Lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 6

Chia sẻ: Dasjhd Akdjka | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

420
lượt xem 224
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 6', kỹ thuật - công nghệ, kiến trúc - xây dựng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lập và phân tích dự án đầu tư xây dựng công trình giáo thông part 6

CHƯƠNG 6 CÁC CH TIÊU HI U QU TRONG ðÁNH GIÁ D ÁN ð U TƯ 1. ðánh giá d án v i nhóm ch tiêu tĩnh ______________________________________ 137 2. ðánh giá d án v i nhóm ch tiêu ñ ng trư ng h p th trư ng v n hoàn h o _______ 138 2.1. Ch tiêu hi u s thu chi _____________________________________________________ 138 2.1.1. Ch tiêu hi u s thu chi quy v th i ñi m hi n t i NPW _________________________________138 2.1.2. Ch tiêu hi u s thu chi quy v th i ñi m tương lai NFW _______________________________140 2.1.3. Ch tiêu hi u s thu chi quy san ñ u hàng năm NAW __________________________________140 2.1.4. Bài t p ví d __________________________________________________________________141 2.1.5. Ưu, như c ñi m c a phương pháp dùng ch tiêu hi u s thu chi __________________________144 2.2. Ch tiêu su t thu l i n i t i IRR______________________________________________ 145 2.2.1. ý nghĩa c a ch tiêu IRR _________________________________________________________145 2.2.2. Phương pháp xác ñ nh IRR _______________________________________________________146 2.2.3. Phương pháp s d ng ch tiêu IRR ñ so sánh, l a ch n phương án t i ưu __________________146 2.2.4. Bài t p ví d __________________________________________________________________147 2.2.5. Ưu như c ñi m c a phương pháp su t thu l i n i t i ___________________________________150 2.2.6. Phương pháp dùng ch tiêu su t thu l i tính 2 l n______________________________________151 2.3. Ch tiêu t s thu chi (T s l i ích/chi phí) ____________________________________ 152 2.4. Ch tiêu th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá______________________ 153 3. ðánh giá d án v i nhóm ch tiêu ñ ng trư ng h p th trư ng v n không hoàn h o _ 155 3.1. Phương pháp dùng ch tiêu NFW ____________________________________________ 155 3.1.1. Trư ng h p không ñư c phép ñi u hoà _____________________________________________155 3.1.2. Trư ng h p ñư c phép ñi u hoà ___________________________________________________155 3.2. Phương pháp dùng ch tiêu su t thu l i h n h p CRR ___________________________ 156 3.2.1. Khái ni m su t thu l i h n h p CRR _______________________________________________156 3.2.2. Trư ng h p không ñư c phép ñi u hoà _____________________________________________157 3.2.3. Trư ng h p ñư c phép ñi u hoà ___________________________________________________157 4. M t s ng d ng EXCEL ñ tính toán các ch tiêu hi u qu _____________________ 158 4.1. Hàm FV _________________________________________________________________ 158 4.2. Hàm PV _________________________________________________________________ 159 4.3. Hàm RATE ______________________________________________________________ 160 4.4. Hàm NPV ________________________________________________________________ 161 4.5. Hàm IRR ________________________________________________________________ 162 4.6. Hàm MIRR ______________________________________________________________ 163 4.7. Hàm NPER ______________________________________________________________ 164 4.8. Hàm PMT _______________________________________________________________ 165 4.9. Hàm PPMT và hàm IPMT __________________________________________________ 166 Bài t p th c hành _________________________________________________________ 167 136
1. ðÁNH GIÁ D ÁN V I NHÓM CH TIÊU TĨNH 1.1. Ch tiêu chi phí cho m t ñơn v s n ph m Ch tiêu chi phí cho m t ñơn v s n ph m Cd ñư c xác ñ nh b ng t s gi a chi phí v v n c ñ nh và v n lưu ñ ng trong m t năm trên s lư ng s n ph m trong năm c a d án, phương án nào có chi phí cho m t ñơn v s n ph m nh nh t là phương án t t nh t: 1  V .i  = + Cn  C  (6.1) d N 2  trong ñó: N - năng su t hàng năm; V- v n ñ u tư cho TSCð; i- su t chi t kh u; Cn- chi phí s n xu t hàng năm. 1.2. Ch tiêu l i nhu n tính cho m t ñơn v s n ph m Ch tiêu l i nhu n tính cho m t ñơn v s n ph m Ld ñư c xác ñ nh b ng giá bán 1 ñơn v s n ph m Gd tr ñi chi phí tính cho m t ñơn v s n ph m Cd. Phương án nào có ch tiêu l i nhu n tính cho m t ñơn v s n ph m l n nh t là phương án t t nh t: L = G −C (6.2) d d d 1.3. Ch tiêu m c doanh l i c a m t ñ ng v n ñ u tư Ch tiêu m c doanh l i c a m t ñ ng v n ñ u tư D ñư c xác ñ nh b ng t s mà t s là l i nhu n c a m t năm ho t ñ ng c a d án L và m u s là t ng chi phí ñ u tư c a d án. Phương án nào có ch tiêu này l n nh t là phương án t t nh t: L D= (6.3) V +V 2 m 0 trong ñó: V0- v n ñ u tư cho TSCð lo i ít hao mòn; Vm- v n ñ u tư cho TSCð lo i hao mòn nhanh. 1.4. Ch tiêu th i h n thu h i v n ñ u tư Ch tiêu này ñư c xác ñ nh b ng t s gi a s v n ñ u tư V cho d án v i l i nhu n L và kh u hao cơ b n hàng năm Kn. Phương án nào có ch tiêu này nh nh t là phương án t t nh t. V = T (6.4) L + Kn k Th i h n thu h i v n ñ u tư còn có th là kho ng th i gian mà v n ñ u tư ñư c trang tr i ch b ng l i nhu n thu ñư c t d án. V = T (6.5) 0 L 137
Ưu ñi m c a các ch tiêu tĩnh là ñơn gi n phù h p cho khâu l p d án ti n kh thi (báo cáo ñ u tư xây d ng công trình) ho c cho các d án nh , ng n h n không ñòi h i m c chính xác cao. 2. ðÁNH GIÁ D ÁN V I NHÓM CH TIÊU ð NG TRƯ NG H P TH TRƯ NG V N HOÀN H O Khái ni m th trư ng v n hoàn h o: M t th trư ng v n ñư c coi là hoàn h o khi nó ñ m b o ñư c các ñi u ki n sau ñây: - Nhu c u v v n luôn luôn ñư c th a mãn và không b m t h n ch nào v kh năng c p v n. - Lãi su t ph i tr khi vay v n và lãi su t nh n ñư c khi cho vay v n là b ng nhau. - Tính thông su t c a th trư ng v m i m t ñư c ñ m b o. Các tính toán sau ñây ch ñ m b o chính xác trong trư ng h p th trư ng v n hoàn h o. 2.1. Ch tiêu hi u s thu chi Khi áp d ng ch tiêu hi u s thu chi, trư c khi tính toán ph i ki m tra s ñáng giá c a phương án sau ñó m i l a ch n trong s các phương án ñáng giá ñó m t phương án t t nh t. 2.1.1. Ch tiêu hi u s thu chi quy v th i ñi m hi n t i NPW Quy ñ hi u s thu chi v th i ñi m hi n t i là m t phương pháp d hi u, ñư c s d ng r ng rãi vì toàn b thu nh p và chi phí c a phương án trong su t th i kỳ phân tích ñư c quy ñ i thành m t giá tr tương ñương hi n t i (thư ng quy ư c là th i ñi m hoàn thành, ñưa công trình d án vào khai thác, s d ng). Gi s có m t d án tiêu bi u v i dòng thu chi ñư c th hi n trong hình sau: B2 B1 Bt B n-1 Bn ... ... SV ... ... Cn-1 Cn t C1 C2 Ct V0 N u ta ký hi u m i kho n thu (mũi tên ch lên trên) là B và m i kho n chi (mũi tên ch xu ng dư i) là C thì tiêu chu n v s ñáng giá c a phương án là: B −∑ C ≥0 n n NPW = ∑ t t (6.6) (1+ i) (1+ i ) t t t =0 t =0 trong ñó: 138
Bt - kho n thu năm t; Ct - chi phí b ra năm t, ñây là chi phí v n hành, không k kh u hao; n - tu i th quy ñ nh c a phương án; i - su t chi t kh u. Trong công th c trên ta th y r ng th c ra t i th i ñi m t=0 không có kho n thu nào, ch có v n ñ u tư ban ñ u V0. Ngoài ra t i th i ñi m n, tr s SV phát sinh không ph i t ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a d án mà t ho t ñ ng b t thư ng (thanh lý tài s n). N u ta tách các giá tr V0 và SV ra thì dòng ti n còn l i là dòng thu - chi t ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a d án. Tr s NPW lúc này có th xác ñ nh theo công th c sau: (B − C ) + n SV NPW = −V 0 + ∑ t t (6.7a) (1+ i ) (1+ i) t n t =1 N u t i m i th i ñi m có phát sinh thu chi, ta l y thu tr chi thì dòng ti n còn l i là dòng các kho n thu nh p hoàn v n N (vì C là chi phí v n hành không k kh u hao nên thu nh p hoàn v n N cũng chính b ng l i nhu n L c ng kh u hao KH): B - C = L + KH = N (6.7b) Các dòng ti n c a d án lúc này có d ng: N2 N1 Nt Nn-1 Nn ... ... SV t V0 Công th c 6.7a có th vi t l i thành: n Nt SV NPW = −V 0 + ∑ + (6.7c) (1+i) (1+i) t n t =1 N u tr s Nt là ñ u ñ n hàng năm (và b ng N) thì công th c trên có th vi t l i thành: (1+i ) − 1 + SV n NPW = −V 0 +N (6.8) i ( +i ) (1+i) n n 1 Sau khi ki m tra s ñáng giá c a các phương án, phương án nào có tr s NPW l n nh t là phương án t t nh t. Khi hai phương án có s v n ñ u tư khác nhau, ngư i ta ph i gi ñ nh có m t phương án ñ u tư tài chính ph thêm vào phương án có v n ñ u tư nh hơn (trong th trư ng v n hoàn h o NPW c a phương án ñ u tư tài chính ph thêm b ng 0). Khi các phương 139
án có tu i th khác nhau thì th i kỳ tính toán ñ so sánh ñư c l y b ng b i s chung nh nh t c a các tu i th c a các phương án. N u th i kỳ t n t i c a d án ñư c xác ñ nh rõ ràng, thì th i kỳ phân tích ñư c l y b ng th i kỳ t n t i ñó. 2.1.2. Ch tiêu hi u s thu chi quy v th i ñi m tương lai NFW Quy ñ i hi u s thu chi v th i ñi m tương lai là quy ñ i t t c các kho n thu, chi c a d án v m t m c th i gian nào ñó trong tương lai (thông thư ng là cu i th i kỳ phân tích). Tiêu chu n ñáng giá c a các phương án là: (1+ i) (1+ i ) n n n −t n −t NFW = ∑ Bt − ∑Ct ≥0 (6.9) t =0 t =0 Tương t , quy ñ i các công th c khác v tương lai, ta có: (1+ i) + ∑ (B − C )(1+ i ) n n −t n NFW = −V 0 + SV (6.10) t t t =1 và: (1+ i ) + (B − C ) (1+ i ) + SV n −1 n NFW = −V 0 (6.11) i Sau khi ki m tra s ñáng giá, phương án nào có tr s NFW l n nh t là phương án t t nh t. Còn v th i kỳ tính toán cũng xác ñ nh gi ng như trư ng h p quy ñ i v th i ñi m hi n t i. 2.1.3. Ch tiêu hi u s thu chi quy san ñ u hàng năm NAW ð tính ch tiêu hi u s thu chi san ñ u hàng năm, n u các tr s thu chi hàng năm không ñ u ñ n thì trư c h t ph i tính giá tr hi n t i c a hi u s thu chi (NPW) sau ñó theo công th c tính ñ i tính tr s NAW. (1+ i ) n i NAW = NPW (6.12) (1+ i ) − 1 n Phương án ñáng giá là phương án có NAW > 0. Còn phương án t t nh t là phương án có tr s NAW l n nh t. N u các tr s thu chi phát sinh ñ u ñ n hàng năm thì s ñáng giá c a các phương án s là: NAW = Btd - Ctd - CR ≥ 0 (6.13) trong ñó: Btd - tr s thu ñ u ñ n hàng năm; Ctd - tr s chi ñ u ñ n hàng năm; CR - t ng s kh u hao cơ b n hàng năm (ký hi u là A) và lãi trung bình hàng năm ph i tr cho s giá tr tài s n c ñ nh chưa kh u hao h t ñ u m i năm (ký hi u là R) v i gi thi t là chi phí cho ñ u tư ban ñ u là nh ngu n v n ñi vay 140
và kh u hao cơ b n hàng năm s ñư c tr n h t. CR = A + R (6.14) A = (V-SV)/n (6.15) (1+i) ∑ i.V n i n ct R= (6.16) (1+i) − 1 (1+i) n t t =1 trong ñó: Vct - giá tr tài s n c ñ nh còn chưa ñư c tính kh u hao cơ b n năm t c a phương án; t - kho ng cách tính t cu i năm t ñ n th i ñl m b t ñ u s d ng phương án. Phương án có tr s NAW l n nh t là phương án t t nh t. Khi quy ñ i hi u s thu chi san ñ u hàng năm không ph i quy ñ i th i gian tính toán c a các phương án thành b ng nhau (b i s chung nh nh t) và như v y ph i gi ñ nh r ng các tr s thu chi là không thay ñ i qua các th i kỳ. 2.1.4. Bài t p ví d ð th y rõ cách v n d ng các ch tiêu hi u s thu chi ta gi i các bài t p sau: Bài t p ví d 6.1 Dùng ch tiêu giá tr hi n t i ho c giá tr tương lai ñ ch n phương án ñ u tư theo s li u như bi u sau: Ch tiêu Năm th PA1 PA2 1. V n ñ u tư ban ñ u V 0 100 100 2. Thu nh p hoàn v n N 1 30 40 " 2 40 30 " 3 30 20 " 4 20 30 " 5 20 20 3. Giá tr còn l i 5 2 2 4. Su t chi t kh u 0,1 0,1 L i gi i: Bư c 1: Vi t công th c. Vì thu nh p hoàn v n N là không ñ u ñ n hàng năm nên ta áp d ng công th c: (1+i) (1+i) n −t −n NPW = −V + ∑ N t + SV t =1 141
ho c: (1+i) (1+i) n n −t n + ∑ Nt NFW = −V + SV t =1 Bư c 2: Thay s . (Thay s ñúng theo th t vi t công th c.) NPW1= -100 + (30/1.1 + 40/1.12 + 30/1.13 + 20/1.14 + 20/1.15) + 2/1.15 = 10.18 NPW2= -100 + (40/1.1 + 30/1.12 + 20/1.13 + 30/1.14 + 20/1.15) + 2/1.15 = 10.33 ð i v i NFW: NFW1=-100*1.15 + 30*1.14 + 40*1,13 + 30*1.12 + 20*1.1 + 20 +2 =16.46 NFW2=-100*1.15 + 40*1.14 + 30*1,13 + 20*1.12 + 30*1.1 + 20 +2 =16.69 Bư c 3: So sánh, l a ch n. NPW1 < NPW2 hay ñ i v i NFW: NFW1 < NFW2 V y ta ch n phương án 2. Bài t p ví d 6.2 Dùng giá tr hi n t i ho c giá tr tương lai ñ ch n phương án ñ u tư theo tài li u sau: Ch tiêu PA1 PA2 1. V n ñ u tư ban ñ u 100 150 2. Thu nh p hoàn v n hàng năm 30 40 3. Giá tr còn l i 2 0 4. Tu i th d án 5 10 5. Su t chi t kh u 0,12 0,12 L i gi i: Phương pháp 1 Bư c 1: Nh n xét chung. Tu i th các phương án không b ng nhau, ñ so sánh chúng ta ph i dùng phương pháp ñ u tư b sung. Trư c h t, ta quy các phương án v cùng m t th i h n tính toán. Th i h n tính toán b ng b i s chung nh nh t c a các tu i th các phương án ñem ra so sánh. Trong trư ng h p c th th i h n tính toán là: BSCNN(5;10)=10. V y phương án 1 có ñ u tư b sung (m t l n). Bư c 2: L p dòng ti n t . 142
Ch tiêu Năm PA 2 PA 1 V0 0 150 100 N và SV 1 40 30 2 40 30 3 40 30 4 40 30 5 40 30-100+2 6 40 30 7 40 30 8 40 30 9 40 30 10 40 30+2 Bư c 3: Vi t công th c. (1+i ) − 1 + SV (1+i ) n −n NPW = −V + N i ( +i ) n 1 ho c: (1+i ) − 1 + SVn NFW = −V ( + i ) + N n 1 i Bư c 4: Thay s . NPW1=-100 +30*(1.1210-1)*0.12-1*1.12-10-100*1.12-5+2*1.12-5+2*1.12-10 =14.53 NPW2=-150 +40*(1.1210-1)*0.12-1*1.12-10 =76 ð i v i NFW: NFW1=-100*1.1210+30*(1.1210-1)*0.12-1-100*1.125+2*1.125+2 =45.17 NFW2=-150*1.1210+40*(1.1210-1)*0.12-1 = 236.05 Bư c 5: So sánh, l a ch n: NPW1 < NPW2 hay ñ i v i NFW: NFW1 < NFW2 V y ta ch n phương án 2. Phương pháp 2 T bư c 2 ta l p dòng ti n t theo phương ngang, sau ñó ñ i v i phương án có ñ u tư b sung thì trư c h t tính NPW ho c NFW ñ i v i m i vòng ñ i. Dòng ti n t lúc này ñư c thay b ng dòng các NPW ho c NFW có giá tr b ng nhau và phát sinh ñ u ñ n t i các th i ñi m là 143
th i ñi m ñ u (ñ i v i NPW) và th i ñi m cu i (ñ i v i NFW) c a t ng vòng ñ i. NPW và NFW c a phương án là NPW và NFW ñư c tính ñ i v i dòng ti n t m i l p ñư c (hình 6.1). NPW cña vßng ®êi 1 NPW cña vßng ®êi 2 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 2 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 t 100 100 H×nh 6.1. Dßng tiÒn tÖ ban ®Çu cña ph−¬ng ¸n 1 ®−îc thay b»ng dßng c¸c NPW cña mçi vßng ®êi (thÓ hiÖn b»ng nÐt ®«i) Bài t p ví d 6.3 Dùng ch tiêu NPW ho c NFW ñ so sánh l a ch n phương án ñ u tư theo s li u: Phương án 1 2 3 V0 150 200 300 N 100 105 110 SV 50 100 150 n 3 4 6 i 0.1 0.1 0.1 Các k t qu tính toán như b ng sau: Phương án 1 2 3 NPW 373 432 412 NFW 1172 1357 1295 2.1.5. Ưu, như c ñi m c a phương pháp dùng ch tiêu hi u s thu chi a. Ưu ñi m: - Có tính ñ n s bi n ñ ng c a các ch tiêu theo th i gian. - Có tính ñ n giá tr c a ti n t theo th i gian. - Có th tính ñ n trư t giá và l m phát thông qua vi c ñi u ch nh các ch tiêu: doanh thu, chi phí và tr s c a su t chi t kh u. - Có th tính ñ n nhân t r i ro thông qua m c ñ tăng tr s c a su t chi t kh u. 144
- Có th so sánh các phương án có v n ñ u tư khác nhau v i ñi u ki n lãi su t ñi vay và lãi su t cho vay b ng nhau m t cách g n ñúng. (B sung cho phương án có v n ñ u tư nh m t phương án ñ u tư tài chính b sung, ví d ñi vay v n ñ ho t ñ ng trên th trư ng v n. Nhưng vì lãi su t ñi vay và lãi su t cho vay b ng nhau m t cách g n ñúng nên hi u s thu chi c a phương án ñ u tư tài chính b sung này b ng không. Do ñó trong trư ng h p th trư ng v n hoàn h o không c n chú ý ñ n ñi u ki n v n ñ u tư ban ñ u b ng nhau). b. Như c ñi m: - Ch b o ñ m chính xác trong trư ng h p th trư ng v n hoàn h o, m t ñi u khó b o ñ m trong th c t . - Khó d báo chính xác các ch tiêu cho c ñ i d án. - K t qu l a ch n phương án ph thu c r t nhi u vào ñ l n c a su t chi t kh u i, vi c xác ñ nh nó r t khó khăn. - Thư ng nâng ñ các phương án có v n ñ u tư ít và ng n h n. - Hi u qu không ñư c bi u di n dư i d ng t s , chưa ñư c so v i m t ngư ng hi u qu có tr s dương khác 0. - Khi xét phương án b sung khi 2 phương án có v n ñ u tư ban ñ u khác nhau ñã coi lãi su t cho vay và lãi su t ñi vay và su t thu l i t i thi u (su t chi t kh u) là như nhau, m t ñi u không phù h p v i th c t . 2.2. Ch tiêu su t thu l i n i t i IRR 2.2.1. Ý nghĩa c a ch tiêu IRR Su t thu l i n i t i (IRR) là m c lãi su t mà n u dùng nó làm su t chi t kh u ñ quy ñ i các dòng ti n t c a phương án thì giá tr hi n t i c a thu nh p PWB s cân b ng v i giá tr hi n t i c a chi phí PWC, nghĩa là NPW = 0. Hay nói khác ñi IRR là nghi m c a phương trình: C B n n NPW = ∑ −∑ =0 t t (6.17) (1+ IRR) (1+ IRR) t t t =0 t =0 V th c ch t ch s IRR là su t thu l i tính theo các k t s còn l i c a v n ñ u tư ñ u các th i ño n và khi s d ng ch tiêu IRR như là m c sinh l i do n i b c a d án sinh ra ngư i ta ñã ng m công nh n r ng nh ng hi u s thu chi dương thu ñư c trong quá trình ho t ñ ng c a d án ñ u ñư c ñem ñ u tư l i ngay l p t c cho d án v i su t thu l i b ng chính tr s IRR, và ngư c l i nh ng hi u s thu chi âm s ñư c bù ñ p ngay b ng ngu n v n ch u lãi su t b ng chính tr s IRR. V b n ch t IRR là kh năng cho lãi c a d án, là lãi su t l n nh t có th vay v n ñ ñ u tư mà không b l . S ñáng giá c a các phương án là khi tho mãn ñi u ki n sau: IRR ≥ MARR. (6.18) trong ñó: MARR là su t thu l i t i thi u ch p nh n ñư c (Minimal Attractive Rate of 145
Return). 2.2.2. Phương pháp xác ñ nh IRR ð tìm IRR, ta dùng phương pháp n i suy g n ñúng. NPW NPW1 A i1 IRR i2 0 C I D i NPW2 B H×nh 6.2. §å thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a NPW vµ suÊt chiÕt khÊu i Trên hình 6.2 ñ th bi u di n m i quan h gi a NPW và su t chi t kh u i c t tr c hoành t i ñi m I. Hoành ñ c a I chính là IRR. ð u tiên, ta c n ph i xác ñ nh m t tr s NPW1 dương (càng nh càng t t) tương ng v i giá tr su t chi t kh u là i1 sau ñó ta l i xác ñ nh m t tr s NPW2 < 0 (càng g n 0 càng t t) tương ng v i i2. Trên ñ th ta th y 2 tam giác AIC và BID là ñ ng d ng. V y: AC/BD = CI/ID hay: IRR − i1 NPW1 = NPW2 i2 − IRR Tr s IRR c n tìm ñư c xác ñ nh theo công th c sau: NPW1 IRR = i1 + (i 2 − i1 ) (6.19) NPW1 + NPW2 2.2.3. Phương pháp s d ng ch tiêu IRR ñ so sánh, l a ch n phương án t i ưu a. Trư ng h p có 2 phương án a1. N u v n ñ u tư ban ñ u cho tài s n c ñ nh là b ng nhau thì ch n phương án nào có IRR l n hơn là phương án t t nh t. a2. N u v n ñ u tư ban ñ u khác nhau thì ph i so sánh l a ch n theo nguyên t c "gia s ñ u tư". Nghĩa là phương án có v n ñ u tư ban ñ u l n hơn ñư c ch n là phương án t t nh t n u gia s ñ u tư c a nó ñáng giá (t c là IRR(∆) > MARR). N u gia s ñ u tư c a nó IRR(∆) < MARR thì ch n phương án có v n ñ u tư nh hơn. b. Trư ng h p có nhi u phương án Trư ng h p có nhi u phương án thì các bư c ti n hành so sánh l a ch n phương án 146
ñư c ti n hành như sau: - X p h ng các phương án theo th t tăng d n c a v n ñ u tư ban ñ u. L y phương án s 0 làm phương án cơ s tính toán (phương án s 0 có v n ñ u tư = 0). - Tính su t thu l i n i t i c a gia s ñ u tư c a phương án l so v i phương án 0. T c là tính IRR1, n u IRR1 < MARR thì lo i b phương án l, và l y phương án 2 so sánh v i phương án 0. N u IRR2 < MARR thì lo i b phương án 2, c như v y cho ñ n khi tìm ñư c phương án th n nào ñó có IRRn > MARR lúc này s ch n phương án cơ s là phương án th n. - Ti p t c so sánh phương án th n v i phương án n+l b ng cách xác ñ nh chu i ti n t c a gia s ñ u tư b ng dòng ti n t c a phương án có v n ñ u tư l n tr ñi dòng ti n t c a phương án có v n ñ u tư nh ) sau ñó cũng xác ñ nh tr s IRR c a gia s ñ u tư n u IRR (∆) > MARR thì s lo i b phương án n và phương án (n+ l) s ñư c dùng làm phương án cơ s ñ ti p t c so sánh. N u IRR (∆) < MARR thì phương án (n+ l) b lo i b và phương án n s ti p t c so sánh v i phương án (n+2). Vi c so sánh t ng c p hai phương án như v y l p l i cho ñ n khi còn l i m t phương án, ñó là phương án ñư c ch n. 2.2.4. Bài t p ví d Bài t p ví d 6.4 Hãy tính su t thu l i n i t i IRR và ñánh giá d án theo s li u như b ng sau: Ch tiêu S li u 1. V n ñ u tư ban ñ u 100 2. Thu nh p hàng năm 55 3. Chi phí hàng năm 25 4. Lãi su t ti n vay hàng năm (MARR) 12% 5. Tu i th d án 5 L i gi i: Bư c 1: L p lu n chung IRR là kh năng cho lãi c a d án, là lãi su t l n nh t có th vay v n ñ ñ u tư mà không b l . Vì v y ñ ñánh giá d án, trư c h t ta tính IRR c a nó r i so sánh v i lãi su t ti n vay hàng năm. N u IRR l n hơn lãi su t ti n vay thì d án là ñáng giá. ð tính IRR ta ch n i1 l n nh t tho mãn ñi u ki n NPW1>0 và i2 nh nh t tho mãn ñi u ki n NPW2
Thay s : NPW1= -100 + (55 - 25) * (1.15 - 1) * 0.1-1 * 1.1 -5 = 13.72 NPW2= -100 + (55 - 25) * (1.25 - 1) * 0.2-1 * 1.2-5 = -10.28 Bư c 3: Tính IRR. NPW Công th c: IRR = i1 + (i 2 − i1) 1 NPW + NPW 1 2 Thay s : IRR=0.1+(0.2-0.1)*8.15/(8.15+6.18) =0.1524 hay: IRR = 15.24% Bư c 4: ðánh giá. IRR (kh năng cho lãi c a d án) l n hơn lãi su t ti n vay. V y d án là ñáng giá. Bài t p ví d 6.5 Dùng ch tiêu IRR ñ ch n phương án ñ u tư theo tài li u sau: Ch tiêu PA1 PA2 PA3 1. V n ñ u tư ban ñ u 100 160 180 2. Thu nh p hoàn v n hàng năm 33 35 38 3. Giá tr còn l i 0 20 40 4. Tu i th d án 5 10 10 5. MARR 0.1 0.1 0.1 L i gi i: Bư c 1. S p x p các phương án V n ñ u tư ban ñ u c a các phương án có th s p x p như sau: Phương án PA 1 PA 2 PA 3 Th t s p x p 0 (PA cơ s ) 1 2 Phương án 1 có v n ñ u tư ban ñ u nh nh t, b i v y ta ch n ñây là phương án cơ s . Bư c 2. ðánh giá phương án cơ s (PA 1) L y i1=0.15, i2=0.2 ta tính ñư c NPW1=10.62 và NPW2=-1.31 ⇒ IRRPA1=0.194 Ta th y IRRPA1=0.194 > MARR, v y PA 1 là ñáng giá. Bư c 3. So sánh PA 1 v i PA 2 148
ð dùng ch tiêu IRR so sánh PA 1 và PA 2 thì ta ph i dùng phương pháp gia s ñ u tư, trong ñó, phương án 1 có ñ u tư b sung (ñ u tư b sung 1 l n). L p dòng ti n t : ∆1 (PA2-PA1) Năm PA 2 PA 1 0 -160 -100 -60 1 35 33 2 2 35 33 2 3 35 33 2 4 35 33 2 5 35 33-100 2+100 6 35 33 2 7 35 33 2 8 35 33 2 9 35 33 2 10 35+20 33 2+20 Tính IRR c a ∆1: L y i1 = 0.1, i2 = 0.2 ta có: NPW1= -60 + 2*(1.110-1)/(0.1*1.110) + 100/1.15 + 20/1.110 = 22.1; và: NPW2=-60 + 2*(1.210-1)/(0.2*1.210) + 100/1.25 + 20/1.210 = -8.2 V y IRR c a ∆1 tính ra là: IRR(∆1) = 0.1+(0.2-0.1)*22.1/(22.1+8.2) = 0.173 l n hơn so v i MARR. V y PA 1 b lo i tr so v i PA 2. Lúc này ch n phương án cơ s là phương án 2. Ti p t c so sánh PA 2 v i PA 3. Bư c 4. So sánh PA 2 v i PA 3 ð dùng ch tiêu IRR so sánh PA 2 và PA 3 thì ta ph i dùng phương pháp gia s ñ u tư, trong ñó, do PA 2 và PA 3 có cùng tu i th nên không c n ph i ñ u tư b sung. Tương t như bư c 3 ta th c hi n l n lư t như sau: L p dòng ti n t : ∆2 (PA3-PA2) Năm PA3 PA 2 0 -180 -160 -20 149
1 38 35 3 2 38 35 3 3 38 35 3 4 38 35 3 5 38 35 3 6 38 35 3 7 38 35 3 8 38 35 3 9 38 35 3 10 38+40 35+20 3+20 Tính IRR c a ∆2: L y i1 = 0.1, i2 = 0.2 ta có: NPW1= -20 + 3*(1.110-1)/(0.1*1.110) + 20/1.110 = 6.14. và: NPW2= -20 + 3*(1.210-1)/(0.2*1.210) + 20/1.210 = -4.19. V y IRR c a ∆2 tính ra là IRR(∆2) = 0.1+(0.2-0.1)*6.41/(6.41+4.19) = 0.159 l n hơn so v i MARR. V y PA2 b lo i b so v i PA3. Hay nói khác ñi ta ch n PA3. Lưu ý: Trong m i tình hu ng ta luôn luôn có: NPW2=NPW1+ NPW∆ N u IRR∆ l n hơn lãi su t ti n vay thì NPW∆ l n hơn 0. Do ñó PA ch n ñư c t phương pháp d a vào ch tiêu IRR luôn luôn là phương án có NPW l n hơn. Suy ra trong m t t p h p các phương án ñ u tư ta l a ch n phương án t t nh t b ng ch tiêu IRR thì phương án này luôn luôn là phương án có NPW là l n nh t. 2.2.5. Ưu như c ñi m c a phương pháp su t thu l i n i t i a. Ưu ñi m - Có tính ñ n s bi n ñ ng c a các ch tiêu theo th i gian và tính toán cho c ñ i d án. - Hi u qu ñư c bi u di n dư i d ng s tương ñ i và có th so v i m t ch s hi u qu . - Tr s IRR ñư c xác ñ nh t n i b phương án m t cách khách quan và do ñó tránh ñư c vi c xác ñ nh su t chi t kh u r t khó chính xác như khi dùng ch tiêu NPW. - Có th tính ñ n trư t giá và l m phát b ng cách thay ñ i các ch tiêu c a dòng thu chi qua các năm. - Thư ng ñư c dùng ph bi n trong kinh doanh. 150
- Giúp ta có th tìm ñư c phương án t t nh t theo c 2 ch tiêu hi u qu NPW và IRR trong các ñi u ki n nh t ñ nh. b. Như c ñi m - Phương pháp này ch cho k t qu chính xác v i ñi u ki n th trư ng v n hoàn h o. - Khó ư c lư ng chính các ch tiêu cho c ñ i d án. - Phương pháp này nâng ñ các các d án ít v n ñ u tư, ng n h n, có t su t doanh l i cao so v i các d án tuy c n nhi u v n, dài h n, có t su t sinh l i th p nhưng hi u s thu chi c ñ i d án (s tuy t ñ i) cao, n u ch d a vào các ch tiêu IRR m t cách thu n tuý. - ðã gi ñ nh các hi u s thu chi dương qua các năm (thu nh p hoàn v n N) ñư c ñ u tư l i ngay vào phương án v i su t chi t kh u b ng chính tr s IRR c n tìm. ði u này không phù h p v i th c t n u IRR tìm ra quá l n. - Vi c tính toán tr s IRR ph c t p nh t là khi dòng ti n t ñ i d u nhi u l n. 2.2.6. Phương pháp dùng ch tiêu su t thu l i tính 2 l n Khi IRR tìm ñư c quá l n s không ph n ánh ñúng tình hình th c t vì ta ñã gi ñ nh r ng các tr s thu nh p hoàn v n dương ñư c ñ u tư l i ngay vào phương án ñang xét v i su t chi t kh u ñúng b ng IRR quá l n ñó. Trong trư ng h p này c n ñi u ch nh l i k t qu tính toán IRR b ng cách tính ch tiêu su t thu l i tính 2 l n E. Phương pháp này cũng gi i quy t ñư c trư ng h p dòng ti n t ñ i d u nhi u l n và IRR có nhi u nghi m. - T ch n m t su t thu l i tái ñ u tư ikn theo kinh nghi m, có th b ng m c doanh l i trung bình th c t ñã ñ t ñư c c a doanh nghi p. - Tính giá tr tương lai c a các hi u s thu chi qua các năm (không k v n ñ u tư ban ñ u): (1+i kn) n n −t FW N = ∑ N t t =1 - Xác ñ nh E t phương trình: FW −V = 0 N (1+ E ) n FWN ⇒E=n −1 (6.20) V Có th coi su t thu l i tính 2 l n E là su t thu l i ngo i lai ERR (External Rate of Return) vì phương trình trên tương ñương v i phương trình: FW N = V (1 + E ) n hay nói khác ñi ERR là su t chi t kh u làm cân b ng giá tr tương lai c a v n ñ u tư ban ñ u và giá tr tương lai c a các hi u s thu chi qua các năm ñư c tính toán v i su t chi t kh u t cho t bên ngoài ikn. Bài t p ví d 6.6 Tính ERR và ñánh giá d án bi t r ng: 151
V=200; N=56; SV=40; n=5 năm và MARR=0.08. L i gi i: Tính IRR: L y i1 = 0.1; i2 = 0.2 ta tính ñư c: NPW1 = 37.12; NPW2 = -16.45 và t ñó tính ra IRR = 0.17 Tính ERR: FWN = 56 x (1.085 - 1)/0.08 + 40 = 368.53 368.53 − 1 = 0.13 ERR = 5 200 Vì 0.13 > 0.08 nên phương án là ñáng giá. 2.3. Ch tiêu t s thu chi (T s l i ích/chi phí) Phương pháp phân tích d a trên t s B/C ñư c s d ng ph bi n ñ i v i các d án ph c v công c ng, các d án mà Nhà nư c không ñ t ra m c tiêu hàng ñ u là l i nhu n. T s l i ích - chi phí (B/C) là t s gi a giá tr tương ñương c a l i ích trên giá tr tương ñương c a chi phí. Các giá tr tương ñương này có th là PW, AW hay FW (giá tr FW ít ñư c s d ng nh t). Công th c thông thư ng nh t c a ch tiêu t s thu chi có th bi u di n như sau : ∑C B n n =∑ B t t (6.21) (1+i) (1+i) C t t t =0 t =0 V i các d án (cơ h i ñ u tư) khi t s B/C > l thì d án ñó ñư c coi là ñáng giá v m t kinh t . So sánh các phương án khi s d ng ch tiêu B/C cũng tương t như ñ i v i ch tiêu IRR. Nghĩa là cũng s d ng nguyên t c phân tích theo gia s ñ u tư. Trư ng h p hai phương án có s v n ñ u tư ban ñ u b ng nhau và ñã quy v cùng m t th i h n tính toán thì phương án nào có t s B/C l n hơn là phương án t t hơn. N u v n ñ u tư khác nhau thì ph i so sánh theo gia s ñ u tư. N u B/C (∆) > l thì phương án có v n ñ u tư l n hơn s là phương án t t nh t; và ngư c l i khi B/C(∆) < l thì phương án có v n ñ u tư nh hơn s là phương án t t nh t. Khi t s B/C có các d u khác nhau thì vi c l a ch n phương án có v n ñ u tư l n hơn ch khi m u s c a t s B/C < l mang d u âm (C
B PW ( B ) = (6.23) C PW (C td + K ) Btd B = (6.24) C C td + K B PW ( Btd − C td ) = (6.25) C PW ( K ) trong ñó: Btd - kho n thu ñ u hàng năm; Ctd - chi phí v n hành ñ u hàng năm (không có kh u hao); K - chi phí ñ u hàng năm tương ñương ñ hoàn l i v n ñ u tư ban ñ u và tr lãi vay v i gi ñ nh là ch ñ u tư ph i vay v n ñ kinh doanh và ti n kh u hao ñư c ñem tr n ngay hàng năm. Tr s K có th xác ñ nh như CR theo công th c 6.14. PW nghĩa là hi n giá (giá tr hi n t i tương ñương). 2.4. Ch tiêu th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá Th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá Thv là th i gian mà k t ñó tr ñi hi u s thu chi qui v th i ñi m hi n t i tr nên không âm. Hay nói khác ñi th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá là nghi m c a phương trình NPW = 0 ñ i v i n s là th i kì tính toán. Gi i phương trình trên không ñơn gi n. Thông thư ng ngư i ta dùng phương pháp g n ñúng. Có các phương pháp g n ñúng là phương pháp c ng d n và phương pháp tr d n. V b n ch t 2 phương pháp này gi ng nhau. Sau ñây là n i dung c a phương pháp c ng d n: Dùng k thu t hi n giá ta qui dòng thu nh p hoàn v n v th i ñi m ban ñ u r i c ng d n d n d n các giá tr hi n t i tương ñương ñó l i cho ñ n khi nào giá tr tích lũy cân b ng v i v n ñ u tư ban ñ u ñã b ra. Th i gian tính t th i ñi m ban ñ u ñ n th i ñi m cân b ng v a tìm ra chính là Thv. Ta v n d ng phương pháp lu n trên ñ gi i bài t p sau: Bài t p ví d 6.7 Hai phương án ñ u tư có tài li u như sau. Dùng ch tiêu th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá ñ ch n. Ch tiêu Năm th PA1 PA2 1. V n ñ u tư 0 95 100 2. Kh u hao + lãi 1 40 30 " 2 40 30 " 3 20 40 153
" 4 30 20 " 5 20 20 3. Su t chi t kh u 10% 10% L i gi i: Bư c 1: Lý lu n chung. Dùng k thu t hi n giá ta quy dòng thu nh p v th i ñi m ban ñ u r i c ng d n chúng l i ñ n khi nào hi n giá dòng thu nh p cân b ng v i v n ñ u tư ban ñ u ñã b ra thì th i gian tính ñ n th i ñi m ñó là th i gian hoàn v n tính b ng phương pháp hi n giá c a phương án ñ u tư. Bư c 2: L p b ng. Công th c quy ñ i thu nh p năm th t v th i ñi m ban ñ u là: Nt(1+i)-t , ta có hi n giá dòng thu nh p như b ng sau: Ch tiêu Năm PA 1 PA 2 th dòng ti n hi n giá c ng d n dòng ti n hi n giá c ng d n V0 0 -95 -95 -95 -100 -100 -100 N 1 40 36.364 36.364 30 27.873 27.873 2 40 33.056 69.420 30 24.792 52.065 3 20 15.026 84.446 40 30.052 82.117 4 30 20.496 104.492 20 13.664 95.781 5 20 20 12.418 108.199 Thv Gi a năm 3 và năm 4 Gi a năm 4 và năm 5 Bư c 3: Tính c th th i gian hoàn v n. 1 04 95 84 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 th¸ng trong n¨m H×nh 6.3. S¬ ®å néi suy sè th¸ng cô thÓ cho ph−¬ng ¸n 1 154
Nhìn vào b ng ta th y th i gian hoàn v n c a phương án 1 vào kho ng gi a năm th 3 và năm th 4, c a phương án 2 vào kho ng gi a năm th 4 và năm th 5. ð tính c th th i gian ñ n s tháng ta dùng phương pháp n i suy (hình 6.3). Phương án 1 có s tháng c th là: 12 tháng x (95 - 84.446)/(104.492 - 84.446) ≈ 6 tháng Phương án 2 có s tháng c th là: 12 tháng x (100 – 95.781)/(108.199 – 95.781) ≈ 4 tháng Bư c 4: So sánh, l a ch n. Th i gian hoàn v n c a phương án 1 là 3 năm 6 tháng. Th i gian hoàn v n c a phương án 2 là 4 năm 4 tháng. Ta có: Thv1