LÀM NGỪNG LẠI BỆNH LAO

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đại dịch bệnh lao đang lan tràn và những vi khuẩn đề kháng đối với tất cả các loại thuốc hiện có đang xuất hiện. Để đáp trả, các nhà sinh học đang nghiên cứu chi tiết vi khuẩn và nghĩ ra những chiến lược điều trị mới. Dịch hạch đen, đậu mùa, bệnh bại liệt, HIV : những loại bệnh khác nhau đã giết vô số người ở những thời kỳ khác nhau. Nhưng một căn bệnh đã truy nã nhân loại từ lâu hơn so với những bệnh khác : bệnh lao. Những bằng cớ kết thạch...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LÀM NGỪNG LẠI BỆNH LAO

LÀM NGỪNG LẠI BỆNH LAO Đại dịch bệnh lao đang lan tràn và những vi khuẩn đề kháng đối với tất cả các loại thuốc hiện có đang xuất hiện. Để đáp trả, các nhà sinh học đang nghiên cứu chi tiết vi khuẩn và nghĩ ra những chiến lược điều trị mới. Dịch hạch đen, đậu mùa, bệnh bại liệt, HIV : những loại bệnh khác nhau đã giết vô số người ở những thời kỳ khác nhau. Nhưng một căn bệnh đã truy nã nhân loại từ lâu hơn so với những bệnh khác : bệnh lao. Những bằng cớ kết thạch cho thấy rằng bệnh lao gây bệnh cho người từ hơn 1/2 triệu năm. Không ai có thể tránh được. Bệnh lao gây bệnh cho những người giàu và những người nghèo, những người trẻ và những người già, những người mạo hiểm và những người cẩn trọng. Chỉ cần ho, khạc nhổ hay ngay cả chỉ cần nói, một người bệnh có thể làm phân tán vi khuẩn chịu trách nhiệm căn bệnh này.
Ngày nay, bệnh lao là nguyên nhân thứ hai gây tử vong do nhiễm trùng trên thế giới, sau bệnh sida ; bệnh lao giết hai triệu người mỗi năm. Tuy vậy, các thuốc chống lao hiện hữu và chữa lành hầu hết những người bị nhiễm trùng. Thế thì đâu là vấn đề? Nhiều người đã không tiếp cận được với thuốc điều trị và nhiều nguời được săn sóc không luôn luôn theo điều trị đến c ùng. Ngoài ra, bệnh lao tiến triển nhanh hơn là các liệu pháp điều trị. Trong những năm qua, các nhà khoa học đã quan sát thấy một sự gia tăng đáng lo ngại số các giống gốc đề kháng với nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh lao. Lại còn đáng lo ngại hơn : xuất hiện những bệnh lao đề kháng với tất cả các kháng sinh hiện có và như vậy gần như nan y. Bệnh lao đặc biệt gây tàn phá đối với những nước đang phát triển, là nơi người ta đếm được 90% các trường hợp và 98% những trường hợp tử vong. Ngoài những đau khổ và những mối lo phiền, bệnh lao làm xáo trộn kinh tế của các nước bị ảnh hưởng nhất. Với 75% các trường hợp tử vong xảy ra nơi những người từ 15 đến 54 tuổi, bệnh lao trong 10 năm gây tổn phí từ một đến 3 tỷ dollars cho các nước nghèo nhất. Ngoài ra, bệnh bắt buộc các quốc gia này phải chuyển các nguồn tài chánh được cấp cho những lãnh vực khác để điều trị bệnh lý này. Nhưng các nước phát triển cũng không tránh khỏi nó : mặc dầu tỷ lệ mắc bệnh lao thấp ở các nước này, nhưng tình hình có thể thay đổi nếu một giống gốc rất đề kháng lan tràn … Tuy nhiên, các kỹ thuật
phân tử được hoàn thiện cho phép các nhà nghiên cứu khảo sát những tương tác phức tạp của vi khuẩn với cơ thể con người ; như thế người ta hy vọng phát triển những xét nghiệm chẩn đoán mới và những điều trị mới. Được nhận diện lần đầu tiên bởi thầy thuốc người Đức Robert Koch năm 1882, mycobactérie dạng chiếc gậy nhỏ gây bệnh lao, Mycobacterium tuberculosis hay trực khuẩn Koch, hiện hữu đồng thời dưới dạng tiềm tàng và hoạt động. Khi nhiễm trùng tiềm tàng, hệ miễn dịch ngăn cản vi khuẩn tăng sinh và như thế gây nên sự phá hủy của các mô. Những người bị nhiễm không có những triệu chứng và không lây nhiễm. Trực khuẩn có thể ẩn trong nhiều tháng, nhiều năm, thậm chí nhiều thập niên, mà không tăng sinh cũng như không làm cho ký chủ bị bệnh. 80% những người bị nhiễm trùng không bao giờ phát triển thành bệnh. Tuy nhiên, 10% trong số những người này cuối cùng có một thể hoạt động, nhất là những người có một hệ miễn dịch suy yếu, như những trẻ em nhỏ tuổi và những bệnh nhân sida hay những người được điều trị bởi hóa học trị liệu. MẠNH HƠN HỆ MIỄN DỊCH Khi bệnh lao hoạt động, các vi khuẩn vượt quá hệ miễn dịch: chúng tăng sinh nhanh chóng, lan tràn và gây nên s ự phá hủy của các cơ quan. Vì là một vi khuẩn hiếu khí, nghĩa là thích ứng với những môi trường giàu oxy, vi
khuẩn tăng sinh nhất là trong phổi. Thật vậy, gần 75% các bệnh nhân có một thể phổi của bệnh. Các vi khuẩn càng tăng sinh, chúng càng sinh ra những phản ứng phòng vệ, gây nên sự phá hủy mô phổi, vì vậy xuất hiện nơi bệnh nhân các triệu chứng như ho dữ dội, đau ngực và khạc đờm có máu. Nhưng bệnh lao có thể ảnh hưởng lên hầu hết tất cả các cơ quan. Nơi trẻ em, vi khuẩn xâm nhập dịch não tủy (bao bọc hệ thần kinh trung ương), gây nên viêm màng não. Không được điều trị, một nửa những người bị bệnh lao dưới dạng hoạt tính chết vì nó, phần lớn do sự phá hủy của các lá phổi. Cách nay một thế kỷ, người ta không có một phương tiện nào để chống lại bệnh lao, ngoại trừ làm giới hạn sự lan tràn của nó bằng cách đặt bệnh nhân trong các sanatorium (những cơ sở chuyên về điều trị bệnh lao). Vào thời kỳ này, bệnh lao rất là lan tràn, ngay cả trong những vùng mà ở đó ngày nay tai ương chỉ có một tỷ lệ thấp, như Bắc Mỹ và Tây Âu. Ngay năm 1921, người ta đã bắt đấu chống lại bệnh lao : các nhà nghiên cứu người Pháp Albert Calmette và Camille Guérin, thuộc Viện Pasteur Paris, đã phát triển vaccin đầu tiên gọi là BCG. Người ta nhĩ rằng nó bảo vệ đồng thời chống lại những thể trưởng thành và trẻ em của bệnh lao ; nhưng sau đó, người ta cho thấy rằng nó chỉ mang lại một bảo vệ có hiệu quả chống lại các thể trầm trọng của trẻ em.
22 năm sau, nhóm vi trùng học Hoa Kỳ Selman Waksman đã khám phá ra streptomycine ; mặc dầu có vài tác dụng không mong muốn (nhất là những rối loạn thận và thính giác), kháng sinh này là điều trị đầu tiên hiệu quả chống lại bệnh lao. Sự khám phá này dẫn đến sự xuất hiện trên thị trường, ngay những năm 1950, một loạt các kháng sinh không có những bất tiện của streptomycine. Toàn bộ những điều trị này làm biến mất các sanatorium và một đưa đến sự giảm quan trọng tỷ lệ mắc bệnh lao trong những nước có quỹ và các cấu trúc hạ tầng cần thiết để tấn công vào vấn đề. Trong những năm 1970, nhiều chuyên gia nghĩ rằng bệnh lao hầu như được triệt trừ. Tuy nhiên, với sự gia tăng của các di chuyển của những người dân vào thành phố, những trận dịch lớn thật ra đang xuất hiện. Còn tệ hại hơn, những người sẽ bị ảnh hưởng nhất là những người không thể tự bảo vệ: những người dân của các nước nghèo, trước hết bị thương tổn bởi trực khuẩn lao, trước khi bị đương đầu với một tác nhân giết người khác, VIH. Ngày nay, hơn nửa thế kỷ sau khởi đầu những điều trị kháng sinh đầu tiên, OMS đánh giá rằng 1/3 dân số thế giới (hơn 2 tỉ người) bị nhiễm bởi trực khuẩn Koch. Trung bình, 8 triệu trong số những người mang trùng này mỗi năm phát triển một dạng hoạt động của bệnh lao và mỗi người trong số họ
lại gây nhiễm thêm 10 đến 15 người mỗi năm, như thế duy trì đại dịch. Bức tranh này càng đáng quan ngại hơn khi ta xét đến sự gia tăng của tỷ lệ của VIH. Những người bị bệnh lao tiềm tàng (tuberculose latente) và bị nhiễm trùng bởi VIH có 30 đến 50 lần nguy cơ nhiều hơn, so với những người huyết thanh âm tính, phát triển bệnh lao hoạt động (tuberculose active), bởi vì VIH làm cho hệ miễn dịch của họ không có khả năng kềm chế trực khuẩn. Thật vậy, bệnh lao là nguyên nhân đầu tiên gây tử vong nơi những người bị nhiễm bởi VIH : bệnh lao giết chết một người trên ba trên thế giới và một trên hai ở Châu Phi dưới Sahara, là nơi những săn sóc y tế hầu như không thể tiếp cận được. Mặc dầu những người huyết thanh dương tính tiếp cận được với các thuốc kháng lao, nhưng sức khỏe của họ thường suy thoái, bởi vì những tương tác nguy hiểm của điều trị antirétroviral với các thuốc kháng lao thường buộc các bệnh nhân phải đình chỉ điều trị chống VIH cho đến khi bệnh lao được loại trừ.