 3/4 tÊc Anh. 5.3: CÊu t¹o cña tar« c¾t ren trong vμ lμm thÕ nμo x¸c ®Þnh ® êng kÝnh lç ®Ó tar« ? 5.3.1: CÊu t¹o cña tar« c¾t ren trong: - Tar« gåm 3 phÇn: + Chu«i: Th êng gia c«ng vu«ng ®Ó l¾p tay quay. + Cæ ® îc ghi c¸c ký hiÖu ® êng kÝnh ren, lo¹i tar«. + Bé phËn c«ng t¸c: §Çu c¾t, phÇn söa ®óng. + Tar« chia thμnh tõng bé, mçi bé cã 2 ®Õn 3 chiÕc: I dïng ®Ó tar« th«, II dïng ®Ó tar« trung b×nh, III dïng ®Ó tar« tinh.C¸c ta r« trong bé tar« cã kÝch th íc kh¸c nhau. §Ó x¸c ®Þnh lo¹i tar«(th«, trung b×nh, tinh) trong bé tar« ng êi ta kh¾c v¹ch trßn trªn chu«i hoÆc ghi c¸c sè hiÖu t ¬ng øng I, II, III. + Tar« thø nhÊt (th«) cã mÆt v¸t 3-4 vßng ren hít ®i 60% kim lo¹i. + Tar« thø hai (trung b×nh) cã mÆt v¸t víi 3 vßng ren hít ®i 30% kim lo¹i. + Tar« thø ba (tinh) cã mÆt v¸t 12% víi 2 vßng ren hít ®i 10% kim lo¹i dïng ®Ó hiÖu chuÈn ren, ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh 5-6) http://www.ebook.edu.vn 140
H×nh 5-6: CÊu t¹o cña tar« c¾t b»ng tay 5.3.2: X¸c dÞnh ® êng kÝnh lç ®Ó tar«: - Khi gia c«ng b»ng tar« th× chñ yÕu gia c«ng ren theo tiªu chuÈn, nhÊt lμ lç ren cã ® êng kÝnh trung b×nh vμ nhá, khi gia c«ng tr íc tiªn cÇn gia c«ng lç, mμ ®Ó c¾t ® îc ren b»ng tar« th× ® êng kÝnh lç ®Ó tar« ph¶i lín h¬n ® êng kÝnh ch©n ren, nÕu ® êng kÝnh lç kh«ng lín h¬n th× sÏ x¶y ra hiÖn t îng chÌn Ðp m¹nh, g©y nhiÖt lín, phoi kim lo¹i bÞ ch¶y rÎo b¸m vμo c¸c l ìi c¾t cña tar«. Khi ®ã ren ® îc t¹o ra rÔ bÞ søt mÎ, tar« rÔ bÞ kÑt vμ g·y, hiÖn t îng trªn x¶y ra cμng lín ®èi víi vËt liÖu gia c«ng cμng dÎo, dai, cßn nÕu ® êng kÝnh lç ®Ó tar« mμ lín qu¸ so víi ® êng kÝnh ch©n ren th× lç t¹o ra khi tar« sÏ cã chiÒu cao n©ng lªn ren kh«ng ®¹t yªu cÇu, cho nªn ® êng kÝnh lç ®Ó c¾t ren cho tõng lo¹i ren víi tõng lo¹i vËt liÖu kh¸c nhau cho trong c¸c b¶ng 5-1 5-3, còng cã thÓ tÝnh ® êng kÝnh lç ®Ó c¾t ren b»ng tar« ta cßn dùa vμo vËt liÖu vμ ® îc tÝnh theo c«ng thøc sau ®©y: Trong tr êng hîp kh«ng cã b¶ng tra, mμ ®Ó tÝnh ® îc ® êng kÝnh lç (d) ta cã thÓ x¸c ®Þng theo c«ng thøc: d D- P Trong ®ã : d lμ ® êng kÝnh lç cÇn c¾t (mm); D lμ ® êng kÝnh ren(mm); P lμ b íc http://www.ebook.edu.vn 141
ren(mm).® îc thÓ hiÖn trªn (h×nh 5-7,h×nh 5-8). C«ng thøc th êng tÝnh ® êng kÝnh lç ®Ó c¾t ren b»ng tay d D- 0,57P. + §èi víi vËt liÖu thÐp vμ vËt liÖu kim lo¹i cã tÝnh dÎo th× ta cã c«ng thøc sau: d D- P + §èi víi vËt liÖu gang vμ vËt liÖu kim lo¹i gißn th× ta cã c«ng thøc sau: d D- (1,05P-1,1P) 1 + §èi víi ren hÖ Anh: d (® êng kÝnh ngoμi (cm)×7-1) inch. 64 + §èi víi c«ng thøc tÝnh ren èng th× ta cã c«ng thøc: d kÝch th íc danh nghÜa cña ren +7/32 inch(víi ®¬n vÞ lμ inch). Trong ®ã: d lμ ® êng kÝnh lç ®Ó c¾t ren trong(mm); D lμ ® êng kÝnh lín cña ren trong (mm); p lμ b íc ren(mm). H×nh 5-7: Tar« lç ren trªn ®ai èc H×nh 5- 8: TiÕn hμnh c¾t ren http://www.ebook.edu.vn 142
B¶ng 5-4:® êng kÝnh mòi khoan lç ®Ó tar« ren quèc tÕ(mm) § êng B íc § êng kÝnh mòi § êng B íc § êng kÝnh mòi kÝnh Ren P khoan d kÝnh ren P khoan d ren D ren D Gang, ThÐp Gang, ThÐp, ®ång Gang cã ®ång gang cã thau, ThÓ rÌn thau, thÓ ®óc ®ång ®óc ®ång ®ång ®á thanh ®ång ®á, thanh tÊm Ðp tÊm Ðp líp líp 0,4 1,6 1,6 2 11,8 12 2 0,25 1,75 1,75 14 1,5 11,4 12,5 1 12,9 13 0,45 2,05 2,05 2,5 0,35 2,15 2,15 2 13,8 14 0,5 2,5 2,5 16 1,5 14,4 14,5 3 0,35 2,65 2,65 1 14,9 15 0,7 3,3 3,3 2,5 15,3 15,5 4 0,5 3,5 3,5 2 15,8 16 0,8 4,1 4,2 18 1,5 16,4 16,5 5 0,6 4,5 4,5 1 16,9 17 1,0 4,9 5,0 2,5 17,3 17,5 6 0,75 5,2 5,2 2 17,8 18 1,25 6,6 6,7 20 1,5 18,4 18,5 8 1,0 6,9 7 1 18,9 19 0,75 7,1 7,2 2,5 19,3 19,5 1,5 8,4 8,5 2 19,8 20 1,25 8,6 8,7 22 1,5 20,4 20,5 10 1,0 8,9 9 1 20,9 21 0,75 9,1 9,2 3 20,7 21 1,75 10,1 10,2 2 21,8 22 1,5 10,4 10,5 24 1,5 22,4 22,5 12 1,25 10,6 10,7 1 22,9 23 1 10,9 10,1 B¶ng 5-2:® êng kÝnh mòi khoan ®Ó khoan lç c¾t ren èng trô trßn, ren hÖ http://www.ebook.edu.vn 143
Anh. Ren hÖ anh Ren èng trô trßn § êng kÝnh mòi khoan(mm) § êng Sè Gang ThÐp , § êng Sè kÝnh R¨ng ®óc, gang, kÝnh R¨ng § êng ren trªn ®ång ®óc ren trªn kÝnh (in) mçi thanh, cã (in) mçi khoan in ®ång thÓ (in) (mm) thau rÌn 3/16 24 3,8 3,9 1/8 28 8,8 1/14 20 5,1 5,2 1/4 19 11,7 5/16 18 6,6 6,7 3/8 19 15,2 3/8 16 8 8,1 1/2 14 18,6 1/2 12 10,6 10,7 3/4 14 24,4 5/8 11 13,6 13,8 1 11 30,6 3/4 10 16,6 16,8 11 4 11 39,2 3 7/8 9 19,6 19,7 18 11 41,6 1 8 22,3 22,5 11 2 11 45,1 11 8 7 25 25,2 11 4 7 28,2 28,4 11 2 6 34 34,2 13 4 5 39,5 39,7 2 41 2 45,3 45,6 B¶ng 5-3:® êng kÝnh mòi khoan ®Ó khoan lç tr íc khi c¾t ren èng c«n. http://www.ebook.edu.vn 144
Ren èng c«n 550 Ren èng c«n 600 § êng Sè § êng § êng Sè § êng kÝnh R¨ng kÝnh kÝnh r¨ng kÝnh hiÖu trªn mòi tiªu mçi mòi chuÈn mçi khoan chuÈn in khoan (in) (in) (mm) (in) (mm) 1/8 28 8,4 1/8 27 8,6 19 1/4 19 11,2 1/4 18 11,1 3/8 14 14,7 3/8 18 14,5 1/2 14 18,3 1/2 14 17,9 3/4 11 23,6 3/4 14 23,2 1 11 29,7 1 11 1 2 29,9 11 4 11 38,3 11 4 11 1 2 37,9 11 2 11 44,1 11 2 11 1 2 43,9 2 11 55,8 2 11 1 2 56 5.4:Ta r« lμ g× ? chän dung dÞch khi tar« nh thÕ nμo ? 5.4.1: Kh¸i niÖm vÒ tar«: - Qu¸ tr×nh dïng mòi tar« ®Ó c¾t ren trong cho lç s½n cña chi tiÕt gia c«ng th× ® îc gäi lμ tar«, ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh5-9). H×nh5-9: Qu¸ tr×nh tiÕn hμnh c¾t. http://www.ebook.edu.vn 145
5.4.2: Chän dung dÞch khi tar«: - Khi tar« cÇn chó ý t íi dung dÞch c¾t ®Ó gi¶m mßn háng mòi tar«, n©ng cao chÊt l îng gia c«ng. Khi tar« trªn chi tiÕt thÐp ,dïng dÇu ®Ëu lμm dung dÞch c¾t lμ t ¬ng ®èi tèt, hoÆc dïng 50 0 0 dÇu ®Ëu nμnh céng víi 50 0 0 dÇu m¸y cao tèc 5# , còng cã thÓ dïng dung dÞch nhò hãa hoÆc 20 0 0 paraphin clo hãa (chlorinated paraffin) céng víi 80 0 0 dÇu m¸y cao tèc 5#. Khi tar« trªn ®ång thanh hoÆc ®ång thau(vμng) nãi chung dïng dÇu c¶i t ¬ng ®èi tèt; tar« m¸y cã thÓ dïng dung dÞch nhò hãa nång ®é 10 0 0 - 20 0 0 . Khi tar« trªn ®ång ®á hoÆc hîp kim nh«m th× dïng dÇu háa lμm dung dÞch c¾t, sö dông mòi tar« nÐn Ðp cã thÓ dïng dÇu m¸y cao tèc 5# lμm dung dÞch c¾t. Khi tar« trªn chi tiÕt gang, nãi chung kh«ng cÇn dïng dung dÞch c¾t, nÕu cÇn th× dïng dÇu háa lμ tèt nhÊt, khi tar« m¸y cã thÓ dïng dung dÞch nhò hãa nång ®é10 0 0 -20 0 0 . 5.5: Lμm thÕ nμo c¨n cø vμo vËt liÖu chi tiÕt gia c«ng ®Ó x¸c ®Þnh gãc tr íc phÇn c¾t ren cña mòi tar«. - Gãc tr íc cña mòi tar« m¸y hoÆc thñ c«ng theo tiªu chuÈn th êng lμ 80– 100. §Ó thÝch hîp víi vËt liÖu chi tiÕt gia c«ng kh¸c nhau, gãc tr íc cã thÓ t¨ng hoÆc gi¶m cho thÝch hîp. Chän gãc tr íc nh b¶ng 5-4, B¶ng 5-4: Chän gãc tr íc mòi tar«. VËt liÖu gia c«ng Gãc tr íc VËt liÖu gia c«ng Gãc tr íc §ång thanh ®óc 00 ThÐp c¸cbon võa 100 Gang 50 ThÐp c¸cbon thÊp 150 ThÐp cøng 50 ThÐp kh«ng rØ 150 -200 §ång thau 100 Nh«m vμ hîp kim 200 -300 Nh«m silic 5.6: Mμi gãc v¸t phÇn c¾t cña mòi tar« cã t¸c dông g×? - Cã nh÷ng mòi tar« ë bé phËn c¾t gät cã mμi thμnh gãc v¸t l ìi 100 -150 ® îc thÓ hiÖn nh (h×nh 5-10). Môc ®Ých lμ ®Ó phoi tho¸t ra theo bÒ mÆt s¾p gia c«ng ®Ó tr¸nh hiÖn t îng bÞ chÌn Ðp m¹nh, phoi kim lo¹i bÞ nãng ch¶y b¸m cña tar« g©y søt mÎ, rÔ bÞ kÑt cho tar«. Nh vËy kh«ng nh÷ng cã thÓ phßng ngõa phoi ch¹y qua lç ren ®· gia c«ng, nhê thÕ n©ng cao ® îc ®é nh½n cña ren mμ cßn cã thÓ tr¸nh ® îc g·y mòi tar« do x¶ phoi kh«ng th«ng, t¾c phoi g©y nªn. nh ng lo¹i mòi tar« nμy kh«ng thÝch hîp víi lç kh«ng suèt. http://www.ebook.edu.vn 146
H×nh5- 10: Bμn ren gãc l ìi v¸t 5.7 : Mòi tar« r·nh xo¾n cã u ®iÓm g× ? - §Æc ®iÓm chñ yÕu cña mòi tar« r·nh xo¾n lμ r·nh mòi l ìi c¾t cã gãc xo¾n èc t ¬ng ®èi lín. Do ®ã: so víi mòi tar« phæ th«ng, cã u ®iÓm sau: Do kh«ng gian chøa phoi cña r¶nh xo¾n lín mμ l¹i cã thÓ kiÓm so¸t chiÒu x¶ phoi, cho nªn x¶ phoi thuËn lîi, ®Æc biÖt lμ khi c¾t ren lç s©u, lç kh«ng suèt vμ gia c«ng vËt liÖu cã ®é dÎo nh thÐp c¸cbon thÊp, thÐp kh«ng rØ, kim lo¹i mμu, th× u ®iÓm nμy cμng næi râ. R·nh xo¾n cã thÓ lμm t¨ng gãc tr íc lμm viÖc cña mòi tar«, lμm cho bÒ mÆt ren cã ®ä nh½n bãng t ¬ng ®èi tèt, ®ång thêi còng gi¶m m«men xo¾n khi tar«. §èi víi lç ren cã kÕt cÊu ®Æc biÖt, nh ®ai èc t¸c hîp, lç cã r·nh then vμ cã miÖng khuyÕt, sö dông mòi tar« r·nh xo¾n cã thÓ tiÕn hμnh c¾t gät liªn tôc, æn ®Þnh vμ thu ® îc chÊt l îng ren t ¬ng ®èi tèt. 5. 8: §Æc ®iÓm cña mòi tar« kiÓu c¸n Ðp lμ g× ? - Khi tar« kiÓu c¸n Ðp lμ th«ng qua c¸n Ðp lμm cho kim lo¹i sinh ra biÕnd¹ng dÎo, nhê thÕ mμ gia c«ng ren thÝch hîp víi hîp kim ®ång vμ hîp kim nh«m cã c êng ®é t ¬ng ®èi thÊp, ®é dÎo t ¬ng ®èi tèt, còng thÝch hîp víi vËt liÖu ®é cøng thÊp, ®é dÎo lín nh thÐp kh«ng rØ, thÐp c¸c bon thÊp. Ren gia c«ng b»ng mòi tar« kiÓu nÐn Ðp sÏ cã ®é bãng nh½n bÒ mÆt cao, thí sîi kim lo¹i cña ren kh«ng bÞ ®øt, vμ cã thÓ t¹o nªn líp cøng nguéi dμy mÞn ë bÒ mÆt. Do ®ã mμ n©ng cao ® îc c êng ®é vμ tÝnh chÞu mμi cña ren. - §Ønh r¨ng cña mòi tar« kiÓu nÐn Ðp cã d¹ng cung trßn, cã thÓ chÞu ®ùng phô t¶i t¨ng liªn tôc. ThÝ nghiÖm chøng tá sau khi liªn tôc nÐn Ðp hai ngμn lç ren, ®Ønh cña mòi tar« míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn mßn, tuæi thä sö dông cña nã b»ng kho¶ng 10 lÇn mòi tar« phæ th«ng. 5.9: Lμm sao phßng ngõa lo¹n lén r¨ng ren khi tar«? - Tr íc tiªn cÇn c¨n cø vËt liÖu chi tiÕt gia c«ng ®Ó chän ® êng kÝnh lç gèc hîp lý. NÕu tar« thñ c«ng, khi b¾t ®Çu lùc hai tay ph¶i ®Òu vμ ph¶i chó ý kiÓm tra ®é http://www.ebook.edu.vn 147
vu«ng gãc gi÷a mòi tar« víi bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng, kh«ng ® îc chê ®Õn lóc ® êng ren bÞ lÖch råi míi söa ch÷a. Khi tar« mòi thø hai th× tr íc tiªn ph¶i dïng tay xo¾y vμo lç ren råi míi dïng tay ®ßn ®Ó tar«. Khi tar« trªn vËt liÖu dai ph¶i t íi dung dÞch c¾t, trong qu¸ tr×nh tar« ph¶i th êng xuyªn quay ng îc l¹i ®Ó lμm cho phoi vì vôn, tho¸t phoi ra ngoμi. §ång thêi ph¶i th êng xuyªn kiÓm tra t×nh h×nh bμi mßn mòi tar« b»ng ®¸ mμi dÇu hoÆc b¸nh mμi. 5.10: Mμi söa mòi tar« nh thÕ nμo? - Sau khi phÇn c¾t cña mòi tar« bÞ mßn(nÕu mÎ r¨ng hoÆc mÎ mét phÇn tr íc bé PhËn c¾t th× tr íc tiªn mμi hÕt phÇn háng) cã thÓ dïng l ìi b¸nh mμi ®Ó mμi dao mÆt sau cña phÇn c¾t, nh (h×nh 5-11) thÓ hiÖn. Khi mμi l ìi, tr íc tiªn ph¶i lμm cho gãc xiªn phÇn c«n trßn vμ chiÒu dμi bé phËn c¾t cña c¸c l ìi c¾t ph¶i chÝnh x¸c vμ thèng nhÊt, ®ång thêi chó ý kh«ng lμm ®ông háng l ìi dao cña ® êng dao, sau ®ã dïng ®¸ dÇu mμi bãng mÆt dao sau. L ìi s¾c bé phËn hiÖu chuÈn cña mòi tar« bÞ cïn, cã thÓ dïng ®¸ mμi ®Çu trô ®Ó mμi söa dao mÆt tr íc. Khi mμi söa, b«i mét Ýt dÇu nhên lªn ®¸ mμi ®Çu, cÇm ®¸ mμi ch¾c ch¾n, chó ý kh«ng lμm cho l ìi nhän cña r¨ng thμnh gãc trßn, nhá. Mμi xong, röa s¹ch mòi tar«. NÕu miÖng l ìi bÞ mßn háng qu¸ lín, cã thÓ dïng tay cÇm gi÷ mòi tar«, mμi söa mÆt dao tr íc b»ng c¸ch mμi d¹ng tÊm máng trªn m¸y mμi c«ng cô. Tr íc khi mμi söa cÇn ® a s¸t b¸nh mμi vμo gãc c¹nh mét bªn r¨ng dao tar« ®Ó söa trßn khi mμi söa mÆt tr íc cña r¨ng dao, ph¶i b¶o ®¶m gãc tr íc ® îc söa phï hîp víi yªu cÇu, nh (h×nh 5-12) thÓ hiÖn. Khi mμi ph¶i cho dung dÞch lμm nguéi ®Ó phßng ngõa l ìi dao bÞ non. H×nh 5-11: mμi söa mÆt dao H×nh5-12: mμi söa mÆt dao sau mòi tar« tr íc mòi tar« 5.11: Lμm thÕ nμo phßng ngõa mòi tar« bÞ g·y? - §Ó phßng ngõa mòi tar« bÞ g·y, cÇn c¨n cø vμo vËt liÖu gia c«ng mμ chän ® êng kÝnh lç khoan tr íc hîp lý. NÕu ® êng kÝnh lç khoan tr íc qu¸ nhá, l îng c¾t qu¸ lín http://www.ebook.edu.vn 148
sÏ dÔ lμm mòi tar« bÞ g·y, lç ren ® îc gia c«ng b»ng tar« dÔ bÞ nghiªng lμm cho ®é chÝng x¸c cña ren gi¶m lμm cho rÊt dÔ g·y tar«. Ngoμi ra nÕu ® êng kÝnh ren lín th× m«men xo¾n sÏ rÊt lín lμm cho ®Ï g·y tar«. Khi tar«, cÇn kiÓm tra trong lç ren cã c¸t, t¹p chÊt kh«ng, vμ cÇn chän tay quay tar« hîp lý; nãi chung kh«ng nªn dïng c¬lª di ®éng ®Ó quay vÆn, nh»m tr¸nh sinh ra m«men xo¸y qu¸ lín hoÆc lùc sö dông kh«ng ®Òu g©y g·y mòi tar«. Khi tar« cÇn chän dung dÞch c¾t thÝch hîp, vμ th êng xuyªn quay ng îc ®Ó x¶ phoi. §ång thêi ph¶i kÞp thêi quan s¸t hoÆc dïng th íc gãc kiÓm tra t×nh h×nh vu«ng gãc gi÷ mòi tar« vμ bÒ mÆt chi tiÕt, tr¸nh ®Ó mòi tar« bÞ lÖch khiÕn mét bªn chÞu lùc qu¸ lín. Khi tar« lç kh«ng suèt tr íc tiªn ph¶i kiÓm tra ®é s©u cña lç, ®¸nh dÊu ®é s©u lç lªn mòi tar«, vμ chó ý lμm s¹ch phoi kÞp thêi. 5.12: Lμm thÕ nμo lÊy mòi tar« g·y trong lç ren? - Sau khi tar« bÞ g·y, phÇn g·y lé ra ngoμi lç th× dïng k×m vÆn ra hoÆc ®ôc nhän ®Ó bÈy nhÑ ra. NÕu phÇn g·y n»m trong lç, cã thÓ dïng c¸i rót xo¾n tù chÕ ®Ó lÊy ra, nh (h×nh 5-13) thÓ hiÖn. ®èi víi mòi tar« khã lÊy ra cã thÓ dïng ph ¬ng ph¸p hμn h¬i hoÆc hμn ®iÖn, hμn mét cÇn uèn hoÆc ®ai èc lªn mòi tar« bÞ g·y, ®Ó xoay vÆn nã ra, nh (h×nh 5-14). NÕu dïng c¸c ph ¬ng ph¸p nh vËy vÉn kh«ng lÊy mòi g·y ra ® îc, cã thÓ dïng tia löa ®iÖn ®Ó lμm vì vôn mòi g·y hoÆc lμm non(ram) mòi tar« bÞ g·y råi khoan lÊy ra (nÕu chi tiÕt gia c«ng cho phÐp lμm non). H×nh 5-13: Dïng c¸i rót xo¾n ®Ó lÊy bμn ren g·y ra. H×nh 5-14: Dïng ph ¬ng ph¸p hμn ®Ó lÊy bμn ren g·y ra. http://www.ebook.edu.vn 149
5.13: § êng kÝnh c©y trßn cÇn ren ® îc x¸c ®Þnh nh thÕ nμo vμ c¸c b íc tiÕn hμnh c¾t ren ngoμi b»ng tay? 5.13.1: X¸c ®Þnh ® êng kÝnh c©y trßn cÇn ren: - Qu¸ tr×nh dïng bμn ren ®Ó gia c«ng ren ngoμi trªn bÒ mÆt chi tiÕt h×nh trô trßn th× gäi lμ ren. § êng kÝnh c©y ren (chi tiÕt trô trßn) cã thÓ tra b¶ng 5-5. B¶ng 5-8: X¸c ®Þnh ® êng kÝnh c©y trßn(mm) Ren hÖ phæ th«ng Ren hÖ Anh Ren èng trô trßn § ê B íc § êng kÝnh § ê § êng kÝnh § ên § êng kÝnh ng ren c©y trßn cÇn ng c©y trßn c¸n g ngoμi cña kÝnh ren ren kÝnh èng ren § ên § ên kÝnh § ê § ên ren § ê § ê g g ren ng g (ins) ng ng kÝnh kÝnh kÝnh kÝnh kÝnh kÝnh nhá lín (ins) nhá lín nhá lín nhÊt nhÊt nhÊt nhÊt nhÊt nhÊt M6 1 5,8 5,9 1/4 5,9 6 1/8 9,4 9,5 M8 1,25 7,8 7,9 5/16 7,4 7,6 1/4 12,7 13 M10 1,5 9,75 9,85 3/8 9 9,2 3/8 16,2 16,5 M12 1,75 11,75 11,9 1/2 12 12,2 1/2 20,5 20,8 M14 2 13,7 13,85 - - - 5/8 22,5 22,8 M16 2 15,7 15,85 5/8 15,2 15,4 3/4 26 26,3 M18 2,5 17,7 17,85 - - - 7/8 29,8 30,1 M20 2,5 19,7 19,85 3/4 18,3 18,5 1 32,8 33,1 M22 2,5 21,7 21,85 7/8 21,4 21,6 11/8 37,4 37,7 M24 3 23,65 23,8 1 24,5 24,8 11/4 41,4 41,7 M27 3 26,65 26,8 11/4 30,7 31 13/8 43,8 41,1 M30 3,5 29,6 29,8 - - - 11/2 47,3 47,6 M36 4 35,6 35,8 11/2 37 37,3 - - - M42 4,5 41,55 41,75 - - - - - - M48 5 47,5 47,7 - - - - - - M52 5 51,5 51,7 - - - - - - M60 5,5 59,5 59,7 - - - - - - M64 6 63,5 63,7 - - - - - - M68 6 67,5 67,7 - - - - - - Th«ng th êng ® êng kÝnh trôc tr íc khi c¾t ren nhá h¬n ® êng kÝnh ngoμi cña ren tõ 0,1-0,2(mm). Trôc cÇn c¾t ren 5 ® îc kÑp th¼ng gãc trªn ªt« ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh 5- 15), phÇn nh« ra cña trôc trªn m¸ ªt« 4 nªn ë trong kho¶ng 20-25(mm), th êng dμi h¬n mét Ýt so víi chiÒu dμi ren cÇn c¾t. §Ó dÉn h íng cho bμn ren, ®Çu trôc khi tiÖn ® îc v¸t gãc. Khi thao t¸c, dïng hai tay cÇm tay quay 2 trong cã l¾p bμn ren 1 ®Æt c©n ®èi trªn chi tiÕt ®Ó tr¸nh c¾t ren bÞ lÖch, võa Ên võa quay http://www.ebook.edu.vn 150
H×nh 5-15: C¾t ren ngoμi b»ng bμn ren 1-bμn ren ;2- tay quay;3- £t«; 4-miÕng ®Öm. theo chiÒu ren cho ®Õn khi t¹o ra ® îc mét vμu vßng ren th× dïng hai tay quay bμn ren vμo tõ mét ®Õn hai vßng råi quay ng îc l¹i kho¶ng nöa vßng ®Ó bÎ phoi khi c¾t. § êng kÝnh c©y ren cã thÓ tÝnh theo c«ng thøc kinh ngiÖm d íi ®©y: § êng kÝnh c©y trßn cÇn ren = d - 0,13.P Trong ®ã: d: lμ ® êng kÝnh lín ren ngoμi(mm). P: lμ b íc ren(mm). 5.13.2: C¸c b íc tiÕn hμnh c¾t ren ngoμi b»ng tay: - ChuÈn bÞ ph«i: §¶m b¶o vÒ ® êng kÝnh. § êng kÝnh cña ph«i ph¶i nhá h¬n ® êng kÝnh ngoμi cña ren c¾t tõ 0,1- 0,2(mm)(ph«i kh«ng cã vÈy s¾t, vÕt gØ). - ChuÈn bÞ dông cô c¾t: Bμn ren, tay quay bμn ren. - ChuÈn bÞ dung dÞch tr¬n nguéi(®Çu nhít), ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh 5-16, h×nh5-17 vμ h×nh5-18) H×nh 5-16: Bμn ren vμ ph«i http://www.ebook.edu.vn 151
H×nh 5-17: Bμn ren trßn kiÓu ®iÒu chØnh vμ tay quay. H×nh 5-18:Bμn ren: a) Bμn ren liÒn; b)Bμn ren xÎ r·nh; c) Bμn ren ghÐp. - TiÕn hμnh c¾t ren: http://www.ebook.edu.vn 152
+ §o chiÒu dμi cña phÇn ren ® îc c¾t. + V¸t c¹nh ë ®Çu mót cña ph«i(vª c«n ®Çu). + Chän bμn ren tïy theo lo¹i ren. + KÑp chÆt ph«i th¼ng ®øng trªn ªt« sao cho phÇn ph«i nh« khái má kÑp ªt« lín h¬n chiÒu dμi phÇn c¾t ren tõ 20-25(mm). + B«i dÇu vμo ®Çu mót cña ph«i. + §Æt bμn ren vμo tay vÆn vμ kÑp chÆt b»ng vÝt. + §Æt bμn ren vμo ®Çu mót cña ph«i cÇn c¾t ren, lßng bμn tay ph¶i Ên lªn bμn ren. Tay tr¸i quay tay quay theo chiÒu kim ®ång hå cho tíi khi phÇn c«n dÉn vμo cña bμn ren c¾t vμo ph«i, sau ®ã quay tay quay b»ng c¶ hai tay, cø sau 1-2 vßng l¹i quay l¹i nöa vßng ®Ó bÎ phoi. CÇn b«i tr¬n phÇn lμm viÖc cña bμn ren b»ng dÇu. + Lau s¹ch ren b»ng giÎ lau vμ kiÓm tra chÊt l îng cña ren b»ng calÝp ren vßng(®ai èc). B íc ren ® îc kiÓm tra b»ng th íc ®o ren. §ã lμ mét bé c¸c t©m d ìng ® îc chÕ t¹o theo pr«fin ren, ® îc thÓ hiÖn ë (h×nh5-19). H×nh 5-19: Qu¸ tr×nh tiÕn hμnh c¾t ren ngoμi b»ng tay. 5.14: Khi ren cÇn l u ý nh÷ng ®iÓm g×? - Khi ren, cÇn c¨n cø vμo vËt liÖu ®Ó chän dÞch nhên lμm ngu«i thÝch hîp nh»m cao ®é bãng s¹ch cña ® êng ren. §ång thêi ph¶i th êng xuyªn quay ng îc ®Ó lμmg·y phoi, kÞp thêi ®Èy ra, tr¸nh do kÑt phoi lμm háng bμn ren. http://www.ebook.edu.vn 153
Trong qu¸ tr×nh ren, cÇn th êng xuyªn kiÓm tra vμ hiÖu chØnh bμn ren, kh«ng nªn chê bμn ren bÞ lÖch míi buéc ph¶i söa. § êng kÝnh c©y trßn cÇn ren cña tar« kh«ng nªn qu¸ lín ®Ó tr¸nh lμm xêm x íc ® êng ren do l îng c¾t gät qu¸ lín. Gãc v¸t ë ®Çu c©y trßn còng ph¶i ®Òu ®Æn, ®Ó tr¸nh bÞ lÖch khi võa b¾t ®Çu ren, khiÕn r·nh ren bªn n«ng bªn s©u. Ngoμi ra, lùc hai tay khi ren thñ c«ng ph¶i ®Òu nhau. 5.15: Lμm thÕ nμo mμi söa bμn ren? - Khi bμn ren kh«ng lín, cã thÓ dïng ®¸ mμi ®Çu h×nh trô ®Ó mμi mÆt dao tr íc cña bμn ren. Khi bÞ mßn nghiªm träng th× ph¶i dïng b¸nh mμi h¬i nhá (b¸nh mμi h×nh trô) mμi söa mÆt tr íc. Sau khi mμi söa xong ph¶i röa s¹ch bμn ren. Bé phËn hiÖu chØnh cña bμn ren bÞ mßn, dïng ®¸ mμi d¹ng phiÕn máng ®Ó c¾t råi theo ® êng r·nh, lîi dông vÝt ®iÒu chØnh ë hai bªn r·nh ®Ó lμm thu nhá ® êng kÝnh (ph¹m vi thu nhá trong kho¶ng 0,1 0,25 (mm) ®Ó kh«i phôc kÝch th íc nh cò. Bμn ren ® îc chia lμm nhiÒu lo¹i: bμn ren trßn, bμn ren ghÐp, bμn ren chuyªn dïng(®Ó c¾t c¸c èng ren). http://www.ebook.edu.vn 154