Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam

Chia sẻ: Nguyễn Vương Cường | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:241

Thêm vào BST

Báo xấu

158
lượt xem 45
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam trình bày lý luận về phân tích tài chính doanh nghiệp và hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính trong ngành dịch vụ hàng không; thực trạng hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam; hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam

B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T QU C DÂN ******** TR N TH MINH HƯƠNG HOÀN THI N H TH NG CH TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH T I T NG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VI T NAM Chuyên ngành : K toán, Ki m toán và Phân tích Mã s : 62.34.30.01 LU N ÁN TI N SĨ KINH T Ngư i hư ng d n khoa h c: 1. PGS.TS. NGUY N NĂNG PHÚC 2. PGS.TS. NGUY N MINH PHƯƠNG HÀ N I - 2008
ii L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. K t qu trình bày trong lu n án là trung th c và chưa t ng ư c ai công b trong b t kỳ công trình nào khác. Tác gi lu n án Tr n Th Minh Hương
iii M CL C Trang Trang ph bìa L I CAM OAN DANH M C CÁC CH VI T T T ................................................................................vi DANH M C CÁC B NG.................................................................................................vii DANH M C CÁC TH ...............................................................................................ix M U...............................................................................................................................1 CHƯƠNG 1-NH NG V N LÝ LU N CƠ B N V PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHI P VÀ H TH NG CH TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG NGÀNH D CH V HÀNG KHÔNG .................................................................................6 1.1. Tài chính doanh nghi p và phân tích tài chính doanh nghi p...................6 1.1.1. B n ch t, vai trò c a tài chính doanh nghi p và n i dung c a qu n lý tài chính doanh nghi p..............................................................................................6 1.1.2. Khái ni m, vai trò, m c tiêu c a phân tích tài chính doanh nghi p ........12 1.1.3. H th ng ch tiêu phân tích tài chính doanh nghi p ................................16 1.1.3.1. Căn c xây d ng h th ng ch tiêu phân tích tài chính doanh nghi p ........................................................................................................................16 1.1.3.2. H th ng ch tiêu phân tích tài chính doanh nghi p.........................17 1.1.4. Các phương pháp phân tích .....................................................................38 1.1.5. Cơ s d li u và t ch c công tác phân tích............................................44 1.2. c i m h th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng trong ngành d ch v hàng không......................................................................................................50 1.2.1. Khái ni m, phân lo i và c i m c a ngành kinh doanh d ch v ..........50 1.2.2. c i m kinh doanh ngành d ch v hàng không ...................................54 1.2.3. c i m c a h th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng trong ngành d ch v hàng không............................................................................................59 TI U K T CHƯƠNG 1 ....................................................................................................63 CHƯƠNG 2-TH C TR NG H TH NG CH TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH T I T NG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VI T NAM ...........................................................64
iv 2.1. c i m kinh doanh c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam và nh hư ng c a nó n h th ng ch tiêu phân tích tài chính..................................64 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n c a ngành Hàng không Vi t Nam ....64 2.1.2. Mô hình t ch c qu n lý c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam........67 2.1.3. Nh ng c i m kinh doanh ch y u c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam và nh hư ng c a nó n h th ng ch tiêu phân tích tài chính................70 2.2. Th c tr ng h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam ...................................................................................................73 2.2.1. Th c tr ng t i c p 1- T ng công ty Hàng không Vi t Nam ....................75 2.2.2. Th c tr ng t i c p 2- Kh i thu c T ng công ty.......................................79 2.2.3. Th c tr ng t i c p 3- ơn v tr c thu c ..................................................87 2.3. ánh giá th c tr ng h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam ....................................................................................95 2.3.1. Ưu i m ...................................................................................................95 2.3.2. Như c i m .............................................................................................97 2.4. H th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng trong m t s hãng hàng không nư c ngoài ..............................................................................................106 TI U K T CHƯƠNG 2 ..................................................................................................109 CHƯƠNG 3-HOÀN THI N H TH NG CH TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH T I T NG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VI T NAM .........................................................111 3.1. Tính c p thi t và nh ng yêu c u cơ b n c a vi c hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................111 3.1.1. Chi n lư c phát tri n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam ...........111 3.1.2. Tính c p thi t và nh ng yêu c u cơ b n c a vi c hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam....................113 3.2. Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................................................................................................115 3.2.1. Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam...............................................................................................115
v 3.2.2. Áp d ng h th ng ch tiêu ư c hoàn thi n trong phân tích tài chính ..134 3.3. Hoàn thi n phương pháp, cơ s d li u và t ch c công tác phân tích 148 3.3.1. Hoàn thi n phương pháp phân tích........................................................148 3.3.2. Hoàn thi n cơ s d li u ph c v cho phân tích ...................................157 3.3.2.1. Hoàn thi n báo cáo tài chính ph c v cho phân tích ......................157 3.3.2.2. Hoàn thi n h th ng thông tin ph c v cho phân tích ....................159 3.3.3. Hoàn thi n t ch c công tác phân tích...................................................161 3.3.3.1. Xây d ng quy trình phân tích k t h p v i l a ch n lo i hình phân tích phù h p..................................................................................................161 3.3.3.2. T ch c b máy th c hi n...............................................................163 3.4. Nh ng i u ki n cơ b n nh m hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam ...............................................164 3.4.1. V phía Nhà nư c ..................................................................................164 3.4.2. V phía T ng công ty ............................................................................167 TI U K T CHƯƠNG 3 ..................................................................................................169 K T LU N.......................................................................................................................170 CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG B C A TÁC GI CÓ LIÊN QUAN N LU N ÁN ...........................................................................................................................................172 TÀI LI U THAM KH O...............................................................................................173 PH L C................................................................................ Error! Bookmark not defined.
vi DANH M C CÁC CH VI T T T Ch vi t t t y ti ng Vi t y ti ng Anh DNNN Doanh nghi p nhà nư c EBIT L i nhu n trư c thu và chi phí lãi vay Earning before interest and tax NVBQ Ngu n v n bình quân ROA T su t l i nhu n trên t ng tài s n Return on assets ROE T su t l i nhu n trên v n ch s h u Return on equity TNBQ Thu nh p bình quân TNDN Thu nh p doanh nghi p TSC Tài s n c nh VCSH V n ch s h u VCSHBQ V n ch s h u bình quân VVBQ V n vay bình quân
vii DANH M C CÁC B NG B ng 2.1: H th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng t i c p 1-T ng công ty.....76 B ng 2.2: S li u v các ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam ...................................................................................................................78 B ng 2.3: H th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng t i c p 2- Kh i thu c T ng công ty .......................................................................................................................81 B ng 2.4: S li u v các ch tiêu phân tích tài chính t i c p 2- Kh i thu c T ng công ty .......................................................................................................................84 B ng 2.5: H th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng t i c p 3- Hãng Hàng không Qu c gia Vi t Nam....................................................................................................91 B ng 2.6: S li u v các ch tiêu phân tích tài chính t i c p 3- Hãng Hàng không Qu c gia Vi t Nam....................................................................................................92 B ng 3.1: Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam ......................................................................................................123 B ng 3.2: Các ch tiêu phân tích khái quát tài s n, ngu n v n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam ............................................................................................134 B ng 3.3: Các ch tiêu phân tích tình hình công n và kh năng thanh toán c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam................................................................................136 B ng 3.4: Các ch tiêu phân tích lu ng ti n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................................................................................................................................139 B ng 3.5: Các ch tiêu phân tích hi u qu s d ng tài s n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam ......................................................................................................140 B ng 3.6: Các ch tiêu phân tích doanh thu, chi phí và năng l c ho t ng theo c i m riêng trong ngành c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .........................141 B ng 3.7: Các ch tiêu phân tích kh năng sinh lãi c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................................................................................................................143 B ng 3.8: Các ch tiêu phân tích m c tăng trư ng c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................................................................................................................146
viii B ng 3.9: Các ch tiêu phân tích r i ro tài chính c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .........................................................................................................................147 B ng 3.10: K t c u tài s n và ngu n v n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................................................................................................................................154 B ng 3.11: M t s ch tiêu phân tích kh năng sinh lãi c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam ư c minh h a b ng th ..........................................................155 B ng 3.12: T su t l i nhu n trên doanh thu c a m t s hãng hàng không trong khu v c ...........................................................................................................................156
ix DANH M C CÁC TH th 3.1: K t c u tài s n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam năm 2006....154 th 3.2: K t c u ngu n v n c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam năm 2006 .................................................................................................................................155 th 3.3: Xu hư ng bi n ng kh năng sinh lãi c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam .................................................................................................................156 th 3.4: So sánh t su t l i nhu n trên doanh thu c a m t s hãng hàng không trong khu v c ..........................................................................................................157
1 M U 1. Tính c p thi t c a tài lu n án Trong ho t ng s n xu t kinh doanh, các doanh nghi p ph i huy ng và s d ng v n v i hi u qu cao nh t trên cơ s tôn tr ng các nguyên t c tài chính. Phân tích tài chính là m t công c c l c giúp cho các doanh nghi p th y rõ th c tr ng ho t ng tài chính và d oán ti m năng tài chính trong tương lai, xác nh y và úng n nguyên nhân và gi i pháp h u hi u n nh và c ng c ho t ng tài chính c a doanh nghi p. Trong phân tích tài chính, h th ng ch tiêu phân tích có vai trò c bi t quan tr ng. V i m t h th ng ch tiêu phù h p, phân tích tài chính s giúp doanh nghi p cũng như các i tư ng có liên quan ra các quy t nh úng n trong ho t ng c a mình nh m t hi u qu cao nh t trong kinh doanh. V n t i hàng không là m t ngành kinh t quan tr ng, ư c Nhà nư c ch trương xây d ng thành m t ngành kinh t l n m nh ngang t m v i các nư c trong khu v c. M t khác, trong xu th h i nh p kinh t hi n nay, các doanh nghi p nói chung và doanh nghi p ngành Hàng không nói riêng có nh ng i u ki n thu n l i trong h p tác kinh t nhưng cũng ph i i m t v i nhi u khó khăn thách th c, c bi t là trong c nh tranh. ng v ng, phát tri n và th c hi n th ng l i ch trương c a Nhà nư c, T ng công ty Hàng không Vi t Nam c n ph n u không ng ng nâng cao hi u qu ho t ng kinh doanh, l n m nh v quy mô và có uy tín v ch t lư ng. Nâng cao hi u qu qu n lý là i u ki n thi t y u t ư c các m c tiêu trên. V i ch c năng là công c c a qu n lý tài chính doanh nghi p, phân tích tài chính c n ư c chú tr ng t ch c th c hi n v i h th ng ch tiêu phân tích phù h p giúp cho nhà qu n lý i u hành ho t ng c a doanh nghi p v i hi u qu cao nh t. Trên th c t , công tác phân tích tài chính ã ư c th c hi n t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam nhưng v n chưa th c s áp ng ư c yêu c u c a qu n lý do h th ng ch tiêu phân tích chưa ư c xây d ng m t cách phù h p. Xu t phát t nh n th c trên, lu n án ã ch n tài “Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam”.
2 2. T ng quan Các v n v phân tích tài chính trong các doanh nghi p nói chung ã ư c nhi u tác gi quan tâm, c p n trong các sách báo, t p chí, công trình nghiên c u. Các tài li u này có th ư c chia làm hai lo i, lo i th nh t g m các công trình chuyên v phân tích tài chính và lo i th hai g m các công trình trong ó phân tích tài chính ch là m t ph n bên c nh nhi u ch khác. Các công trình chuyên v nghiên c u phân tích tài chính ã c p n các v n cơ b n c a phân tích như h th ng ch tiêu phân tích, phương pháp, cơ s d li u và t ch c công tác phân tích. TS Nguy n Vi t L i (năm 2003) trong lu n án “Hoàn thi n h th ng báo cáo tài chính nh m cung c p thông tin ph c v cho phân tích tài chính doanh nghi p Vi t Nam” ã nghiên c u v cơ s d li u ph c v cho phân tích. PGS. Nguy n Năng Phúc, PGS. Nghiêm Văn L i, TS. Nguy n Ng c Quang (năm 2006) trong tác ph m “Phân tích tài chính công ty c ph n” ã trình bày h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong các công ty c ph n cùng các phương pháp ư c áp d ng và quy trình phân tích. Trong các công trình chuyên v nghiên c u phân tích tài chính cũng có m t s công trình c bi t nghiên c u sâu v h th ng ch tiêu phân tích, ch ng h n TS Nguy n Tr ng Cơ (năm 1999) ã nghiên c u v “Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong doanh nghi p c ph n phi tài chính Vi t Nam”. TS Nguy n Ng c Quang (năm 2002) cũng nghiên c u v h th ng ch tiêu phân tích trong ngành xây d ng trong lu n án “Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong các doanh nghi p xây d ng Vi t Nam”. Các công trình trong ó có c p n phân tích tài chính bên c nh nhi u ch khác bao g m nhi u lo i như giáo trình trong các trư ng i h c, các cu n sách vi t v phương pháp l p, c, ki m tra và phân tích báo cáo tài chính hay các cu n vi t v k toán, ki m toán và phân tích trong nư c cũng như nư c ngoài. Trong cu n “K toán, ki m toán và phân tích tài chính doanh nghi p” (năm 1995), ngoài các n i dung v k toán và ki m toán, GS Ngô Th Chi, PGS oàn Xuân Tiên, PGS Vương ình Hu ã c p n n i dung và các ch tiêu phân tích các báo cáo tài chính. PGS. Nguy n Văn Công, PGS. Nguy n Năng Phúc, TS. Tr n Quý Liên trong
3 tác ph m “L p, c, ki m tra và phân tích báo cáo tài chính” (năm 2002) bên c nh các v n v n i dung, cách th c l p báo cáo tài chính ã c p n n i dung, phương pháp phân tích và các ch tiêu ư c s d ng trong phân tích báo cáo tài chính. Tác gi Josette Peyrard (năm 1994) trong cu n sách “Qu n lý tài chính doanh nghi p” ngoài các v n v vai trò, n i dung qu n lý tài chính doanh nghi p ã c p n phân tích tài chính doanh nghi p trên các khía c nh như n i dung phân tích, cơ s d li u và phương pháp phân tích. Tuy nhiên, trong t t c các công trình nghiên c u v phân tích tài chính doanh nghi p nói chung và h th ng ch tiêu phân tích nói riêng ã ư c công b , chưa có công trình nào nghiên c u v h th ng ch tiêu phân tích tài chính áp d ng trong ngành d ch v Hàng không là m t ngành kinh t quan tr ng c a Vi t Nam ang r t c n ư c quan tâm v v n này. Chính vì v y, lu n án ã t p trung nghiên c u xây d ng m t h th ng ch tiêu phân tích tài chính phù h p cho T ng công ty Hàng không Vi t Nam là t ch c nòng c t c a ngành Hàng không Vi t Nam trên cơ s nghiên c u các v n lý lu n cơ b n v h th ng ch tiêu phân tích, th c tr ng c a h th ng này t i T ng công ty và kinh nghi m v n d ng c a các hãng hàng không nư c ngoài, c bi t là các hãng trong khu v c có tính tương ng v môi trư ng và ph m vi ho t ng. 3. M c ích và ý nghĩa nghiên c u c a lu n án T ng h p và h th ng các v n lý lu n cơ b n v h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong ngành d ch v nói chung và ngành Hàng không nói riêng. Trên cơ s ó, lu n án góp ph n phát tri n lý thuy t phân tích tài chính trong n n kinh t th trư ng. Phân tích c i m kinh doanh c a T ng công ty Hàng không Vi t Nam và nh hư ng c a nó n h th ng ch tiêu phân tích tài chính. Xem xét và ánh giá th c tr ng h th ng ch tiêu tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam, qua ó nh n bi t các ưu i m và các như c i m c a h th ng. Xây d ng h th ng ch tiêu phân tích tài chính phù h p cũng như các i u ki n cơ b n áp d ng h th ng này t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam, t o cơ
4 s phân tích tài chính th c s tr thành m t công c quan tr ng c a nhà qu n lý cũng như các i tư ng quan tâm n ho t ng c a T ng công ty. 4. Ph m vi nghiên c u và i tư ng nghiên c u c a lu n án - Ph m vi nghiên c u Lu n án nghiên c u h th ng ch tiêu phân tích tài chính và các i u ki n áp d ng t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam qua các giai o n phát tri n t trư c n nay. - i tư ng nghiên c u Nghiên c u các v n lý lu n cơ b n và th c ti n v h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam. 5. Phương pháp nghiên c u Lu n án d a trên phương pháp lu n duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s c a ch nghĩa Mác-Lênin. Lu n án s d ng các phương pháp th ng kê, t ng h p, phân tích, so sánh, k t h p nghiên c u lý lu n và kh o sát th c t . 6. Nh ng óng góp c a lu n án - V m t lý lu n, lu n án h th ng hóa và phát tri n các lý thuy t v phân tích tài chính và h th ng ch tiêu phân tích tài chính. -V m t nghiên c u th c ti n, lu n án khái quát h th ng ch tiêu phân tích tài chính ư c áp d ng t i 20 hãng hàng không nư c ngoài thu c Hi p h i Hàng không Châu Á Thái Bình Dương và phân tích th c tr ng h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam hi n nay. - V tính ng d ng vào th c ti n, lu n án ã xây d ng m t h th ng ch tiêu phân tích tài chính phù h p v i c i m ho t ng kinh doanh và yêu c u c a phân tích cho T ng công ty Hàng không Vi t Nam. 7. Gi i thi u b c c c a lu n án Ngoài ph n m u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o và ph l c, lu n án ư c k t c u thành 3 chương: Chương 1: Nh ng v n lý lu n cơ b n v phân tích tài chính doanh nghi p và h th ng ch tiêu phân tích tài chính trong ngành d ch v hàng không
5 Chương 2: Th c tr ng h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam Chương 3: Hoàn thi n h th ng ch tiêu phân tích tài chính t i T ng công ty Hàng không Vi t Nam
6 CHƯƠNG 1 NH NG V N LÝ LU N CƠ B N V PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHI P VÀ H TH NG CH TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG NGÀNH D CH V HÀNG KHÔNG 1.1. Tài chính doanh nghi p và phân tích tài chính doanh nghi p 1.1.1. B n ch t, vai trò c a tài chính doanh nghi p và n i dung c a qu n lý tài chính doanh nghi p B n ch t c a tài chính doanh nghi p Qua quá trình nghiên c u và phát tri n lý thuy t v tài chính doanh nghi p, ã có nhi u khái ni m v tài chính doanh nghi p ư c nêu ra. Tuy nhiên nh ng khái ni m này v cơ b n ư c chia thành hai quan i m. Theo quan i m th nh t, tài chính doanh nghi p là h th ng nh ng quan h kinh t dư i hình thái giá tr phát sinh trong quá trình hình thành, phân ph i và s d ng các qu ti n t c a doanh nghi p nh m ph c v cho các ho t ng c a doanh nghi p và góp ph n t ư c các m c tiêu c a doanh nghi p [15, tr. 157], [25, tr. 12], [38, tr. 86], [50, tr. 5]. N u xét trên ph m vi ho t ng, các quan h tài chính doanh nghi p bao g m: - Quan h tài chính gi a doanh nghi p v i Nhà nư c: ó là nh ng quan h v c p phát v n và thu h i v n i v i các doanh nghi p Nhà nư c, các doanh nghi p th c hi n nghĩa v tài chính i v i Nhà nư c như n p các kho n thu , l phí i v i m i lo i hình doanh nghi p. Các quan h này tuân th các quy nh c a Nhà nư c. - Quan h tài chính gi a doanh nghi p v i th trư ng: bao g m các quan h c a doanh nghi p v i các th trư ng hàng hóa, th trư ng s c lao ng, th trư ng tài chính… ó là các quan h trong mua bán hàng hóa d ch v , trao i các y u t ph c v cho quá trình s n xu t kinh doanh và tiêu th s n ph m c a doanh nghi p,
7 các quan h cung ng, u tư v n cho doanh nghi p. - Quan h tài chính trong n i b doanh nghi p: là các quan h v phân ph i v n, phân ph i thu nh p trong n i b doanh nghi p, ví d như quan h v i u chuy n v n gi a các b ph n, chi nhánh c a doanh nghi p, quan h v thanh toán ti n lương, ti n thư ng cho cán b nhân viên c a doanh nghi p, chi tr c t c cho các c ông c a doanh nghi p. N u xét theo n i dung kinh t , các quan h tài chính doanh nghi p ư c chia thành các nhóm như sau: - Các quan h tài chính v khai thác, thu hút v n: bao g m nh ng quan h v vay v n, nh n góp v n dư i nhi u hình th c như vay ngân hàng, phát hành trái phi u, c phi u, nh n v n góp liên doanh… Thông qua các quan h này, v n kinh doanh c a doanh nghi p ư c t o l p . - Các quan h tài chính v u tư, s d ng v n kinh doanh: bao g m nh ng quan h trong phân ph i v n c a doanh nghi p hình thành cơ c u v n kinh doanh phù h p và s d ng chúng nh m ph c v cho các m c tiêu kinh doanh. Nh ng quan h này h u h t x y ra trong n i b doanh nghi p, tuy nhiên, các doanh nghi p cũng có th u tư v n ra bên ngoài như mua c phi u c a công ty khác, góp v n liên doanh… ây cũng là m t kênh u tư quan tr ng mà các doanh nghi p có th s d ng nh m thu l i nhu n. - Các quan h tài chính v phân ph i thu nh p và l i nhu n: bao g m các quan h v i nhi u i tư ng phân ph i khác nhau như Nhà nư c, ngân hàng, c ông, các doanh nghi p góp v n liên doanh, quan h trong n i b doanh nghi p…M i quan h v i Nhà nư c ư c th hi n trong vi c n p thu , quan h v i ngân hàng trong vi c thanh toán lãi ti n vay, quan h v i các c ông, các doanh nghi p góp v n trong thanh toán c t c, lãi liên doanh, quan h trong n i b doanh nghi p th hi n trong bù p chi phí c a các y u t u vào, phân ph i các qu c a doanh nghi p… Theo quan i m th hai, tài chính doanh nghi p là h th ng các lu ng chuy n d ch giá tr , các lu ng v n ng c a nh ng ngu n tài chính trong quá trình
8 t o l p ho c s d ng các qu ti n t ho c v n ho t ng c a các doanh nghi p, nh m t t i m c tiêu doanh l i trong khuôn kh c a pháp lu t [6, tr. 6], [52, tr. 75]. S v n ng c a các ngu n tài chính u ư c n y sinh và g n li n v i các khâu c a ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. S v n ng này ư c hoà nh p vào chu trình kinh t c a n n kinh t , ó là s v n ng chuy n hoá t các ngu n tài chính thành các qu , ho c v n kinh doanh c a doanh nghi p và ngư c l i. Theo tác gi , v hình th c hai quan i m trên có s khác bi t vì quan i m th nh t cho r ng tài chính doanh nghi p là h th ng các quan h kinh t còn quan i m th hai cho r ng tài chính doanh nghi p là h th ng các lu ng chuy n d ch giá tr . Tuy nhiên, xét v b n ch t, hai quan i m trên có s tương ng vì các quan h tài chính u ph n ánh nh ng lu ng d ch chuy n giá tr hay ph n ánh s v n ng và chuy n hoá c a các ngu n l c tài chính trong quá trình kinh doanh c a doanh nghi p. V i phân tích trên, tác gi cho r ng tài chính doanh nghi p ư c c trưng b i quá trình hình thành, phân ph i và s d ng v n trong ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p. Các quan h kinh t dư i hình thái giá tr phát sinh trong quá trình trên ư c g i là các quan h tài chính c a doanh nghi p. Quan i m này s là cơ s cho các phân tích khác ư c trình bày trong n i dung lu n án. Vai trò c a tài chính doanh nghi p V i b n ch t như trên, tài chính doanh nghi p có vai trò quan tr ng trong ho t ng kinh doanh, các vai trò này th hi n c th như sau [14, tr. 99-101], [38, tr. 91-95], [52, tr.80-86]: - Tài chính doanh nghi p là công c khai thác, thu hút v n cho ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. có th ho t ng ư c, doanh nghi p c n có v n. Nhu c u v v n c a doanh nghi p bao g m c v n dài h n và ng n h n. Vai trò c a tài chính doanh nghi p ư c th hi n qua c quá trình t xác nh chính xác nhu c u v n cho ho t ng kinh doanh n l a ch n và ti n hành huy ng v n v i các hình th c phù
9 h p. Ngày nay, trong n n kinh t th trư ng, doanh nghi p có th huy ng v n v i nhi u hình th c như i vay ngân hàng, vay các cá nhân và t ch c khác, phát hành trái phi u, c phi u, liên doanh liên k t…Tài chính doanh nghi p l a ch n hình th c huy ng v n v i hi u qu cao m b o cho doanh nghi p ho t ng liên t c v i chi phí huy ng v n ti t ki m nh t. - Tài chính doanh nghi p là công c trong vi c t ch c s d ng v n ti t ki m và có hi u qu . Vi c s d ng v n ti t ki m và có hi u qu là m t trong nh ng i u ki n quan tr ng nh t cho s t n t i và phát tri n c a m i doanh nghi p. Hi u qu ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p ph thu c r t l n vào vi c t ch c s d ng v n. xác nh v n nên s d ng như th nào, tài chính doanh nghi p có vai trò quan tr ng thông qua ánh giá và l a ch n phương án u tư, trên cơ s phân tích kh năng sinh lãi và m c r i ro c a phương án, t ó góp ph n ch n ra phương án u tư t i ưu. Cũng trên cơ s phân tích các ch tiêu tài chính có th ánh giá hi u qu s d ng v n, cơ c u phân ph i v n, ch ra nh ng i m b t h p lý c n kh c ph c, giúp doanh nghi p có bi n pháp i u ch nh, s d ng v n t t hơn. - Tài chính doanh nghi p là công c ki m soát các ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Tình hình tài chính c a doanh nghi p ph n ánh t ng h p hi u qu ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Tài chính doanh nghi p th hi n vai trò ki m soát ch y u thông qua vi c phân tích, ánh giá h th ng các ch tiêu tài chính. Thông qua các ch tiêu như h s thanh toán, h s sinh lãi, hi u qu s d ng v n, cơ c u ngu n v n, cơ c u phân ph i s d ng v n…nhà qu n lý có th ánh giá ư c th c tr ng các khâu c a quá trình s n xu t kinh doanh. Trên cơ s ó, ngư i qu n lý có th k p th i phát hi n các i m y u, nh ng v n t n t i vư ng m c và nguyên nhân c a nó có bi n pháp kh c ph c, i u ch nh quá trình s n xu t kinh doanh nh m t các m c tiêu ã ra. - Tài chính doanh nghi p là công c giúp doanh nghi p phát tri n s n xu t kinh doanh
10 Ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p có quan h v i nhi u ch th khác nhau như ngân hàng, các c ông, các ơn v góp v n liên doanh, các khách hàng và nhà cung c p… Tài chính doanh nghi p th hi n vai trò thúc y phát tri n s n xu t kinh doanh trên cơ s các ch c năng c a nó ư c v n d ng m t cách t ng h p nh m m b o l i ích c a các ch th trên. Như v y, vai trò này ư c phát huy như th nào còn ph thu c vào kh năng và i u ki n v n d ng c a ngư i qu n lý tài chính. N u ngư i qu n lý tài chính có kh năng v n d ng t t các ch c năng c a tài chính doanh nghi p th hi n qua vi c huy ng v n, qu n lý phân ph i s d ng v n, phân ph i thu nh p m t cách h p lý, t hi u qu cao, phù h p v i i u ki n kinh doanh và cơ ch qu n lý c a nhà nư c thì tài chính doanh nghi p s th hi n ư c vai trò tr giúp c l c trong vi c phát tri n ho t ng s n xu t kinh doanh. C th hơn, ngư i qu n lý tài chính có th s d ng các công c tài chính xác nh phương án u tư, xác nh lãi su t trái phi u, c t c, xác nh cơ c u tài s n, ti n lương, ti n thư ng … thu hút v n v i chi phí ti t ki m nh t, s d ng v n m t cách hi u qu , kích thích tăng năng su t lao ng, … nh m thúc y s tăng trư ng trong ho t ng kinh doanh. N i dung qu n lý tài chính doanh nghi p th hi n t t vai trò c a mình, qu n lý tài chính doanh nghi p c n ti n hành các n i dung c th như sau [6, tr. 14-15], [9, tr. 9-12], [14, tr. 105-107]: - Tham gia th m nh các k ho ch kinh doanh và d án u tư Trong ho t ng kinh doanh, doanh nghi p c n có các k ho ch phát tri n dài h n và ng n h n. Trong ó, doanh nghi p c n xác nh rõ chi n lư c kinh doanh, quy mô và t c phát tri n, trang b k thu t, các ho t ng c th trong t ng giai o n…Trên cơ s các s li u tài chính như kh năng v ngu n tài chính, kh năng thanh toán, kh năng sinh lãi… qu n lý tài chính có th tham gia th m nh các k ho ch trên b ng nh ng lu n c có tính thuy t ph c cao. Trên th c t , nhi u b ph n trong doanh nghi p cùng h p tác trong vi c xây d ng và l a ch n các d án u tư. V khía c nh tài chính, ch y u c n ph i xem
11 xét hi u qu tài chính c a d án, t c là xem xét cân nh c gi a chi phí b ra và kh năng thu l i nhu n c a d án, ng th i ánh giá kh năng r i ro có th g p ph i khi th c hi n d án. Bên c nh ó, khi phân tích, ánh giá nh m l a ch n các d án t i ưu, qu n lý tài chính c n ph i xem xét kh năng huy ng và s d ng v n u tư. c bi t, v i các d án òi h i v n u tư l n và th i gian th c hi n lâu dài, vi c phân tích kh năng huy ng và s d ng v n trong t ng giai o n c a d án c n ư c xem xét k trong quá trình th m nh. - Xác nh nhu c u v n, huy ng v n áp ng cho ho t ng kinh doanh ti n hành ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p yêu c u ph i có v n. Qu n lý tài chính doanh nghi p c n ph i xác nh nhu c u v n cho kinh doanh. Bên c nh ó, i u quan tr ng là ph i t ch c huy ng v n k p th i và y . Vi c l a ch n các ngu n v n có nh hư ng l n n hi u qu ho t ng kinh doanh. xác nh huy ng ngu n v n nào, v i s lư ng bao nhiêu c n xem xét t ng h p các khía c nh như k t c u ngu n v n, chi phí c a vi c s d ng các ngu n v n, các ưu i m và như c i m c a các hình th c huy ng v n. - T ch c s d ng v n có hi u qu , qu n lý ch t ch chi phí và thu nh p. Qu n lý tài chính doanh nghi p c n có bi n pháp s d ng v n có hi u qu , huy ng t i a s v n hi n có vào ho t ng kinh doanh, gi i phóng các kho n v n b ng. ng th i qu n lý tài chính c n theo dõi ch t ch các kho n chi phí và thu nh p, xác nh rõ các lo i chi phí và thu nh p, phân tích bi n ng các kho n chi phí và thu nh p, tìm ra các kho n không phù h p t ó có bi n pháp i u ch nh k p th i. - Phân ph i l i nhu n, trích l p và s d ng các qu c a doanh nghi p L i nhu n là m c tiêu c a ho t ng kinh doanh, là m t ch tiêu c bi t quan tr ng liên quan n s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p. Do v y, phân ph i l i nhu n h p lý sau thu như trích l p và s d ng t t các qu c a doanh nghi p cũng là m t n i dung r t quan tr ng c a qu n lý tài chính doanh nghi p, vi c này có nh hư ng l n n phát tri n ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p. Doanh nghi p c n có chính sách h p lý trong vi c s d ng l i nhu n, trong vi c