Lịch sử - Văn hoá: Địa chí Hải Dương (Phần thứ 2)

Chia sẻ: Hồ Văn Mậu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:421

Thêm vào BST

Báo xấu

219
lượt xem 61
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Để tiếp nối phần thứ nhất Tự nhiên và dân cư trong Tài liệu địa chí Hải Dương, sau đây phần 2 Kinh tế sẽ trình bày các chương sau: Chương 8 nông nghiệp, chương 9 công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp, chương 10 thương mại và du lịch, chương 11 giao thông vận tải, chương 12 bưu chính-viễn thông, chương 13 kiến trúc và xây dựng, chương 14 tài chính và ngân hàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lịch sử - Văn hoá: Địa chí Hải Dương (Phần thứ 2)

Kinh tïë Phêì n thûá 2
Chûúng 8 Nöng nghiïåp ● Khaái quaát nöng nghiïåp trûúác Caách maång Thaáng Taám nùm 1945 ● Nöng nghiïåp tûâ sau Caách maång Thaáng Taám nùm 1945 àïën nùm 2005
418 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG I. Khaái quaát nöng nghiïåp nöng cuå bùçng sùæt nhû ròu, mai, cuöëc. trûúác Caách maång Thaáng Taám Luáa, khoai, àêåu àûúåc saãn xuêët ngaây möåt nhiïìu. Caác loaåi cêy ùn quaã nhû nùm 1945 chuöëi, cam, quyát, vaãi, nhaän, v.v., cuäng Tû liïåu khaão cöí cho thêëy caách àêy 10 àaä àûúåc tröìng. Tröìng mña, laâm àûúâng; nghòn nùm, cû dên thuöåc nïìn vùn hoaá tröìng dêu, nuöi tùçm, dïåt vaãi; àaánh caá Hoaâ Bònh àaä phaát minh ra nghïì nöng ngaây möåt phaát triïín. vúái viïåc tröìng caác loaåi cêy nhû bêìu bñ, Dûúái thúâi Bùæc thuöåc (thïë kyã II trûúác khoai nûúác, cuã tûâ vaâ àùåc biïåt thuêìn Cöng nguyïn àïën thïë kyã X sau Cöng dûúäng luáa nûúác hoang daä thaânh luáa nguyïn) mùåc duâ bõ boác löåt nùång nïì, bõ nûúác. Àêy laâ möåt bûúác ngoùåt vô àaåi, laâm cheân eáp vaâ ngùn trúã, nhûng nöng thay àöíi toaân diïån àúâi söëng vêåt chêët, xaä nghiïåp nûúác ta vêîn phaát triïín. Cöng cuå höåi vaâ tinh thêìn cuãa xaä höåi nguyïn thuyã bùçng sùæt àûúåc sûã duång ngaây möåt nhiïìu. trïn àêët nûúác ta. Sûå ra àúâi cuãa nöng Kyä thuêåt duâng trêu, boâ àïí laâm ruöång nghiïåp trong nïìn vùn hoaá Hoaâ Bònh ngaây caâng phöí biïën. Caác cöng trònh thuöåc loaåi súám nhêët trïn thïë giúái. thuyã lúåi àûúåc xêy dûång úã nhiïìu núi. ÚÃ Nguöìn tû liïåu khaão cöí àaä cho biïët, vuâng cao, viïåc àöët rêîy, laâm nûúng, cuöëc caách àêy trïn 2.900 nùm, cû dên nûúác àêët, tróa haåt cuäng àûúåc àêíy maånh. Nöng Vùn Lang söëng trïn nhiïìu miïìn àêët dên àaä biïët sûã duång phên chuöìng, phên khaác nhau nïn caách thûác canh taác nöng xanh, tro bïëp, muöëi vaâ hoåc têåp kinh nghiïåp khaá àa daång. Nhòn chung, coá hai nghiïåm duâng phên bùæc tûâ ngûúâi Trung hònh thûác canh taác chñnh laâ laâm ruöång Quöëc àïí boán ruöång. Àêët àai maâu múä, vaâ laâm rêîy. Àùåc biïåt, trïn caác chên dên cû chùm chó, luáa töët, thoác thûâa. ruöång phuâ sa ven söng, ngûúâi ta àaä tiïën Ngoaâi luáa, nhên dên ta coân tröìng khoai, haânh caác kyä thuêåt caây cêëy, be búâ giûä àêåu, sùæn, cam, quyát, chuöëi, nhaän, vaãi... nûúác, laâm thuyã lúåi. Cêy tröìng chuã yïëu laâ vaâ caác cêy cöng nghiïåp nhû böng, gai, luáa nûúác, bao göìm caã luáa nïëp vaâ luáa teã. àay, dêu, v.v.. Chùn nuöi gia suác, gia Cuâng vúái nghïì tröìng luáa nûúác, nghïì cêìm cuäng rêët phaát triïín. Möåt söë núi tröìng rau cuã, cêy ùn quaã vaâ chùn nuöi nhên dên àaä biïët thuêìn dûúäng voi, nuöi cuäng phaát triïín. Nghïì tröìng dêu, nuöi ngûåa àïí vêån chuyïín vaâ phuåc vuå muåc tùçm, dïåt vaãi àaä bùæt àêìu phaát triïín. Tuy àñch quên sûå. vêåy, têåp quaán haái lûúåm, àaánh bùæt saãn Thúâi kyâ phong kiïën úã nûúác Viïåt vêåt vêîn coân töìn taåi. Nam àöåc lêåp keáo daâi gêìn 1.000 nùm, Àïën nhaâ nûúác Êu Laåc, kyä thuêåt caây traãi qua caác triïìu àaåi Àinh, tiïìn Lï, Lyá, bûâa do trêu keáo àaä khaá phöí biïën. Bïn Trêìn, Lï vaâ Nguyïîn. Àùåc àiïím xuyïn caånh caác nöng cuå nhû lûúäi caây, ròu, liïìm, suöët qua caác triïìu àaåi phong kiïën laâ súã haái bùçng àöìng àaä xuêët hiïån nhûäng hûäu nhaâ nûúác vïì ruöång àêët. Nhaâ vua laâ
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 419 àaåi diïån töëi thûúång cuãa Nhaâ nûúác. Möåt àûúåc quaãn lyá chùåt cheä. Haâng nùm, caác võ phêìn ruöång àêët laâ ruöång quöëc khöë, trûåc vua cuâng quêìn thêìn caây ruöång tõch àiïìn, tiïëp laâ súã hûäu cuãa nhaâ vua, do cöng nö cuáng thêìn nöng àïí laâm gûúng vaâ khñch saãn xuêët àïí lêëy hoa lúåi phuåc vuå cho lïå nhên dên saãn xuêët nöng nghiïåp. viïåc xêy dûång cung àiïån, lùng têím vaâ Àïën triïìu àaåi nhaâ Nguyïîn quan hïå phuåc vuå sinh hoaåt haâng ngaây cuãa triïìu súã hûäu ruöång àêët ngaây caâng trúã nïn bûác àònh. Möåt phêìn ruöång àêët àûúåc vua xuác. Súã hûäu nhaâ nûúác vïì ruöång àêët ban cêëp vaâ àûúng nhiïn trúã thaânh súã ngaây möåt giaãm, ruöång àêët cöng cuãa caác hûäu riïng cuãa caác vûúng hêìu, khanh laâng xaä rúi dêìn vaâo tay giai cêëp àõa chuã, tûúáng, cöng chuáa, quyá töåc. Àaåi böå phêån cûúâng haâo. Nùm 1804, vua Gia Long ruöång àêët coân laåi dûúái danh nghôa laâ ban haânh pheáp quên àiïìn, theo àoá têët caã cuãa nhaâ vua nhûng do laâng xaä trûåc tiïëp moåi ngûúâi àïìu àûúåc chia ruöång. Nùm quaãn lyá, cho nöng dên cêëy thuï, nöåp tö 1831, vua Minh Maång nhùæc laåi nguyïn thuïë cho triïìu àònh. Trïn àõa baân tónh tùæc àoá, nhûng chñnh saách quên àiïìn Haãi Dûúng ngaây nay, vaâo triïìu àaåi nhaâ khöng mang laåi nhiïìu kïët quaã. Möîi laâng Trêìn coá nhiïìu àiïìn trang, thaái êëp, phuã xaä laâm theo tuåc lïå riïng. Dên ngheâo àïå cuãa tön thêët, hoaâng töåc nhû êëp An khöng coá ruöång àêët. Triïìu àònh nhaâ Sinh cuãa An Sinh Vûúng Trêìn Liïîu, Nguyïîn toã ra bêët lûåc trûúác vêën àïì súã phuã àïå cuãa Hûng Àaåo Vûúng Trêìn hûäu ruöång àêët. Quöëc Tuêën, v.v.. Quan hïå súã hûäu ruöång àêët phong Caác triïìu àaåi phong kiïën noái chung kiïën àaä kòm haäm rêët nhiïìu sûå phaát triïín àïìu coá nhûäng chñnh saách khuyïën khñch cuãa nöng nghiïåp nûúác ta. Trong suöët vûúng hêìu, khanh tûúáng, quyá töåc, chiïu gêìn 1.000 nùm nïìn nöng nghiïåp nûúác ta möå nöng dên àïí khai khêín caác vuâng àêët vêîn laåc hêåu, kyä thuêåt saãn xuêët thö sú, hoang úã ven söng, ven biïín, caác vuâng nùng suêët lao àöång vaâ nùng suêët cêy àêët múái àûúåc múã mang. Ruöång àêët tröìng, vêåt nuöi khöng àûúåc caãi thiïån. ngaây caâng têåp trung trong tay nhaâ vua, Nöng nghiïåp cuãa tónh Haãi Dûúng quan laåi, àõa chuã vaâ caác laâng xaä. Àaåi böå thúâi phong kiïën nùçm trong böëi caãnh phêån nöng dên khöng coá ruöång àêët chung cuãa nöng nghiïåp caã nûúác. Trong hoùåc coá vúái tyã lïå rêët thêëp, phaãi caây thuï cuöën Lõch triïìu hiïën chûúng loaåi chñ Phan cêëy mûúán, nöåp tö nöåp tûác nùång nïì. Huy Chuá viïët vïì Haãi Dûúng nhû sau: Viïåc xêy dûång àï àiïìu, khai söng, Tuy luác thõnh luác suy möîi thúâi möîi khaác, àùæp àêåp àïí phuåc vuå tûúái tiïu, baão vïå nùm àûúåc muâa nùm mêët muâa khöng muâa maâng àûúåc caác triïìu àaåi phong giöëng nhau, nhûng sûác ngûúâi cöë laâm thò kiïën quan têm. Chùn nuöi trêu, boâ phuåc lúåi àêët cuäng àûúåc thïm ra, nïn vêîn laâ vuå sûác keáo vaâ àiïìu chónh thuïë khoaá möåt núi giaâu thõnh vaâ xûáng àaáng laâ möåt nhûäng khi thiïn tai, àõch hoaå, mêët muâa xûá coá danh tiïëng.
420 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG Bûác tranh khaái quaát vïì nöng nghiïåp trñ chi phöëi toaân böå caác hoaåt àöång chñnh vaâ saãn vêåt cuãa vuâng àêët Haãi Dûúng trõ, kinh tïë, xaä höåi úã nöng thön. Tònh cuöëi thïë kyã XIX àûúåc ghi laåi trong cuöën hònh saãn xuêët nöng nghiïåp úã Haãi Dûúng saách Àöìng khaánh sùæc ngûå lêm àõa dû chñ nhûäng nùm àêìu thïë kyã XX nhû sau: lûúåc nùm 1886 - 1888 nhû sau: Vïì tröìng troåt Tónh naây (Haãi Dûúng) phêìn nhiïìu laâ Ruöång àêët àûúåc phên taán trong caác chên ruöång thêëp, êím ûúát, nhiïìu luáa thu, ñt höå nöng dên. Luáa laâ cêy tröìng chñnh. luáa heâ. Böng, khoai, àêåu laâ nhûäng thûá Diïån tñch tröìng luáa khoaãng 125.000 ha. thûúâng saãn, caác núi trong tónh àïìu coá Vuå luáa chiïm tröìng vaâo thaáng 12 Êm nhûng khöng àûúåc nhiïìu lùæm. Riïng huyïån lõch nùm trûúác (thaáng 1 Dûúng lõch), Tûá Kyâ coá cam, Gia Löåc coá thuyã trêìm, Tiïn thu hoaåch vaâo thaáng 5 Êm lõch nùm sau Minh coá thuöëc laâo, An Dûúng coá cau tûúi, (thaáng 6 Dûúng lõch) vúái diïån tñch Cêím Giaâng coá mêåt mña, Thanh Haâ coá rûúi khoaãng 70.000 ha luáa, saãn lûúång khoaãng muâi võ thúm ngon... 90.000 têën. Vuå luáa muâa tröìng vaâo thaáng Tre, nûáa, göî, àêët seát trùæng, höí, baáo, hûúu, 6 Êm lõch (thaáng 7 Dûúng lõch), thu nai coá úã Àöng Triïìu, àaá xanh coá úã huyïån hoaåch vaâo thaáng 10 Êm lõch (thaáng 11 Giaáp Sún. Cêím Giaâng coá nghïì phúi sêëy long Dûúng lõch) vúái diïån tñch trïn 110.000 nhaän, nghïì dïåt vaãi nhoã, xaä Triïìu Dûúng ha, saãn lûúång khoaãng 150.000 têën. Saãn phuã Bònh Giang coá nghïì dïåt vaãi hoa. Dên lûúång luáa caã nùm khoaãng 240.000 têën. chùn võt coá nghïì êëp võt bùçng trêëu noáng, dên Lûúng thûåc bònh quên àêìu ngûúâi chaâi coá nghïì nuöi caá... khoaãng 267 kg/nùm. Nöng nghiïåp dûúái caác triïìu àaåi Viïåc phên biïåt ruöång cêëy möåt vuå hay phong kiïën chuã yïëu laâ tröìng luáa. Vuå luáa hai vuå laâ tûúng àöëi. Thúâi tiïët thuêån lúåi thu (vuå muâa ngaây nay) laâ vuå chñnh. Vuå chên ruöång möåt vuå coá thïí cêëy hai vuå. heâ (vuå chiïm xuên) phuå thuöåc vaâo thúâi Ngûúåc laåi, thúâi tiïët khöng thuêån lúåi thò tiïët, diïån tñch cêëy luáa coân haån chïë. Caác ruöång hai vuå cuäng chó cêëy àûúåc möåt vuå. cêy tröìng khaác nhû böng, khoai, àêåu, Vuå muâa laâ vuå luáa quan troång nhêët, nùng thuöëc laâo, v.v. tröìng vúái diïån tñch khöng suêët cao, haåt thoác mêíy, gaåo ngon vaâ böí lúán. Chùn nuöi gia suác, gia cêìm chûa dûúäng. Saãn xuêët luáa chiïm thûúâng gùåp phaát triïín maånh. Möåt söë nghïì thuã cöng thúâi tiïët thêët thûúâng, tûâ khi cêëy àïën khi vaâ chïë biïën nöng saãn nhû sêëy long thu hoaåch khöng gùåp haån haán, cuäng lo nhaän, eáp mña laâm àûúâng mêåt, dïåt vaãi, súå mûa to, giöng baäo, aãnh hûúãng àïën êëp trûáng võt, nuöi caá… àaä coá úã möåt söë nùng suêët vaâ chêët lûúång haåt thoác. àõa phûúng trong tónh. Nöng dên Haãi Dûúng am hiïíu vaâ Nöng nghiïåp tónh Haãi Dûúng trong nùæm vûäng kyä thuêåt tröìng luáa. Àêët àûúåc thúâi Phaáp thuöåc chûa coá nhiïìu tiïën böå. caây bûâa kyä vaâ boán phên tuyâ theo khaã Quan hïå kinh tïë phong kiïën vêîn giûä võ nùng cuãa tûâng höå gia àònh. Ruöång
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 421 BAÃNG 8.1: Diïån tñch cêëy luáa phên böë úã caác huyïån STT Àún võ haânh chñnh Diïån tñch cêëy luáa (ha) 1 Phuã Ninh Giang 10.584 2 Huyïån Tûá Kyâ 24.450 3 Huyïån Thanh Haâ 11.607 4 Huyïån Kim Thaânh 11.506 5 Phuã Kinh Mön 44.727 6 Huyïån Thanh Miïån 11.130 7 Phuã Nam Saách 15.926 8 Huyïån Cêím Giaâng 15.744 9 Huyïån Gia Löåc 11.834 10 Huyïån Chñ Linh 6.120 11 Phuã Bònh Giang 8.316 Nguöìn: Dillemann (Phoá cöng sûá Haãi Dûúng): Tónh Haãi Dûúng (La province de Hai Duong), Vuä Nhêåt Cao dõch tûâ nguyïn baãn tiïëng Phaáp (Thû viïån Töíng húåp tónh Haãi Dûúng). thûúâng àûúåc chùm boán bùçng phên suác duâng tay rùæc àïìu trïn mùåt ruöång. Khi vêåt (phên chuöìng) hay phên ngûúâi maå àuã ngaây tuöíi àûúåc nhöí àem cêëy. (phên bùæc). Phên bùæc thûúâng àûúåc sûã ÚÃ nhûäng chên ruöång töët, vuå muâa thu duång boán cho cêy thuöëc laâo, cêy böng, hoaåch khoaãng 45 thuáng thoác/ha, vuå chiïm rau. Phên chuöìng thûúâng àûúåc boán thu hoaåch khoaãng 40 thuáng thoác/ha. Möîi ruöång khi laâm àêët chuêín bõ gieo cêëy, thuáng tûúng àûúng 20-22 kg. Nùng suêët goåi laâ boán loát. Nöng dên coân laâm cho caã nùm àaåt khoaãng 90-95 thuáng/ha, ruöång maâu múä thöng qua caây aãi vaâo vuå tûúng àûúng 1.800 kg/ha. Chên ruöång chiïm, caây vùån raå vaâo vuå muâa. Ruöång trung bònh àaåt 1.400 kg/ha, theo thúâi cêëy luáa thûúâng àûúåc caây, bûâa nhiïìu lêìn. giaá àûúåc 250-300 àöìng vaâ chên ruöång Lêìn àêìu goåi laâ caây vúä, sau àoá bûâa xaát xêëu chó thu àûúåc 500-600 kg/ha tûúng möåt hai lêìn, röìi caây laåi möåt hai lêìn vaâ àûúng 50-60 àöìng. bûâa lêìn cuöëi, àïí àêët nhuyïîn, mùåt ruöång Ngoaâi diïån tñch luáa, diïån tñch caác cêy bùçng phùèng, khi cêëy cêy maå seä àûáng tröìng haâng nùm khaác nhû sau: khoaãng vûäng vaâ phaát triïín nhanh. 100 ha sùæn, tröìng úã núi àêët cao, vûúân, Möîi gia àònh thûúâng àïí möåt diïån àöìi; khoaãng 400 ha ngö, tröìng úã caác tñch àêët nhoã àïí laâm dûúåc maå. Àêët ruöång ruöång gêìn laâng, àêët baäi; gêìn 200 ha mña maå àûúåc laâm rêët kyä, mùåt ruöång phùèng tröìng têåp trung úã huyïån Cêím Giaâng. vaâ mõn. Haåt giöëng àûúåc ngêm naãy mêìm, Khoai lang àûúåc tröìng vaâo vuå cuöëi daâi chûâng 1 cm, tröån àïìu vúái tro bïëp, nùm vaâ xuên heâ vúái diïån tñch khoaãng
422 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG 1.900 ha, têåp trung chuã yïëu úã caác huyïån keáo caây bûâa àûúåc thò chuã höå múái àûúåc Chñ Linh, Tûá Kyâ, Thanh Haâ vaâ phuã pheáp giïët thõt. Kinh Mön. Lúån àûúåc nuöi phên taán úã hêìu hïët Möåt söë loaåi cêy ùn quaã nhû chuöëi, caác gia àònh àïí lêëy thõt vaâ têån thu phên quyát, chanh, bûúãi, vaãi, taáo, öíi, àu àuã, boán. Möåt söë laâng xaä coá nghïì nêëu rûúåu dûáa, dûa hêëu, v.v. àûúåc tröìng úã hêìu hïët tûâ gaåo, baä rûúåu (böîng rûúåu) àûúåc têån caác phuã, huyïån. Nhiïìu loaåi cêy tröìng duång laâm thûác ùn cho lúån. Vïì sau, thúâi khaác nhû thuöëc laâo, cau, trêìu khöng, Phaáp thuöåc, chñnh quyïìn thûåc dên cêëm laåc, vûâng, àêåu, böng, dêu, cheâ xanh, v.v. nêëu rûúåu gaåo àïí àöåc quyïìn baán rûúåu. cuäng àûúåc tröìng vúái diïån tñch nhoã úã Viïåc naây àaä laâm aãnh hûúãng rêët lúán àïën möåt söë àõa phûúng trong tónh. chùn nuöi lúån úã nhiïìu àõa phûúng Vïì lêm nghiïåp trong tónh. Giai àoaån naây chñnh quyïìn Diïån tñch rûâng têåp trung úã caác huyïån Chñ Linh, Kinh Mön vaâ Àöng Triïìu coi rûúåu do dên tûå saãn xuêët laâ rûúåu (nay thuöåc tónh Quaãng Ninh) àaåt gêìn “lêåu”, tûác laâ rûúåu bêët húåp phaáp. 60.000 ha. Trong àoá, khoaãng 35.000 ha Möîi höå gia àònh nöng dên ñt nhiïìu àöìi cêy, coân laåi laâ àöìi troåc vúái cêy buåi àïìu nuöi gaâ. Caác giöëng gia cêìm khaác nhoã. Rûâng töët têåp trung chuã yïëu úã caác nhû võt, ngan, ngöîng, chim böì cêu àûúåc àõa phûúng giaáp tónh Bùæc Giang. Khi chùn nuöi rêët haån chïë úã möåt söë núi quên àöåi Phaáp múã caác cuöåc haânh quên trong tónh. tiïu diïåt quên khúãi nghôa, nhiïìu rûâng Caác loaåi caá meâ, tröi, trùæm, cheáp cêy àaä bõ chùåt phaá. Thöng vaâ tre moåc úã àûúåc thaã trong caác ao, àêìm. Caác loaåi hêìu hïët caác caánh rûâng tûå nhiïn. Caác loaåi caá khaác nhû caá rö, caá diïëc, caá quaã, caá cêy göî quyá nhû taáu, lim, sïën, traám, chaây, caá mûúng, caá trï, lûún, töm, cua mñt, giao, trùæc, giöíi, guå... coá nhiïìu trong caác loaåi, v.v., söëng tûå nhiïn trong caác ao caác caánh rûâng. Möåt söë lêm thöí saãn nhû àêìm, mûúng, maáng, söng, ngoâi, ruöång, cuã nêu, mêy, dêìu súã, dêìu giöíi, dêìu baäi. Khi thu hoaåch, caá thaã trong caác ao traám, v.v. àûúåc khai thaác laâm nguyïn àêìm chó àûúåc goåi laâ “caá taåp”. liïåu phuåc vuå saãn xuêët. Phaát triïín àöìn àiïìn Vïì chùn nuöi Thûå c dên Phaáp àaä duâ n g nhiïìu thuã Chùn nuöi chûa phaát triïín. Trêu, boâ àoaå n mua baá n , chuyïín nhûúå n g, kïí caã àûúåc nuöi úã caác höå gia àònh chuã yïëu cûúáp boá c ruöån g àêë t cuãa nöng dên àïí lêëy sûác keáo àïí laâm àêët gieo tröìng. lêå p àöì n àiïì n úã caá c huyïå n Àöng “Con trêu laâ àêìu cú nghiïåp”, trêu, boâ Triïì u, Chñ Linh. Nhûä n g nùm 1930, úã laâ tû liïåu saãn xuêët quan troång. Nhaâ Haãi Dûúng coá 13 àöìn àiïì n vúá i töín g nûúác quaãn lyá chùåt cheä viïåc chùn nuöi diïån tñch 5.768 ha, trong àoá 1.600 ha trêu, boâ, chó khi naâo chuáng khöng thïí tröìn g luáa , khoaãn g 120 ha tröìn g caâ
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 423 phï, möåt ñt diïån tñch tröìng cheâ, cao II. Nöng nghiïåp tûâ sau su, v.v., coân laåi laâ rûâng, àöìi cêy vaâ baäi Caách maång Thaáng Taám coã chùn nuöi àaåi gia suác. Àêìu nhûäng nùm 1945 àïën nùm 2005 nùm 1940, diïån tñch àöìn àiïìn cuãa ngûúâi Phaáp lïn àïën 12.600 ha. Trong Tûâ sau Caách maång Thaáng Taám nùm àoá coá nhûäng àöìn àiïìn vúái diïån tñch 1945 àïën nùm 2005, nöng nghiïåp tónh haâng nghòn heácta nhû Cöí Võt, Bïën Haãi Dûúng àaä coá nhûäng biïën àöíi sêu Tùæm. Thúâi tiïët vaâ thöí nhûúäng úã Haãi sùæc. Quaá trònh biïën àöíi àoá gùæn liïìn vúái Dûúng khöng phuâ húåp vúái caâ phï, cao sûå thay àöíi cú baãn vïì súã hûäu tû liïåu saãn su, nïn caá c cêy cöng nghiïå p naâ y xuêët noái chung, súã hûäu ruöång àêët noái nhanh choáng bõ deåp boã. riïng vaâ sûå chuyïín àöíi cú chïë quaãn lyá Trong haâng nghòn nùm phong kiïën nöng nghiïåp. Trong tûâng giai àoaån khaác vaâ gêìn 100 nùm Phaáp thuöåc, nhòn nhau, nöng nghiïåp Haãi Dûúng phaát chung nöng nghiïåp tónh Haãi Dûúng laâ triïín chõu aãnh hûúãng cuãa tònh hònh kinh nöng nghiïåp tiïíu nöng, phuå thuöåc chuã tïë - xaä höåi trong tónh vaâ cuãa àêët nûúác. yïëu vaâo àiïìu kiïån thiïn nhiïn. Kyä thuêåt canh taác laåc hêåu, töìn taåi lêu àúâi, 1. Giai àoaån khaáng chiïën chöëng àûúåc hònh thaâ nh trïn cú súã kinh thûåc dên Phaáp (1945-1954) nghiïåm truyïìn thöëng. Saãn xuêët manh Mùåc duâ thiïn nhiïn ûu àaäi, ruöång àêët muán, quaãng canh vaâ àöåc canh luáa nûúác phò nhiïu, maâu múä, phêìn àöng nhên laâ chñnh. Cöng cuå lao àöång thö sú. dên Haãi Dûúng trûúác àêy rêët ngheâo, Giöëng cêy tröìng, vêåt nuöi ñt àûúåc àöíi nhiïìu ngûúâi bõ àoái quanh nùm. Naån múái, chuã yïëu laâ nhûäng giöëng baãn àõa, àoái nùm 1944-1945 vêîn aám aãnh nhiïìu àûúåc sûã duång trong nhiïìu thïë kyã. thïë hïå ngûúâi dên úã nhiïìu àõa phûúng Nùng suêët cêy tröìng, vêåt nuöi rêët thêëp. trong tónh. Möåt böå phêån nöng dên khöng coá Ngay tûâ trung tuêìn thaáng 9-1945, ruöång àêët phaãi caây thuï, cêëy reä, mûúán sau khi nûúác nhaâ giaânh àûúåc àöåc lêåp, ruöång nöåp tö cho boån àõa chuã cûúâng cêëp uyã àaãng vaâ chñnh quyïìn caách maång haâo nïn ngheâo àoái quanh nùm, tûâ àúâi àaä nhanh choáng laänh àaåo nhên dên úã naây sang àúâi khaác. Boån quan laåi, àõa caác huyïån, thõ xaä têåp trung sûãa chûäa àï chuã vaâ thûåc dên ngûúâi Êu tòm àuã moåi àiïìu, cêëy laåi diïån tñch luáa bõ chïët, bûúác thuã àoaån chiïëm àoaåt ruöång àêët cuãa àêìu chia laåi ruöång cöng àiïìn vaâ taåm nöng dên àïí lêåp traåi, dûång êëp, xêy giao ruöång àêët àöìn àiïìn, êëp traåi vùæng dûång àöìn àiïìn, àêíy nöng dên vaâo chuã cho caác gia àònh ngheâo àoái caây cêëy. bûúác àûúâng cuâng, mêët ruöång, mêët nhaâ, Hûúãng ûáng lúâi kïu goåi cuãa Chuã tõch tha phûúng cêìu thûåc. Böå mùåt nöng Höì Chñ Minh: "Tùng gia saãn xuêët! tùng thön tiïu àiïìu, xú xaác. gia saãn xuêët ngay! tùng gia saãn xuêët nûäa!
424 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG Àoá laâ khêíu hiïåu cuãa ta ngaây nay. Àoá laâ caách mûác àõa tö so vúái trûúác Caách maång thiïët thûåc cuãa chuáng ta àïí giûä vûäng quyïìn Thaáng Taám nùm 1945, xoaá boã caác loaåi tö 1 tûå do, àöåc lêåp" . Thaáng 11-1945, Tónh uyã phuå, thuã tiïu chïë àöå quaá àiïìn. Nùm Haãi Dûúng töí chûác Höåi nghõ àïí tòm 1949, àaä coá 6.000 mêîu ruöång trong töíng biïån phaáp vêån àöång tùng gia saãn xuêët, söë 8.770 mêîu ruöång cêëy reä cuãa àiïìn chuã cuâng vúái nhûäng khêíu hiïåu phöí biïën àûúåc giaãm tö. thúâi àoá laâ "Khöng àïí möåt têëc àêët boã Nùm 1951, nhiïìu biïån phaáp àêíy hoang", "têëc àêët, têëc vaâng". Phong traâo maånh saãn xuêët nöng nghiïåp àûúåc thûåc saãn xuêët phaát triïín maånh meä, khöng chó hiïån. Dên quên, du kñch tñch cûåc àaánh àöëi vúái nöng dên, maâ caã àöëi vúái hoåc àõch baão vïå muâa maâng, tham gia tùng sinh, cöng chûác, viïn chûác. gia saãn xuêët, tiïëp tuåc taåm giao, taåm cêëp Cuöëi nùm 1946 cuâng vúái caã nûúác, ruöång àêët vaâ vêån àöång giaãm tö cho Haãi Dûúng bûúác vaâo cuöåc khaáng chiïën nöng dên. Nùm 1952, trïn àõa baân tónh trûúâng kyâ chöëng thûåc dên Phaáp xêm àaä coá 28.500 mêîu ruöång àêët vùæng chuã, lûúåc. Chiïën tranh ngaây möåt aác liïåt, saãn ruöång hiïën tùång, ruöång baán cöng, ruöång xuêët gùåp rêët nhiïìu khoá khùn, Tónh uyã cuãa nhûäng ngûúâi theo àõch (Viïåt gian) vaâ Uyã ban Haânh chñnh khaáng chiïën àûúåc giao cho 78.000 höå nöng dên. thûúâng xuyïn quan têm àïën nöng Chñnh saách thuïë nöng nghiïåp múái bùæt nghiïåp, nöng dên, nöng thön, kõp thúâi àêìu thûåc hiïån nhùçm giaãm nheå mûác àûa ra nhiïìu biïån phaáp nhùçm thûåc hiïån àoáng goáp cho caác höå ngheâo vaâ àaánh caác chuã trûúng, chñnh saách cuãa Trung nùång vaâo caác höå àõa chuã, phuá nöng. ûúng Àaãng vaâ Chñnh phuã vïì giaãm tö, Àêìu nùm 1953, naån àoái xaãy ra úã möåt giaãm tûác, àöíi múái chñnh saách thuïë nöng söë vuâng du kñch, aãnh hûúãng àïën àúâi nghiïåp vaâ khuyïën khñch nhên dên tùng söëng cuãa àöng àaão nhên dên vaâ möåt böå gia saãn xuêët vaâ baão vïå muâa maâng. phêån lûåc lûúång dên quên du kñch. Nhên Àêìu thaáng 4-1947, Àaåi höåi lêìn thûá II dên tñch cûåc tröìng maâu, tûúng trúå lêîn Àaãng böå tónh chó roä: Tñch cûåc phaá hoaåi nhau, caác cú quan, àoaân thïí nhõn ùn, vaâ bao vêy kinh tïë cuãa àõch, àêíy maånh giaãm bûäa, trñch thoác thuïë cho vay, saãn xuêët kinh tïë cuãa ta àïí tûå tuác vïì moåi chöëng êm mûu thu thoác cuãa àõch. mùåt, àùåc biïåt laâ saãn xuêët nöng nghiïåp Thaáng 3-1953, gêìn 881 têën thoác, 12 têën àïí àaãm baão khaáng chiïën lêu daâi... gaåo, 13 nghòn àöìng tiïìn Àöng Dûúng, Thaáng 7-1949, thûåc hiïån Sùæc lïånh söë 300 àöìng tiïìn Ngên haâng Viïåt Nam 78/SL ngaây 14-7-1949 cuãa Chñnh phuã àûúåc huy àöång àïí uãng höå vaâ cho caác höå tónh Haãi Dûúng tiïën haânh giaãm 25% ngheâo vay cûáu àoái. 1. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. Chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi, 2002, t.4, tr.115.
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 425 Trong caác vuâng àõch taåm chiïëm, nöng dên boã ruöång ài laâm viïåc khaác. ruöång àêët chuã yïëu vêîn nùçm trong tay Cêëp uyã vaâ chñnh quyïìn caác àõa phûúng àõa chuã, phuá nöng. Thaânh phêìn bêìn, cöë phaãi têåp trung cûáu tïë, cho caác höå àoái nöng vêîn phaãi caây thuï, cuöëc mûúán. vay lûúng thûåc, cho caác höå bêìn, cöë nöng Trong caác nùm 1950-1952, thûåc dên vaâ trung nöng lúáp dûúái vay vöën ngên Phaáp vaâ chñnh quyïìn tay sai thaânh lêåp haâng àïí mua trêu boâ, nöng cuå, thoác möåt söë quyä taâi chñnh nhû "Quyä cho vay giöëng, v.v.. Cöng taác thuyã lúåi àûúåc tiïën danh dûå", "Quyä luên chuyïín" cho höå haânh àïí coá nûúác tûúái phuåc vuå saãn xuêët. nöng dên vay múã röång tröìng troåt vaâ Tûâ thaáng 2-1956, caãi caách ruöång àêët chùn nuöi lúån, lêëy lûúng thûåc, thûåc bùæt àêìu àûúåc thûåc hiïån trïn àõa baân phêím cung cêëp cho böå maáy chñnh tónh Haãi Dûúng vúái khêíu hiïåu "Xoaá boã quyïìn vaâ quên àöåi cuãa àõch. chïë àöå súã hûäu ruöång àêët cuãa giai cêëp àõa chuã, chia ruöång àêët cho nöng dên". Àïën 2. Giai àoaån 1955-2005 thaáng 6-1956, caãi caách ruöång àêët àaä cú 2.1. Xêy dûång quan hïå saãn xuêët baãn hoaân thaânh trïn àõa baân Haãi múái úã nöng thön Dûúng. Tûâ àêy, quan hïå boác löåt phong kiïën vaâ giai cêëp àõa chuã úã nöng thön bõ 2.1.1. Caãi caách ruöång àêët, sûãa chûäa sai xoaá boã, haâng vaån höå nöng dên àûúåc lêìm trong caãi caách ruöång àêët (1956-1957) chia ruöång àêët. Nöng dên tûâ àõa võ vaâ phaát triïín saãn xuêët Nùm 1954, chiïën ngûúâi laâm thuï trúã thaânh ngûúâi chuã tranh kïët thuác, hoaâ bònh lêåp laåi trïn thûåc sûå vïì chñnh trõ vaâ kinh tïë úã nöng miïìn Bùæc, nöng nghiïåp tónh Haãi Dûúng thön. Caãi caách ruöång àêët àaä múã ra chên bûúác vaâo thúâi kyâ khöi phuåc trong àiïìu trúâi múái àêìy triïín voång cho nöng kiïån phaãi àöëi mùåt vúái nhûäng hêåu quaã nghiïåp, nöng dên, nöng thön tónh Haãi nùång nïì do chiïën tranh vaâ thiïn tai àïí Dûúng. laåi. Trong nhûäng nùm khaáng chiïën, Vïì tònh hònh sûã duång ruöång àêët nhiïìu vuâng taåm bõ chiïëm vaâ khu du trûúác vaâ sau caãi caách ruöång àêët trïn kñch bõ àõch taân phaá, caân queát, cûúáp boác àõa baân tónh Haãi Dûúng, coá thïí xem àïën kiïåt quïå. Nöng cuå saãn xuêët bõ phaá Baãng 7.6 trong Chûúng 7 - Nöng thön huyã, trêu boâ bõ àõch giïët, bõ chïët vò bïånh vaâ thaânh thõ. dõch. ÚÃ möåt söë àõa phûúng, ngûúâi phaãi Trong quaá trònh tiïën haânh caãi caách keáo caây thay trêu. ÚÃ huyïån Thanh Haâ, ruöång àêët, àaä coá möåt söë sai lêìm thiïëu Ninh Giang, Bònh Giang möåt con trêu soát trong töí chûác vaâ chó àaåo. ÚÃ tónh Haãi phaãi caây, bûâa túái 20-30 mêîu ruöång. Dûúng, cuäng nhû nhiïìu tónh úã Bùæc Böå, Ruöång àêët bõ boã hoang hoaá nhiïìu. Uyã ban Caãi caách ruöång àêët àûúåc trao Bûúác vaâo nùm 1955, thúâi tiïët khö quyïìn haån quaá lúán, trong khi àoá trònh haån, nûúác tûúái khöng àuã. Möåt böå phêån àöå caán böå úã caác àöåi caãi caách yïëu keám,
426 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG thûåc hiïån àêëu töë traân lan, thiïëu phên Nöng dên tñch cûåc chùm boán luáa biïåt àöëi xûã. Nhiïìu caán böå, àaãng viïn vaâ maâu. Nhiïìu nguöìn phên boán àaä àûúåc nhûäng ngûúâi coá cöng vúái caách maång bõ sûã duång, bònh quên möîi saâo Bùæc Böå oan sai, gêy nïn mêu thuêîn trong nöng àûúåc boán 5-10 gaánh phên chuöìng. thön. Tònh hònh úã caác vuâng nöng thön Phong traâo nuöi beâo dêu laâm phên boán rêët cùng thùèng. ruöång bùæt àêìu phaát triïín, nùm 1957 Nhûäng sai lêìm trong caãi caách ruöång toaân tónh àaä thaã àûúåc 29.167 mêîu beâo àêët àaä àûúåc Chuã tõch Höì Chñ Minh vaâ dêu. Phên hoaá hoåc, thuöëc trûâ sêu vêîn Trung ûúng Àaãng kõp thúâi chó àaåo uöën chûa àûúåc sûã duång phöí biïën, àïí diïåt trûâ nùæn. Tónh uyã àaä nghiïm tuác kiïím àiïím, sêu haåi haâng vaån lûúåt thanh, thiïëu niïn, nhêån sai lêìm, thiïëu soát. Thaáng 8-1957, hoåc sinh vaâ nhên dên àûúåc huy àöång cöng taác sûãa sai caãi caách ruöång àêët àûúåc bùæt sêu, diïåt chuöåt. Haâng chuåc têën sêu tiïën haânh. Xaä Àoaân Thûúång huyïån Gia àûúåc diïåt bùçng phûúng phaáp thuã cöng. Löåc vaâ xaä Thanh Bònh huyïån Cêím Nùm 1957, bïånh nhiïåt thaán trêu boâ, Giaâng (nay laâ phûúâng Thanh Bònh, bïånh cuám gaâ, bïånh dõch lúån phaát triïín, thaânh phöë Haãi Dûúng) àûúåc laâm thñ laâm chïët 5.000 con lúån, haâng vaån con gaâ àiïím àïí ruát kinh nghiïåm, trûúác khi vaâ möåt söë trêu, boâ, viïåc chùn nuöi gia nhên röång ra toaân tónh. Cuöëi thaáng 8- suác, gia cêìm gùåp khoá khùn. Hoaåt àöång 1957, viïåc sûãa sai cú baãn hoaân thaânh. thaã caá bûúác àêìu àûúåc phuåc höìi, vúái 1.600 Nhiïìu caán böå, àaãng viïn vaâ thaânh viïn mêîu ao, höì trïn toaân tónh Haãi Dûúng. caác gia àònh coá cöng vúái caách maång bõ Nhòn chung, trong 3 nùm khöi phuåc oan sai àaä àûúåc phuåc höìi chûác vuå, àaãng kinh tïë (1955-1957), saãn lûúång luáa tùng tõch, thaânh phêìn, trao traã ruöång àêët vaâ khaá, tyã troång saãn lûúång luáa trong saãn taâi saãn. lûúång lûúng thûåc möîi nùm möåt lúán, nhúâ Sau sûãa sai caãi caách ruöång àêët, bêìu vêåy Haãi Dûúng àaä bûúác àêìu xoaá àûúåc khöng khñ úã nöng thön trúã laåi öín àõnh. naån àoái giaáp haåt vaâ tùng lûúång dûå trûä Nhên dên hùng say lao àöång saãn xuêët. lûúng thûåc trong dên. Trong nùm 1957, vúái khêíu hiïåu "vùæt àêët Nhû vêåy, nhúâ coá chñnh saách àuáng ra nûúác, thay trúâi laâm mûa", toaân tónh àaä àùæn cuãa Àaãng, Chñnh phuã vaâ Chuã tõch huy àöång 547.059 ngaây cöng chöëng haån, Höì Chñ Minh, nhêët laâ chñnh saách caãi naåo veát mûúng maáng, àùæp àêåp, xêy caách ruöång àêët vaâ sûãa chûäa sai lêìm sau cöëng, v.v. àaãm baão nûúác tûúái cho 127.644 caãi caách ruöång àêët, sau ba nùm (1955- mêîu ruöång. Nhên dên taát nûúác chöëng 1957), nöng nghiïåp tónh Haãi Dûúng àaä haån cho 70.324 mêîu ruöång. Huy àöång coá mûác tùng trûúãng nhaãy voåt. Nùm 167.337 ngaây cöng, àùæp 71.942 m3 àï vaâ 1957 so vúái nùm 1955 diïån tñch luáa tùng 25.581 cöng vêån chuyïín 1.657 m3 àaá, 6,12%, nùng suêët tùng 32,5%, saãn lûúång 8.600 m3 àêët xêy dûång keâ chöëng luä luåt. thoác tùng 36,55%; àaân trêu tùng 50,32%,
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 427 BAÃNG 8.2: Möåt söë chó tiïu chuã yïëu saãn xuêët nöng nghiïåp giai àoaån 1955-1957 Chó tiïu ÀVT 1955 1956 1957 Diïån tñch cêy lûúng thûåc 1.000 ha 143,69 157,20 151,96 Trong àoá: diïån tñch luáa 1.000 ha 136,18 148,45 144,52 Saãn lûúång lûúng thûåc 1.000 têën 235,8 321,0 318,3 Trong àoá: saãn lûúång luáa 1.000 têën 222,7 303,62 304,09 Nùng suêët luáa Taå/ha 16,35 20,45 21,04 Tyã troång luáa trong saãn lûúång lûúng thûåc % 94,44 94,74 95,82 Saãn lûúång khoai 1.000 têën 10,28 13,07 11,55 Saãn lûúång ngö 1.000 têën 1.292 1.868 1.623 Saãn lûúång sùæn Têën 1.173 1.603 349 Saãn lûúång laåc Têën 352 362 537 Saãn lûúång mña Têën 3.603 3.761 2.891 Saãn lûúång àay Têën 21 69 62 Saãn lûúång coái Têën 371 562 625 Tyã trong caác ngaânh: - Tröìng troåt % 80,00 81,00 86,00 - Chùn nuöi % 12,00 11,00 9,00 - Nghïì phuå % 8,00 9,00 3,00 Àaân trêu 1.000 con 30,52 36,99 45,88 Àaân boâ 1.000 con 0,99 1,25 1,90 Àaân lúån 1.000 con 138,00 212,67 147,23 Lûúng thûåc bònh quên àêìu ngûúâi kg/nùm 336,34 440,68 401,76 Nguöìn: Niïn giaám Thöëng kï tónh Haãi Dûúng giai àoaån 1955-1960. àaân boâ tùng 91,92%, àaân lúån tùng 6,69%. thiïån. Nöng dên phêën khúãi vûäng bûúác Lûúng thûåc bònh quên àêìu ngûúâi haâng ài lïn dûúái laá cúâ veã vang cuãa Àaãng Lao nùm àaä tùng nhanh, nùm 1956 àaåt cao àöång Viïåt Nam, cuâng giai cêëp cöng nhêët (440,68 kg), cao hún 45,43% so nhên vaâ nhên dên lao àöång xêy dûång vúái mûác bònh quên chung cuãa caác tónh chuã nghôa xaä höåi úã miïìn Bùæc vaâ àêëu miïìn Bùæc. tranh thöëng nhêët nûúác nhaâ. Kïët quaã cuãa chñnh saách "ngûúâi caây coá 2.1.2. Xêy dûång töí àöíi cöng (1956-1959) ruöång" àaä taåo tiïìn àïì cho nöng nghiïåp coá bûúác khúãi sùæc, böå mùåt nöng thön Cao traâo xêy dûång töí àöíi cöng úã Haãi àûúåc àöíi múái. Àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh Dûúng diïîn ra vaâo nhûäng nùm 1956- thêìn cuãa àaåi böå phêån nöng dên àûúåc caãi 1958. Tûâng nhoám 5-10 höå gia àònh,
428 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG thöng thûúâng laâ nhûäng höå cuâng xoám, kinh tïë chùåt cheä, coân nhiïìu mùåt haån chïë. cuâng nhau thaânh lêåp töí àöíi cöng, trong ÚÃ möåt söë núi trong tónh, sau möåt thúâi àoá, cûã möåt chuã höå laâm töí trûúãng àïí àiïìu gian hoaåt àöång giûäa caác thaânh viïn töí haânh cöng viïåc chung. Töí àöíi cöng àûúåc àöíi cöng àaä xuêët hiïån hiïån tûúång suy bò hònh thaânh dûúái daång àöíi cöng thûúâng hún thiïåt. Möåt söë höå trung nöng coá tiïìm xuyïn vaâ àöíi cöng khöng thûúâng xuyïn. lûåc kinh tïë co cuåm vúái nhau, àêíy nhûäng Nùm 1958, söë höå nöng dên tham gia töí höå bêìn cöë nöng coá khoá khùn vïì kinh tïë, àöíi cöng àöng nhêët, túái trïn 70% söë höå thiïëu trêu boâ, khöng coá nöng cuå vaâ nöng dên toaân tónh vúái 11.077 töí àöíi nhûäng höå neo àún ra khoãi töí àöíi cöng, cöng àûúåc thaânh lêåp. Trong söë àoá coá laâm mêët yá nghôa ban àêìu cuãa hònh thûác 2.195 töí àöíi cöng thûúâng xuyïn, thu huát húåp taác saãn xuêët naây. Àïën hïët nùm 1959, 14,30% töíng söë höå nöng dên vaâ 20,09% hêìu hïët töí àöíi cöng tan raä, giaãi thïí. söë höå tham gia töí àöíi cöng. 2.1.3. Xêy dûång húåp taác xaä nöng Hònh thûác húåp taác saãn xuêët sú khai nghiïåp giai àoaån 1957-1963 naây phaát huy àûúåc tinh thêìn tûúng thên, tûúng aái giûäa caác höå nöng dên trong saãn Ngaây 27-10-1957, húåp taác xaä nöng xuêët, nhêët laâ coá taác àöång tñch cûåc vúái nghiïåp àêìu tiïn cuãa tónh Haãi Dûúng nhûäng höå ñt lao àöång chñnh, nhûäng höå coá àûúåc thaânh lêåp taåi thön An Baâi, xaä An nhiïìu ngûúâi giaâ, phuå nûä, nhûäng höå Laåc, huyïån Chñ Linh. Tûâ nùm 1958 trúã khöng coá trêu caây, thiïëu nöng cuå. ài, phong traâ o húå p taá c hoaá nöng Töí àöíi cöng chûa phaãi laâ möåt töí chûác nghiïåp àûúåc thûåc hiïån àöìng loaåt úã caác BAÃNG 8.3: Söë lûúång töí àöíi cöng giai àoaån 1955-1959 STT Nöåi dung 1955 1956 1957 1958 1959 1. Töíng söë höå nöng dên 160.327 160.980 161.167 162.113 165.952 2. Töíng söë töí àöíi cöng 5.789 3.102 5.990 11.077 1.758 Tyã lïå so vúái töíng söë nöng höå (%) 47,34 21,20 40,28 71,18 12,71 3. Söë töí àöíi cöng thûúâng xuyïn 1.013 526 772 2.195 382 Tyã lïå so vúái söë töí àöíi cöng (%) 17,50 16,96 12,89 19,82 21,73 4. Söë höå nöng dên tham gia töí àöíi 15.169 6.824 13.666 23.177 5.035 cöng thûúâng xuyïn - Tyã lïå so vúái töíng söë nöng höå 9,46 4,24 8,48 14,30 3,03 (%) - Tyã lïå so vúái söë nöng höå tham 19,96 19,99 21,05 20,09 23,86 gia töí àöíi cöng (%) Nguöìn: Niïn giaám Thöëng kï tónh Haãi Dûúng giai àoaån 1955-1960.
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 429 àõa phûúng trong tónh. Do noáng vöåi, àöìng/nùm. Húåp taác xaä Truå Thûúång, xaä thiïëu caác biïån phaáp tuyïn truyïìn, Àöìng Laåc, huyïån Chñ Linh coá thu nhêåp thuyïët phuåc, khöng ñt àõa phûúng àaä ngaây cöng cao nhêët tónh Haãi Dûúng laåm duång caác biïån phaáp mïånh lïånh àaåt 1,26 àöìng/cöng; Húåp taác xaä Lï haânh chñnh hoùåc cûúäng bûác kinh tïë Tuên, Liïm Maåc, huyïån Thanh Haâ; buöåc caác höå caá thïí vaâo húåp taác xaä nöng Húåp taác xaä Àoå, xaä Àñnh, huyïån Kim nghiïåp. Möåt söë núi coân àöëi xûã khöng Thaânh thu nhêåp bònh quên chó àaåt 0,28 bònh àùèng vúái caác höå nöng dên laâm ùn àöìng/ngaây cöng - mûác thu nhêåp thêëp caá thïí, nhêët laâ úã khêu thu mua lûúng nhêët trong tónh. thûåc, khoanh vuâng àöíi ruöång, cêëp Nguöìn thu cuãa caác höå xaä viïn laâ cöng thoaát nûúác, v.v., taåo ra quan hïå cùng lao àöång, hoa lúåi ruöång àêët, tiïìn baán BAÃNG 8.4: Söë lûúång húåp taác xaä giai àoaån 1957-1960 Nöåi dung 1957 1958 1959 1960 1. Töíng söë höå nöng dên 161.167 162.113 165.952 169.346 2. Söë höå nöng dên vaâo húåp taác xaä 36 10.586 94.970 154.931 Tyã lïå söë nöng höå vaâo húåp taác xaä (%) 0,0031 6,53 57,23 91,49 3. Trong àoá: - Söë höå vaâo húåp taác xaä bêåc thêëp 36 10.586 93.537 128.175 - Söë höå vaâo húåp taác xaä bêåc cao - - 1.433 26.656 4. Söë húåp taác xaä nöng nghiïåp 1 334 1.524 1.710 Trong àoá: - Húåp taác xaä bêåc thêëp 1 334 1.499 1.455 - Húåp taác xaä bêåc cao - - 25 255 5. Ruöång àêët àûa vaâo húåp taác xaä (ha) 28 7.106 54.699 85.204 Nguöìn: Niïn giaám Thöëng kï tónh Haãi Dûúng giai àoaån 1955-1960. thùèng giûäa caác höå caá thïí vaâ húåp taác xaä phên boán, tiïìn cho thuï trêu boâ, nöng nöng nghiïåp. cuå. Bònh quên töíng thu nhêåp cuãa möåt Vöën bònh quên cuãa möåt húåp taác xaä húåp taác xaä nöng nghiïåp laâ 33.234 nöng nghiïåp laâ 12.284 àöìng, bònh quên àöìng/nùm, trong àoá 83,7% tûâ cêy haâng vöën trïn möåt mêîu ruöång laâ 85 àöìng. nùm, 1,7% tûâ chùn nuöi, 0,3% tûâ cêy ùn Trong àoá, taâi saãn cöë àõnh chiïëm túái quaã, 13,6% tûâ caác ngaânh nghïì khaác. 63,9% töíng söë vöën cuãa húåp taác xaä nöng 2.1.4. Àöíi múái quaãn lyá húåp taác xaä nghiïåp. Thu nhêåp bònh quên möåt ngaây nöng nghiïåp giai àoaån 1963-2005 cöng lao àöång laâ 0,71 àöìng. Thu nhêåp bònh quên möåt höå xaä viïn laâ 185 Phong traâo húåp taác xaä sau nhiïìu nùm
430 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG BAÃNG 8.5: Thu nhêåp bònh quên haâng nùm cuãa húåp taác xaä nöng nghiïåp Àún võ: àöìng Húåp taác xaä bêåc cao Húåp taác xaä bêåc thêëp Thaânh phêìn Höå Lao àöång Nhên khêíu Höå Lao àöång Nhên khêíu - Bêìn nöng 235 122 56,3 292 151 81,1 - Trung nöng lúáp dûúái 318 199 69,4 265 129 60,4 - Trung nöng 336 160 75,9 341 148 68,9 - Trung nöng khaá 418 177 91,6 437 172 85,4 Nguöìn: Baáo caáo phên tñch tònh hònh húåp taác xaä nöng nghiïåp nùm 1960 cuãa Ban Cöng taác Nöng thön ngaây 18-3-1960 − Lûu trûä Uyã ban nhên dên tónh Haãi Dûúng. BAÃNG 8.6: Chêët lûúång cuãa caác húåp taác xaä trong hai nùm 1962-1963 1962 1963 Phên loaåi Söë lûúång Tyã lïå (%) Söë lûúång Tyã lïå (%) - Loaåi khaá 296 29,10 312 30,10 - Loaåi trung bònh 350 34,40 503 48,50 - Loaåi keám 350 34,40 192 18,50 - Loaåi rêët keám 21 2,10 30 2,90 Töíng söë 1.017 100,00 1.037 100,00 Nguöìn: Baáo caáo phên tñch tònh hònh húåp taác xaä nöng nghiïåp cuãa Ban Cöng taác Nöng thön, ngaây 18-3-1964 − Lûu trûä Uyã ban nhên dên tónh Haãi Dûúng. phaát triïín öì aåt, bùæt àêìu böåc löå nhûäng nöng nghiïåp coá nguy cú tan raä. mùåt yïëu keám. Söë lûúång húåp taác xaä hoaåt Nguyïn nhên cuãa tònh hònh trïn laâ àöång keám hiïåu quaã tùng qua caác nùm. do trònh àöå quaãn lyá cuãa ban quaãn trõ Coá núi xaä viïn hoang mang xin ra húåp húåp taác xaä nöng nghiïåp coá nhiïìu yïëu taác xaä. Nùng suêët lao àöång, thu nhêåp keám, bùæt àêìu coá biïíu hiïån tham ö; trònh cuãa caác húåp taác xaä khöng àöìng àïìu, àöå kyä thuêåt vaâ cú súã vêåt chêët cuãa húåp chûa àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu ngaây caâng taác xaä laåc hêåu, khöng àûúåc tùng cûúâng; cao àöëi vúái phûúng thûác saãn xuêët múái. mùåt khaác, sûå chó àaåo cuãa caác cêëp uyã Nùng suêët cêy tröìng, vêåt nuöi coá xu àaãng vaâ chñnh quyïìn àõa phûúng àöëi hûúáng chûäng laåi, thêåm chñ coá nhiïìu núi vúái phong traâo húåp taác xaä coân haån chïë. coân suát keám. Saãn lûúång lûúng thûåc, Ngaây 01-6-1963, Höåi àöìng Chñnh thûåc phêím khöng àaãm baão nhu cêìu cho phuã vaâ Thuã tûúáng Chñnh phuã ra Nghõ xaä höåi. ÚÃ möåt söë àõa phûúng, húåp taác xaä quyïët söë 79-CP vïì cuöåc vêån àöång caãi
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 431 tiïën húåp taác xaä, caãi tiïën kyä thuêåt nhùçm taác xaä nöng nghiïåp phaát triïín saãn xuêët, phaát triïín saãn xuêët nöng nghiïåp toaân nêng cao nùng suêët lao àöång, nùng suêët diïån, maånh meä vaâ vûäng chùæc. Tûâ nùm cêy tröìng, vêåt nuöi. Saãn lûúång lûúng 1963 àïën nùm 1966, tónh Haãi Dûúng thûåc, thûåc phêím coá mûác tùng trûúãng tiïën haânh nhiïìu àúåt caãi tiïën quaãn lyá khaá, goáp phêìn tñch cûåc vaâo viïåc xêy húåp taác xaä, caãi tiïën kyä thuêåt trong caác dûång, baão vïå miïìn Bùæc xaä höåi chuã húåp taác xaä. Àïën nùm 1966, sau khi kïët nghôa vaâ chi viïån cho sûå nghiïåp giaãi thuác àúåt 3 cuöåc vêån àöång caãi tiïën quaãn phoáng miïìn Nam. lyá, caãi tiïën kyä thuêåt lêìn thûá hai, phêìn Nùm 1967, Tónh uyã Haãi Dûúng coá lúán caác húåp taác xaä nöng nghiïåp àaä coá Nghõ quyïët 04-NQ/TU vïì húåp nhêët caác tiïën böå roä rïåt. Cöng taác quaãn lyá húåp taác húåp taác xaä theo quy mö thön, liïn thön. xaä tûâng bûúác ài vaâo nïìn nïëp, tû tûúãng Nùm 1968, sau khi húåp nhêët tónh Haãi xaä viïn öín àõnh, tònh hònh saãn xuêët coá Hûng coá 825 húåp taác xaä. Trong àoá, coá 35 chuyïín biïën tñch cûåc, cú súã vêåt chêët kyä húåp taác xaä quy mö toaân xaä. Quy mö húåp thuêåt cuãa húåp taác xaä àûúåc tùng cûúâng. taác xaä phaát triïín nhûng trònh àöå caán böå Caác ngaânh, caác cêëp àaä ài sêu, ài saát chó quaãn lyá chûa coá tiïën böå, hoaåt àöång cuãa àaåo, höî trúå vaâ taåo àiïìu kiïån àïí caác húåp nhiïìu húåp taác xaä nöng nghiïåp laåi rúi BAÃNG 8.7: Quy mö húåp taác xaä nöng nghiïåp nùm 1965 Nöåi dung Söë húåp taác xaä Tyã lïå (%) 1. Quy mö húåp taác xaä theo söë höå xaä viïn - Dûúái 30 höå 04 0,37 - Tûâ 30 àïën 50 höå 71 6,64 - Tûâ 51 àïën 100 höå 223 20,86 - Tûâ 101 àïën 200 höå 386 36,11 - Tûâ 201 höå trúã lïn 385 36,02 Töíng söë 1.069 100,00 2. Quy mö húåp taác xaä theo diïån tñch canh taác - Tûâ 15 àïën 30 ha 167 15,62 - Tûâ 31 àïën 50 ha 227 21,24 - Tûâ 51 àïën 100 ha 420 39,36 - Tûâ 101 àïën 150 ha 185 17,31 - Tûâ 151 àïën 200 ha 54 5,05 - Tûâ 201 ha trúã lïn 16 1,42 Töíng söë 1.069 100,00 Nguöìn: Baáo caáo vïì phong traâo húåp taác xaä nöng nghiïåp nùm 1965 cuãa Ban Nöng nghiïåp Tónh uãy - Lûu trûä Uyã ban nhên dên tónh Haãi Dûúng.
432 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG vaâo tònh traång khoá khùn. ÚÃ möåt söë núi Phaãi thûåc hiïån töët Àiïìu lïå àïí húåp taác xaä trong tónh xuêët hiïån hiïån tûúång "khoaán caâng thïm vûäng maånh, nöng thön ngaây chui". Ruöång àêët, taâi saãn húåp taác xaä caâng àoaân kïët, saãn xuêët caâng phaát triïín vaâ àûúåc khoaán cho caác höå tûúng tûå nhû nöng dên ta caâng thïm no êëm vaâ tiïën böå"1. "phaát canh thu tö". Ban Thûúâng vuå Tónh Cuöëi thaáng 6-1969, tónh Haãi Hûng choån uyã Haãi Hûng kõp thúâi chó àaåo múã röång Húåp taác xaä Phan Chu Trinh huyïån Ên Thi viïåc sûãa chûäa "khoaán höå" trong caác húåp vaâ húåp taác xaä Quyïët Tiïën huyïån Gia Löåc taác xaä nöng nghiïåp. Viïåc "khoaán höå" luác aáp duång thñ àiïím Àiïìu lïå húåp taác xaä saãn àoá bõ coi laâ buöng loãng quaãn lyá tû liïåu xuêët nöng nghiïåp àïí ruát kinh nghiïåm saãn xuêët têåp thïí, khöng chêëp haânh trûúác khi aáp duång trïn diïån röång. àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng vïì húåp Sau Chó thõ 208-CT/TW ngaây 16-9- taác hoaá nöng nghiïåp theo phûúng thûác 1974 cuãa Ban Bñ thû Trung ûúng Àaãng vïì saãn xuêët nöng nghiïåp xaä höåi chuã nghôa. viïåc töí chûác laåi saãn xuêët nöng nghiïåp vaâ Ngaây 25-4-1969, Uyã ban Thûúâng vuå caãi tiïën möåt bûúác quaãn lyá nöng nghiïåp tûâ Quöëc höåi thöng qua Àiïìu lïå húåp taác xaä cú súã theo hûúáng tiïën lïn saãn xuêët lúán xaä saãn xuêët nöng nghiïåp bêåc cao. Trong lúâi höåi chuã nghôa, quy mö húåp taác xaä tiïëp tuåc giúái thiïåu Àiïìu lïå, Chuã tõch Höì Chñ Minh àûúåc àiïìu chónh theo hûúáng àûa toaân böå nhêën maånh: "Àiïìu lïå naây cuãa húåp taác xaä caác húåp taác xaä tiïën lïn quy mö lúán, vûäng saãn xuêët nöng nghiïåp rêët quan troång. maånh vïì moåi mùåt. Tûâ nùm 1976, caác húåp Noá nhùçm baão àaãm thêåt sûå quyïìn laâm taác xaä nöng nghiïåp trïn àõa baân tónh chuã têåp thïí cuãa caác xaä viïn. àöìng loaåt húåp nhêët theo quy mö toaân xaä. BAÃNG 8.8: Söë lûúång húåp taác xaä nöng nghiïåp giai àoaån 1975-1980 Nöåi dung ÀVT 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1. Söë húåp taác xaä HTX 707 443 421 413 409 409 2. Söë höå xaä viïn 1.000 höå 361 366 383 399 411 420 Tyã lïå so vúái höå nöng dên % 98,7 99,1 99,3 99,6 99,7 99,7 3. Diïån tñch àêët canh taác 1.000 ha 147 144 143 148 148 148 Tyã lïå so vúái töíng diïån % 99,2 97,8 99,3 99,3 99,3 99,3 tñch àêët canh taác Nguöìn: Niïn giaám Thöëng kï tónh Haãi Hûng tûâ nùm 1976 àïën nùm 1980. 1. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. Chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi, 2002, t.12, tr.454.
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 433 Nhû vêåy, trong hai mûúi ba nùm àêy laâ hònh thûác chia ruöång cho caác höå (1957-1980) caác cêëp uyã àaãng vaâ chñnh nöng dên tûå lo saãn xuêët vaâ nöåp möåt quyïìn tûâ Trung ûúng àïën àõa phûúng phêìn saãn phêím cho húåp taác xaä nhû möåt thûúâng xuyïn quan têm chó àaåo, tiïën loaåi "tö" kiïíu múái. Saãn xuêët nöng haânh nhiïìu àúåt vêån àöång caãi tiïën, àöíi nghiïåp ngaây caâng àoâi hoãi sûå àöíi múái múái húåp taác xaä vaâ töí chûác laåi saãn xuêët sêu sùæc vaâ triïåt àïí. nöng nghiïåp vúái muåc àñch àûa nhanh Trûúác nhu cêìu bûác xuác cuãa thûåc tiïîn, nïìn nöng nghiïåp nûúác ta tiïën lïn con ngaây 13-01-1981, Ban Bñ thû Trung àûúâng xaä höåi chuã nghôa. Nöåi dung têåp ûúng Àaãng ra Chó thõ 100-CT/TW vïì trung vaâo caác biïån phaáp àûa nhanh caác caãi tiïën cöng taác khoaán, múã röång húåp taác xaä nöng nghiïåp lïn bêåc cao, “khoaán saãn phêím àïën nhoám lao àöång nhêët loaåt têåp thïí hoaá tû liïåu saãn xuêët, vaâ ngûúâi lao àöång” trong húåp taác xaä bao göìm ruöång àêët, trêu boâ, nöng cuå; nöng nghiïåp nhùçm phaát triïín saãn xuêët xêy dûång húåp taác xaä vúái quy mö thön, vaâ nêng cao hiïåu quaã kinh tïë trïn cú súã liïn thön vaâ toaân xaä. Töí chûác lao àöång khuyïën khñch ngûúâi lao àöång hùng say trong caác húåp taác xaä nöng nghiïåp tûâng saãn xuêët. Hònh thûác khoaán naây thûúâng bûúác thûåc hiïån theo mö hònh caác àöåi àûúåc goåi laâ "khoaán 100". chuyïn (chuyïn laâm àêët, chuyïn laâm Taám thaáng sau khi Chó thõ àûúåc ban giöëng, chuyïn thuyã lúåi, chuyïn chùn haânh àaä coá 97% söë húåp taác xaä nöng nuöi, chuyïn vêån taãi, v.v..). Trong caác nghiïåp trïn toaân quöëc khoaán saãn phêím àöåi chuyïn aáp duång hònh thûác khoaán trûåc tiïëp àïën ngûúâi lao àöång, chó coân 3% viïåc, ngûúâi xaä viïn chó biïët àïën cöng khoaán àïën nhoám ngûúâi lao àöång. Taåi viïåc vaâ nhêån àiïím khoaán, khöng quan Höåi nghõ sú kïët thûåc hiïån khoaán saãn têm àïën kïët quaã cuöëi cuâng laâ nùng phêím trong nöng nghiïåp töí chûác vaâo suêët, saãn lûúång vaâ hiïåu quaã saãn xuêët àêìu thaáng 8-1981 úã Nam Àõnh, àöìng chñ têåp thïí. Phûúng thûác chuyïn mön hoaá Voä Chñ Cöng, Phoá Chuã tõch Höåi àöìng khöng mang laåi hiïåu quaã. Nhûäng nöî Böå trûúãng, àaä khùèng àõnh: Khoaán saãn lûåc cuãng cöë, caãi tiïën vaâ àöíi múái quaãn lyá phêím àaä trúã thaânh phong traâo caách trong caác húåp taác xaä khöng àaåt kïët quaã. maång söi nöíi, dêëy lïn khñ thïë saãn xuêët Hiïåu quaã saãn xuêët, kinh doanh cuãa caác chûa tûâng coá cuãa quêìn chuáng úã nöng húåp taác xaä nöng nghiïåp suát keám qua thön, àem laåi kïët quaã thiïët thûåc vaâ àang caác nùm, nhiïìu húåp taác xaä thua löî keáo múã ra nhiïìu triïín voång töët àeåp cho saãn daâi; viïåc phên phöëi saãn phêím mang xuêët nöng nghiïåp. Chó thõ 100-CT/TW nùång tñnh bònh quên, bao cêëp, thu nhêåp laâ bûúác múã àêìu quan troång cho viïåc àöíi vaâ àúâi söëng cuãa xaä viïn húåp taác xaä giaãm múái toaân diïån chñnh saách cuãa Àaãng vaâ suát nghiïm troång. Hiïån tûúång "khoaán Nhaâ nûúác vïì nöng nghiïåp, nöng thön. chui" ngaây möåt phaát triïín. Thûåc chêët Thûåc hiïån Chó thõ 100, Tónh uyã Haãi
434 ÀÕA CHÑ HAÃI DÛÚNG Hûng ra Nghõ quyïët 22-NQ/TU ngaây quaãn lyá cuãa húåp taác xaä vêîn cöìng kïình, 6-3-1981 vaâ Chó thõ söë 16-CT/TU ngaây naån rong cöng, phoáng àiïím vêîn traân 1-9-1981 vïì tùng cûúâng laänh àaåo, chó lan; tònh traång möåt söë höå xaä viïn khöng àaåo thûåc hiïån töët hún nûäa viïåc khoaán chõu nöåp khoaán, hoùåc laâm ùn keám saãn phêím àïën nhoám vaâ ngûúâi lao àöång khöng àuã saãn phêím àïí nöåp, khï àoång trong húåp taác xaä nöng nghiïåp. Trong àoá saãn lûúång trong húåp taác xaä rêët phöí biïën. nhêën maånh caác húåp taác xaä phaãi hoaân Nhiïìu núi chñnh quyïìn duâng biïån phaáp chónh chïë àöå "ba khoaán", chêën chónh mang tñnh eáp buöåc àïí thu saãn phêím viïåc khoaán trùæng ruöång àêët, cuãng cöë khï àoång, thu ruöång khoaán, gêy bêët viïåc àiïìu haânh caác khêu quan troång bònh trong nöng dên. Möåt böå phêån xaä nhû laâm àêët, giöëng, phên boán, nûúác vaâ viïn chaán naãn, xin traã laåi ruöång cho húåp phoâng trûâ sêu bïånh. taác xaä nöng nghiïåp. Ngaây 12-9-1985, Ban Thûúâng vuå Tónh Trûúác tònh hònh trïn, ngaây 5-4-1988, uyã Haãi Hûng tiïëp tuåc ra Nghõ quyïët Böå Chñnh trõ ra Nghõ quyïët söë 10- 41/NQ-TU vïì caãi tiïën quaãn lyá kinh tïë, NQ/TW vïì àöíi múái quaãn lyá kinh tïë xoaá boã quan liïu, bao cêëp, thûåc hiïån cú nöng nghiïåp. Nhùçm cuå thïí hoaá Nghõ chïë phên phöëi theo lao àöång trong húåp quyïët 10-NQ/TW, ngaây 22-5-1988 Ban taác xaä nöng nghiïåp. Nghõ quyïët àaä múã Thûúâng vuå Tónh uyã Haãi Hûng ra Nghõ àûúâng cho nöng dên Haãi Hûng chuyïín quyïët 28-NQ/TU vïì möåt söë vêën àïì àöíi àöíi saãn xuêët theo hûúáng haåch toaán kinh múái quaãn lyá kinh tïë húåp taác xaä nöng tïë xaä höåi chuã nghôa, thuác àêíy saãn xuêët nghiïåp. Möåt söë chuã trûúng chuã yïëu cuãa nöng nghiïåp phaát triïín, baão vïå quyïìn nghõ quyïët nhû sau: lúåi vaâ hiïåu quaã cho ngûúâi lao àöång. Tûâ - Caác húåp taác xaä cêìn xêy dûång kïë nùm 1987, Haãi Hûng bùæt àêìu xêy dûång hoaåch saãn xuêët trïn cú súã quy hoaåch àaä thñ àiïím mö hònh húåp taác xaä nöng àûúåc phï duyïåt vaâ chûúng trònh lûúng nghiïåp kinh doanh töíng húåp. thûåc thûåc phêím cuãa tónh, trûúác hïët cêìn Sau 5-6 nùm thûåc hiïån hònh thûác àêíy maånh saãn xuêët lûúng thûåc, àùåc biïåt "khoaán 100", nhûäng mùåt khöng bïìn laâ saãn xuêët thoác gaåo. vûäng àaä böåc löå, bùæt àêìu xuêët hiïån dêëu - Caác húåp taác xaä àaä àûúåc cuãng cöë, coá hiïåu kòm haäm sûå tùng trûúãng trong bûúác phaát triïín khaá, tiïëp tuåc giûä öín nöng nghiïåp. Vúái "khoaán 100", höå xaä àõnh. Caác húåp taác xaä khaác coá thïí xem viïn vêîn phuå thuöåc vaâo húåp taác xaä vïì xeát àïí chia taách, nhûng phaãi coá bûúác ài nùm khêu (àêët, giöëng, phên boán, nûúác phuâ húåp, khöng laâm öì aåt. vaâ phoâng trûâ sêu bïånh), nhiïìu húåp taác - Húåp taác xaä àûúåc pheáp chuyïín xaä khöng giûä öín àõnh mûác khoaán, tuyâ nhûúång taâi saãn khöng cêìn duâng, kïí caã tiïån àiïìu chónh tûâng nùm, tûâng vuå, laâm maáy moác, nhaâ xûúãng, trêu, boâ, chuöìng triïåt tiïu àöång lûåc vûúåt khoaán. Böå maáy traåi, v.v..
PHÊÌN THÛÁ HAI: KINH TÏË 435 - ÖÍn àõnh diïån tñch khoaán tûâ 10-15 viïåc lêëy höå nöng dên laâm àún võ tûå chuã nùm, mûác khoaán àïën 5 nùm, nïëu khöng saãn xuêët, kinh doanh thò mö hònh húåp coá thay àöíi vïì àiïìu kiïån vêåt chêët - kyä taác xaä nöng nghiïåp cuäng phaãi àûúåc àöíi thuêåt thò khöng àûúåc thay àöíi mûác múái cho phuâ húåp. Nhûäng dõch vuå vïì khoaán. Töí chûác àêëu thêìu cho caác höå xaä phên boán, thuöëc trûâ sêu, tûúái nûúác cêìn viïn coá tiïìm lûåc kinh tïë vaâ nùng lûåc àûúåc hûúáng dêîn thûåc hiïån töët hún. Vêën quaãn lyá saãn xuêët, kinh doanh caác ruöång àïì tñn duång ngên haâng cho ngûúâi ngheâo àêët, ao höì hoang hoaá. cêìn àûúåc quan têm àuáng mûác. - Húåp taác xaä àaãm baão thûåc hiïån Nùæm bùæt àûúåc nguyïån voång cuãa phên phöëi theo lao àöång, haåch toaán vaâ àaåi böå phêån nöng dên trong tónh, phên phöëi theo kïët quaã saãn xuêët kinh ngaây 28-4-1992 Ban Thûúâng vuå Tónh uyã Haãi Hûng ra Nghõ quyïët söë 03- doanh cuãa tûâng cêy tröìng, vêåt nuöi, NQ/TU vïì tiïëp tuåc àöíi múái töí chûác vaâ ngaânh nghïì... Ngûúâi nhêån khoaán phaãi quaãn lyá húåp taác xaä nöng nghiïåp. Nöåi nöåp àuã thuïë nöng nghiïåp, húåp àöìng dung cú baãn àöíi múái töí chûác vaâ quaãn lyá hai chiïìu, húåp àöìng dõch vuå vaâ quyä húåp taác xaä nöng nghiïåp àúåt naây laâ: têåp thïí. Àöëi vúái cêy tröìng, xaä viïn húåp - Giao quyïìn sûã duång àêët öín àõnh, taác xaä phaãi àûúåc hûúãng khöng dûúái lêu daâi cho caác höå nöng dên vaâ thûåc 40% saãn lûúång khoaán. hiïån chuyïín quyïìn sûã duång àêët theo Caác nùm tiïëp theo, Tónh uyã, Höåi Luêåt àêët àai. Trong àoá, khoaãng 95% àöìng nhên dên vaâ Uyã ban nhên dên quyä àêët canh taác cuãa àõa phûúng àûúåc tónh àaä coá nhiïìu biïån phaáp chó àaåo, laänh giao möåt lêìn, öín àõnh, lêu daâi theo lao àaåo àïí Nghõ quyïët 10 ài vaâo cuöåc söëng, àöång vaâ nhên khêíu ùn theo cuãa caác höå àêíy maånh phaát triïín nöng nghiïåp, nêng nöng dên àïí chuã àöång töí chûác saãn xuêët. cao àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa Khoaãng 5% quyä àêët canh taác coân laåi àûúåc nöng dên. àïí cho Uyã ban nhên dên xaä laâm àêët cöng Kïët quaã àiïìu tra xaä höåi hoåc trong hai àiïìn, àêëu thêìu, thu hoa lúåi böí sung nùm (1989-1990) thûåc hiïån "khoaán 10" taåi nguöìn thu ngên saách cuãa àõa phûúng. tónh Haãi Hûng cho thêëy, Nghõ quyïët 10 - Àöíi múái vaâ àa daång hoaá loaåi hònh cuãa Böå Chñnh trõ àaä coá taác duång tñch cûåc húåp taác xaä trong nöng nghiïåp, nöng thön. thuác àêíy saãn xuêët nöng nghiïåp phaát - Tùng cûúâng quaãn lyá nhaâ nûúác àöëi triïín, khuyïën khñch nöng dên gùæn boá vúái húåp taác xaä. vúái àöìng ruöång. Song "khoaán 10" cêìn Viïåc quyïët àõnh giao àêët lêu daâi, öín tiïëp tuåc àûúåc nghiïn cûáu, böí sung vaâ àõnh cho caác höå nöng dên àaä giaãi quyïët hoaân chónh. Trûúác hïët phaãi giaãi quyïët cú baãn vêën àïì ruöång àêët vöën rêët nhaåy vêën àïì thúâi gian giao àêët, quan hïå giûäa caãm úã nöng thön vaâ cho pheáp ngûúâi chïë àöå súã hûäu vaâ quyïìn sûã duång àêët, nöng dên thûåc sûå chuã àöång "suy nghô thûâa kïë, chuyïín nhûúång, v.v., cuâng vúái trïn thûãa ruöång cuãa mònh".