Liên hợp quốc tại Việt Nam - Tóm tắt tình hình thế giới

Chia sẻ: | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Liên Hợp Quốc phối hợp với chính phủ và nhân dân Việt Nam phấn đấu đảm bảo rằng mọi người dân Việt Nam được hưởng một cuộc sống ngày càng thịnh vượng với nhân phẩm, sức khỏe không ngừng được nâng cao và phạm vi lựa chọn được mở rộng hơn. Thông qua nổ lực chung của toàn hệ thống và từng tổ chức thành viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Liên hợp quốc tại Việt Nam - Tóm tắt tình hình thế giới

Liªn Hîp Quèc t¹i ViÖt Nam VIET NAM UNITED NATIONS Tãm t¾t t×nh h×nh giíi
1 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Lêi nãi ®Çu Hµ Néi, th¸ng 10/2002 Nh÷ng kinh nghiÖm toµn cÇu cho chóng ta thÊy nh÷ng quèc gia tÝch cùc ñng hé cho quyÒn cña ngêi phô n÷ vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña phô n÷ víi c¸c nguån lùc vµ c¬ héi gi¸o dôc sÏ ph¸t triÓn nhanh h¬n vµ cã tû lÖ nghÌo ®ãi thÊp h¬n. Nhng sù b×nh ®¼ng nh vËy chØ cã thÓ ®¹t ®îc th«ng qua hµnh ®éng. CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a nam vµ n÷ vÒ gi¸o dôc, c¬ héi cã viÖc lµm, c¸c quyÒn ®èi víi tµi s¶n, tiÕp cËn tíi tÝn dông, tiÕng nãi chÝnh trÞ vµ quyÒn tham gia quyÕt ®Þnh. C¸c tæ chøc Liªn Hîp Quèc t¹i ViÖt Nam tin r»ng hµnh ®éng ®Ó ®¹t ®îc b×nh ®¼ng giíi lµ néi dung hÕt søc quan träng trong nÒn qu¶n trÞ quèc gia tèt cña ViÖt Nam. Nã ®¶m b¶o r»ng mäi viÖc ChÝnh phñ tiÕn hµnh ®Òu nh»m ®¸p øng nhu cÇu vµ lîi Ých cña mäi thµnh viªn trong x· héi vµ lîi Ých ®îc ph©n phèi mét c¸ch c«ng b»ng cho nam giíi vµ phô n÷. TiÕn bé vÒ b×nh ®¼ng giíi lµ yªu cÇu b¾t buéc ®Ó ViÖt Nam ®¹t ®îc c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn to lín cña m×nh. Cho dï ®ã lµ ChiÕn Lîc Ph¸t triÓn Kinh tÕ-X· héi10 n¨m, Ch¬ng tr×nh §Çu t c«ng céng, hay ChiÕn lîc Toµn diÖn vÒ T¨ng trëng vµ Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo võa ®îc hoµn tÊt, th× vÊn ®Ò bÊt b×nh ®¼ng giíi cÇn ®îc gi¶i quyÕt mét c¸ch trùc diÖn nh lµ mét vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¨n b¶n, cã nh vËy th× nh÷ng chiÕn lîc nµy míi ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra. §©y lµ th«ng ®iÖp trung t©m cña cuèn Tãm t¾t t×nh h×nh giíi cña Liªn Hîp Quèc. B¸o c¸o Tãm t¾t t×nh h×nh giíi dùa trªn sù thay ®æi quan träng vÒ ph¬ng thøc tiÕp cËn toµn cÇu nh»m ®¹t ®îc b×nh ®¼ng giíi. Chóng ta biÕt r»ng b×nh ®¼ng giíi kh«ng thÓ ®¹t ®îc th«ng qua mét nhãm hay mét sè c¸ nh©n. ChØ cã thÓ ®¹t ®îc b×nh ®¼ng giíi khi cã sù quan t©m chØ ®¹o tÝch cùc cña c¸c nhµ l·nh ®¹o còng nh cã cam kÕt vµ hµnh ®éng réng r·i cña ChÝnh phñ vµ c¸c ®èi t¸c ph¸t triÓn. Ph¬ng thøc lång ghÐp giíi nh»m thay ®æi c¸ch thøc t duy vµ hµnh ®éng cña ngêi d©n vµ c¸c tæ chøc. Ph¬ng thøc ®ã nh»m ®¶m b¶o r»ng nh÷ng sù phøc t¹p vµ kh¸c biÖt trong cuéc sèng cña nam giíi vµ phô n÷ còng nh nh÷ng nhu cÇu vµ u tiªn cña hä ®îc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hÖ thèng vµ toµn diÖn ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ trong tõng giai ®o¹n x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh. ChØ khi nµo viÖc lång ghÐp giíi ®îc chÊp nhËn vµ thùc hiÖn thµnh c«ng th× chóng ta míi cã thÓ b¾t ®Çu c¶m thÊy tin tëng r»ng c¸c chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh sÏ xem xÐt, ®¸p øng nhu cÇu vµ u tiªn cña mçi ngêi d©n vµ toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam - nam giíi, phô n÷, trÎ em g¸i vµ trÎ em trai - cã thÓ tham gia vµ hëng thô mét c¸ch b×nh ®¼ng c¸c thµnh tùu cña ®Êt níc. B¸o c¸o Tãm t¾t t×nh h×nh giíi ph¶n ¸nh rÊt ®óng lóc nh÷ng vÊn ®Ò vµ nh÷ng mèi quan t©m chñ yÕu vÒ giíi t¹i ViÖt Nam theo nhËn ®Þnh cña Liªn Hîp Quèc. B¸o c¸o ghi l¹i nh÷ng ph¸t hiÖn gÇn ®©y vÒ kÕt qu¶ b×nh ®¼ng giíi ®¹t ®îc ®èi víi c¶ phô n÷ vµ nam giíi trªn c¸c mÆt nh tû lÖ nhËp häc ë bËc tiÓu häc, y tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo B¸o c¸o ghi l¹i. B¸o c¸o cßn tr×nh bµy chi tiÕt vÒ nh÷ng nguy c¬ b¹o lùc ®èi víi phô n÷ gia t¨ng trong thêi gian qua nh c¸c hµnh vi b¹o lùc trong gia ®×nh vµ bu«n b¸n phô n÷ - còng nh nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng cßn ®ang tån t¹i vÒ møc l¬ng vµ g¸nh nÆng c«ng viÖc. Ngoµi ra, cßn cã mét ch¬ng ®Ò cËp riªng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò giíi trong nÒn v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc thiÓu sè, bëi nh÷ng nhãm d©n téc thiÓu sè nµy còng thêng dÔ bÞ t¸c ®éng bëi mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò kh¸c. Chóng t«i hy väng r»ng nh÷ng ph©n tÝch vµ ph¸t hiÖn trong B¸o c¸o Tãm t¾t t×nh h×nh giíi sÏ cæ vò ®éc gi¶ xem xÐt c¸c mèi quan hÖ vÒ giíi ë ViÖt Nam, so s¸ch vai trß, u tiªn vµ nhu cÇu kh¸c nhau gi÷a phô n÷ vµ nam giíi trong x· héi còng nh t×m hiÓu c¸c mèi quan hÖ quyÒn lùc bÊt b×nh ®¼ng vÉn cßn tån t¹i gi÷a nam vµ n÷. Víi nh÷ng kÕt qu¶ ph©n tÝch nµy, chóng ta cã thÓ dù ®o¸n tèt h¬n nh÷ng t¸c ®éng kh¸c nhau cña c¸c chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh ®èi víi c¶ nam vµ n÷, quan t©m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy ngay tõ khi b¾t ®Çu x©y dùng ch¬ng tr×nh, chÝnh s¸c ph¸t triÓn vµ t¨ng cêng c¬ héi ®Ó phô n÷ vµ nam giíi ®îc hëng thô mét c¸ch b×nh ®¼ng nh÷ng thµnh qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. T¹i Héi NghÞ Thîng ®Ønh Thiªn niªn kû cña Liªn Hîp Quèc n¨m 2000, ViÖt Nam cïng víi 188 quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi ®· nhÊt trÝ th«ng qua b¶n Tuyªn bè Thiªn niªn kû vµ cam kÕt thùc hiÖn t¸m Môc tiªu Ph¸t triÓn Thiªn niªn Kû (MDGs). Trong nh÷ng môc tiªu nµy, Môc tiªu sè 3: T¨ng cêng b×nh ®¼ng giíi vµ n©ng cao vÞ thÕ, n¨ng lùc cho phô n÷, cã thÓ ®¹t ®îc mét c¸ch tèt nhÊt nÕu c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh
2 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi chÝnh s¸ch vµ nh÷ng ngêi lµm viÖc trong lÜnh vùc ph¸t triÓn ®¶m b¶o cho nh÷ng vÊn ®Ò giíi trë thµnh mét phÇn cÇn thiÕt vµ rÊt quan träng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Chóng t«i hy väng r»ng cuèn Tãm t¾t t×nh h×nh giíi sÏ gióp gîi lªn nh÷ng suy nghÜ vÒ c¸c vÊn ®Ò giíi, cung cÊp th«ng tin cho cuéc th¶o luËn nµy vµ t¹o ra ®éng lùc cho nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ. Jordan D. Ryan §iÒu phèi viªn Thêng tró Liªn Hîp Quèc t¹i ViÖt Nam
3 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Môc lôc Tr×nh tù c¸c sù kiÖn liªn quan ®Õn b×nh ®¼ng giíi vµ phô n÷ .............................................................. 4 ThuËt ng÷ vÒ giíi .............................................................................................................................. 7 Ph©n tÝch giíi - Sè liÖu thèng kª vµ nghiªn cøu .............................................................................. 13 Tæng quan vÒ giíi vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam ....................................................................................16 C¸c quan hÖ vÒ giíi trong qu¸ khø ................................................................................................. 20 Bé m¸y quèc gia t¨ng cêng b×nh ®¼ng giíi .................................................................................... 24 ChiÕn lîc quèc gia vÒ b×nh ®¼ng giíi ............................................................................................. 26 Nh÷ng vÊn ®Ò giíi trong gi¸o dôc ................................................................................................... 31 Nh÷ng vÊn ®Ò giíi trong lao ®éng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ............................................................ 35 Nh÷ng vÊn ®Ò giíi trong n«ng nghiÖp vµ sö dông ®Êt ..................................................................... 39 C¸c vÊn ®Ò giíi trong y tÕ vµ ch¨m sãc søc kháe ............................................................................. 43 B¹o hµnh giíi ..................................................................................................................................49 VÊn ®Ò giíi trong nÒn v¨n hãa c¸c d©n téc thiÓu sè ....................................................................... 53 Sù tham gia cña phô n÷ .................................................................................................................. 57 C¸c tæ chøc quèc tÕ cã ho¹t ®éng vÒ b×nh ®¼ng giíi vµ c¸c vÊn ®Ò phô n÷ ë ViÖt Nam ................... 60 C¸c tæ chøc trong níc cã ho¹t ®éng vÒ b×nh ®¼ng giíi vµ c¸c vÊn ®Ò phô n÷ ë ViÖt Nam .............. 74 C¸c tæ chøc phi chÝnh phñ cã ho¹t ®éng vÒ b×nh ®¼ng giíi vµ c¸c vÊn ®Ò phô n÷ ë ViÖt Nam .......... 78 §èi t¸c hµnh ®éng vÒ giíi ............................................................................................................... 83
4 /5 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Tr×nh tù c¸c sù kiÖn liªn quan ®Õn b×nh ®¼ng giíi vµ phô n÷ N¨m 43 sau Hai Bµ Trng khëi nghÜa chèng l¹i qu©n x©m lîc ph¬ng B¾c C«ng nguyªn 248 Bµ TriÖu l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa chèng l¹i qu©n x©m lîc ph¬ng B¾c 1483 Bé LuËt Hång §øc cña Nhµ Lª mang l¹i cho phô n÷ quyÒn ®îc hëng thõa kÕ, quyÒn ®îc ly h«n vµ ®îc b¶o vÖ khái b¹o lùc 1930 Thµnh lËp §¶ng Céng s¶n §«ng d¬ng vµ Héi Gi¶i phãng phô n÷ (TiÒn th©n cña Héi Liªn hiÖp Phô n÷) 1941 Thµnh lËp Héi Phô n÷ Cøu quèc 1946 §iÒu 9 HiÕn ph¸p ®Çu tiªn ghi: TÊt c¶ quyÒn bÝnh trong níc lµ cña toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt nßi gièng, g¸i trai, giµu nghÌo, giai cÊp, t«n gi¸o.. vµ phô n÷ b×nh ®¼ng víi nam giíi vÒ mäi ph¬ng diÖn. Thµnh lËp Héi Liªn HiÖp Phô n÷ ViÖt Nam. 1950 Héi Phô n÷ Cøu quèc s¸p nhËp víi Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam vµ tæ chøc §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø nhÊt. 1956 §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø hai 1959 §iÒu 24 cña HiÕn ph¸p ghi: Phô n÷ cã quyÒn b×nh ®¼ng víi nam giíi vÒ c¸c mÆt sinh ho¹t chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi. Cïng viÖc lµm nh nhau, phô n÷ ®îc hëng l¬ng ngang víi nam giíi. Nhµ níc b¶o ®¶m cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ®îc nghØ tríc vµ sau khi ®Î mµ vÉn hëng nguyªn l¬ng. 1960 LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh ®Çu tiªn nhÊn m¹nh c¸c nguyªn t¾c h«n nh©n tù do lùa chän, mét vî mét chång, b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña phô n÷ vµ con c¸i.§¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø baThµnh lËp Héi Liªn hiÖp Phô n÷ Gi¶i phãng MiÒn Nam ViÖt Nam 1965 Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ph¸t ®éng cuéc vËn ®éng phô n÷ Ba ®¶m ®ang 1974 §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø t 1980 ChÝnh phñ ViÖt Nam ký C«ng íc Liªn Hîp Quèc vÒ Xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi Phô n÷ (C«ng íc CEDAW) §iÒu 63 cña HiÕn ph¸p ghi : Nhµ níc vµ x· héi ch¨m lo ph¸t triÓn c¸c nhµ hé sinh, nhµ trÎ, líp mÉu gi¸o, nhµ ¨n c«ng céng vµ nh÷ng c¬ së phóc lîi x· héi kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho phô n÷ s¶n xuÊt, c«ng t¸c, häc tËp vµ nghØ ng¬i 1982 Phª chuÈn C«ng íc Liªn Hîp Quèc vÒ Xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi Phô n÷ §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø n¨m
5 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi 1984 §iÒu 138 Bé LuËt H×nh sù ghi :Mäi h×nh thøc x©m ph¹m tíi quyÒn cña ngêi phô n÷ ®Òu bÞ xö ph¹t. 1986 LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh míi nghiªm cÊm t¶o h«n (phô n÷ díi 18 tuæi vµ nam díi 20 tuæi), vµ ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng cña vî chång vÒ thõa kÕ vµ tµi s¶n. 1987 §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø s¸u 1988 ChÝnh s¸ch D©n sè vµ KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh khuyÕn khÝch mçi cÆp vî chång chØ nªn cã mét ®Õn hai con; gîi ý tuæi sinh con ®Çu lßng cho ngêi mÑ vµ ngêi cha lµ 22 vµ 24 ®èi víi khu vùc ®« thÞ, vµ 19 vµ 21 ®èi víi n«ng th«n; vµ nªu kho¶ng c¸ch gi÷a hai lÇn sinh tõ 3 ®Õn 5 n¨m. QuyÕt ®Þnh 163 cña Héi ®ång Bé Trëng ghi: C¸c cÊp chÝnh quyÒn khi nghiªn cøu x©y dùng chÝnh s¸ch, so¹n th¶o luËt vµ lËp kÕ ho¹ch liªn quan ®Õn phô n÷, trÎ em ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho Héi Liªn hiÖp Phô n÷ cïng cÊp tham gia ®ãng gãp ý kiÕn. 1990 ChÝnh phñ ViÖt Nam phª chuÈn C«ng íc vÒ QuyÒn TrÎ em cña Liªn Hîp Quèc 1992 §iÒu 63 cña HiÕn Ph¸p míi ghi: C«ng d©n n÷ vµ nam cã quyÒn b×nh ®¼ng vÒ mäi mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ gia ®×nh. Nghiªm cÊm mäi hµnh vi ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷, xóc ph¹m nh©n phÈm phô n÷. Lao ®éng n÷ vµ nam viÖc lµm c«ng viÖc nh nhau th× hëng tiÒn l¬ng ngang nhau. Lao ®éng n÷ cã quyÒn hëng chÕ ®é thai s¶n. Phô n÷ lµ viªn chøc Nhµ níc vµ ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng cã quyÒn nghØ tríc vµ sau khi sinh ®Î mµ vÉn hëng l¬ng, phô cÊp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø b¶y 1993 NghÞ quyÕt IV Bé ChÝnh trÞ ®Æt môc tiªu n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cho ngêi phô n÷ vµ cñng cè ®Þa vÞ x· héi cña ngêi phô n÷ vµ thùc hiÖn c¸c quyÒn b×nh ®¼ng cña phô n÷ 1994 ChØ thÞ 37 cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng nªu râ §¶ng vµ ChÝnh phñ cÇn ®¹t Ýt nhÊt 20% tû lÖ n÷ tham gia. Mäi ban ngµnh cña bé m¸y nhµ níc ®îc yªu cÇu n©ng cao nhËn thøc vÒ giíi, x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng cña phô n÷, lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé n÷, vµ t¨ng tû lÖ lao ®éng n÷. 1995 §iÒu 20 Bé LuËt Lao ®éng nghi: Mäi ngêi cã quyÒn tù do lùa chän nghÒ vµ n¬i häc nghÒ phï hîp víi nhu cÇu viÖc lµm cña m×nh. Doanh nghiÖp, tæ chøc vµ c¸ nh©n cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®îc më c¬ së d¹y nghÒ.§iÒu 110: C¸c c¬ quan Nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm më réng nhiÒu lo¹i h×nh ®µo t¹o thuËn lîi cho lao ®éng n÷ ®Ó ngoµi nghÒ ®ang lµm ngêi lao ®éng n÷ cßn cã thªm nghÒ dù phßng vµ ®Ó viÖc sö dông lao ®éng n÷ ®îc dÔ dµng, phï hîp víi ®Æc ®iÓm vÒ c¬ thÓ, sinh lý vµ chøc n¨ng lµm mÑ cña phô n÷. ViÖt Nam cö mét ®oµn gåm 18 ®¹i biÓu dù Héi nghÞ lÇn thø t cña Liªn Hîp Quèc vÒ Phô n÷ t¹i B¾c Kinh vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký C¬ng lÜnh Hµnh ®éng Quèc tÕ vµ Tuyªn bè B¾c Kinh t¹i Héi nghÞ nµy.
6 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi 1996 Ch¬ng 10 Ph¸p lÖnh vÒ B¶o hé lao ®éng ®· ®a ra nh÷ng ®iÒu kho¶n riªng biÖt dµnh cho phô n÷. §iÒu kho¶n 113 nghiªm cÊm kh«ng ®îc sö dông lao ®éng n÷ lµm c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc hoÆc nguy hiÓm, nh lµm viÖc trªn tµu viÔn d¬ng, giµn khoan vµ l¸i cÇn cÈu. 1997 Th¸ng 10, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· ký KÕ ho¹ch Hµnh ®éng Quèc gia vÒ sù TiÕn bé cña Phô n÷ ®Õn n¨m 2000. §¹i héi Phô n÷ toµn quèc lÇn thø T¸m ®· ®Ò ra c¸c môc tiªu, ph¬ng híng, vµ nhiÖm vô cho phong trµo phô n÷ trong giai ®o¹n 1997-2002. 1999 ViÖt Nam göi B¸o c¸o LÇn thø hai vÒ C«ng íc CEDAW cho Liªn Hîp Quèc. Thñ tíng chÝnh phñ ra th«ng b¸o (sè 207/TB/VPVP) quyÕt ®Þnh c¸c Bé ngµnh, c¸c ñy ban nh©n d©n cÇn ®a c¸c vÊn ®Ò giíi vµo ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n tõ 2001-2010. 2000 ViÖt Nam cö mét ®oµn 24 ®¹i biÓu dù Phiªn häp §Æc biÖt cña Liªn Hîp Quèc vÒ Héi nghÞ B¾c Kinh +5 t¹i Niu-Oãc nh»m ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn C¬ng lÜnh Hµnh ®éng Quèc tÕ. Söa ®æi LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh, bæ sung ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn së h÷u vµ thõa kÕ trong trêng hîp chÕt vµ ly dÞ. §iÒu kho¶n 27 dùa trªn luËt phæ th«ng, trong ®ã qui ®Þnh mäi tµi s¶n cã tríc khi kÕt h«n ®îc ph©n ®Þnh tuú theo tháa thuËn vµ mäi tµi s¶n cã sau khi kÕt h«n ®îc coi lµ tµi s¶n chung cña hai vî chång. C¸c quyÒn sö dông ®Êt cã ®îc sau khi kÕt h«n, do ®ã ph¶i ghi tªn c¶ hai vî chång trªn giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. XuÊt b¶n B¸o c¸o Ph©n tÝch t×nh h×nh Phô n÷ vµ c¸c quan hÖ giíi ë ViÖt Nam. §©y lµ c«ng tr×nh tËp thÓ do ñy Ban Quèc gia V× Sù TiÕn Bé cña Phô n÷ vµ c¸c nhµ nghiªn cøu trong níc tiÕn hµnh víi nh÷ng kiÕn nghÞ tõ c¸c nhµ tµi trî song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. 2001 ChÝnh phñ ViÖt Nam phª chuÈn NghÞ ®Þnh th tuú chän n¨m 2000 vÒ phßng chèng bu«n b¸n trÎ em, trÎ em hµnh nghÒ m·i d©m vµ khiªu d©m trÎ em trong khu«n khæ C«ng íc vÒ QuyÒn trÎ em. 2002 §¹i héi Phô n÷ Toµn quèc lÇn thø 9 ®Æt ra c¸c môc tiªu, ph¬ng híng vµ nhiÖm vô cho phong trµo phô n÷ trong giai ®o¹n 2002-2007. ChiÕn lîc Quèc gia v× sù TiÕn bé cña Phô n÷ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ phª chuÈn. KÕ ho¹ch Hµnh ®éng v× sù TiÕn bé cña Phô n÷ ®Õn n¨m 2005 ®îc th«ng qua.
6/ 7 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi ThuËt ng÷ vÒ giíi C¸ch tiÕp cËn vÒ giíi vµ ph¸t triÓn, ®îc hç trî bëi ChiÕn lîc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó thóc ®Èy vµ thùc hiÖn sù b×nh ®¼ng giíi. §©y lµ c¸ch tiÕp cËn t¬ng ®èi míi. Gièng nh nhiÒu quèc gia vµ nhiÒu tæ chøc trªn thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang trong thêi kú qu¸ ®é tíi môc tiªu b×nh ®¼ng giíi vµ chiÕn lîc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi. Nh÷ng chuyÓn ®æi trong c¸c cuéc th¶o luËn vµ sù nhÊn m¹nh tõ c¸ch tiÕp cËn Phô n÷ trong Ph¸t triÓn (WID) (trong ®ã chØ tËp trung vµo riªng phô n÷) sang c¸ch tiÕp cËn Giíi vµ Ph¸t triÓn (GAD) (trong ®ã tËp trung vµo mèi quan hÖ bÊt b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷) ®· t¹o ra mét sè nhÇm lÉn. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n nh giíi, b×nh ®¼ng giíi, huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ vµ lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi vÉn cßn cha râ ®èi víi nhiÒu ngêi. §Ó lång ghÐp giíi thµnh c«ng cÇn cã mét sè lîng ®ñ lín nh÷ng ngêi n¾m ®îc c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cã liªn quan tíi viÖc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi. Mét sù hiÓu biÕt râ rµng vÒ c¸c kh¸i niÖm ®ã lµ ®iÒu c¨n b¶n ®èi víi c¸c viªn chøc nhµ níc ë tÊt c¶ c¸c cÊp, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt (nh §¶ng, Quèc héi, c¸c bé trëng) vµ c¸c Bé vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ chñ chèt kh¸c lµ nh÷ng c¬ quan quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch quèc gia. Khi nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã sù hiÓu biÕt râ rµng vÒ viÖc lång ghÐp giíi, hä cã nhiÒu kh¶ n¨ng g¹t bá ®îc c¸ch nh×n nhËn h¹n hÑp ®èi víi phô n÷ vµ chÊp nhËn mét quan ®iÓm giíi cã tÝnh ®Õn viÖc c¸c vai trß cña nam giíi vµ c¸c quan hÖ giíi cã t¸c ®éng tíi sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷. Giíi - kh¸i niÖm c¬ b¶n Giíi kh«ng mang ý nghÜa lµ giíi tÝnh cña chóng ta, vµ còng kh«ng mang ý nghÜa lµ phô n÷. B¶n s¾c vÒ giíi kh«ng ph¶i ®îc sinh ra cïng víi chóng ta - tÊt c¶ chóng ta ®îc biÕt vÒ nã tõ khi cßn lµ nh÷ng ®øa trÎ cho ®Õn khi trëng thµnh. Nã lµ sù tËp hîp c¸c hµnh vi häc ®îc tõ x· héi vµ nh÷ng kú väng vÒ c¸c ®Æc ®iÓm vµ n¨ng lùc ®îc c©n nh¾c nh»m x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ mét ngêi nam giíi hay mét ngêi phô n÷ (hoÆc mét cËu bÐ hay mét c« bÐ) trong mét x· héi hay mét nÒn v¨n ho¸ nhÊt ®Þnh. Giíi còng ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ gi÷a n÷ vµ nam, ai cÇn lµm g× vµ ai lµ ngêi kiÓm so¸t viÖc ra quyÕt ®Þnh, tiÕp cËn c¸c nguån lùc vµ hëng lîi. ThÝ dô: trong mét vµi x· héi ngêi ta cho r»ng chØ cã ngêi ®µn «ng míi lµm c«ng viÖc nÊu níng (vµ viÖc ®ã kh«ng thÝch hîp víi ngêi phô n÷), nhng trong c¸c x· héi kh¸c l¹i quan niÖm phô n÷ míi lµ lµm c«ng viÖc ®ã. Mét sè x· héi kh¸c l¹i cho r»ng, chØ ngêi ®µn «ng míi ®îc «m vµ h«n nhau khi hä gÆp vµ chµo hái nhau - nhng ë c¸c x· héi kh¸c, ®iÒu nµy ®îc xem nh lµ mét hµnh vi rÊt kh«ng phï hîp. §ã kh«ng ph¶i lµ kü n¨ng hay hµnh vi bÈm sinh. Chóng ta häc nh÷ng ®iÒu ®îc xem lµ thÝch hîp (trªn c¬ së lµ nam giíi hoÆc n÷ giíi) trong céng ®ång cña chóng ta. §ã lµ b¶n s¾c giíi cña chóng ta. B¶n s¾c giíi vµ c¸c quan hÖ giíi lµ nh÷ng khÝa c¹nh then chèt cña nÒn v¨n ho¸ v× chóng ®Þnh h×nh cho lèi sèng hµng ngµy trong gia ®×nh, trong céng ®ång vµ ë n¬i lµm viÖc. Tuy khi b¶n chÊt cô thÓ cña c¸c quan hÖ giíi kh¸c nhau mét c¸ch ®¸ng kÓ ë c¸c x· héi kh¸c nhau, song quan niÖm dËp khu«n cho r»ng phô n÷ cã Ýt quyÒn tù quyÕt h¬n, cã Ýt nguån lùc ®Ó sö dông h¬n vµ cã Ýt ¶nh hëng ®èi víi qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cã liªn quan tíi x· héi vµ cuéc sèng riªng cña hä. Quan niÖm dËp khu«n vÒ sù kh¸c biÖt nµy, dùa trªn c¬ së b¶n s¾c giíi lµ vÊn ®Ò vÒ quyÒn con ngêi còng nh vÊn ®Ò ph¸t triÓn quèc gia. B¶n s¾c giíi mang tÝnh n¨ng ®éng B¶n s¾c giíi lµ kh¸c nhau trong c¸c céng ®ång vµ trªn kh¾p thÕ giíi. Chóng thay ®æi theo thêi gian vµ cã liªn quan tíi sù thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¸c yÕu tè kh¸c nhau (nh c¸c yÕu tè x· héi, kinh tÕ, luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, x· héi d©n sù). §iÒu quan träng lµ c¸c x· héi vµ nÒn v¨n ho¸ kh«ng mang tÝnh tÜnh
8 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi t¹i - chóng lµ nh÷ng thùc thÓ sèng ®éng vµ liªn tôc ®îc ®æi míi vµ ®Þnh h×nh l¹i. Trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸, mét vµi gi¸ trÞ ®îc kh¼ng ®Þnh l¹i, trong khi mét sè gi¸ trÞ kh¸c cã nguy c¬ trë nªn kh«ng thÝch hîp n÷a. Ph©n biÖt ®èi xö vÒ giíi - vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt Ph©n biÖt ®èi xö vÒ giíi ®îc hiÓu lµ khi nam giíi hay phô n÷ bÞ ®èi xö kh¸c nhau (bÞ h¹n chÕ hay bÞ lo¹i trõ) trong gia ®×nh,ë n¬i lµm viÖc, trong x· héi do c¸c quan niÖm dËp khu«n vÒ giíi - c¸c quan niÖm dËp khu«n vÒ giíi ng¨n c¶n hä trong viÖc hëng ®Çy ®ñ tiÒm n¨ng vµ quyÒn con ngêi cña hä. Quan niÖm dËp khu«n vÒgiíi lµ mét lo¹t ®Æc ®iÓm mµ mét nhãm ngêi cô thÓ g¸n cho nam giíi hay phô n÷ - chóng thêng kh«ng chuÈn x¸c vµ thêng h¹n chÕ nh÷ng ®iÒu mét c¸ nh©n cã thÓ lµm. VÝ dô: mét sè quan niÖm dËp khu«n phæ biÕn vÒ phô n÷ lµ phô n÷ cã ®Æc tÝnh phô thuéc, yÕu ít, thô ®éng, dÞu dµng vµ kÐm quan träng. Mét sè quan niÖm dËp khu«n phæ biÕn vÒ nam giíi lµ nam giíi cã tÝnh ®éc lËp, m¹nh mÏ, cã n¨ng lùc, quan träng h¬n vµ lµ ngêi ra quyÕt ®Þnh. Nh÷ng ®Æc tÝnh nµy nh×n chung lµ kh«ng chuÈn x¸c, nhng th«ng thêng ®îc chÊp nhËn nh mét ch©n lý. Sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ giíi ®Æt ngêi phô n÷ vµo mét vÞ trÝ bÊt b×nh ®¼ng, ph¶i phôc tïng vµ bÊt lîi so víi nam giíi. §iÒu nµy thêng x¶y ra, ch¼ng h¹n, khi ngêi phô n÷ bÞ tõ chèi c¬ héi viÖc lµm bëi khu«n mÉu giíi lµ ngêi ®µn «ng lµ ngêi ra quyÕt ®Þnh tèt h¬n. Ph©n biÖt giíi còng h¹n chÕ c¬ héi cho ngêi ®µn «ng tham gia vµo nhiÒu ho¹t ®éng nh ch¨m sãc gia d×nh, hoÆc lùa chän hµnh vi lµnh m¹nh nh kh«ng hót thuèc hay kh«ng uèng qu¸ nhiÒu rîu. B×nh ®¼ng giíi - mét môc tiªu B×nh ®¼ng giíi kh«ng mang ý nghÜa ®¬n gi¶n lµ sè lîng c©n b»ng gi÷a phô n÷ vµ nam giíi, hoÆc trÎ em trai vµ trÎ em g¸i trong mäi ho¹t ®éng. B×nh ®¼ng giíi cã nghÜa lµ phô n÷ vµ nam giíi cïng cã ®Þa vÞ b×nh ®¼ng vµ sù céng nhËn b×nh ®¼ng trong x· héi. §iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ phô n÷ vµ nam giíi lµ hoµn toµn nh nhau, song nh÷ng ®iÓm t¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt cña hä ®îc thõa nhËn vµ ®îc coi träng nh nhau. B×nh ®¼ng giíi cã nghÜa lµ phô n÷ vµ nam giíi cïng cã c¸c ®iÒu kiÖn nh nhau ®Ó ph¸t huy hÕt n¨ng lùc tiÒm tµng cña m×nh, cïng cã c¬ héi ®Ó tham gia, ®ãng gãp, vµ hëng thô b×nh ®¼ng c¸c kÕt qu¶ ph¸t triÓn cña quèc gia trªn c¸c mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ, vµ v¨n ho¸ vµ x· héi. §iÒu quan träng nhÊt lµ b×nh ®¼ng giíi cã nghÜa lµ c¸c kÕt qu¶ ngang nhau cho c¶ phô n÷ vµ nam giíi. BÊt b×nh ®¼ng giíi võa lµ c¨n nguyªn chÝnh g©y ra nghÌo ®ãi võa lµ yÕu tè c¶n trë lín ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. BÊt b×nh ®¼ng giíi lµm suy yÕu sù ph¸t triÓn vµ cuèi cïng g©y tæn h¹i cho mäi thµnh viªn trong x· héi. Nh÷ng x· héi cã sù bÊt b×nh ®¼ng giíi lín vµ kÐo dµi thêng ph¶i tr¶ gi¸ lµ sù nghÌo ®ãi, t×nh tr¹ng suy dinh dìng, ®au èm vµ nh÷ng nçi cùc khæ kh¸c ë møc ®é lín h¬n. T¨ng trëng kinh tÕ sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ ®èi víi sù gi¶m møc ®é nghÌo ®ãi ë nh÷ng x· héi cã sù b×nh ®¼ng giíi ë møc ®é cao h¬n. Do ®ã, môc tiªu b×nh ®¼ng giíi võa lµ vÊn ®Ò quyÒn con ngêi quan träng võa lµ mét yªu cÇu c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn c«ng b»ng, hiÖu qu¶, hiÖu lùc vµ bÒn v÷ng. Lång ghÐp giíi - mét chiÕn lîc T¹i Héi nghÞ lÇn thø IV vÒ Phô n÷ ®îc tæ chøc t¹i B¾c Kinh n¨m 1995, kh¸i niÖm lång ghÐp giíi ®îc ®a ra nh mét chiÕn lîc ®· ®îc tho¶ thuËn trªn b×nh diÖn quèc tÕ cho chÝnh phñ c¸c níc vµ c¸c tæ chøc ph¸t triÓn nh»m khuyÕn khÝch b×nh ®¼ng giíi. C¸ch tiÕp cËn nµy ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c bµi häc nhÊt qu¸n ®· h×nh thµnh qua Ýt nhÊt 20 n¨m kinh nghiÖm gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu cña phô n÷.
9 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù thay ®æi vµ häc tËp trong mét tæ chøc nh»m t¨ng kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña tæ chøc ®ã trong viÖc n©ng cao b×nh ®¼ng gi÷a phô n÷ vµ nam giíi b»ng nh÷ng c¸ch thøc cã ý nghÜa vµ ®óng ®¾n1. §ã lµ mét néi dung c¨n b¶n cña mét nÒn qu¶n trÞ quèc gia tèt, nã ®¶m b¶o r»ng mäi viÖc mµ ChÝnh phñ lµm ®Òu nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu vµ lîi Ých cña mäi thµnh viªn trong x· héi vµ c¸c quyÒn lîi ®îc ph©n phèi mét c¸ch c«ng b»ng gi÷a phô n÷ vµ nam giíi. Thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi sÏ mang l¹i ®iÒu g× Phô n÷ vµ nam giíi tham gia b×nh ®¼ng vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh ®Ó x¸c ®Þnh c¸c u tiªn vµ ph©n phèi c¸c nguån lùc; Phô n÷ vµ nam giíi tiÕp cËn vµ kiÓm so¸t mét c¸ch b×nh ®¼ng c¸c c¬ héi, nguån lùc vµ kÕt qu¶ ph¸t triÓn cña x· héi; Sù c«ng nhËn vµ ®Þa vÞ b×nh ®¼ng ®èi víi phô n÷ vµ nam giíi. Phô n÷ vµ nam giíi ®Òu hëng mét c¸ch b×nh ®¼ng c¸c quyÒn con ngêi; Sù c¶i thiÖn b×nh ®¼ng vÒ møc ®é chÊt lîng cuéc sèng cho phô n÷ vµ nam giíi. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho c¶ phô n÷ vµ nam giíi ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua mét lo¹t c¸c chØ b¸o, ®Æc biÖt c¸c chØ b¸o g¾n liÒn víi nh÷ng khu vùc tån t¹i kho¶ng c¸ch ®¸ng kÓ vÒ giíi. N©ng cao hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc cña t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c kÕt qu¶ cña ph¸t triÓn b×nh ®¼ng cho phô n÷ vµ nam giíi, trÎ em g¸i vµ trÎ em trai. Lµm sao cho chiÕn lîc lång ghÐp giíi ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nh vËy Phô n÷ vµ nam giíi cã kinh nghiÖm sèng kh¸c nhau, cã nh÷ng nhu cÇu vµ u tiªn kh¸c nhau vµ chÞu ¶nh hëng kh¸c nhau bëi c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c ho¹t ®éng can thiÖp vÒ ph¸t triÓn. B¶n s¾c giíi vµ c¸c quan hÖ giíi lµ nh÷ng khÝa c¹nh quan träng cña v¨n ho¸ Chóng ¶nh hëng ®Õn viÖc phô n÷ vµ nam giíi cã nh÷ng kinh nghiÖm sèng kh¸c nhau, bëi chóng quyÕt ®Þnh c¸ch sèng hµng ngµy cña hä trong gia ®×nh, trong céng ®ång vµ t¹i n¬i lµm viÖc. Tuy b¶n chÊt ®Æc thï cña c¸c quan hÖ giíi kh¸c nhau trong c¸c x· héi kh¸c nhau, song quan niÖm dËp khu«n vÒ giíi th«ng thêng cho r»ng phô n÷ cã Ýt quyÒn tù quyÕt h¬n, Ýt nguån lùc h¬n vµ cã Ýt ¶nh hëng h¬n ®èi víi qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn x· héi vµ cuéc sèng riªng cña hä. KÕt qu¶ lµ phô n÷, chiÕm h¬n 50% d©n sè trong x· héi, l¹i bao gåm phÇn lín nh÷ng ngêi nghÌo khæ trªn toµn cÇu, lµ n¹n nh©n cña tÊt c¶ c¸c h×nh thøc b¹o lùc, cã tØ lÖ biÕt ch÷ thÊp h¬n nam giíi vµ ®îc c¶i thiÖn Ýt nhÊt vÒ chÊt lîng cuéc sèng. Trong mét sè lÜnh vùc, sù g¹t ra ngoµi lÒ cña nam giíi, ®Æc biÖt trong thanh niªn, còng lµ mét vÊn ®Ò bÊt b×nh ®¼ng giíi quan träng. Nguyªn nh©n c¬ b¶n cña bÊt b×nh ®¼ng giíi kh«ng ph¶i lµ thiÕu sù tham gia cña phô n÷ vµo ph¸t triÓn, hay sù h¹n chÕ tay nghÒ, uy tÝn vµ nguån lùc cña ngêi hä, mµ chÝnh c¸c thÓ chÕ vµ tiÕn tr×nh x· héi còng dÉn ®Õn sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a phô n÷ vµ nam giíi theo híng bÊt lîi cho phô n÷. Quan ®iÓm lång ghÐp giíi nh»m môc ®Ých b¾t c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc ë tÊt c¶ c¸c cÊp ph¶i xem xÐt kü cµng sù phøc t¹p vµ nh÷ng kh¸c biÖt trong ®êi sèng, nhu cÇu vµ u tiªn cña ngêi d©n trong mäi giai ®o¹n x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh vµ chÝnh s¸ch. ChØ sau khi c¸c ch¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch lång ghÐp vµ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vµ u tiªn cña mäi ngêi d©n th× toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam - nam, n÷, trÎ em g¸i, trÎ em trai - míi cã c¬ héi tham gia vµ hëng thô mét c¸ch b×nh ®¼ng nh÷ng thµnh tùu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc. 1 Nhãm Ph¸t triÓn N¨ng lùc, T¸c nh©n ®æi míi th¸ng 9 n¨m 2002, info@capacitydevelopment.net
10 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Ai chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi? B×nh ®¼ng giíi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc bëi mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc, nh c¸n bé ®Çu mèi vÒ giíi, Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam (Héi LHPNVN) hay Uû ban quèc gia v× sù TiÕn bé cña Phô n÷ (UBQTBPN). B×nh ®¼ng giíi chØ cã thÓ ®îc thùc hiÖn khi cã sù l·nh ®¹o m¹nh mÏ, cam kÕt vµ hµnh ®éng réng r·i ë mäi cÊp vµ mäi khu vùc cña nhµ níc. §iÒu nµy ®îc thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c viÖc gi¶i quyÕt bÊt b×nh ®¼ng lµ tr¸ch nhiÖm chung cña tÊt c¶ c¸c bªn cã liªn quan cña ChÝnh phñ. Sù cam kÕt vµ hç trî cña c¸c nhµ l·nh ®¹o vµ qu¶n lý cÊp cao trong qu¸ tr×nh lång ghÐp giíi cã ý nghÜa thiÕt yÕu. §iÒu nµy cÇn ®îc ®i kÌm cïng c¸c th«ng ®iÖp râ rµng vÒ tÇm quan träng cña b×nh ®¼ng giíi vµ lång ghÐp giíi, còng nh c¸c biÖn ph¸p cô thÓ buéc c¸c c¸n b« ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hµnh ®éng híng ®Õn b×nh ®¼ng giíi. TÊt c¶ c¸c c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm thiÕt kÕ, thùc hiÖn, xem xÐt, theo dâi gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ c¸c chÝnh s¸ch, dù ¸n, ch¬ng tr×nh vµ ng©n s¸ch ®Òu cã tr¸ch nhiÖm lång ghÐp giíi. Hä cÇn ph¶i: hiÓu biÕt vÒ c¸c vai trß, tr¸ch nhiÖm, kinh nghiÖm vµ sù bÊt b×nh ®¼ng kh¸c nhau gi÷a phô n÷ vµ nam giíi liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò ®îc ®· ®îc ®Ò cËp; x¸c ®Þnh c¸c c¬ héi nh»m huy ®éng phô n÷ còng nh nam giíi tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh t vÊn; hµnh ®éng ®¸p øng c¸c mèi quan t©m hµng ®Çu cña phô n÷ vµ nam giíi; x¸c ®Þnh c¸c ph¬ng thøc thóc ®Èy quyÒn lîi cña phô n÷ còng nh nam giíi; vµ ®Ò ra c¸c chiÕn lîc gi¶m bít sù kh¸c biÖt giíi vµ t¨ng cêng b×nh ®¼ng giíi. C¸c c¸n bé ®Çu mèi vÒ giíi vµ c¸c ®¬n vÞ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng giíi nh UBQGTBPN vµ c¸c ñy Ban v× ù TiÕn bé cña Phô n÷ ®ãng mét vai trß ®Æc biÖt trong viÖc gãp ý vÒ chÝnh s¸ch vµ lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng vÒ b×nh ®¼ng giíi, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch, c¬ chÕ vµ t¨ng cêng n¨ng lùc ho¹t ®éng vÒ b×nh ®¼ng giíi cña c¬ quan còng nh trong viÖc ®iÒu phèi, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ c¸c nç lùc lång ghÐp giíi. C¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi Cã mét lo¹t ®iÒu kiÖn cã thÓ thóc ®Èy sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi trong c¸c tæ chøc/c¬ quan. Mét sè nh©n tè quyÕt ®Þnh gåm cã: Sù râ rµng vÒ kh¸i niÖm: cÇn cã sù hiÓu biÕt tèt vÒ c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vµ c¸c ý tëng chÝnh nhÊn m¹nh b×nh ®¼ng giíi vµ lång ghÐp giíi tõ sè ®«ng ®¸ng kÓ c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn cña tæ chøc, ®Æc biÖt lµ trong sè c¸c c¸n bé qu¶n lý cÊp cao. Vai trß chØ ®¹o lång ghÐp giíi tõ c¸c nhµ qu¶n lý/l·nh ®¹o cÊp cao: ViÖc c¸c nhµ qu¶n lý/ l·nh ®¹o cÊp cao cam kÕt m¹nh mÏ vÒ viÖc tËp trung chØ ®¹o viÖc lång ghÐp giíi lµ hÕt søc quan träng. ChØ nh÷ng nhµ qu¶n lý cÊp cao míi cã thÓ gi¸m s¸t tèt mét vÊn ®Ò xuyªn suèt cã thÓ trïng l¾p víi c¸c c¬ cÊu qu¶n lý kh¸c nhau vµ c¸c lÜnh vùc cña mét tæ chøc. Khung chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng chiÕn lîc: NÕu thiÕu mét khung chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng chiÕn lîc, th× c¸c nç lùc lång ghÐp giíi cã thÓ mang tÝnh chÊt tïy tiÖn vµ kh«ng thµnh c«ng. PhÇn lín c¸c tæ chøc (c¸c Bé, c¸c së) vµ c¸c ®¬n vÞ trong néi bé tõng tæ chøc, cÇn cã mét chiÕn lîc lång ghÐp giíi ®îc x¸c ®Þnh râ rµng vµ ®îc nhÊt trÝ ®Ó phèi hîp hµnh ®éng vµ ®¸nh gi¸ tiÕn ®é. Vai trß vµ tr¸ch nhiÖm râ rµng cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc tham gia: mäi nhiÖm vô míi hay c¸ch tiÕp cËn míi ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô hiÖn nay cã thÓ thµnh c«ng h¬n nÕu mäi ngêi ®Òu biÕt vµ hiÓu mét c¸ch chÝnh x¸c nh÷ng nhiÖm vô vµ c¸ch tiÕp cËn míi ®ã cã thÓ mang l¹i ®iÒu g×. B×nh ®¼ng giíi kh«ng thÓ ®¹t ®îc bëi mét nhãm hay mét vµi ngêi. Nã chØ cã thÓ ®¹t ®îc khi cã sù l·nh ®¹o m¹nh mÏ, hµnh ®éng vµ cam kÕt réng r·i bëi tÊt c¶ c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ hay mét
11 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi tæ chøc ë mäi cÊp, trong mäi lÜnh vùc. Nh÷ng ®èi tîng chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ viÖc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi cÇn ph¶i n¾m râ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm còng nh c¸ch thøc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng viÖc thùc hiÖn cña hä. ý thøc ®æi vµ häc hái: Lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi lµ mét sù th¸ch thøc ®èi víi hiÖn t¹i. Cã nghÜa lµ t¹o ra sù thay ®æi trong c¸ch nghÜ, c¸ch quan hÖ, vµ c¸ch lµm viÖc, thay ®æi mét vµi quan niÖm ®· tån t¹i tõ bao l©u nay vÒ vai trß vµ gi¸ trÞ cña nam giíivµ phô n÷. §Ó ®æi míi thµnh c«ng cÇn ph¶i cã sù quan t©m chØ ®¹o cña c¸c nhµ l·nh ®¹o vµ qu¶n lý tèi cao - ®©y lµ mét hiÖn thùc ®· ®îc chøng minh nhiÒu lÇn trªn thÕ giíi vµ ®Æc biÖt liªn quan tíi viÖc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi. §Ó ®¹t ®îc sù thay ®æi, c¸c ®èi tîng tham gia chñ yÕu nh c¸c nhµ l·nh ®¹o, c¸c nhµ qu¶n lý cÊp trung vµ c¸c c¸n bé ®Çu mèi vÒ giíi cÇn ph¶i s½n sµng nãi râ nh÷ng g× cÇn thay ®æi, vµ lµm thÕ nµo ®Ó thay ®æi còng nh c¬ng quyÕt thóc ®Èy sù thay ®æi v× b×nh ®¼ng giíi trong khi nh÷ng ngêi kh¸c ph¶n ®èi ®iÒu ®ã. Tríc kia cã xu híng cö mét sè c¸n bé tham gia tËp huÊn vÒ giíi mét lÇn. HiÖn nay, chóng ta biÕt r»ng viÖc tËp huÊn vÒ giíi cã kÕ ho¹ch tèt chØ cã thÓ mang l¹i t¸c ®éng tèt nÕu nã ®îc tiÕn hµnh trong khu«n khæ mét chiÕn lîc chung cña tæ chøc nh»m híng tíi sù thay ®æi. Kinh nghiÖm cho thÊy r»ng x©y dùng kiÕn thøc hiÓu biÕt vÒ c¸c kh¸i niÖm, kiÕn thøc chuyªn m«n thùc tiÔn vµ kh¶ n¨ng vËn dông thµnh th¹o c¸c kü n¨ng lång ghÐp giíi lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc vµ gia t¨ng cÇn cã thêi gian, sù hç trî ®µo t¹o chÊt lîng cao vµ mét m«i trêng lµm viÖc ®ßi hái vµ hç trî thùc hiÖn lång ghÐp giíi tõ phÝa c¸c nh©n viªn. Huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ vµ lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi Cã hai ph¬ng thøc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi kh¸c nhau nhng cã tÇm quan träng ngang nhau. ViÖc huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ thêng bÞ nhÇm lÉn víi viÖc lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi. ViÖc huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ nhÊn m¹nh nhu cÇu t¨ng cêng sù tham gia tÝch cùc cña phô n÷ trong c¸c ho¹t ®éng chung cña x· héi, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc chÝnh trÞ, l·nh ®¹o, qu¶n trÞ quèc gia vµ tÊt c¶ qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh ë tÊt c¶ c¸c cÊp vµ trong mäi lÜnh vùc. Lång ghÐp b×nh ®¼ng giíi lµ mét c¸ch tiÕp cËn toµn diÖn h¬n ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh t¸c ®éng kh¸c nhau ®èi víi phô n÷ vµ nam giíi trong mäi chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh vµ mäi biÖn ph¸p can thiÖp th«ng qua, ch¼ng h¹n, ph©n tÝch vµ thèng kª vÒ giíi ®Ó cã thÓ xo¸ bá bÊt b×nh ®¼ng. Huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ vµ lång ghÐp giíi cã ý nghÜa quan träng nh nhau. Còng nh nam giíi, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch n÷ còng cã thÓ kh«ng nh×n thÊy nh÷ng kh¸c biÖt vÒ giíi, vµ viÖc lån ghÐp giíi cã thÓ diÔn ra víi rÊt Ýt hay kh«ng cã sù tham gia cña phô n÷. B×nh ®¼ng giíi ®ßi hái c¶ vai trß tham gia tÝch cùc cña phô n÷ trong viÖc ra quyÕt ®Þnh còng nh quan ®iÓm vÒ giíi (cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lµ nam hay n÷) cã tÝnh ®Õn t¸c ®éng tiÒm tµng kh¸c nhau cña c¸c chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh ®èi víi phô n÷ vµ nam giíi - còng nh ®èi víi c¸c nhãm phô n÷ vµ nam giíi kh¸c nhau. Do vËy, ®iÒu hÕt søc quan träng lµ t¨ng cêng n¨ng lùc huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ vµ lång ghÐp quan ®iÓm giíi vµo c¸c ho¹t ®éng chung trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ vµ rµ so¸t c¸c chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh, dù ¸n. Träng t©m cña c¸c biÖn ph¸p can thiÖp - Nhu cÇu thùc tÕ vµ lîi Ých chiÕn lîc Sù ph©n biÖt gi÷a c¸c nhu cÇu thùc tÕ mang tÝnh ng¾n h¹n c¸c lîi Ých chiÕn lîc mang tÝnh dµi h¹n, huy ®éng sù tham gia cña phô n÷ vµ lång ghÐp giíi lµ rÊt quan träng khi thiÕt kÕ, triÓn khai, theo dâi/ gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ c¸c chÝnh s¸ch vµ dù ¸n.
12 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Nhu cÇu thùc tÕ lµ nh÷ng nhu cÇu cô thÓ vµ thêng lµ thiÕt yÕu ®èi víi cuéc sèng cña con ngêi nh l¬ng thùc, níc, nhµ ë vµ ch¨m sãc søc kháe. Sù chó ý tíi c¸c nhu cÇu thùc tÕ cã thÓ gi¶i quyÕt nh÷ng sù bÊt lîi vµ bÊt b×nh ®¼ng tríc m¾t nhng còng cã thÓ cñng cè sù ph©n c«ng lao ®éng theo giíi b»ng c¸ch gióp ®ì nam giíi vµ phô n÷ thùc hiÖn tèt h¬n vai trß truyÒn thèng cña m×nh. Gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu thùc tÕ th«ng thêng kh«ng lµm thay ®æi ®îc c¸c vai trß giíi vµ c¸c quan niÖm dËp khu«n mang tÝnh truyÒn thèng, lµ nh÷ng yÕu tè gãp phÇn dÉn ®Õn bÊt b×nh ®¼ng giíi. C¸c lîi Ých chiÕn lîc lµ nh÷ng nhu cÇu khi ®îc ®¸p øng sÏ thùc sù ®ßi hái vµ lµm thay ®æi c¸c quan hÖ quyÒn lùc vµ ph©n c«ng lao ®éng gi÷a nam giíi vµ phô n÷ còng nh gãp phÇn n©ng cao b×nh ®¼ng giíi. C¸c lîi Ých chiÕn lîc thÓ hiÖn c¸c môc tiªu dµi h¹n vµ thêng Ýt h÷u h×nh h¬n c¸c nhu cÇu thùc tÕ. ThÝ dô vÒ c¸c lîi Ých chiÕn lîc lµ: tiÕp cËn tíi c¸c vÞ trÝ chÝnh trÞ vµ ra quyÕt ®Þnh; xo¸ bá nh÷ng c¶n trë vÒ mÆt ph¸p lý nh sù ph©n biÖt ®èi xö trong viÖc tiÕp cËn víi ®Êt ®ai vµ tÝn dông; ®µo t¹o cho phô n÷ vµ nam giíi trong c¸c lÜnh vùc phi truyÒn thèng (nh d¹y nghÒ méc cho phô n÷; nghÒ s ph¹m cho nam); vµ nam giíi gióp ®ì mét c¸ch b×nh ®¼ng h¬n c¸c c«ng viÖc trong gia ®×nh nh quÐt dän nhµ cöa, nÊu níng vµ ch¨m sãc con c¸i. Tµi liÖu Tham Kh¶o CIDA - C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ Ca-na-®a. Thóc ®Èy nhanh sù thay ®æi: Nguån lùc phôc vô lång ghÐp giíi. CIDA Ca-na-®a. Corner, Lorraine. T¨ng cêng n¨ng lùc lång ghÐp giíi trong c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn. UNIFEM ë §«ng vµ §«ng Nam ¸, B¨ng Cèc. Reeves, Hazel vµ Sally Baden (2000) Giíi vµ Ph¸t triÓn: C¸c kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa, BRIDGE, ViÖn Nghiªn cøu Ph¸t triÓn, §¹i häc Sussex, Anh. Nh÷ng tµi liÖu liªn quan tíi ViÖt Nam: Desai (2000), ViÖt Nam qua l¨ng kÝnh giíi: 5 n¨m sau. Liªn Hîp Quèc t¹i ViÖt Nam. FAO & UNDP (2002) Nh÷ng kh¸c biÖt giíi trong nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi ë ViÖt Nam: C¸c ph¸t hiÖn chÝnh. §iÒu tra møc sèng ViÖt Nam lÇn thø hai 1997-98. FAO & UNDP Hµ Néi. Franklin, Dr Barbara (1999). Më réng tÇm nh×n: B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph©n tÝch ®èi tîng vµ chiÕn dÞch tuyªn truyÒn vÒ giíi trªn c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng ®¹i chóng, UBQGTBPN, Hµ Néi. Nhãm C«ng t¸c vÒ Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ChÝnh phñ ViÖt Nam - c¸c nhµ tµi trî - c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (2000). TÊn c«ng NghÌo ®ãi: B¸o c¸o Ph¸t triÓn ViÖt Nam n¨m 2000. B¸o c¸o chung cña Nhãm C«ng t¸c vÒ Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ChÝnh phñ ViÖt Nam - c¸c nhµ tµi trî - c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, Héi nghÞ Nhãm t vÊn cña c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam: Ng©n hµng ThÕ giíi, Hµ Néi. UBQGTBPN (2000). Ph©n tÝch t×nh h×nh vµ nh÷ng kiÕn nghÞ chÝnh s¸ch ®Óthóc ®Èy sù tiÕn bé cña phô n÷ vµ b×nh ®¼ng giíi ë ViÖt Nam. UBQGTBPN, Hµ Néi. UNDP (2001) §æi míi vµ Ph¸t triÓn con ngêi ë ViÖt Nam 2001, UNDP Hµ Néi.
12/ 13 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Ph©n tÝch giíi - Sè liÖu thèng kª vµ nghiªn cøu Nh÷ng th«ng tin tr×nh bµy trong tµi liÖu nµy dùa vµo sù thu thËp, ®èi chiÕu vµ chÊt lîng cña sè liÖu ph©n t¸ch theo giíi. X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh hoµn chØnh chØ cã thÓ ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së hç trî cña c¸c sè liÖu ®îc ph©n t¸ch cô thÓ theo giíi vµ giíi tÝnh. ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y ®· tiÕn hµnh nh÷ng bíc quan träng ®Ó ®¹t ®îc mét hÖ thèng thu thËp nh÷ng sè liÖu cô thÓ mang tÝnh nh¹y c¶m giíi, vµ kÕt qu¶ thu thËp ®îc ®· cung cÊp nhiÒu th«ng tin cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ ®¸ng kÓ tån t¹i trong nghiªn cøu, ®Æc biÖt liªn quan tíi sè liÖu vÒ c¸ nh©n (®èi lËp víi cÊp ®é hé gia ®×nh), vÒ thùc hiÖn ph©n phèi, vai trß ra quyÕt ®Þnh gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, vµ hÖ thèng thø bËc trong hé gia ®×nh. Nh÷ng chØ b¸o mang tÝnh ®Þnh lîng, nh tiÕp cËn tíi gi¸o dôc, y tÕ, ch¨m sãc søc kháe vµ viÖc lµm lµ nh÷ng chØ b¸o rÊt quan träng, tuy nhiªn nh÷ng chØ b¸o mang tÝnh truyÒn thèng nµy cha th©u tãm ®ñ ®é s©u vµ sù ®a d¹ng trong ®ã béc lé nh÷ng kh¸c biÖt vÒ giíi vµ nh÷ng kh¸c biÖt trong mèi quan hÖ. C¸c chØ b¸o ®Þnh lîng tá ra kh«ng phï hîp ®Ó xem xÐt vµ thÓ hiÖn nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng x¶y ra trong hé gia ®×nh cã liªn quan tíi sù ph©n chia quyÒn lùc vµ c¸c mèi quan hÖ giíi trong hé gia ®×nh (Nhãm c«ng t¸c vÒ nghÌo ®ãi cña ChÝnh phñ ViÖt Nam - C¸c nhµ Tµi trî - C¸c tæ chøc chÝnh phñ 2000). Nh vËy, cÇn triÓn khai tiÕp theo nh÷ng nghiªn cøu ®Þnh tÝnh vµ nghiªn cøu cã sù tham gia vÒ c¸c mèi quan hÖ giíi nh»m bæ sung cho nh÷ng sè liÖu ®Þnh lîng ®· cã. Sù chuyÓn dÞch híng tíi thèng kª vÒ giíi Trong vßng h¬n 20 n¨m qua, c¸ch tiÕp cËn nãi chung trong chiÕn lîc ph¸t triÓn ®· chuyÓn dÞch tõ phô n÷ trong ph¸t triÓn (WID) sang giíi vµ ph¸t triÓn (GAD). Nh vËy, träng t©m ®· ®îc chuyÓn tõ phô n÷ ®îc ®Æt riªng rÏ sang phô n÷ trong mèi t¬ng quan ®èi víi nam giíi. §Æc biÖt lµ c¸ch tiÕp cËn vÒ giíi xem xÐt c¸c vai trß cña nam giíi vµ phô n÷, hä kh¸c nhau nh thÕ nµo, c¸c mèi t¬ng quan vµ nh÷ng t¸c ®éng kh¸c nhau mµ c¸c ch¬ng tr×nh vµ chÝnh s¸ch ®· t¸c ®éng tíi hä. Trong sè liÖu thèng kª, do ®ã träng t©m ®· chuyÓn tõ thèng kª vÒ phô n÷ sang thèng kª vÒ giíi (FAO, 2002). ThÝ dô, tríc kia, c¸c c¬ quan thèng kª vµ c¸c nhµ nghiªn cøu chØ tr×nh bµy c¸c sè liÖu vÒ lùc lîng lao ®éng trªn toµn bé d©n sè. Tuy vËy, trªn toµn cÇu, tû lÖ tham gia lùc lîng lao ®éng cña phô n÷ (®îc ®Þnh nghÜa lµ tû lÖ phô n÷ ®é tuæi 15-60 thùc sù ®ang lµm viÖc trªn tæng sè d©n) thêng thÊp h¬n nhiÒu so víi tû lÖ nµy cña nam giíi. T¬ng tù nh vËy, sù ph©n bæ lùc lîng lao ®éng cña nam giíi vµ phô n÷ theo c¸c ngµnh thêng kh¸ kh¸c nhau. ë nhiÒu níc, lùc lîng lao ®éng n÷ chiÕm tû lÖ cao trong c¸c ngµnh dÞch vô, trong khi lùc lîng lao ®éng nam chiÕm tû lÖ cao trong c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp nÆng. Ngoµi ra cßn cã sù kh¸c biÖt râ rµng vÒ ngµnh nghÒ, mét sè nghÒ mang tÝnh n÷ hãa cao nh d¹y häc hoÆc ch¨m sãc ngêi bÖnh cã sè lîng n÷ vît tréi trong khi nam giíi chiÕm u thÕ trong nh÷ng nghÒ kh¸c nh nghÒ kü s (FAO 2002). Mét hËu qu¶ cña sù thÊt b¹i trong nh×n nhËn vµ ph©n biÖt mét c¸ch thêng xuyªn nh÷ng h×nh mÉu kh¸c nhau cña nam giíi vµ n÷ giíi lµ thùc tr¹ng nam giíi thêng ®îc xem nh lµ tiªu chuÈn hay mÉu chuÈn, vµ mét thùc tr¹ng kh¸c lµ phô n÷ bÞ coi nhÑ. H¬n n÷a, c¸c chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh cã thÓ dùa trªn nh÷ng khu«n mÉu (stereotype) kh¸c mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi thùc tiÔn. ThÝ dô, c¸c ch¬ng tr×nh n«ng nghiÖp tiÕp tôc gi¶ ®Þnh r»ng c¸c chñ trang tr¹i lµ nam giíi kÓ c¶ ë nh÷ng níc nh Th¸i lan vµ ViÖt Nam lµ n¬i nh÷ng sè liÖu ph©n t¸ch giíi ®· cho thÊy phÇn lín c¸c chñ trang tr¹i ë nhiÒu vïng n«ng th«n trªn thùc tÕ lµ phô n÷ (UNIFEM 2002). V× nh÷ng lý do trªn, nh÷ng c«ng tr×nh tríc ®©y vÒ thèng kª giíi chØ chó träng vµo viÖc thu thËp sè liÖu ë cÊp ®é c¸ nh©n, lËp b¶ng, tr×nh bµy vµ ph©n tÝch theo giíi tÝnh. ViÖc ph©n t¸ch sè liÖu theo giíi tÝnh tuy quan träng nhng cha ®ñ, bëi v× nh÷ng hÖ thèng sè liÖu thèng kª theo c¸ch truyÒn thèng ®· thu thËp sè liÖu theo nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c nh©n viªn chÝnh phñ vµ c¸c nhµ ph©n tÝch vÒ ph¸t triÓn - hÇu
14 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi hÕt hä lµ nam giíi - cho lµ quan träng. Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®èi víi phô n÷ h¬n lµ nam giíi ®· bÞ xem nhÑ. KÕt qu¶ lµ hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· kh«ng thu thËp nh÷ng sè liÖu vÒ c¸c vÊn ®Ò nh b¹o lùc trong gia ®×nh, hay nh÷ng c«ng viÖc gia ®×nh vµ ch¨m sãc con c¸i kh«ng ®îc tr¶ c«ng (UNIFEM 2002). Nh vËy, nh÷ng c«ng tr×nh sau nµy vÒ thèng kª giíi ®· khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan thèng kª thu thËp nh÷ng sè liÖu vÒ c¸c vÊn ®Ò giíi vµ cung cÊp trî gióp kü thuËt cho viÖc thu thËp nh÷ng sè liÖu vÒ B¹o lùc chèng l¹i phô n÷ vµ vÒ Sö dông thêi gian. Nh÷ng sè liÖu nµy cho thÊy nam giíi vµ phô n÷ ®· sö dông bao nhiªu thêi gian cho c¸c c«ng viÖc ®îc tr¶ l¬ng, c¸c c«ng viÖc nhµ kh«ng ®îc tr¶ l¬ng, ch¨m sãc con c¸i, gi¶i trÝ, ®i l¹i, v.v Nh ®· ®Ò cËp ë trªn, sù thÊt b¹i cña c¸c thèng kª ph©n t¸ch theo giíi thÓ hiÖn ë chç nh÷ng sù kh¸c nhau gi÷a nam giíi vµ phô n÷ ®· bÞ xem nhÑ trong thiÕt kÕ vµ triÓn khai c¸c chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn. §Æc biÖt, nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña phô n÷ cã xu híng bÞ xao nh·ng. Nh vËy, c¸c thèng kª vÒ giíi lµ thiÕt yÕu ®Ó trî gióp cho c¸c nhµ lËp chÝnh s¸ch, c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch, vµ c¸c dù ¸n vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn x¸c ®Þnh vµ ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña phô n÷ ngang b»ng víi c¸c nhu cÇu cña nam giíi (UNIFEM 2002). Nhu cÇu ®Æc biÖt vÒ Thèng kª N«ng nghiÖp ViÖc ®a ra ®îc nh÷ng ®¸nh gi¸ chuÈn x¸c h¬n vÒ sù tham gia cña nam giíi vµ phô n÷ trong lùc lîng lao ®éng, ®Æc biÖt lµ trong n«ng nghiÖp, kh«ng chØ ®em l¹i nh÷ng thèng kª ®Çy ®ñ vµ hoµn chØnh mµ cßn ®em l¹i mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh. Nh÷ng th«ng tin chuÈn x¸c t¹o nÒn t¶ng cho nhËn thøc vÒ nh÷ng ph©n bæ sai lÖch lùc lîng lao ®éng tiÒm n¨ng vµ kÕt qu¶ lµ g©y ra nh÷ng tæn h¹i vÒ mÆt phóc lîi (nh tæn thÊt nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ). Trong nÒn kinh tÕ n«ng th«n khi cè g¾ng sö dông tèi ®a nh÷ng nguån tµi nguyªn s½n cã, cã thÓ ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho sù tæn thÊt vÒ mÊt nghÒ, bëi c¸c tay nghÒ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n lµ nh÷ng yÕu tè trùc tiÕp tham gia vµo viÖc ph¸t triÓn nh÷ng qu¸ tr×nh míi vµ hiÖu qu¶ h¬n.MÆc dï qu¸ tr×nh c¬ khÝ hãa vµ th©m canh n«ng nghiÖp, trong t¬ng lai cã thÓ dù ®o¸n tríc ®îc, lao ®éng n«ng nghiÖp dêng nh vÉn ®ang lµ yÕu tè chñ chèt ¶nh hëng tíi an toµn l¬ng thùc vµ biÕn ®æi kinh tÕ ë nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn (FAO 2002). Trong 20 n¨m qua, nh÷ng nhµ lËp kÕ ho¹ch vÒ n«ng nghiÖp thêng coi nhÑ yÕu tè con ngêi, trong khi c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch x· héi cã thÓ ®· xem nhÑ yÕu tè s¶n xuÊt hoÆc yÕu tè thÞ trêng, ®iÒu nµy cã thÓ lµ do c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch vÒ n«ng nghiÖp vµ x· héi thêng lµm viÖc ë nh÷ng Bé kh¸c nhau vµ nh÷ng cè g¾ng cña hä thêng kh«ng dÔ phèi hîp víi nhau. §iÒu nµy thÓ hiÖn viÖc Ýt sö dông nh÷ng th«ng tin vÒ sù ph¸t triÓn x· héi vµ ph¸t triÓn con ngêi trong nh÷ng u tiªn ph¸t triÓn trong n«ng nghiÖp. Sù thiÕu th«ng tin vÒ ®Çu vµo cña phô n÷ trong nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp cã thÓ chØ lµ mét thÝ dô vÒ sù hiÓu nhÇm vÒ vai trß cña ngêi d©n víi t c¸ch lµ nguån vèn nh©n lùc vµ lµ c¸c t¸c nh©n cña ph¸t triÓn n«ng th«n nãi chung. Tuy nhiªn, v× träng t©m cña Ên phÈm nµy lµ vÊn ®Ò giíi, nã chØ tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi viÖc sö dông nh÷ng th«ng tin liªn quan tíi giíi ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi (FAO 2002). Nghiªn cøu vµ thèng kª trong bèi c¶nh ViÖt Nam ViÖc thu thËp nh÷ng sè liÖu cã ph©n t¸ch vÒ giíi vµ tiÕp theo lµ ph©n tÝch giíi theo c¸c sè liÖu nµy sÏ tiÕp tôc lµ mét tiÒn ®Ò cho viÖc ho¹ch ®Þnh tèt chÝnh s¸ch mang tÝnh nh¹y c¶m vÒ giíi. ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nhiÒu tiÕn bé trong viÖc thu thËp sè liÖu. Trong n¨m 2002, Tæng côc Thèng kª khëi ®Çu cuéc §iÒu tra Møc sèng Hé Gia ®×nh míi, cuéc §iÒu tra nµy sÏ ®îc tiÕn hµnh hai n¨m mét lÇn. Nh÷ng sè liÖu ban ®Çu cña ®iÒu tra nµy, sÏ cho ra vµo n¨m 2003, sÏ cho phÐp cã ®îc sù ph©n tÝch giíi míi vµ
15 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi víi sù thùc hiÖn c¸c KÕ ho¹ch Hµnh ®éng cña ChÝnh phñ (ChiÕn lîc V× Sù TiÕn Bé cña Phô n÷ vµ KÕ ho¹ch Hµnh ®éng II) (FAO &UNDP 2002). Lµ mét phÇn cña KÕ ho¹ch Hµnh ®éng Quèc gia V× Sù TiÕn Bé cña Phô n÷ tíi n¨m 2005, Tæng côc Thèng kª ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c chØ b¸o vÒ c«ng íc CEDAW sÏ ®îc ¸p dông cho c¸c cuéc thu thËp sè liÖu thêng kú. C¸c chØ b¸o ®îc ¸p dông cho c¸c lÜnh vùc D©n sè, Lao ®éng, Gi¸o dôc, Y tÕ vµ Qu¶n lý lµ bé chØ b¸o ®Çu tiªn vÒ giíi ®îc x©y dùng ë ViÖt Nam (UBQGVSTBPN 2002). Nh÷ng sè liÖu nµy còng sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin quan träng ®Ó ®o lêng tiÕn ®é cña viÖc thùc hiÖn c¸c Môc tiªu Ph¸t triÓn Thiªn niªn Kû tíi n¨m 2015 còng nh nh÷ng Môc tiªu Ph¸t triÓn cña ViÖt Nam, lµ mét phÇn cña c¸c chiÕn lîc cña Nhµ níc, nh ChiÕn Lîc Toµn diÖn vÒ T¨ng trëng vµ Xãa ®ãi gi¶m nghÌo (CPRGS) (FAO &UNDP 2002). Tµi liÖu tham kh¶o FAO (2002). TÇm quan träng cña sè liÖu ph©n tÝch theo giíi ®èi víi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. FAO website http://www.fao.org/docrep/X2785e04.htm, 25/9/2002 FAO&UNDP (2002) Nh÷ng kh¸c biÖt vÒ giíi trong nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi ë ViÖt Nam. C¸c ph¸t hiÖn chÝnh vÒ giíi: §iÒu tra Møc Sèng ViÖt Nam lÇn thø hai 1997-98. FAO&UNDP Hµ Néi. ñy ban QGV× Sù TiÕn Bé cña Phô n÷ (2002) Phô n÷ vµ TiÕn bé. Tê Th«ng tin th¸ng 8/2002. UB VSTBPN Hµ Néi UNIFEM §«ng vµ §«ng Nam ¸ (2002). Hoµn thiÖn thèng kª vÒ c¸c vÊn ®Ò giíi ë Khu vùc ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng. UNIFEM §«ng vµ §«ng Nam ¸ website http://www.unifemeseasia.org/Projects/ ImprovingGenderStats.htm, 20/9/2002.
16 /17 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi Tæng quan vÒ giíi vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam D©n sè ViÖt Nam lµ 80 triÖu ngêi, trong ®ã 49,2% lµ nam giíi vµ 50,8% lµ n÷ (Tæng côc Thèng kª 2000a). ViÖt Nam lµ mét níc kh¸ nghÌo ®· tr¶i qua nh÷ng thay ®æi m¹nh mÏ trong thêi kú qu¸ ®é tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng thÞ trêng. Tõ nh÷ng cuéc c¶i c¸ch quan träng th«ng qua chiÕn lîc §æi míi tõ n¨m 1986, ®Êt níc ®· ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ th«ng qua viÖc thùc hiÖn mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tû lÖ nghÌo ®ãi tÝnh theo ngìng ®ãi nghÌo quèc tÕ ®· gi¶m tõ 58% sè d©n n¨m 1993 xuèng kho¶ng 37% sè d©n trong n¨m 1998 - ®©y lµ mét trong nh÷ng kû lôc gi¶m m¹nh nhÊt ®èi víi bÊt kú níc ®ang ph¸t triÓn nµo. Sù gi¶m tû lÖ nghÌo ®ãi phÇn nhiÒu nhê vµo chÝnh s¸ch c¶i c¸ch n«ng nghiÖp m¹nh mÏ cña ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m cuèi cña thËp niªn 80. C¶i c¸ch n«ng nghiÖp ®· biÕn ViÖt Nam tõ mét níc thiÕu ®ãi trÇm träng trë thµnh mét trong nh÷ng níc xuÊt khÈu g¹o, cµ phª vµ c¸c mÆt hµng n«ng nghiÖp kh¸c lín nhÊt trªn thÕ giíi (UNCT 2002). Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch còng ®· c¶i thiÖn h¬n n÷a nh÷ng chØ b¸o x· héi vµ nh÷ng chØ b¸o nµy ®· ®îc duy tr× trong thêi kú qua. Trong n¨m 2001, ViÖt Nam ®øng thø 109 trªn tæng sè 173 níc vÒ ChØ sè Ph¸t triÓn con ngêi (HDI) - lµ vÞ trÝ cao h¬n mong ®îi tõ mét níc cã møc GDP trªn ®Çu ngêi díi 400 ®« la Mü. ChØ sè Ph¸t triÓn Giíi cña ViÖt Nam (GDI) xÕp thø 89 trªn tæng sè 146 níc (UNDP 2001 b). Nh÷ng chÝnh s¸ch quèc gia hç trî cho b×nh ®¼ng giíi ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Æt con ngêi lµ trung t©m cña sù ph¸t triÓn, thóc ®Èy tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ h¹nh phóc cña mäi ngêi. §iÒu nµy ®îc ph¶n ¸nh trong nh÷ng thµnh c«ng cña c«ng cuéc §æi míi vµ trong ChiÕn lîc Mêi n¨m Ph¸t triÓn Kinh tÕ-X· héi (2001-2010) míi ®· ®îc th«ng qua t¹i §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam th¸ng 4/2001. Nh÷ng khÝa c¹nh kinh tÕ chÝnh cña ChiÕn lîc Mêi n¨m lµ nh»m thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi môc ®Ých nh»m thiÕt lËp nÒn t¶ng cho ViÖt Nam dÇn trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. §iÓm cèt lâi cña ChiÕn lîc cña chÝnh phñ lµ sù cÊp thiÕt kiÕn t¹o mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn v× d©n vµ do d©n thùc hiÖn, vµ ®¶m b¶o mét møc sèng tèi thiÓu t¹m ®ñ vµ nh÷ng c¬ héi b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ mäi ngêi (UNCT 2002). C¸ch tiÕp cËn nµy n»m trong quan ®iÓm ph¸t triÓn con ngêi, ®ã lµ x¸c ®Þnh sù ph¸t triÓn nh mét qu¸ tr×nh më réng kh¶ n¨ng vµ sù lùa chän cña mäi ngêi nh»m n©ng cao chÊt lîng sèng toµn diÖn cña hä. C¸ch tiÕp cËn Ph¸t triÓn Con ngêi chñ tr¬ng tÊt c¶ mäi ngêi, kh«ng ph©n biÖt s¾c téc, giai cÊp, t«n gi¸o, giíi tÝnh vµ quèc tÞch ®Òu cã tiÕp cËn nh nhau tíi c¸c c¬ héi. C¸ch tiÕp cËn nµy b¶o vÖ quan ®iÓm r»ng ph¸t triÓn nÕu thiÕu sù tham gia c«ng b»ng cña c¸c nhãm nµy sÏ dÉn tíi sù bÞ tíc quyÒn cña toµn bé c¸c lÜnh vùc cña x· héi vµ do ®ã sÏ thÊt b¹i (UNDP 2001). ViÖt Nam cã lÞch sö vÒ b×nh ®¼ng giíi mét phÇn lµ kÕt qu¶ cña truyÒn thèng mÉu quyÒn cæ xa. Tuy vËy, nh÷ng truyÒn thèng ®ã ®· bÞ mai mét qua nhiÒu thÕ kû mµ ®¹o Khæng ®îc truyÒn b¸ trong nh÷ng n¨m ®« hé B¾c thuéc. Víi sù ra ®êi cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, c¸c chÝnh s¸ch cña chñ nghÜa x· héi ®· ®a vÊn ®Ò b×nh ®¼ng giíi vµo HiÕn ph¸p cña níc ViÖt Nam vµ trong nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c cña nhµ níc. §iÒu nµy ®· dÉn tíi ChØ sè Ph¸t triÓn Giíi (GDI) kh¸ cao ë ViÖt Nam hiÖn nay, nÕu so s¸nh víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc vµ víi c¸c níc cã møc tæng s¶n lîng quèc gia (GNP) t¬ng ®¬ng víi ViÖt Nam. ViÖt Nam lµ mét níc trong ®ã c¸c vai trß giíi ®ang ë trong giai ®o¹n qu¸ ®é. Nh÷ng khu«n mÉu giíi vµ gi¸ trÞ giíi ë ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu thay ®æi tõ nh÷ng thËp kû hoÆc tõ nh÷ng thÕ kû tríc, tuy nhiªn nh÷ng c«ng viÖc ngêi phô n÷ lµm nh mét phÇn phËn sù hµng ngµy cña hä ®· thay ®æi m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ViÖc vËt lén víi nh÷ng mong muèn, ®«i lóc lµ nh÷ng mong muèn m©u thuÉn nhau ®· t¹o nªn c¸c søc Ðp míi cho c¸c thÕ hÖ phô n÷ trÎ ViÖt Nam. Khèi lîng c«ng viÖc s¶n xuÊt c¶ ngµy cña ngêi phô n÷ hiÖn nay m©u thuÉn víi nh÷ng vai trß vµ nguyªn t¾c truyÒn thèng ®ang g©y ra sù ®au khæ vµ bèi rèi cho nhiÒu phô n÷ ®ang cè g¾ng thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c mong muèn cña hä (Franklin, 1999).
17 LHQ: tãm t¾t t×nh h×nh giíi ChØ sè Ph¸t triÓn Con ngêi vµ ChØ sè Ph¸t triÓn Giíi trong Khu vùc Thø tù xÕp h¹ng ChØ sè Ph¸t triÓn Thø tù xÕp h¹ng ChØ sè Ph¸t triÓn Con ngêi trong sè 173 níc Giíi trong sè 146 níc Viet Nam 109 89 Cam-pu-chia 130 109 CHND Lµo 143 119 Myanmar 127 107 Th¸i lan 70 58 Nguån: UNDP, 2002 Còng nh nhiÒu níc kh¸c trong khu vùc, phÇn lín nam giíi vµ phô n÷ ë ViÖt Nam sèng ë n«ng th«n. Nh÷ng vÞ trÝ lµm c«ng mµ phô n÷ chiÕm u thÕ lµ c¸c c«ng viÖc ë kh¸ch s¹n, nhµ hµng, du lÞch, ng©n hµng, trêng häc, bÖnh viÖn, c¸c c¬ së ch¨m sãc søc khoÎ, vµ trong s¶n xuÊt dÖt may, ®ã lµ nh÷ng n¬i phô n÷ chiÕm 80% trong ®iÒu hµnh c«ng viÖc (Desai, 1995). Nam giíi chiÕm u thÕ trong nh÷ng lÜnh vùc nh l©m nghiÖp, ho¸ häc, khoa häc vµ c«ng nghÖ, thÓ thao v¨n ho¸, c«ng nghiÖp nÆng, n¨ng lîng, thuû lîi vµ x©y dùng (xem biÓu ®å minh ho¹ díi ®©y). CÊu tróc chÝnh trÞ-x· héi cña ViÖt Nam ®· t¹o nªn nhiÒu khuynh híng trªn ®Êt níc. ViÖt Nam cã mét Nhµ níc rÊt v÷ng ch¾c gãp phÇn gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi vµ cã c¸c tæ chøc ®oµn thÓ m¹nh, nh Héi Liªn hiÖp Phô n÷ cã 11 triÖu thµnh viªn (UBVSTBPN, 2000). Trong m«i trêng chÝnh trÞ æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c, c¸c thÓ chÕ cña nhµ níc vµ quèc tÕ hiÖn nay cã ®iÒu kiÖn ®Ó ngµy cµng chó träng nhiÒu h¬n tíi mäi ngêi d©n - thùc hiÖn c¸c m« h×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn mang l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña x· héi chø kh«ng chØ mét sè Ýt ngêi (Nhãm C«ng t¸c §ãi nghÌo cña ChÝnh phñ ViÖt Nam C¸c nhµ Tµi trî c¸c tæ chøc Phi chÝnh phñ, 2000). ViÖt Nam ®· thùc hiÖn tèt nhiÒu chØ b¸o vÒ b×nh ®¼ng giíi. ThÝ dô, chØ b¸o vÒ søc khoÎ trÎ em kh«ng cho thÊy cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c trÎ s¬ sinh g¸i vµ trai, tû lÖ gi¸o dôc tiÓu häc gÇn nh ®ång ®Òu gi÷a c¸c em trai vµ c¸c em g¸i ®èi víi nhãm d©n téc ®a sè lµ d©n téc Kinh. Tuy nhiªn, cã b»ng chøng cho thÊy ph¸t triÓn kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ®æi míi ®· t¸c ®éng tíi nam giíi vµ phô n÷ theo c¸c c¸ch kh¸c nhau, vµ cã lÏ cã t¸c ®éng tiªu cùc nhÊt ®èi víi c¸c nhãm d©n téc thiÓu sè, lµ nh÷ng céng ®ång mµ kho¶ng c¸ch gi÷a sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña hä so víi møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña phÇn ®«ng d©n sè vÉn ®ang t¨ng lªn (Nhãm Chuyªn tr¸ch vÒ §ãi nghÌo 2002). MÆc dï ChØ sè Ph¸t triÓn Giíi cña ViÖt Nam xÕp ë vÞ trÝ cao t¬ng ®èi so víi ChØ sè Ph¸t triÓn Con ngêi vµ GNP, nh÷ng sù kh¸c biÖt trªn c¬ së giíi vÉn cßn phæ biÕn ë mäi lÜnh vùc. ThÝ dô, phô n÷ cßn kÐm h¬n nam giíi nhiÒu ë bËc häc vÊn cao vµ trong sè liÖu thèng kª vÒ y tÕ, vµ nh÷ng khu«n mÉu truyÒn thèng cßn chiÕm u thÕ trªn ph©n c«ng thÞ trêng lao ®éng, ®iÒu nµy ®· dÉn tíi sù ph©n tÇng nghÒ nghiÖp ph©n theo giíi vµ do ®ã dÉn tíi møc l¬ng thùc tÕ trung b×nh kh¸c nhau vµ ph©n biÖt gi÷a nam giíi vµ phô n÷. Mét nghiªn cøu ®Þnh tÝnh do Nhãm Nghiªn cøu Ph¸t triÓn cña Ng©n hµng ThÕ giíi thùc hiÖn ®· cung cÊp mét hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ nh÷ng tr¶i nghiÖm kh¸c biÖt vÒ giíi cña nÒn kinh tÕ ®ang trong thêi kú qu¸ ®é. ThÝ dô, nam giíi rÊt quan t©m tíi viÖc gi÷ g×n nguyªn tr¹ng c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc vµ c«ng d©n. Phô n÷ quan t©m tíi viÖc tiÕp cËn tíi nh÷ng h×nh th¸i míi cña kiÕn thøc vµ truyÒn th«ng, mÆc dï hä bµy tá nçi lo sî vÒ nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nµy tíi líp trÎ.