Kỹ thuật nuôi đế đạt hiệu quả cao

Chia sẻ: Mao Nguyen | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

362
lượt xem 89
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dế là một loài côn trùng ăn hại lá rất mạnh. Để tiến hành nuôi với số lượng lớn, quy trình nuôi phải khép kín thành từng khu hoặc tại các hộ gia đình, có quản lý chặt chẽ, không để chúng trốn chạy ra ngoài làm ảnh hưởng đến cây trồng xung quanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật nuôi đế đạt hiệu quả cao

Dế là một loài côn trùng ăn hại lá rất mạnh. Để tiến hành nuôi với số lượng lớn, quy trình nuôi phải khép kín thành từng khu hoặc tại các hộ gia đình, có quản lý chặt chẽ, không để chúng trốn chạy ra ngoài làm ảnh hưởng đến cây trồng xung quanh. Khi chọn con giống: Dế bố và dế mẹ phải to, khoẻ mạnh, không bị sây sát (đủ râu, đủ chân, cánh không dị tật) và màu sắc tươi sáng. Tùy theo phương tiện nuôi là xô, khay hay dụng cụ khác mà số lượng dế giống cần nhiều hay ít. Thông thường nếu nuôi trong xô có dung tích 45 lít cần 20 con dế cái và 10 con dế đực hoặc hơn (tỷ lệ cái và đực là 2:1). Chọn dế bố mẹ tốt là khâu rất quan trọng vì nó sẽ quyết định sản lượng cũng như chất lượng dế giống cũng như dế thịt sau này. Dụng cụ nuôi dế có thể dùng xô, khay, thau, chậu có nắp đậy. Trước khi dùng, phải rửa sạch bằng nước xà phòng và phơi khô. Nắp xô, khay được đục nhiều lỗ nhỏ tạo điều kiện thông thoáng. Thức ăn cho dế có thể dùng cám thực phẩm cho gà hay cám thực phẩm cho cá, chim. Ở trong cám đã có đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho dế. Nên cho dế ăn thức ăn trong ngày. Ngoài ra, còn có thể dùng cà rốt, dưa hấu, rau cải, củ đậu, cỏ tươi... Kỹ thuật nuôi dế [25 - Jun - 2008 ::: minhquan] Nhiều nước, nhất là các nước ở Châu Á coi một số loại côn trùng là món ăn ngon. Ở nước ta các loại côn trùng như cào cào, châu chấu, dế, tằm, sâu chit, nhộng tằm, rươi. là những loại côn trùng được dùng làm món ăn, một số nơi được coi là món ăn quý. Với loài dế cũng có nhiều giống như: dế ché, dế cơm to con, thân màu nâu đen, hai chân sau to có màu nâu sẩm. Trong tự nhiên có rất nhiều loại dế như: dế ta, dế mèn, dế cơm, dế mọi, dế chó, dế dũi… Sau đây, chúng tôi xin giới thiệu kỹ thuật nuôi dế ta. I. Giống và đặc điểm giống Vóc dáng: Dế ta có kích thước trung bình với chiều dài cơ thể khoảng 2cm. Dế ta có 3 màu đặc trưng như: đen huyền, đỏ hoe và vàng nghệ. Tập tính sinh hoạt và môi trường sống: Trong tự nhiên, dế ta sinh trưởng, phát triển và sinh sản quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào mùa mưa. Dế ta có bản tính hung hăng, nhưng lại thích sống theo bầy đàn, môi trường sống rất đơn giản, không cầu kỳ, có thể ở hang hay trong những đám cỏ khô… nên có thể tổ chức chăn nuôi công nghiệp,
nhưng phải đảm bảo chuồng trại nuôi dế tương tự như môi trường thiên nhiên hoang dã. Môi trường sống tự nhiên, dế sẽ ít dịch bệnh, ít tốn công chăm sóc. Dế leo trèo rất giỏi và có thể nhảy xa chừng nửa mét. Đặc biệt, tối đến dế có thể bay xa hàng mét… Tuổi thọ: Tuổi thọ của các loại dế khác nhau. Tuổi thọ của dế ta trung bình là 4 tháng. Thức ăn: Chủ yếu là rau, cỏ, củ, quả, trái cây, mầm cây, côn trùng nhỏ và bột ngũ cốc các loại… Dế ít uống nước, nhưng phải thường xuyên có đủ nước sạch và mát cho dế uống tự do. Sinh trưởng, phát dục: Trong suốt quá trình sinh trưởng, phát triển dế ta trải qua 4 lần lột xác. Sau mỗi lần lột xác dế ta lớn nhanh hơn. Từ lúc nở ra cho đến khoảng 45 ngày tuổi là đã có thể xuất bán. Từ ngày thứ 45 trở đi dế phát triển cánh. Hai tháng tuổi dế đã thành thục sinh dục và có thể ghép đôi giao phối cho sinh sản. Với chiều dài cơ thể khoảng 2cm, nặng khoảng 800-1.000 con/kg. Sinh sản: 60 ngày tuổi dế đã trưởng thành và bắt đầu sinh sản. Thời kỳ sinh sản của dế ta diễn ra quanh năm. Khi trưởng thành chúng cất tiếng gáy “tè tè” rất êm tai để mời gọi bạn tình. Dế mái có biểu hiện động dục (thích gần dế đực) trước lúc đẻ khoảng 15 ngày. Khi đẻ dế mái tìm đến những chỗ đất tơi xốp và ẩm để đẻ trứng, mỗi lần đẻ vài trăm trứng. Dế mới nở có màu đen, một tháng tuổi mới thể hiện màu đặc trưng của dế, hai tháng tuổi thì dế ta đã trưởng thành. Giá trị và thị trường: Nhiều nước, nhất là các nước ở châu Á coi một số loại côn trùng là món ăn ngon. Ở nước ta các loại côn trùng như dế, cào cào, châu chấu, sâu chít, nhộng tằm, rươi, bọ xít, bọ cạp, bọ hung, sâu đục thân, kiến… là những loại côn trùng phổ biến trên các loại cây trồng, chỉ cần nghe tên thôi cũng làm cho nhiều người “ghê sợ”. Thế nhưng, trong những nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng côn trùng có rất nhiều tác dụng bổ ích đối với con người, đặc biệt có thể sử dụng chúng như những món ăn thuộc hàng “đặc sản”. Một số món ăn từ dế: Trước khi chế biến các món ăn từ dế, cần rút ruột, bóp bụng dế để bỏ ruột phân, rửa sạch sau đó mới chế biến. Dế có thể chế biến được nhiều món như chiên giòn, chiên bơ, lăn bột, kho tiêu, xào mì, trộn gỏi, rim mặn, lẩu... ăn cùng với bánh phồng tôm, bánh tráng hoặc cuốn bánh tráng với rau sống là những món ăn đặc sản từ dế. Hiện nay, dế là một trong những món ăn được các nhà hàng, quán nhậu tiêu thụ rất mạnh với giá 250.000- 300.000 đồng/kg. II. Kỹ thuật chăm sóc, nuôi dưỡng dế Chọn giống: Chọn dế giống bố mẹ là tơ mới biết gáy, dế mái chưa sinh sản, to, khỏe mạnh nhất trong đàn, không dịch bệnh, dị tật (đủ râu, chân…). Chuồng trại: Cao ráo, yên tĩnh, thoáng mát có mái che mưa che nắng, xung quanh có lưới đề phòng mèo, chuột bắt dế, có rãnh nước đề phòng kiến xâm nhập gây hại cho dế… + Chuồng nuôi và thiết bị chăn nuôi: - Chuồng nuôi: Chuồng nuôi có thể là xô, thau, khay, chậu… có nắp đậy nhưng phải đảm bảo yên tĩnh, thoáng mát. Nắp đậy, có thể là cái lồng bàn hoặc nắp xô đục nhiều lỗ tạo thông thoáng, ban ngày mở ra, chiều tối đậy lại
để phòng tránh dế bay đi và mèo, chuột bắt dế… Trước khi nuôi phải rửa sạch, phơi khô chuồng nuôi và trang thiết bị phục vụ chăn nuôi dế. Tùy theo phương tiện và điều kiện nuôi mà bố trí số lượng nuôi hợp lý. Nuôi dế giống bố mẹ (ép đẻ) trong xô có dung tích 40-50 lít thì thả 20 dế cái, 10 dế đực. Trong xô 80-80 lít thì thả 30 dế cái và 15 dế đực… - Thiết bị chăn nuôi: Rế tre, máng đẻ, máng thức ăn, nước uống cho dế đơn giản, có thể dùng vỏ nghêu, hoặc làm bằng xi măng, đồ sành sứ kích thước không quá lớn nhằm hạn chế dế con té chết (đường kính khoảng 10-15 cm, dày khoảng 1,5-2,0 cm, sâu khoảng 0,5-1,0 cm). Trong chuồng nuôi, có rế tre (rế để xoong nồi đường kính 15-20 cm) hay vỉ tre, rế có lỗ nhỏ (dày) nuôi dế con mới nở đến 25 ngày tuổi, loại thưa nuôi tiếp theo đến thu hoạch. Xô loại 45 lít xếp khoảng 10 rế, xô 80 lít thì 15 rế. Rế xếp chồng lên nhau tạo khoảng trống để máng đẻ, máng thức ăn, nước uống cho dế. Đất dùng trong máng đẻ là đất sạch, tơi xốp, ẩm vừa phải, có độ dày 3 - 4 cm (có thể dùng đất sạch trộn với xơ dừa xay). Không dùng đất có kiến, đất bị nhiễm hóa chất độc hại... Trên cùng phủ một lớp cỏ cho dế ăn, ở, sinh trưởng phát triển và sinh sản… Thức ăn: Thức ăn chủ yếu của dế là cỏ, cám hỗn hợp (thường dùng cám gà con), nên xay cám thành bột cho dế ăn, bảo quản nơi khô ráo, không mua nhiều một lúc dễ bị mốc. Cho ăn thêm rau xanh, cải ngọt, cà rốt, củ sắn, cỏ tươi... Có thể cho dế ăn thêm miếng dưa hấu (nhớ cắt bỏ phần ruột đỏ), lấy phần sát vỏ, không để nhiều. Cần lưu ý thức ăn chỉ ăn trong ngày, còn dư phải bỏ, không cho dế ăn mầm đậu các loại, chúng sẽ bị rụng râu, chân mà chết. Dế mỗi ngày một trưởng thành, nên lượng thức ăn ngày càng tăng lên tùy thuộc vào sức ăn của dế. Hàng ngày nước được phun sương để giữ ẩm và cho dế uống. Chăm sóc nuôi dưỡng: + Chăm sóc nuôi dưỡng dế sinh sản: - Thả giống: Theo tỷ lệ 1 trống/2 mái. Xô nhựa nhỏ thả 15 dế trống và 30 dế mái vừa mới trưởng thành. Xô nhựa lớn 80 lít có thể thả 25 dế trống và 50 dế mái. - Đẻ trứng: Sau khi thả giống 2-3 ngày dế đẻ trứng vào máng đẻ. Dấu hiệu dế sắp đẻ: Dế mái thường thụt lùi và chọc cây kim nhọn sau đuôi xuống đáy xô. Lúc này ta đặt máng đẻ vào là dế leo lên đẻ ngay (trong máng đẻ đã để sẵn đất sạch tơi xốp và đủ ẩm). Khi dế có dấu hiệu sắp đẻ ta đặt máng đẻ vào xô nuôi dế bố mẹ hàng đêm cho dế đẻ. Cứ sau mỗi đêm máng đẻ được lấy ra đưa đi ấp, tối đến đưa máng mới vào xô nuôi để dế đẻ tiếp. Mỗi đêm 30 con dế mẹ có thể đẻ hàng nghìn trứng vào máng đẻ. Dế chỉ đẻ trong vòng hai tháng là thải loại. Dế rất nhát, vì vậy ta nên để máng đẻ vào buổi tối. Mỗi tối để vào một máng đẻ, sáng hôm sau lấy máng đẻ ra để vào xô ấp trứng ở một khu vực khác. - Ấp trứng: Xô ấp trứng được thiết kế như sau:
Bỏ một lớp đất xốp vào đáy xô, cao khoảng 1cm, rộng khoảng 3cm. Để 3 máng trứng vào chính giữa xô, phủ lên một lớp cỏ mỏng, mỗi ngày phun nước 1- 2 lần để giữ ẩm. Hoặc trước khi cho máng trứng vào xô ấp trứng, ta chuẩn bị hai khăn bông vuông (loại khăn lạnh lau mặt ở các nhà hàng), nhúng nước ướt rồi đặt dưới đáy thùng ấp, sau đó đặt máng trứng trên khăn ướt và dùng khăn ướt thứ hai đã nhúng nước đậy lên máng trứng để giữ độ ẩm. Sau khi đã làm xong các việc nói trên đậy nắp thùng lại. Cứ 3-4 ngày, thay khăn ướt một lần để giữ độ ẩm. Nhiệt độ cần cho trứng nở khoảng 25-30oC (nhiệt độ phòng). Sau 8-12 ngày là dế nở. Khi thấy dế đã nở hết, ta lấy khay đẻ ra khỏi xô ấp và chuyển dế con vào xô ương nuôi riêng. Để dế đẻ nhiều và dế con khỏe mạnh, cần lưu ý: Vệ sinh chuồng nuôi và thiết bị chăn nuôi sạch sẽ, khô ráo, máng thức ăn phải được che đậy, tránh nước gây nấm mốc... Sau đó, để máng đẻ vào đáy xô lệch sang một bên, bên kia để một máng thức ăn, một máng nước, úp chồng rế lên, phủ lên rế một ít cỏ tươi. Phun nước dạng sương lên cỏ tươi mỗi ngày 1-2 lần tạo nhiệt độ trong xô 25-30oC. Sau khi dế đẻ một ngày, chuyển máng trứng sang thùng ấp và đặt máng đẻ khác vào trong xô nuôi. Có thể dùng thùng các-tông loại dày hoặc khay nhựa có kích thước 60 x 40 x 20 cm để ấp trứng, mỗi thùng có thể để 8-10 máng trứng. Thùng ấp phải kín, có nắp đậy (dùng lưới muỗi), theo dõi hàng ngày, tránh kiến gây hại… + Ương nuôi dế con: Dế con mới nở, ta chuyển sang ương nuôi riêng trong xô nhựa, trung bình khoảng 1.000 con/xô 80 lít. Lúc này ta để thức ăn của gà con xay nhuyễn vào cho dế mới nở ra ăn, ngày 2-3 lần và bỏ vào xô nuôi một lớp cỏ tươi non cho dế con trú ẩn và nhấm nháp. Mỗi ngày tiếp tục phun nước 1-2 lần để giữ ẩm và cho dế uống. Ương nuôi dế con đến 20 ngày ta chuyển sang nuôi dế thịt thương phẩm. + Nuôi dế thịt thương phẩm: Đặt rế, máng thức ăn, nước uống, phủ cỏ tươi như nuôi dế đẻ nhưng số lượng nhiều hơn (400-500 con với xô 80 lít, 300 con ở xô 45 lít). Chăm sóc và phun nước ngày 1-2 lần, tránh nước đọng, ẩm mốc trong xô, tránh để thức ăn tồn dư, ẩm ướt, hôi mốc và không để máng đẻ trong xô nuôi như nuôi dế đẻ. Ngoài ra, có thể làm chuồng nuôi dế bằng xi măng, kích thước một ô rộng 1 m x dài 1,2 m x cao 0,5 m, mặt tường nhẵn tránh dế bò ra, che đậy bằng lưới phía trên, nuôi 1.000 con/m2. Chuồng xây xong cần ngâm nước cho hết chất xi măng. Xung quanh chuồng làm rãnh nước tránh kiến, côn trùng xâm hại… Chồng vào 25 rế, tạo khoảng không cho dế. Cũng cần chăm sóc như nuôi trong xô, chú ý phun nước (dạng sương) 2-3 lần/ngày. Thức ăn tinh cho ăn hàng ngày, thức ăn thô xanh rau, củ, quả các loại thì 2-3 ngày mới cho ăn một lần, nhưng chỉ ăn trong ngày, thức ăn còn dư phải bỏ. Riêng cỏ xanh có thể 2-3 ngày mới cho ăn và thay mới một lần. Dế con được 20 ngày, chuyển qua nuôi dế thịt thương phẩm khoảng 45 ngày thì có thể thu hoạch (800-1.000 con được 1 kg), xuất bán thịt hoặc tuyển chọn dế tơ làm giống nuôi đến 60 ngày thì cho phối giống sinh sản. Chú ý: Dế sắp trưởng thành tối đến thường hay bay đi kiếm ăn và hoạt động tình dục... Vì vậy, chiều tối ta nên đậy nắp xô lại sáng sớm mới mở ra cho thoáng mát.
Thu hoạch: Dùng vợt nylon nhỏ thu hoạch, cho vào thùng giấy cùng với rế, cỏ tươi di chuyển xa dế không chết. Có thể đông lạnh sau khi rửa sạch dế bằng nước sạch hoặc nước muối 2% và cho vào khay đông lạnh. Chăm sóc nuôi dưỡng dế đơn giản, ít vốn, ít dịch bệnh, dễ thực hiện mang lại hiệu quả kinh tế cao, ai cũng có thể nuôi được. Phòng và trị bệnh: Với phương châm phòng bệnh là chính, thực hiện tốt chương trình 3 sạch: ở sạch, ăn sạch, uống sạch. Đặc biệt, khi thời tiết hoặc môi trường sống thay đổi, cần phải vệ sinh, chăm sóc nuôi dưỡng thật tốt để tăng cường sức đề kháng, chống stress gây hại cho dế… Dế ta thường hay bị một số bệnh, nhất là bệnh đường ruột. Bệnh đường ruột: - Nguyên nhân: Có thể do mật độ quá cao, chuồng nuôi quá nóng ẩm hoặc chuồng nuôi bị nước đổ vào lẫn phân, thức ăn gây ô nhiễm môi trường hoặc thức ăn bị ôi mốc, nước uống lẫn phân, dơ bẩn, mất vệ sinh… - Triệu chứng: Dế đang ăn uống, khỏe mạnh bình thường, đột ngột bỏ ăn chỉ uống nước rồi yếu dần, râu gãy ngang, phân nước trắng đục, 7-10 ngày sau thì dế chết. Bệnh này rất dễ lây lan sang những con ở cùng một xô, rất khó trị. - Phòng và trị bệnh: Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Phòng bệnh là chính bởi khi chúng ta phát hiện ra triệu chứng thì đã muộn. Tốt nhất nên giữ gìn vệ sinh chuồng nuôi sạch sẽ, khô ráo, thoáng mát, thức ăn, nước uống phải thay rửa hàng ngày… Địa chỉ mua bán dế: - Trại dế Thanh Tùng, ấp Bến Đò 2, xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi, TP HCM. ĐT: 08 7 961753. - Trại dế Huỳnh Như, 4/21, ấp 2, xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn, TP HCM. ĐT: 08 7 114150. - Trại dế Tấn Tài, Địa chỉ: 56/5 KP1, Chương Dương, Thủ Đức, TP.HCM. ĐT: 0919. 285183… KS. ĐẶNG TỊNH (NNVN) Kỹ thuật nuôi dế Cập nhật : 19/08/2008 09:52
Hiện nay các món ăn chế biến từ dế đang được nhiều người ưa thích và coi là món "đặc sản". Để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của Hội viên Câu lạc bộ khuyến nông phường Quyết tâm và nhiều bạn đọc trong tỉnh; vừa qua, chúng tôi có dịp trao đổi với ông Nguyễn Lân Hùng – chuyên gia của chương trình Nông nghiệp – Đài Truyền hình Trung ương, ông Đào Thái Hoà thôn Ngọc Trì, xã Bình Định, huyện Lương tài tỉnh Bắc Ninh và Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Nguyên để có những tài liệu cơ bản về kỹ thuật chăn nuôi Dế; sau đây xin trân trọng giới thiệu kỹ thuật nuôi Dế cùng bạn đọc: 1. Đặc điểm sinh học của Dế Dế thuộc loại côn trùng ăn tạp và phát triển rất nhanh, từ khi nở ra đến 45 ngày nó đã nặng tới 15 – 17 gram (trùng bình khoảng 700 con/kg), chúng bắt đầu mọc cánh (nếu nuôi dế thương phẩm thì 45 ngày là thời điểm xuất bán hiệu quả tốt nhất). Dế thành thục lúc 60 ngày tuổi, theo kinh nghiệm phân biệt Dế cái khác dế đực ở phần hậu môn: dế cái có “máng đẻ” còn dế đực phần hậu môn tròn hơn. Mỗi Dế cái đẻ khoảng 30 – 40 trứng/ngày 2. Kỹ thuật chăn nuôi: 2.1. Dụng cụ nuôi: Có thể tận dụng các thùng hàng bằng nhựa, chum, vại có đường kính từ 20 – 50 cm, nắp thùng làm bằng bìa cứng, phên tre, tấm ván mỏng…có khoét một lỗ ở giữa khoảng 3 – 4 xm để thông khí và quan sát bên trong và cung cấp ánh sáng. Khay cho dế đẻ có thể làm khay chuyên dùng bằng gỗ như khuôn gói bánh chưng hình vuông cỡ 5cm, cao 2cm; trong khay đẻ để một ít đất ẩm tơi, lượng đất ẩm trong khay dầy khoảng 1,5 cm. 2.2. Thức ăn chăn nuôi Thức ăn cho Dế là các loại cỏ hoà thảo tự nhiên và cám hỗn hợp như cám cho gia cầm úm (chủ yếu cho dế non) Cỏ được rửa sạch, nếu cỏ chuẩn bị từ trước đã ráo nước thì phun nước cho cỏ hơi ướt rồi bó thành từng bó nhỏ cỡ bằng nắm tay (0,1 – 0,2 kg/bó) để trong thùng nuôi cho dế ăn và leo trèo. Bột cám hỗn hợp của gia cầm úm để vào đĩa nhỏ với số lượng bằng 3% trọng lượng Dế cho ăn tự do. Nước uống của dế: có thể sử dụng bình phun nhỏ tưới hoa phun dưới dạng phun bụi vào thành thùng nhựa hoặc chum, vại đang nuôi Dế. 2.3. Kỹ thuật ấp trứng Mỗi ngày lấy khay đẻ trứng ra một lần và đưa khay mới vào để nhân trứng cho hôm sau. Khi đưa khay trứng vào hộp ấp (dùng cái hộp nhỏ như hộp đựng mì tôm) chuẩn bị khăn bông thấm nước ẩm (loại khăn rửa mặt trẻ em nhỏ, cỡ 10 x 10 cm, 1 cái đặt dưới đáy thùng ấp để
đè khay trứng lên và 1 cái phủ lên mặt khay, đậy nắp hộp lại, để trong chuồng nuôi có che xung quanh, nhiệt độ thích hợp nhất từ 22 – 26oC, cứ 3 – 4 ngày thay khăn ướt 1 lần để giữ độ ẩm, sau 9 -10 ngày trứng bắt đầu nở, khi thấy dế đã nở hết (vào ngày thứ 11) thì lấy khay ra đưa Dế con vào hộp nuôi. 2.4. Kỹ thuật nuôi Dế con Tận dụng các hộp, thùng hoặc chum, vại nuôi Dế con cần về sinh sạch sẽ, sau đó xông hơi focmol để khử trùng Ban đầu Dế con ăn ít, cần cho cỏ non và bột cám tổng hợp có 17 – 21 % chất đạm (tương đương cám úm gia cầm), lượng cám tổng hợp khoảng 3 % trọng lượng dế; cho ăn theo bữa, mỗi bữa cách nhau khoảng 4 – 6 giờ, chú ý vệ sinh hộp nuôi, bỏ cỏ cũ ra, đưa cỏ mới vào. Cho Dế uống nước bằng cách phun ướt cỏ non rồi đưa vào thùng nuôi, khi Dế lớn có thể phun nước vào thành dụng cụ nuôi để cho uống. Khi Dế lớn cần san bớt đàn sang hộp mới tránh mật độ quá dầy 2.5. Kỹ thuật nuôi Dế bố mẹ Tỷ lệ ghép đôi giao phối đực cái là 1 đực : 1,5 - 2 cái Mật độ nuôi là 30 – 40 con/m2 Thức ăn cho Dế bố mẹ tương tự như Dế con 3. Một số chú ý về phòng chống địch hại Địch hại của Dế là chuột và kiến Đối với kiến cần phòng bằng rành nước xung quanh khu vực nuôi (đối với quy mô chăn nuôi lớn), Nếu nuôi ít có thể đặt các hộp nuôi trên các giá có chân giá ngâm trong bát nước. Đối với chuột cần dùng cả sinh học để diệt chuột. Theo các hộ đã chăn nuôi dế ở Lương Tài, Bắc Ninh và chuyên gia Nguyễn Lân Hùng thì ngoài các thiên địch trên, chưa thấy dế mắc bệnh gì khác. Hiện nay chưa có các công trình nghiên cứu sâu về con Dế, chúng tôi mong nhận được sự bổ sung của bạn đọc cùng chia sẻ kinh nghiệm nuôi Dế qua bản tin khuyến nông. Nguyễn Quốc Tuấn GĐ Trung tâm KN Sơn La Kỹ thuật nuôi dế Hôm nay đặt mua 1kg dế và được đem đến tận nhà. Tôi có đươc tặng kèm một bản tài liệu nuôi dế. Đọc thấy hay hay gửi cho bạn nào có nhu cầu nuôi tham khảo: Trang trại dế Xuân Bắc xóm côn thôn Đống xã Cao Viên - Thanh Oai - Hà nội. Điện thoại: 0985697909 hoặc 0904060307. nguyen thi huong LỜI NÓI ĐẦU - Dế là một loại côn trùng mà ta có thể nuôi và chế biến ra nhiều món ăn khác nhau ở một số
nước như Ấn Độ , Đài Loan, Trung Quốc, thái Lan. Dế còn được coi là món ăn ngon, ở nhiêu nơi dế còn được coi đó như là một đăc sản. Những năm gần đây phong trào ăn dế và nuôi dế ở một số nước ngày càng phổ biến, thì ở VN ta một vài năm trở về đây cũng vậy nhất là ở trong TPHCM dế là một món ngon luôn có ở trên bàn nhậu, nhờ đó mà phong trào nuôi dế bắt đầu hình thành và đã có người giàu lên nhờ nuôi dế điển hình là anh Lê Thanh Tùng ở Củ Chi. - Vậy để đáp ứng nhu cầu một số nhà hàng ở HN và một số hộ chăn nuôi. Trang trại dế Xuân Bắc chúng tôi đả cung cấp dế giông cho các hộ chăn nuôi và hướng dẫn kỹ thuật một cách nhiệt tình giúp người nuôi đạt hiệu quả tốt nhất. Sau đây là một số kỹ thuật mà trang trại chúng tôi gủi tới người nuôi. 1. Phân biệt dế đực, cái - Dế đực phần ''đầu ngực'' to hơn dế cái. - Dế đực cánh màu đen pha màu nâu không bóng mượt. - Dế cái cánh màu đen bóng mượt hơn dế đực. - Dế đực bụng nhỏ hơn dế cái vì bụng dế cái có trứng nên to hơn. - Dế đực không có bộ phận để đào đất ( giông như cái kim khâu quần áo) ở phần đuôi , còn dế cái thì có để chúng đào ổ đẻ. - Dế đực trưởng thành kêu vể ban đêm còn dế cái không kêu. 2. dụng cụ nuôi dế - Chậu nhựa: cao 35 - 40cm, đường kính từ 40 - 50cm - Dế ( Cái dế để bắc nồi cơm) dùng tre đan mắt cáo để dế đậu và trèo leo, răng dế sắc nếu cá bạn đan bằng tre non thì dế sẽ cắn hỏng. Vì vậy các bạn đan bằng tre già là tốt nhất. - Nắp đậy: Tôi thường dùng lồng bàn đạy cho thùng dế vì lồng bàn thoáng khí dế không chui qua được, kẻ thù của dế cũng không vào được. - Khay đựng thức ăn: Tận dụng nắp nhưa có sẵn, đường kính từ 7 - 10cm có vành cao 1cm hoặc cưa các đốt tre, hoặc dùng các đĩa chấm thức ăn. - Khay nước uống: Tương tự làm như khay đưng thức ăn. Chú ý: Nếu các bạn dùng đĩa chấm thức ăn làm khay cho dế ăn hoặc uống nước mà chưa làm nhám bề mặt thì dế rất khó leo lên và khi có bò được lên rồi thì bò ra cũng khó, nếu là khay nước uống thì rất dễ bị chết đuối vì không bò ra được. Vì vậy tất cả các khay đều phải được làm nhám cả trong lẫn ngoài để dế có thể leo trèo thoải mái. - Đất cho dế đẻ: Tôi thường dùng đất đã làm mịn trộn lẫn với cát , cứ 2 đất thì 1 cát như vậy đát sẽ tươi xốp và giữ được độ ẩm cao. 3. Thức ăn của dế - Cỏ các loại, cỏ chọn lá mềm không đắng là tốt nhất. - Dế dưới 10 ngày tuổi thích ăn lá rau khoai lang, lá sắn non vì răng của chúng chưa phát triển. - Cùi dưa hấu, cà rốt, rau muống, rau cải, lá đu đủ, lá sắn. - Cám gà, cám chim hỗn hợp nghiền mịn. - Nước uống. chú ý: Tất cả các loại rau cỏ dế ăn phải rửa sạch và không được có thuốc trừ sâu, nếu dế ăn phải rau cỏ có thuốc trừ sâu, dế sẽ bị đi ỉa hoặc chết. 4. Cách chọn dế giống - Dế giống phải to khoẻ, đầy đủ râu, cánh, chân. - Cách chọn dế đực cũng như dế cái. - Cứ ghép 1 đực với 2 cái. - Một thùng 80 lít thì ta để 100 cái, 50 đực. - Hai khay thức ăn, 1 khay nước, 3 cái dế cho dế đậu trèo leo.
5 Cách cho dế đẻ - Khi thấy dế gáy và xù cánh là lúc dế chuẩn bị đẻ ta chuẩn bị khay đẻ và đất cho dế đẻ. - Đến chiều tối bạn thử đặt hai khay đất vào và theo dõi xem dể có bò lên đẻ không. - Nếu thấy dể đẻ thì sáng hôm sau các bạn lấy khay trứng ra và đưa đi ấp. - Thường trứng của 2- 3 ngày đầu tỷ lệ nở ít do trứng không được thụ tinh 100%. - Dế đẻ liên tục khi rac thì chết ( trung bình 30 - 35 ngày) Chú ý: Chỉ bỏ khay trứng vào thùng dể đẻ, sau khi trời đã tối và phải lấy ra vào sáng hôm sau. Nếu không dế bố mẹ có thể đào bới khay trứng lôn tung. 6 Cách ấp trứng - Tôi thường lấy khay trứng ra xịt nước xếp chúng chồng lên nhau cứ 2 - 3 khay 1. Sau đó dùng một cái khăn loại dày nhúng nước và vắt bớt một ít rồi chùm kín khay trứng. - Cứ một ngày xịt nước cho khay trứng 2 lần vào mùa hè 1 lần vào mùa đông, conf 2 ngay nhúng khăn ướt một lần. - Trứng ấp trong vòng từ 9 - 12 ngày là nở, trúng nở trong vỏng -4 ngày là hết. - Tôi thường để 2 khay trong một chậu, như vậy dế nở ra sẽ rất đều. - Các bạn không nen để trứng của 2 -3 ngàycungf một chậu, như vậy khi dế nở sẽ dẫn đến con to, con nhỏ không đồng đều. Chú ý: Khi các bạn xịt nước cho trứng thấy bề mặt đất có màu thâm nâu là được. Không nên xịt quá nhiều vì như vậy trứng sẽ rất dễ bị ung. 7. Cách nuôi dế từ mới nở đến 15 ngày tuổi. - Dế nở ra từ 2 khay trung bình được 2000 con. - Các bạn để từ 1 - 2 dế ( cái dế để bắc nồi cơm) vào chậu nuôi để cho dế đậu trèo leo. - Để 2 -3 búi cỏ vào chậu và một khay thức ăn ( cám gà) Chú ý: Các bạn tuyêt đối không được để khay nước vào chậu nuôi vì lúc này dế còn nhỏ dễ sa vào nước không bò ra được, sẽ dẫn đến chết đuối. - Ta chỉ lên phun sương vào 2 búi cỏ để dế uống nước. 8. Cách nuôi dế từ 15 - 30 ngày tuổi - Lúc này dế đã lớn các bạn có thể dặt một khay nước vào chậu cho dế uống nước mà không sợ dế bị chết đuối nữa. - Tôi thường để 1000 con trên một chậu, một khay nước , hai khay thức ăn ( cam gà) và một ít rau cỏ và 3 - 4 dế để cho dế đậu và trèo leo. - Cứ một ngày vệ sinh khay cho dế uống nước một lần, khay thức ăn thì 2 ngày một lần. Nếu còn cám ta cũng lên bỏ không lên tiếc, còn chậu nuôi thì 3 ngày donj phân một lần. 9. cách nuôi dế từ 30 - 45 ngày tuổi - Lượng dế trung bình từ 400 - 700 con - 2 khay thức ăn, một khay nước, 3 -4 dế để dế đậu trèo leo. - 1 ít rau cỏ hoặc cùi dưa hấu hay một số lá cây như đu đủ, sắn... 10. Làm thịt dế - làm thịt dế trước khi dế mọc cánh dài, thường ở vào 50 ngày tuổi. Vì lúc này trọng lượng của dế lớn nhất và béo nhất. - Không cho dế ăn từ 15- 20 tiếng trước khi làm thịt để ruột dế được sạch sẽ. - Trước khi làm thịt ngâm dế trong nước muối khoảng 2 phút. - Một tay cầm dế sao cho đầu con dế quay vào trong lòng bàn tay, bụng dế ngửa lên trên, tay kia cấu nhẹ phần mẩu đuôi và từ từ rút ruột dế ra khỏi bụng. - Sau khi đã làm sạch ruột dế các bạn rủa lại bằng nước sạch 2 - 3 lần và để dáo nước, lúc này các bạn có thể chế biến ra các món mà mình ưa thích.
Chúc các bạn thành công. Triệu phú dế Cập nhật lúc 09:18, Thứ Ba, 07/02/2006 (GMT+7) , (VietNamNet)-“Trên răng dưới…dế !”. Hắn nói “ Tui khởi đầu khai phá nghề là như thế đó, có người cho rằng tui gặp may. Hổng dám đâu cơ man khổ cực, vừa mần vừa đúc rút kinh nghiệm…”, triệu phú dế Lê Thanh Tùng tâm sự. Tìm kiếm một địa chỉ “ nhà không số, phố không tên” trong nội thành đã khó, nhưng mò mẫm ở miệt vườn như ở huyện Củ Chi có lúc cứ nghĩ như chuyện không tưởng ? May thay... Cuối cùng chúng tôi cũng đến được khu vực ấp Bến Đò sau gần nửa ngày rong ruổi. Nhưng... Trời đất, có đến 2 ấp Bến Đò: ấp 1 và 2 ? Nuôi dế thành danh... Tùng "dế" • “Lại chuyện dế hỉ ?“... Một lão nông tri điền tay cày tay cuốc, vui vẻ chỉ dẫn ngay đầu con đường làng khấp kha khấp khểnh của ấp Bến Đò 2: “ Cứ chạy mút đường, gặp con kênh Đông, rẽ hướng Nam…hỏi thăm Tùng “ dế” là già, trẻ ai cũng biết…”.
Dế nuôi ở trang trại của Tùng "dế". (Ảnh: Phương Đình Nguyễn) Sau khi nhấp nhổm “nuốt” hết quãng đường đông tây nam bắc theo chỉ dẫn, cuối cùng chúng tôi cũng tìm được nơi cần đến: Trang trại dế Thanh Tùng. ...Lại thêm hơn 3 giờ đồng hồ chờ đợi trong tiếng dế gáy vang inh ỏi mới gặp được ông chủ trang trại dế vì ông chủ đang mắc đi…làm thuê ! Vào năm 2002, khi chúng tôi tìm gặp "Tùng dế", anh đã bắt đầu khởi nghiệp như thế đó. Lúc ấy, "Tùng dế" tâm sự:"... Hàng ngày, tui đi phụ hồ kiếm thêm tiền…phát triển sản xuất chớ!. Mần kinh tế phải biết lấy ngắn nuôi dài…” Để thể hiện rõ khả năng kinh tế của mình, anh Tùng đã bán ngay cho chúng tôi một tập tài liệu tổng cộng gồm…1 trang A4 với giá 50.000 đồng, trước khi vào cuộc trao đổi. Đến nay, năm 2006, Tùng "dế" đã khá ổn định với nghề nuôi dế của mình. Công nghệ nuôi dế • Sau 4 năm kiên trì với nghề nuôi dế, nay thì những con dế giống cùng công nghệ nuôi của Lê Thanh Tùng – chàng trai miệt vườn Chăm sóc dế. Ảnh: Phương Đình Nguyễn
sinh năm 1979, đã được “ phiêu lưu” không chỉ ở các tỉnh Nam Bộ mà đã theo đường máy bay, ra đến tận Hà Nội Tùng tiết lộ bí quyết nuôi dế. Anh cho biết, dế bố mẹ gồm những con khoẻ mạnh được tuyển lựa theo phương thức trống đủ râu, mái còn kim. Sau đó, cho “ ra riêng” từng thùng với khoảng 4 - 6 mái và 2 trống, trong thùng bỏ đất xốp đậy cỏ để làm ổ đẻ. Khi dế đẻ ra trứng, trứng được đặt lên đĩa đất mỗi ngày phun nước từ 2 – 3 lần để giữ độ ẩm. khoảng 15 ngày sau, dế tự nở. 2 ngày tiếp sau, lấy đĩa ra và ương dế đến 20 ngày. Lúc này, dế đã lớn ngang đầu đũa nên tách riêng qua thùng để nuôi lớn, mỗi thùng khoảng 150 – 200 con. Thức ăn của dế rất đa dạng, rau củ quả nói chung hoặc thức ăn cho gà con đều thích hợp. Khoảng 2 tháng là xuất bán. Dế được bán theo giá dế giống mái 2.000 đồng/ con, dế trống 1.000 đồng/ con. Số còn lại, bán cho khách chờ… lên chảo chiên dòn, khoảng 25.000 – 30.000 đồng/ gram ( khoảng 40 - 50 con tùy lớn nhỏ) Ước mơ “ ngành” công nghiệp dế • Từ 10 con dế nuôi thử nghiệm ban đầu vào tháng 9/2002, đến nay với vài trăm thùng nhựa loại 40 – 80 lít mỗi thùng khoảng 100 – 200 đầu dế, mỗi tháng Tùng có doanh thu từ 1.500.000 – 2.000.000 đồng, đạt tiêu chuẩn…triệu phú miệt vườn! Nhưng ước mơ về một “ ngành” công nghiệp dế xuất khẩu luôn thôi thúc chàng trai mới học xong lớp 5 trường làng. Tùng tâm sự: “Mới rồi, các anh ở bên khuyến nông cũng có hướng sẽ giải quyết cho tui vay vốn để phát triển sản xuất. Thế nhưng, nguồn vốn cho vay nuôi bò sữa, dê, gà công nghiệp…đã có sẵn. Còn vốn vay cho nuôi dế công nghiệp hình như chưa có, nên giờ, Tùng "dế" đang mơ một ngày nào đó sẽ xuất khẩu dế... tui vẫn chủ yếu đi mần thêm tự xoay sở kiếm tiền sắm thêm thùng Nhưng trước mắt. anh vẫn nuôi. đang chạy vốn để phát triển sản xuất. Ảnh: Phương Đình Nguyễn Nói thiệt, hiện nay không đủ hàng bán vì nhiều nơi có nhu cầu lắm…Trong nước không đủ bán, nhưng theo các anh mai sau liệu dế cũng xuất khẩu được chớ ?" Vâng! Chúng tôi tin, mà tại sao lại không nhỉ... con dế có thể trở thành một vật nuôi có giá trị kinh tế lắm chứ!
Trong khi anh Tùng "dế" ở Củ Chi đang loay hoay tự lực nuôi dế, từ việc tự tìm ra phương thức nuôi dế đến... chạy vốn để phát triển sản xuất thì con dế, còn có tên khoa học là Acheta assimilis đã được nuôi khá phổ biến ở Trung Quốc và nó có thể mang lại cả một gia tài lớn cho người nuôi dế! Phương Đình Nguyễn • TÔI LÀM NÔNG DÂN • Chủ đề: Kỹ thuật nuôi dế Ngày cập nhật: 3/2/2005 Nguồn tin: Vista, 2004/51/II • Nhiều nước, nhất là các nước ở châu Á coi một số loại côn trùng là món ăn ngon. Ở nước ta các loại côn trùng như cào cào, châu chấu, dế, tằm, sâu chit, nhộng tằm, rươi. là những loại côn trùng được dùng làm món ăn, một số nơi được coi là món ăn quý. Với loài dế cũng có nhiều giống như: dế ché, dế cơm to con, thân màu nâu đen, hai chân sau to có màu nâu sẩm. Dế cơm có cùng kích cỡ như dế ché, cánh màu đen đậm, chân nâu nhạt, đây là hai giống to con và lịch lỡm nhất trong họ nhà dế. Ngoài ra còn có các loại dế nhỏ con hơn như dế mọi, dế ta, dế nhủi, dế mèn - cái tên quen thuộc trong tiểu thuyết "Dế mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài, nhỏ con nhất và thường sống dưới lớp vỏ cây là dế dủi, không cánh. Trong các loại dế này, dế ta có màu đen tuyền, đầu cánh có đốm trắng vàng, là loại dế đã được anh Lê thanh Tùng - người đầu tiên ở Việt nam nghiên cứu so sánh giữa các giống dể tìm được và tìm ra giống dế dễ nuôi, thích hợp cho quy trình nuôi công nghiệp nhằm tạo ra sản phẩm đồng loạt. Người viết bài này mô tả lại từng loại dế và kỹ thuật nuôi dế theo hướng công nghiệp đã được anh Tùng - người đã dồn hết tâm huyết, dày công nghiên cứu tìm cho ra công nghệ cho dế đẻ, kỹ thuật ấp trứng, kỹ thuật nuôi dế để có trại dế Thanh Tùng ngày nay. 1. Sinh trưởng phát dục của dế: - Sinh trưởng: từ lúc nở ra cho đến khoảng 45 ngày tuổi là xuất bán. Từ ngày thứ 45 trở đi dế phát triển cánh. Ngày tuổi 60 trở đi dế đã trưởng thành, bắt đầu sinh sản. - Sinh sản: hai tháng tuổi dế đã thành thục sinh dục và có thể ghép đôi giao phối cho sinh sản. Mỗi thùng nuôi cho ghép 30 con cái và 15 con đực trưởng thành. Dế chỉ đẻ trong vòng hai tháng là thải loại. - Khay đẻ cho dế: khi dế đẻ cần chuẩn bị khay đẻ cho dế, khay đẻ cho dế giống như gạt tàn thuốc lá chứa đất ẩm sâu 1,5 cm.. Khay đẻ được đặt vào thùng dế bố mẹ hàng ngày. Cứ sau mỗi ngày khay đẻ được lấy ra đưa đi ấp, sau đó đưa khay mới vào thùng nuôi để dế đẻ tiếp. Mỗi ngày 30 con dế mẹ có thể đẻ hàng nghìn trứng vào khay đẻ.
- Ép nở: khay đẻ của dế được lấy ra đưa đi ấp, trước khi cho vào thùng ấp chuẩn bị hai khăn bông vuông (loại khăn lạnh lau mặt ở các nhà hàng), nhúng nước ướt rồi đặt dưới đáy thùng ấp sau đó đặt khay trứng trên khăn ướt và dùng khăn ướt thứ hai đã nhúng nước đậy lên khay trứng để giữ độ ẩm. Sau khi đã làm xong các việc nói trên đậy nắp thùng lại. Nhiệt độ cần cho trứng nở khoảng 24 - 25 độ C(nhiệt độ phòng). Cứ 3 - 4 ngày, thay khăn ướt một lần để giữ độ ẩm. Sau 9 - 10 ngày toàn bộ trứng trong khay bắt đầu nở. Khi thấy dế đã nở hết, lấy khay đẻ ra khỏi thùng và chuyển dế con vào thùng nuôi. - Thùng nuôi dế: thùng nuôi dế con có thể bằng nhựa, vại, lu có đường kính từ 45 - 50 cm, cao 60 cm, có nắp đậy làm bằng bìa cứng, kê thùng cách nền bằng gạch hay kệ kê. Nắp đậy bằng bìa cứng, khoét một lổ ở giữa có đường kính 3 - 4 cm để thông khí và quan sát, chăm sóc dế hàng ngày. Trước khi chuyển dế con vào thùng nuôi, thùng phải vệ sinh sạch, tìm một nắm cỏ xanh rửa sạch, rẩy nước lên, khoanh tròn xung quanh đáy thùng để dế ăn và có nơi leo trèo, một ít cám viên gà con đã nghiền nhuyễn. Khi dế trưởng thành nếu thấy chật cần chia ra thùng nuôi mới để dế lớn nhanh.. - Thức ăn của dế: thức ăn của dế là cỏ, cám hổn hợp. Tùy theo lứa tuổi mà thức ăn được cho nhiều hay ít ở đáy thùng nuôi. Hàng ngày nước được phun sương quanh thành thùng để dế uống. Dế ngày một trưởng thành, lượng thức ăn ngày càng tăng lên tùy thuộc vào sức ăn của dế. Dế trưởng thành, một cân được khoảng 700 con. Hiện tại một khay trứng bán 40.000 đồng, dế bán được 250.000 đồng/kg. - Phòng chống chuột, kiến cho dế: khi nuôi dế chú ý phòng tránh kiến cho dế. Quanh nơi nuôi dế phải có rãnh nước bảo vệ. Thùng nuôi dế phải có nắp đậy để tránh chuột. - Các món ăn từ dế: trước khi chế biến các món ăn từ dế, cần bóp bụng dế để bỏ phân, rửa sạch sau đó mới chế biến. Dế có thể chiên dòn, chiên bơ, tẩm bột để chiên.. ăn cùng với bánh phồng tôm, bánh tráng hoặc cuốn bánh tráng với rau sống là những món ăn đặc sản từ dế. Tác giả: Lê Thanh Hải Nguồn: Tài liệu tập huấn kỹ thuật của Hội làm vườn Việt Nam Nuôi dế không khó, đòi hỏi ở người nuôi tính kiên nhẫn. Vốn đầu tư ban đầu ít. NHỮNG LƯU Ý NUÔI DẾ
Chọn dế giống bố mẹ to, khỏe mạnh (đủ râu, chân, không dị tật). Tùy theo phương tiện nuôi mà phân số lượng hợp lý. Nuôi dế giống bố mẹ (ép đẻ) trong xô có dung tích 45 lít thì thả 20 dế cái, 10 dế đực. Nếu xô 80 lít thả 30 dế cái và 15 dế đực. Có thể nuôi dế trong xô, thau, chậu, khay có nắp đậy..., trước khi nuôi rửa sạch, phơi khô, nắp xô đục nhiều lỗ tạo thông thoáng. Trong xô nuôi, có rế (rế để xoong nồi) hay vĩ tre, rế có lỗ nhỏ (dày) nuôi dế con mới nở đến 25 ngày tuổi, loại thưa nuôi tiếp theo đến thu hoạch. Xô loại 45 lít xếp khoảng 10 rế, 80 lít thì 15 rế. Rế xếp chồng lên nhau tạo khoảng trống để khay đất cho dế đẻ trứng, máng thức ăn, nước uống. Đất dùng trong khay là đất xốp, ẩm vừa phải, có độ dày 3 - 4 cm (có thể dùng đất trộn với xơ dừa xay). Đất cho vào không có kiến, không bị ô nhiễm. Có thể dùng vỏ nghêu, hoặc bằng đồ sứ kích thước không quá lớn (tránh dế con té chết) làm máng thức ăn, nước uống cho dế. Thức ăn là cám chế biến, loại dùng cho gà con ăn. Cho dế ăn nên xay cám thành bột, để khô ráo, không mua cám nhiều một lúc dễ bị mốc. Có thể cho dế ăn thêm miếng dưa hấu (nhớ cắt bỏ phần ruột đỏ), lấy phần sát vỏ, không để nhiều. Cho ăn thêm rau xanh, cải ngọt, cà rốt, củ sắn, cỏ tươi... Chú ý thức ăn chỉ ăn trong ngày, còn dư phải bỏ. Cần lưu ý không cho dế ăn mầm đậu các loại, chúng sẽ bị rụng râu, chân mà chết. NUÔI DẾ ĐẺ Để dế đẻ nhiều và dế con khỏe mạnh, cần lưu ý: Xô nuôi (loại 80 lít) vệ sinh sạch, để ráo nước, sau đó cho khay đất hình tròn có thể làm bằng xi măng, đường kính 10 - 12 cm, cho vào lớp đất dày khoảng 3 - 4 cm, độ ẩm vừa phải. Đặt khay đất vào đáy xô lệch sang một bên, bên kia úp chồng rế lên, phủ lên rế một ít cỏ tươi. Phun nước dạng sương lên cỏ tươi mỗi ngày 1 - 2 lần tạo nhiệt độ trong xô 25 - 270C. Đặt một máng thức ăn và một máng nước lên rế. Thả dế bố mẹ theo tỷ lệ như trên, ép đẻ có thể thả 50 cái, 25 đực trong xô 80 lít. Sau 2 - 3 ngày dế đẻ trứng vào khay đất. Sau khi dế đẻ một ngày, chuyển khay trứng sang thùng ấp và đặt khay đất khác vào trong xô. Có thể dùng thùng các-tông loại dày hoặc khay nhựa có kích thước 60 x 40 x 20 cm để ấp trứng, nỗi thùng có thể để 8 - 10 khay trứng. Thùng ấp phải kín, có nắp đậy (dùng lưới muỗi), theo dõi hàng ngày, tránh kiến gây hại. Sau 7 - 10 ngày trứng nở, tiếp theo là chuyển sang nuôi thịt với số lượng 400 - 500 con/xô 80 lít. Cần làm vệ sinh xô nuôi và rế sạch sẽ; xô nuôi, máng thức ăn phải được che đậy, tránh nấm mốc... NUÔI DẾ THỊT Ngoài xô có thể dùng chậu, thau nhưng tránh dế bò ra, nơi nuôi yên tĩnh, thoáng mát. Đặt rế, máng thức ăn, nước uống, phủ cỏ tươi như nuôi dế đẻ nhưng số lượng nhiều hơn (500 con với xô 80 lít, 300 con ở xô 45 lít). Chăm sóc và phun nước ngày 1 - 2 lần, tránh nước đọng, ẩm mốc trong xô, tránh để thức ăn tồn dư, hư thối và không để khay đất trong xô như nuôi dế đẻ. Dế nuôi trong xô khoảng 45 ngày là thu hoạch (1.000 con được 1 kg).
Ngoài ra có thể làm chuồng nuôi dế, tránh dế bò ra, nuôi 1.000 con/m2. Chuồng làm bằng xi măng, kích thước một ô rộng 1 m x dài 1,2 m x cao 0,5 m, mặt tường nhẵn tránh dế bò ra, che đậy bằng lưới phía trên. Chuồng xây xong cần ngâm nước cho hết chất xi măng. Xung quanh chuồng làm rãnh nước tránh kiến, côn trùng xâm hại. Chồng vào 25 rế, tạo khoảng không cho dế. Cũng cần chăm sóc như nuôi trong xô, chú ý phun nước (dạng sương) 2 - 3 lần/ngày. Nuôi trong chuồng khoảng 45 - 50 ngày thì thu hoạch. Sau khi thu hoạch, thu dọn sạch sẽ, vệ sinh rế, khay thức ăn... chuẩn bị lứa nuôi kế. Dùng vợt nylon nhỏ thu hoạch, cho vào thùng giấy cùng với rế, cỏ tươi di chuyển xa dế không chết (100 km). Có thể đông lạnh sau khi rửa sạch dế bằng nước sạch hoặc nước muối 2% và cho vào khay đông lạnh. www.traidetruongson.sytes.net Đăng bởi Vietco 6:51 23/11/2006 Những ai đã trải qua tuổi thơ ở miền quê đều biết đến món dế dân dã như dế chiên, dế kho tiêu… Nhưng con dế leo lên bàn nhậu của nhà hàng lại là chuyện khác. Anh Thanh Tùng, chủ trại dế cùng tên ở Củ Chi đã tìm ra con đường nâng cấp dế trở thành đặc sản. Và tất nhiên là không dễ như ra ruộng bắt dế. Nhắc đến dế, người lớn nghĩ ngay đến trò đá dế ngày xưa. nhưng trẻ em thị thành ngày nay thì không quan tâm vì game điện tử hấp dẫn hơn nhiều. Cổng trường cũng không còn chỗ cho dân bán dế vì phải ưu tiên cho các bậc phụ huynh đậu xe rước con về. Muốn nghe tiếng dế gáy thực thụ, bạn chịu khó ra ngoại thành vào ngày cuối tuần và còn có thể “một công đôi chuyện”: nhậu dế. Chúng tôi đã làm chuyến đi như thế và tìm đến đúng địa chỉ: trại dế Thanh Tùng, ấp Bến Đò, xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi, cách trung tâm TP.HCM khoảng 25 cây số. Dế từ những gốc rau màu ngoài rẫy và đám rơm rạ trên đồng đã được đưa vào trại, chính xác hơn là trong những cái xô to cỡ 50 lít. Tại sao là xô nhựa mà không là lu khạp bằng đất? “À, để dế khỏi leo bò lên thành ra ngoài”, Tùng giải thích. Ít ai nghĩ rằng ông chủ trại dế đang quản lý Mất 4 năm để chế ra cái máng nước cho dế uống như thế này một cơ ngơi trị giá khoảng 300 triệu đồng vừa mới qua độ tuổi 8X (28 tuổi). Và để có thể trở thành “bà mụ của dế”, từ chuyện nắm bắt tập quán, ép đẻ, cho ăn và nuôi thành dế thịt, Tùng mất đến 4 năm. Tự thực nghiệm để lấy kinh nghiệm Đã có người nghiên cứu về trùn đất và viết tài liệu hướng dẫn nuôi, nhưng về dế thì chưa hề có. Đi hỏi cán bộ khuyến nông cũng chẳng ai biết, thế là Tùng tự tìm hiểu bằng thực nghiệm. Sau những giờ đi làm thợ hồ trở về, Tùng tranh thủ ra ruộng bắt dế về thả nuôi trong mọi lu nồi sẵn có, hy vọng “dế đẻ ra dế”. Tùng kể: “Lứa đầu nuôi vài chục con, đến khi thấy dế con nheo nhóc mừng lắm”.
Thức ăn cho dế được lên thực đơn đủ thứ, cho ăn cả thịt, cá, rồi nấu cám với rau trộn, nhưng không hiệu quả. Chỗ nuôi dế ban đầu trong lu, sau chuyển sang đựng trong xô, đi làm thợ hồ tích cóp được bao nhiêu tiền là Tùng dành mua xô đựng dế. Có lúc bà con lối xóm thấy xô chất đống trong nhà mà dế đâu chẳng thấy nên dặn nếu có sập vốn thì… bán xô lại để đựng nước dùng sinh hoạt! Nuôi ít thì dế khoẻ, nuôi nhiều thì dế chết hàng loạt, nhiều lúc Tùng muốn buông xuôi. Nhưng rồi Tùng lần ra nguyên nhân. Chẳng hạn như khói từ lò đổ bánh tráng đặt trong nhà làm hỏng môi trường sống của dế… Có lúc dế chết do ăn phải rau có phun thuốc trừ sâu. Tùng chỉ biết được nguyên nhân này nhờ không cho dế ăn rau đồng loạt. Đó là vào năm 2003, khi lứa dế ngon lành nhất đang chuẩn bị xuất trại để giúp chủ thu hồi vốn và trả nợ Sau những kinh nghiệm đánh đổi bằng công sức lẫn tiền bạc, Tùng dần dần nắm được những tập tính, thói quen sinh hoạt, chuyện cho dế đẻ… để có thể chuyển lên thành trại dế. Gọi là trại cho nghe “vĩ mô” chứ thật ra ở đây chẳng có tí thiết bị máy móc nào cả. Dế được nuôi theo một quy trình hoàn chỉnh từ giai đoạn đẻ trứng, ấu trùng, dế con, dế sữa và dế trưởng thành (còn gọi là dế thịt). Dế đẻ được nhốt riêng theo tỷ lệ cứ một dế trống thì hai dế mái. Tùng giải thích: “Trong thiên nhiên, khi đào hang dế, người ta thường gặp chỉ có một chú dế trống và khoảng 7 - 8 con dế mái. Lúc đầu mình cũng nhốt dế đẻ theo tỷ lệ này, sau nhiều lần thử nghiệm mới phát hiện kế hoạch hoá 1:2 là hợp lý nhất. Trứng dế nở nhiều hơn và dế con Ấu trùng dế đùn đất lên để chuẩn bị nở. cũng khoẻ mạnh hơn”. Những chú dế mới nở, nhỏ li ti như kiến con Cái gọi là “thiết bị ấp trứng” ở trại dế Thanh Tùng chỉ là một cục xi măng lỏm vào giống như gạt tàn thuốc lá để bỏ đất vào đó cho dế đẻ. Mỗi lứa dế đẻ khoảng 500 trứng. Vấn đề quan trọng là giữ ẩm cho đất để khi ấu trùng phát triển, nó sẽ tự đùn đất lên rồi nở thành dế con. Dế con nhỏ li ti như kiến, được nuôi bằng cám và cho uống nước trong máng tự chế. Các giai đoạn phát triển tiếp theo của dế được chăm sóc theo chế độ riêng. Tuổi đời dế kéo dài 4 tháng, nhưng để lên được đĩa ăn của nhà hàng thì chỉ cần ở độ tuổi 2 tháng rưỡi. Suốt cả buổi sáng, dế gáy inh ỏi. “Nhưng đến chiều tối thì im thin thít”, Tùng khẳng định. Trong xô đựng dế sắp bước vào giai đoạn trưởng thành, Tùng xếp vào đó rất nhiều rế (vật lót nồi khi bưng, dọn) khi để dế có chỗ trú ẩn thông thoáng trên một diện tích hẹp. Những chiếc rế đan bằng tre hoặc tầm vông quen thuộc ngày nào bỗng dưng có một “đầu ra” khá lạ lùng, bởi từ lâu nó đã nhường chỗ cho những vật dụng lót nồi khác hiện đại và “sang trọng” hơn, kể cả ở nông thôn ngày nay. “Cuối năm lễ lạc, chắc những người làm rế phải mang gà hoặc vịt đến biếu Tùng!”, chúng tôi nói đùa. Tùng cười: “Khi em đặt hàng vài chục ngàn cái rế, họ đan không kịp giao”. Trong suốt câu chuyện kể về những nhọc nhằn khi nuôi dế, Tùng chợt có một phút giây hạnh phúc. Các món ăn từ dế Mỗi ngày, trại dế Thanh Tùng cung cấp khoảng 10kg dế cho các nhà hàng ở thành phố và chế biến món ăn tại chỗ phục vụ khách tham quan có nhu cầu thưởng thức. Mô hình nuôi dế được Tùng “công khai” trong những chiếc thùng làm bằng mica trong suốt vừa mang chút dáng vẻ “hiện đại”, vừa tránh những trường hợp khách Dế cơm chiên giòn kèm lá cóc, rau húng lũi cuốn bánh tráng
vào bên trong trại không ngăn được “kỷ niệm tuổi thơ trỗi dậy” nên thò tay vào xô bắt dế trống ra nắm râu quay để đá. Dế chưa kịp say thì chủ trại đã thấy… chóng mặt rồi! Về chuyện phục vụ món dế ngay tại nhà, Tùng cho biết: “Lúc đầu nuôi dế bỏ mối nhà hàng, lặn lội đi chào mời cũng quá cực vì nhiều người thấy mình trẻ tuổi quá nên không tin. Vả lại, họ cũng chưa biết chế biến món gì. Thế là mình tự nghĩ ra các món ăn và mời bạn bè đến ăn góp ý. Nhờ đó mà tiếp thị thành công sản phẩm, nhà hàng nào chưa biết cách làm thì mình hướng dẫn luôn”. Thực đơn quán dế Thanh Tùng gồm nhiều món, nhưng dễ ăn (và nhậu) nhất có lẽ là dế sữa chiên giòn, dế lăn bột chiên, dế cơm chiên cuốn rau sống bánh tráng. Con dế sữa độ 2 tháng tuổi, thân bóng lưỡng, cánh mới nhú ra khỏi vai, được đem chiên vàng và ăn kèm với các loại rau quen thuộc như húng lủi, tía tô, diếp, húng quế… cùng bánh phồng tôm. Đặc biệt món dế ở trại Thanh Tùng được ăn chung với lá cóc. Bí quyết này do anh chủ trại tự chế. “Sẵn có cây cóc trồng ở sau nhà, hái lá non ăn thử thấy vị chua thích hợp với dế chiên, thế là mình đưa vào thực đơn”. Tất nhiên là Tùng còn trồng cây cóc ở nơi khác để có thể đảm bảo đủ lá non cho các món ăn. Dế tẩm bột chiên giòn Những ai chưa từng ăn dế quả thật cũng hơi ngại khi nhìn đĩa dế xếp lổn ngổn. Nhưng sau khi đã lấy can đảm bỏ vào miệng nhai vài con, cảm giác ngại ngùng tan biến ngay, nhường chỗ cho đôi tay làm việc liên tục. Một trăm gram dế trên đĩa nhanh chóng bốc hơi theo nhịp đũa gắp và làm “mồi dẫn” cho những món khác. Để con dế trở thành một món ăn độc đáo trên bàn nhậu là chuyện không đơn giản. Ngoài món rượu dế do Tùng nghĩ ra và đảm bảo “ông uống rồi… ông tự khen vì cơ thể không bị uể oải vào sáng hôm sau”, các món dế chiên do gia đình Tùng chế biến hiện nay thường dùng với tương ớt và nước mắm ớt. Nếu chỉ có vậy thì chưa đủ. Nước chấm ngon và “bắt” với món ăn đòi hỏi phải có nhiều sáng tạo hơn nữa. Mà điều này thì Tùng chưa nghĩ ra. “Hay là mời ông đầu bếp nổi tiếng nào đó ở thành phố về ăn thử và pha chế ra loại nước chấm độc đáo hơn?”. Tùng có vẻ “chịu” gợi ý nhỏ của chúng tôi. Những người mê dế Dân ăn dế, tưởng chỉ là dân nhậu hoặc cánh mày râu, nhưng lại có cả các bà các cô. Tùng cho biết Một lứa dế ta (dế than, dế lửa) đẻ khoảng 500 họ đi theo nhóm 7-8 người, kêu đủ các món dế ăn trứng, ấp 9 ngày sau nở, 2 tháng sau có thể đem cho biết. Tùng kể lại một trường hợp ấn tượng chế biến món ăn. Để nuôi thêm 25 ngày nữa nhất: “Hôm đó, quán đón một bà cụ đã ngoài 70 thành dế giống. Riêng dế cơm có thời gian nuôi tuổi, sống ở Tân Bình đón xe buýt lên Củ Chi, rồi lâu hơn, từ lúc nở đến lúc trưởng thành mất 6 hỏi thăm xe ôm nhờ đưa vào trại dế. Bà kêu một tháng. lúc 2 đĩa dế, một mình ăn ngon lành. Ăn xong, bà cụ kể nghe nói ở đây có món dế nên lặn lội tìm ăn. Hồi nhỏ ở quê nghèo Tiền Giang cụ hay ăn dế, nhưng lên Sài Gòn mấy chục năm rồi làm gì có dế mà ăn. Nay nghe có nhà hàng dế nên phải tự mình đi ăn cho kỳ được”.
Khách đến quán dế đa phần là khách quen. Cũng có người biết trại dế qua các phương tiện thông tin đại chúng rồi tự tìm đến, như trường hợp hai anh Hưng và Toàn mà chúng tôi gặp trong lúc đang thưởng thức các món dế chiên. Nhà ở đường Cách mạng Tháng Tám thuộc quận Tân Bình, hai anh lên xe buýt đi Củ Chi, rồi hỏi thăm trại dế và được xe ôm chở vào tận đây (từ ngoài đường quốc lộ vào đến trại hơn cây số). Anh Hưng nói: “Ăn dế, nhâm nhi rượu dế mà chỉ ở đây có, đúng là đã thiệt”. Hai anh cũng không giấu ý định là đi tiền trạm trước khi quyết định đặt mua dế cho quán nhậu của mình ở Tân Bình. Có thể nói mô hình nuôi dế của anh Tùng đang thành công. “Vậy nếu có ai muốn hợp tác đầu tư mở rộng quy mô, Tùng có chịu không?”, chúng tôi hỏi. Một thoáng suy nghĩ, Tùng cho biết: “Khi thử nghiệm nuôi và nghĩ rằng sẽ nuôi được, em phải đi vay nóng bên ngoài với lãi suất cao vì chẳng có ngân hàng nào chấp nhận cho vay khi họ đánh giá em quá mạo hiểm và lại không có thứ gì để thế chấp, kể cả ruộng đất. Nay có người quan tâm, em hưa trả lời vì còn ngại nhiều chuyện”. Lam Phong - Quang Thái - Báo SGTT Chuyện một thày giáo nuôi dế KTNT - Không chỉ hoàn thành tốt công tác giảng dạy, được học trò yêu mến, thày giáo trẻ Nguyễn Văn Tuyên ở khu Tây An, xã Đông Kỳ (Tứ Kỳ - Hải Dương) còn là chủ một trại dế có quy mô và hiệu quả kinh tế lớn trong vùng... Gian nan khoỉư nghiệp Bây giờ, về Tứ Kỳ, hỏi thày Tuyên nuôi dế ai cũng biết. Bởi 2 Mô hình nuôi dế của thày năm trở lại đây, trại dế Phú Khang của Tuyên phát triển rất Tuyên đang phát triển tốt mạnh và là địa chỉ tin cậy của những người mua dế giống và cho hiệu quả kinh tế cũng như các chủ nhà hàng. cao. Chúng tôi tìm đến trang trại khi Tuyên đang miệt mài phun nước giữ ẩm cho trại dế. “Mục sở thị” cơ ngơi của Tuyên mới thấy tin đồn của người dân không sai chút nào. Với quy mô hơn 700 chậu, thiết kế thoáng mát, hợp lý, trại dế của Tuyên xứng đáng thuộc tốp đầu ở miền Bắc. Tuyên sinh năm 1981, tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Hải Dương rồi về dạy học ở Trường Tiểu học Quảng Nghiệp và Trường Tiểu học Minh Đức của huyện Tứ Kỳ. Vốn là người năng động, sau mỗi ngày lên lớp, Tuyên lại nuôi gà công nghiệp, nuôi lợn... Tuy nhiên, do chi phí đầu vào cao, dịch bệnh xảy ra liên miên khiến anh liên tục gặp thất bại. Tình cờ một lần, anh được người bạn là bác sĩ thú y trong Đồng Nai mách ở miền Nam có nhiều mô hình nuôi dế cho lãi cao. Nghe hấp dẫn, vợ chồng Tuyên liều vay mượn tiền rồi nhờ bạn mua 200 con dế giống về nuôi thử. Tuy nhiên, do để đàn dế bị chết rét nên anh không thu hoạch được gì. Tưởng Tuyên sẽ nản chí và từ bỏ mô hình này, nhưng sau khi dành thời gian tìm hiểu kỹ thuật nuôi, anh lại tiếp tục nuôi dế. Để hạn chế việc dế bị chết do trời rét và nồm,
Tuyên lấy các phế phẩm nông nghiệp như cỏ khô, rơm, tro khô, vải ủ trong chậu nuôi, đồng thời dùng máy đo nhiệt độ để kịp thời điều chỉnh cho phù hợp. Chia sẻ kinh nghiệm Đến nay, Tuyên đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm cho mình. Anh bảo: “Muốn thành công, phải nắm bắt kỹ thuật nuôi và chủ động sản xuất. Dế thường được nuôi trong chậu nhựa lớn. Phía trong chậu lót 2 - 3 tấm tre đan để dế leo trèo. Chi phí cho một chậu nuôi khoảng 35.000 đồng”. Để ngăn dế không bay ra ngoài, anh sử dụng lồng bàn để che đậy. Bên cạnh đó, anh cũng có sáng kiến rất hay là không dùng khay nước như khuyến cáo mà dùng bình phun trực tiếp. Tùy thuộc vào thời tiết mà tiến hành phun với mức độ hợp lý. Mỗi ngày, anh thường phun nước vào máng 3 lần để giữ ẩm cho dế. Tuyên cho biết: “Việc nuôi dế sinh sản đòi hỏi kỹ thuật cao, tôi nghĩ ra cách lấy đất bột ẩm lót thành khuôn cho dế đẻ ấu trùng vào đất. Sau một thời gian, ấu trùng nở và tự chui ra. Dế có tuổi đời khoảng hơn 4 tháng, trải qua 3 lần lột xác. Dế con nuôi 35 ngày thành dế thương phẩm. Dế cái khoảng 70 ngày tuổi là phát dục và có thể đẻ liên tục”. Cũng theo Tuyên, quy trình nuôi dế được chia làm 3 giai đoạn. Đầu tiên là ấp nở, giai đoạn này nhiệt độ thích hợp nhất là 26 - 270C, độ ẩm 70 - 80%. Tiếp đến là ương dế, thức ăn của dế là rau cỏ non, không nhất thiết phải cho cám, bởi có thể gây ẩm mốc, ngộ độc. Giai đoạn cuối là nuôi dế thương phẩm, thời điểm này cho dế ăn thêm cám gà, đến khi chuẩn bị xuất bán có thể cho dế ăn cám gạo, gạo hoặc một số loại ngũ cốc khác. Không dừng lại ở những gì mình có, thời gian tới, Tuyên sẽ mở rộng quy mô trại dế. “Hiện, tôi đã phát triển được 3 mô hình ở địa bàn xung quanh và bước đầu đã cho thu hoạch. Tới đây, tôi sẽ vay ngân hàng thêm 20 triệu đồng và tìm đối tác đầu tư”, Tuyên tâm sự. Ngoài mở rộng trại dế, Tuyên còn đưa ra thị trường 2 sản phẩm mới là tôm đất trứng và tôm đất lột. Anh bật mí: “Vừa giảng dạy, vừa phát triển kinh tế trang trại nên cũng gặp nhiều khó khăn, nhưng với quyết tâm, nỗ lực và lòng say mê, tôi đang cố gắng vươn lên để khẳng định mình và từng bước xây dựng thương hiệu dế Phú Khang”. Hiện, mỗi tháng anh xuất bán khoảng 80kg dế thịt, trừ chi phí, lãi khoảng 10 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, Tuyên còn phát hiện ra phân dế dùng để bón cho cây cảnh rất tốt, do vậy, anh dự định sẽ cung cấp cho thị trường cây cảnh loại phân bón mới. Với nhiều ý tưởng, sáng kiến, thày giáo trẻ Nguyễn Văn Tuyên đang rất thành công với mô hình nuôi dế của mình... Thày Tuyên sẵn sàng giúp đỡ cho những ai có nhu cầu về giống và kỹ thuật nuôi dế. Mọi chi tiết xin liên hệ: Nguyễn Văn Tuyên, khu Tây An, xã Đông Kỳ (Tứ Kỳ - Hải Dương), điện thoại: