Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng

Chia sẻ: Quenchua Quenchua | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:241

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án nghiên cứu thực tiễn về quản lý đào tạo nguồn nhân lưc ̣ trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại các trường cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. Đề xuất giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH thành phố Đà Nẵng tại các trường Cao đẳng và một trong số các giải pháp này được thử nghiệm trên thực tế để kiểm chứng độ tin cậy, tính khả thi của giải pháp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM NGUYỄN VĂN HUỲ NH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Hà Nội – năm 2019
BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM NGUYỄN VĂN HUỲ NH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 0114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS NGUYỄN LỘC 2. PGS.TS PHẠM MINH MỤC Hà Nội – năm 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu, kết luận trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác đều có trích dẫn nguồn gốc cụ thể. Cho tới nay, luận án này chưa từng được bảo vệ tại bất kỳ hội đồng bảo vệ luận án tiến sĩ nào ở cả trong và ngoài nước, chưa được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về những điều tôi cam đoan ở trên. Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận án
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i MỤC LỤC ........................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................... x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu của luận án ................................................................. 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4 5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 4 6. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu ..................................... 5 7. Nơi thực hiện đề tài nghiên cứu .................................................................... 7 8. Những luận điểm cơ bản ............................................................................... 7 9. Đóng góp mới của Luận án ........................................................................... 8 10. Bố cục của luận án ...................................................................................... 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 9 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý đào tạo nguồn nhân lực ....................... 9 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ............................................... 9 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước .................................................. 13 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 25 1.3. Các mô hình quản lý đào tạo trong nhà trường ........................................ 34 1.4. Đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng .............................................. 42 1.5. Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại cơ sở đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương .............................. 51
iii 1.5.1 Mục tiêu quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại cơ sở đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển KTXH ở địa phương ........ 51 1.5.2. Nội dung quản lý đào ta ̣o nguồn nhân lực tại các tại cơ sở đào ta ̣o nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương ............ 52 1.6 Các nhân tố tác động đến quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương ..................... 64 1.6.1 Công tác quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng ......................................................................................................... 64 1.6.2 Nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương ....................... 66 1.6.3 Sự tiến bộ của khoa học công nghệ ............................................... 67 1.6.4 Năng lực của nhà lãnh đạo và quản lý nhà trường ........................ 67 1.6.5 Tài chính......................................................................................... 67 Kết luận Chương 1 ........................................................................................ 69 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ......................................... 71 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hô ̣i thành phố Đà Nẵng .... 71 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 71 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hô ̣i .............................................................. 72 2.1.3. Thực trạng nguồn nhân lực thành phố Đà Nẵng ........................... 78 2.1.4 Thực trạng nhu cầu sử dụng nhân lực tại thành phố Đà Nẵng ...... 83 2.2 Thực trạng đào tạo nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng ................................................................ 89 2.3. Thực trạng quản lý đào tạo tại các trường cao đẳng nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở thành phố Đà Nẵng .................................... 109 2.3.1 Quản lý công tác tuyển sinh ......................................................... 109 2.3.2 Quản lý việc phát triển chương trình đào tạo .............................. 110
iv 2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. ................................. 121 2.4.1 Nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương ..................... 123 2.4.2 Sự phát triển khoa học công nghệ ................................................ 124 2.4.3 Tài chính....................................................................................... 125 2.4.5 Năng lực của nhà lãnh đạo và quản lý nhà trường ...................... 126 2.5 Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. ....................................... 126 2.5.1 Những thành tựu .......................................................................... 126 2.5.2 Những hạn chế ............................................................................. 127 2.5.3 Nguyên nhân của những hạn chế trên .......................................... 127 Kết luận Chương 2 ...................................................................................... 133 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ......................................................... 136 3.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội và dự báo về nhu cầu nhân lực . 136 3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng ...... 136 3.1.2. Dự báo nhu cầu nhân lực thành phố Đà Nẵng ............................ 139 3.2. Các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng ......... 141 3.2.1. Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tổ chức phân tích nhu cầu đào tạo ................................................................................................... 141 3.2.2. Hoàn thiện hoạt động quản lý thiết kế các kế hoạch, quy trình đào tạo .......................................................................................................... 145 3.2.3. Tăng cường chỉ đạo, tổ chức việc phát triển hoạt động đào tạo . 151 3.2.4. Nâng cao hiệu quả chỉ đạo, tổ chức công tác thực hiện đào tạo nhân lực tại các trường cao đẳng .......................................................... 157 3.2.5. Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá kết quả đầu ra và phản hồi thông tin tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng ........................ 160
v 3.3. Khảo sát lấy ý kiến chuyên gia về một số giải pháp quản lý đào tạo tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng .......................................................................... 163 3.4. Thử nghiệm giải pháp ............................................................................ 168 3.4.1. Mục đích thử nghiệm .......................................................................... 168 3.4.2. Giới hạn thử nghiệm ........................................................................... 168 3.4.3. Nội dung thử nghiệm .......................................................................... 168 Kết luận Chương 3 ...................................................................................... 183 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHI ............................................................. ̣ 185 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ......... 189 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 190 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 198
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Stt Các chữ viết tắt Viết đầy đủ 1 ADDIE Analysis, Design, Development, Implementation, Evaluation Phân tích, thiết kế, phát triển, thực hiện, đánh giá 2 AEC ASEAN Economic Community - Cộng đồng kinh tế chung ASEAN 3 CDIO Conceive - hình thành ý tưởng, Design - thiết kế, Implement – triển khai và Operate - vận hành 4 CN-XD Công nghiệp- xây dựng 5 CMCN 4.0 Cách mạng công nghiệp 4.0 6 CNH, HĐH Công ngiệp hóa, hiện đại hóa 7 CSĐT Cơ sở đào tạo 8 CSVC Cơ sở vật chất 9 DECUM Developing A Curriculum Phát triển một chương trình 10 DV Dịch vụ 11 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 12 GRDP Tổng sản phẩm quốc nội trên địa bàn 13 HDI Chỉ số phát triển nhân lực 14 ILO Tổ chức lao động quốc tế 15 KCN Khu công nghiệp 16 KH&CN Khoa học và công nghệ 17 KT-XH Kinh tế xã hội
vii 18 LĐ-TB&XH Lao động – Thương binh xã hội 19 NNL Nguồn nhân lực 20 NXB Nhà xuất bản 21 PTDH Phương tiện dạy học 22 SĐH Sau đại học 23 TCCN Trung cấp chuyên nghiệp 24 THPT&THCN Trung học phổ thông và trung học chuyên nghiệp 25 TNBQ Thu nhập bình quân 26 UBND Ủy ban nhân dân 27 RBM Result based management 28 VC – KT Vật chất- kỹ thuật
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.2 Quản lý đào tạo theo mô hình ADDIE ........................................... 62 Bảng 2.1. Tốc độ tăng trưởng GRDP giai đoạn 2012-2016 (giá 2010) .......... 73 Bảng 2.2. GRDP bình quân đầu người (giá hiện hành) .................................. 74 Bảng 2.3. Cơ cấu GRDP giai đoạn 2011-2015 (theo giá hiện hành) .............. 75 Bảng 2.5. Thu nhập bình quân/người giai đoạn 2012 – 2016......................... 78 Bảng 2.6. Dân số - lao động thành phố Đà Nẵng ........................................... 80 Bảng 2.7. Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc phân theo nghề nghiệp.81 Bảng 2.8. Lực lượng lao động theo trình độ chuyên môn kỹ thuật ................ 81 Bảng 2.9. Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc phân theo ngành KT... 84 Bảng 2.10. Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc phân theo nghề nghiệp ......................................................................................................................... 86 Bảng 2.11. Lực lượng lao động có việc làm phân theo trình độ chuyên môn kỹ thuật giai đoạn 2012-2016 tại thành phố Đà Nẵng ......................................... 87 Bảng 2.18. Đánh giá về kiến thức và kỹ năng chuyên môn của lao động qua đào tạo ........................................................................................................... 105 Bảng 2.19. Đánh giá về trình độ tin học của lao động qua đào tạo .............. 106 của Đà Nẵng .................................................................................................. 106 Bảng 2.20. Đánh giá về trình độ ngoại ngữ lao động qua đào tao ................ 106 Bảng 2.21. Đánh giá về kỷ luật lao động qua đào tạo ở Đà Nẵng ................ 107 Bảng 2.22. Đánh giá về thể lực và sức khỏe của lao động qua đào tạo của Đà Nẵng .............................................................................................................. 107 Bảng 2.23. Đánh giá về cơ cấu ngành nghề trong đào tạo nhân lực ............. 108 Bảng 2.24. Đánh giá về cơ cấu trình độ trong đào tạo.................................. 109 Bảng 2.25. Đánh giá công tác quản lý phát triển chương trình, kế hoạch và nội dung các hoạt động đào tạo tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng ................. 110 Bảng 2.26. Đánh giá công tác quản lý phát triển đội ngũ giáo viên tại các trường cao đẳng ở Đà Nẵng ......................................................................... 113
ix Bảng 2.27. Đánh giá khả năng đáp ứng CSVC và PTDH phục vụ đào tạo của các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng...................................117 Bảng 2.28. Ý kiến của sinh viên về mức độ hiện đại của CSVC và PTDH..118 Bảng 2.29. Ý kiến công tác kiểm tra và đánh giá..........................................122 Bảng 2.30. Các bước thực hiện trong quản lý, cấp phát bằng, chứng chỉ tốt nghiệp............................................................................................................123 Bảng 2.31. Ý kiến đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng....................................................................129 Bảng 2.32. Kết quả đánh giá đội ngũ giáo viên tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng ........................................................................... 130 Bảng 3.1. Dự báo dân số và cầu lao động của Tp. Đà Nẵng đến năm 2020. 139 Bảng 3.2. Kết quả dự báo cầu lao động theo ngành đến năm 2020 .............. 140 Bảng 3.3. Dự báo nhu cầu nhân lực qua đào tạo cao đẳng theo ngành ........ 140 ở Đà Nẵng ..................................................................................................... 140 Bảng 3.4. Các bước quản lý chương trình đào tạo ........................................ 147 Bảng 3.5. Đánh giá của chuyên gia về mức độ cấp thiết của các giải pháp . 166 Bảng 3.6. Đánh giá của chuyên gia về mức độ khả thi của các giải pháp .... 167 Bảng 3.7. Số lượng Chuyên gia tham gia góp ý nội dung ............................ 170 các bước thử nghiệm ..................................................................................... 170 Bảng 3.8. Đánh giá về tính hiệu quả của một số hoạt động sau khi áp dụng thử nghiệm giải pháp“Tổ chức liên kết đào tạo giữa Nhà trường và .................. 177 Doanh nghiệp”............................................................................................... 177 Bảng 3.9. Thể hiện các ý kiến đánh giá về tác động nội dung “Chỉ đạo, tổ chức phát triển chương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu phát triển ................ 181 kinh tế - xã hội” ............................................................................................. 181
x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.2. Phương pháp tiếp cận CDIO ........................................................... 36 Hình 1.6 Ứng dụng mô hình ADDIE trong quản lý đào tạo tại ..................... 59 cơ sở đào tạo .................................................................................................... 59 Hình 2.1. Tốc độ tăng GRGP ở thành phố Đà Nẵng ...................................... 74 Hình 3.1. Chu trình quản lý phát triển CTĐT nghề ...................................... 146 theo yêu cầu phát triển kinh tế xã hội ........................................................... 146 Hình 3.2. Chu trình quản lý phát triển đội ngũ giảng viên ........................... 150 tại các trường cao đẳng ................................................................................. 150 Hình 3.3. Chu trình quản lý trang thiết bị giảng dạy .................................... 151 tại các trường cao đẳng ................................................................................. 151 Hình 3.4. Chu trình Quản lý và phân bổ chương trình đào tạo ..................... 154 Hình 3.5. Chu trình quản lý công tác đánh giá kết quả đầu ra ...................... 161 Hình 3.6. Qui trình triển khai các bước thực hiện giải pháp “Tổ chức liên kết đào tạo giữa Nhà trường và Doanh nghiệp” ................................................. 171 Hình 3.7. Qui trình triển khai các bước thực nghiệm nội dung “Chỉ đạo, tổ chức phát triển chương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội” ................................................................................................................ 178
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chất lượng nguồn nhân lực là động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội, là yếu tố quan trọng quyết định mức độ thành công của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, chất lượng này lại phụ thuộc rất nhiều vào công tác giáo dục đào tạo. Vì thế, ngay từ đại hội VII của Đảng đã xác định: “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”[16], coi phát triển giáo dục, đào tạo là động lực quan trọng, là điều kiện tiên quyết để phát triển con người. Ngày 19/4/2011, thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 579/QĐ-TTg, phê duyệt Chiến lược phát triển nguồn nhân lực Việt Nam thời kỳ 2011-2020, trong đó nhấn mạnh các trọng tâm: "Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực là nhiệm vụ quan trọng của các Bộ ngành và tỉnh, thành phố nhằm đảm bảo cân đối về lao động cho sự phát triển của các ngành và địa phương; Xây dựng những quy chế, cơ chế, chính sách đẩy mạnh đào tạo theo nhu cầu xã hội, gắn kết các cơ sở đào tạo với doanh nghiệp, mở rộng các hình thức đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp và thu hút doanh nghiệp tham gia nhiều hơn vào đào tạo nhân lực. Thể chế hóa trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc phát triển nguồn nhân lực quốc gia" [13]. Nhận thức được vai trò của mình, các cơ sở đào tạo nói chung, các trường Cao đẳng nói riêng đã nỗ lực rất lớn trong công tác quản lý đào tạo, triển khai áp dụng mô hình đào tạo tiên tiến, hiệu quả, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cũng như xích lại gần hơn với việc đào tạo theo nhu cầu xã hội. Phát triển vào những năm 1970, ADDIE (ADDIE là một từ viết tắt của năm giai đoạn trong quá trình phát triển: Phân tích, Thiết kế, Phát triển, Thực hiện và Đánh giá (Analysis, Design, Development, Implementation, Evaluation) là mô hình được sử dụng phổ biến và mang lại nhiều hiệu quả bởi đây là phương pháp giúp tổ chức việc sản xuất nội dung khóa học dựa trên từng giai đoạn được thực hiện theo thứ tự nhất định nhưng tập trung vào sự
2 phản chiếu, lặp lại và là mô hình đào tạo tập trung vào việc tăng cường sự kết hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp với cơ sở đào tạo. Các khâu của mô hình đều được thực hiện trên cơ sở phối kết hợp và có sự tham gia đồng thời của doanh nghiệp và cơ sở đào tạo Mô hình cung cấp phương pháp tiếp cận tập trung, hợp lý, cung cấp phản hồi để có thể liên tục cải thiện. Chính vì thế, việc lựa chọn mô hình ADDIE trong công tác quản lý đào tạo hiện nay của trường cao đẳng là một hướng đi thích hợp. Thành phố Đà Nẵng được xem là trung tâm giáo dục của Miền trung và Tây Nguyên, với 15 trường đại học, 20 trường cao đẳng và hàng chục cơ sở đào tạo nghề khác. Trong những năm qua các trường đã nỗ lực hoàn thiện nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo cũng như cách thức quản lý đào tạo, bước đầu đã đạt được những thành công nhất định: Chất lượng đào tạo đã được cải thiện, sinh viên ngày càng tiếp cận gần hơn với những tri thức công nghệ và yêu cầu mới trong nền kinh tế về tin học, ngoại ngữ và các kỹ năng mềm ngoài những kiến thức, kỹ năng chuyên môn. Tỷ lệ sinh viên ra trường có việc làm ngày càng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những thành công, hoạt động giáo dục đào tạo nói chung và công tác quản lý đào tạo tại các trường cao đẳng nói riêng vẫn còn tồn tại khá nhiều bất cập: các ngành nghề, chương trình, kế hoạch đào tạo thường được xây dựng chủ yếu dựa vào nguồn lực sẵn có của trường về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên,… chưa căn cứ theo nhu cầu xã hội. Cơ cấu và chất lượng đào tạo mặc dù đã được cải thiện so với trước nhưng hiện tại vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là đối với đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng nên nhiều sinh viên một số ngành ra trường khó kiếm việc làm hoặc phải đi làm trái ngành hoặc phải được đào tạo lại tại cơ sở làm việc. Trong khi đó, một số ngành khác đang có nhu cầu cao về nhân lực lại khó khăn trong việc tuyển dụng lao động. Mặt khác, việc đào tạo quá chú trọng đến kiến thức lý thuyết, chưa chú trọng rèn luyện thái độ, kỹ năng làm việc, khiến nhiều sinh viên cao đẳng ra trường chưa thể thích nghi ngay với
3 môi trường làm việc, doanh nghiệp phải tốn chi phí đào tạo lại,.… Những hạn chế trên không chỉ gây lãng phí nguồn lực xã hội chi cho đào tạo, lãng phí nhân lực do không được sử dụng hiệu quả, mà còn làm ảnh hưởng tới uy tín và thương hiệu đối với các trường, ảnh hưởng tới hướng phát triển lâu dài của trường. Thực tế đó đã đặt các trường cao đẳng trước yêu cầu tất yếu phải đổi mới quản lý đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, đưa giáo dục nhà trường tiếp cận gần hơn với thực tế thị trường lao động để nâng cao hiệu quả hoạt động đào tạo, đây cũng là cách thức các trường Cao đẳng xây dựng thương hiệu và phát triển. Mặt khác, nghị quyết đại hội 8 khóa XI của Đảng đã khẳng định quan điểm: "Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn…" [18] . Với những lý do trên, tác giả chọn đề tài: "Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng” làm đề tài Luận án Tiến sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu của luận án Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội tại các trường cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, chỉ ra những vấn đề còn hạn chế trong công tác quản lý đào tạo hiện nay, qua đó tác giả đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường cao đẳng dựa trên mô hình ADDIE – một mô hình đào tạo hiệu quả hơn, sát thực tiễn hơn, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội
4 tại các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường cao đẳng tại Thành phố Đà Nẵng hiện nay còn nhiều hạn chế từ việc quản lý đầu vào, quản lý quá trình đến quá trình quản lý đầu ra. Nếu áp dụng mô hình ADDIE trong quản lý đào tạo sẽ góp phần đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế -xã hội tại thành phố Đà Nẵng. 5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. - Nghiên cứu thực tiễn về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại các trường cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. - Đề xuất giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH thành phố Đà Nẵng tại các trường Cao đẳng và một trong số các giải pháp này được thử nghiệm trên thực tế để kiểm chứng độ tin cậy, tính khả thi của giải pháp. 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng tại các trường Cao đẳng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn 2012-2016. - Về nhân lực: Nhân lực có nhiều trình độ, từ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng đến đại học và sau đại học. Đề tài luận án chỉ tập trung nghiên cứu nhân lực trình độ cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. - Về phạm vi khảo sát: Tác giả chỉ khảo sát một số đơn vị sử dụng nhân lực, cựu sinh viên và một số trường cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. - Các giải pháp chủ yếu sử dụng cho các cơ sở đào tạo trình độ cao đẳng
5 6. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác - Lênin, trong nghiên cứu các nội dung của luận án, tác giả tiếp cận theo các hướng chủ yếu dưới đây. 6.1.1. Tiếp cận hệ thống Đào tạo nguồn nhân lực nói chung, nguồn nhân lực trình độ cao đẳng nói riêng là một bộ phận của hệ thống giáo dục quốc dân, đóng vai trò quan trọng trong công tác đào tạo nói chung. Trong tiếp cận hệ thống, quản lý đào tạo nhà trường đáp ứng nhu cầu nhân lực cho thị trường lao động, được xem xét nghiên cứu với tư cách có quan hệ tương tác với các phân hệ của hệ thống giáo dục quốc dân: giáo dục nghề nghiệp, giáo dục trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học. Tiếp cận này đặt công tác phát triển nhân lực trong mối quan hệ với các thành tố chính tri,̣ kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ, thi ̣ trường lao đô ̣ng – viê ̣c làm trong nước và quố c tế ; qua đó, làm rõ ảnh hưởng của các thành tố này đến vấn đề phát triển nguồn nhân lực của địa phương. 6.1.2. Tiếp cận lịch sử - lô gíc Với cách tiếp cận này, quản lý đào tạo tại trường cao đẳng đáp ứng nhu cầu nhân lực cho phát triể n kinh tế – xã hô ̣i được xem xét theo thời gian và trong những hoàn cảnh lịch sử cụ thể; trong mối quan hệ nhân quả trong quá khứ, hiêṇ ta ̣i cũng như tương lai. 6.1.3. Tiếp cận thị trường Cũng như tất cả các thị trường khác, thị trường lao động vận động theo quy luật cung - cầu. Trường cao đẳng là một tác nhân ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng nguồn nhân lực trình độ cao đẳng, ảnh hưởng tới phần cung thị trường lao động là chính. Các doanh nghiệp và đơn vị sử dụng lao động ảnh hưởng tới cầu thị trường lao động. Chất lượng, số lượng và cơ cấu ngành nghề, trình độ nhân lực được đào tạo phải đáp ứng yêu cầu
6 phát triển kinh tế xã hội của các địa phương. Do vậy, nghiên cứu để tìm ra giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triể n kinh tế - xã hô ̣i cần được tiến hành với phương pháp tiếp cận thị trường. 6.1.4. Phương pháp tiếp cận quá trình và tiếp cận mục tiêu đầu ra Để hoạt động đào tạo hướng theo nhu cầu phát triển kinh tế xã hội thì phải bảo đảm được cả cơ cấu đào tạo nhân lực và chất lượng nhân lực được đào tạo. Trong đó, hoạt động đào tạo ngay từ đầu phải hướng tới mục tiêu, phải lấy mục tiêu phù hợp với yêu cầu thị trường về cả số lượng, cơ cấu và chất lượng lao động. Chất lượng lao động được hình thành trong cả quá trình học tập rèn luyện và thực hành nghề nghiệp. Vì vậy, đào tạo được xem là một quá trình và phải hướng tới mục tiêu trang bị cho sinh viên những năng lực cần thiết về nghề nghiệp ở các vị trí việc làm nhất định để sinh viên ra trường có thể làm được việc ngay ở các vị trí nghề nghiệp thuộc ngành đã được đào tạo. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp các tài liệu sách, báo, tạp chí,… trong và ngoài nước, đă ̣c biêṭ các văn bản của Đảng và Nhà nước có liên quan đến đào ta ̣o nguồn nhân lực để xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài. 6.2.2. Phương pháp khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi (300 phiếu) Điề u tra, thu thâ ̣p thông tin về thực tra ̣ng đào tạo nguồn nhân lực trường cao đẳng và quản lý đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội thành phố Đà Nẵng làm cơ sở để xây dựng các giải pháp. Đối tượng được khảo sát là lãnh đạo thành phố Đà Nẵng, lãnh đạo các sở ban ngành; lãnh đạo các trường cao đẳng và lãnh đạo một số doanh nghiệp trên địa bàn thành phố, một số sinh viên trường cao đẳng và một số cựu sinh viên trường cao đẳng. 6.2.3. Phương pháp chuyên gia
7 Tham vấn ý kiến chuyên gia để có cái nhìn khoa học và toàn diện hơn về thực trạng cũng như các kiến nghị giải pháp. 6.2.4. Phương pháp thử nghiệm Tiến hành thử nghiệm một trong số các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội nhằm chứng minh tính cần thiết và tính khả thi của giải pháp đề xuất 6.2.5. Các phương pháp hỗ trợ Sử dụng mô hình hóa, phương pháp toán học, sử dụng phần mền SPSS để xử lý và biểu diễn các số liệu khảo sát. 7. Nơi thực hiện đề tài nghiên cứu Đề tài nghiên cứu được thực hiện tại Viện khoa học giáo dục Việt Nam. 8. Những luâ ̣n điể m cơ bản Để có cái nhìn đúng đắn và giải pháp thiết thực trong công tác quản lý nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi: Thứ nhất, phải xuất phát từ quy luật của nền kinh tế thị trường, phân tích cung – cầu, nhận biết tín hiệu, xu hướng của thị trường, sự phát triển của các ngành, của cả nền kinh tế quốc dân, cả khu vực và quốc tế. Đồng thời, cần phân tích thực trạng nguồn nhân lực, cũng như chú trọng công tác dự báo nhu cầu đào tạo, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ để xây dựng lộ trình, chương trình, ngành nghề đào tạo cho phù hợp đảm bảo hiệu quả cao về mặt kinh tế và xã hội. Từ đó hình thành hệ thống các trường cao đẳng hợp lý Thứ hai, thực hiện phân cấp mạnh mẽ để các trường cao đẳng tự chủ và tự chịu trách nhiệm trước xã hội kết quả đào tạo của mình. Có như thế các trường mới phát huy được tính sáng tạo, năng động và thực sự đổi mới theo hướng tích cực. Thứ ba, giải pháp phải được kiểm chứng thông qua quá trình thử nghiệm tại trường cao đẳng để đảm bảo tính hợp lý, khả thi và mang lại hiệu quả thiết
8 thực. 9. Đóng góp mới của Luận án 9.1. Về lý luận - Hệ thống hóa, bổ sung và phát triển lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực nói chung, nguồn nhân lực trình độ cao đẳng nói riêng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương trong điều kiện kinh tế thị trường. - Xác định các nhân tố tác đô ̣ng đế n nhu cầ u nhân lực trình độ cao đẳng phục vụ phát triể n kinh tế - xã hô ̣i ở thành phố Đà Nẵng. Hình thành đươ ̣c khung lý thuyế t về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng theo nhu cầ u phát triể n kinh tế - xã hô ̣i. 9.2. Về thực tiễn Luận án đánh giá những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong đào tạo và quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng ở thành phố Đà Nẵng. Luận án đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực hoạt động quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, 1 trong các giải pháp được đưa vào quá trình thử nghiệm tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kế hoạch Đà Nẵng nhằm đảm bảo tính khả thi của giải pháp. 10. Bố cục của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các công trình nghiên cứu, danh mục tài liệu tham khảo; luận án gồm 3 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầ u phát triển kinh tế – xã hội Chương 2: Thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH thành phố Đà Nẵng Chương 3: Giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đẳng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đà Nẵng