Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Biểu tượng nghệ thuật trong ca dao truyền thống người Việt

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH<br /> <br /> NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP<br /> <br /> BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA DAO<br /> TRUYỀN THỐNG NGƯỜI VIỆT<br /> CHUYÊN NGÀNH : VĂN HỌC VIỆT NAM<br /> MÃ SỐ<br /> <br /> : 5.04.33<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. CHU XUÂN DIÊN<br /> <br /> THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2002<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> <br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả<br /> nêu trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào<br /> khác.<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> NGUYỄN THỊ NGỌC ĐIỆP<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ 3<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> MỤC LỤC ............................................................................................................ 4<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> DẪN LUẬN .......................................................................................................... 8<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài ............................................................................................. 8<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................................... 9<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 3. Giới hạn của đề tài .......................................................................................................... 15<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................. 16<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 5. Đóng góp mới của luận án .............................................................................................. 17<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 6.Kết cấu của luận án .......................................................................................................... 18<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG CA<br /> T<br /> 0<br /> <br /> DAO .................................................................................................................... 19<br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.1. Khái niêm biểu tượng và biểu tượng nghệ thuật trong ca dao ..................................... 19<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.1.1. Khái niệm biểu tượng: .......................................................................................... 19<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.1.2. Các loại biểu tượng: ............................................................................................. 24<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.1.3. Biểu tượng nghệ thuật trong ca dao: .................................................................... 26<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.Biểu tượng ca dao nhin dưới những góc độ khác nhau: ................................................ 31<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.1. Biểu tượng ca dao dưới góc độ ký hiệu học: ........................................................ 31<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.2. Biểu tượng ca dao dưới góc độ tu từ học ............................................................. 34<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.2.1.Dạng thức so sánh :........................................................................................ 36<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.2.2.Dạng thức ẩn dụ : ........................................................................................... 37<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.2.3.Dạng thức hoán dụ: ........................................................................................ 38<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.3. Biểu tượng ca dao dưới góc độ folklore học: ....................................................... 46<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.2.4. Biểu tượng ca dao dưới góc độ văn hóa học: ....................................................... 49<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 1.3. Biểu tượng ca dao thể hiện đặc trưng ngôn ngữ thể loại: ............................................ 52<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> CHƯƠNG 2: NGUỒN GỐC CỦA BIỂU TƯỢNG NGHỆ THUẬT TRONG<br /> T<br /> 0<br /> <br /> CA DAO NGƯỜI VIỆT ................................................................................... 57<br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.1. Những biểu tương xuất phát từ tín ngưỡng- nghi lễ và phong tục, tập quán của người<br /> T<br /> 0<br /> <br /> Việt: ..................................................................................................................................... 57<br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.1.1.Biểu tượng rồng: .................................................................................................... 57<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.1.2. Biểu tượng trầu cau: ............................................................................................. 60<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.1.3 Biểu tượng đôi đũa: ............................................................................................... 64<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.1.4. Biểu tượng cây đa: ................................................................................................ 65<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.1.5. Biểu tượng vuông - tròn: ...................................................................................... 66<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.Những biểu tượng xuất phát từ văn học cổ Việt Nam và Trung Quốc: ........................ 67<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.1. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Việt Nam: ............................................ 67<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2. Các biểu tượng bắt nguồn từ văn học cổ Trung Quốc:......................................... 68<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.1.Biểu tượng chỉ hồng: ..................................................................................... 71<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.2.Biểu tượng Ngưu Lang- Chức Nữ: ................................................................ 72<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.3.Biểu tượng loan – phượng: ............................................................................ 73<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.4. Biểu tượng nhạn – én: ................................................................................... 74<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.5. Biểu tượng Châu - Trần: ............................................................................ 75<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.6.Biểu tượng Tấn- Tần: .................................................................................... 75<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.7.Biểu tượng đào thơ: ....................................................................................... 75<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.9. Biểu tượng đào- mận: ................................................................................... 77<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.10. Biểu tượng trúc- mai: .................................................................................. 79<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.11. Biểu tượng rồng - mây: ............................................................................... 81<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.2.2.12. Biểu tượng chim phượng - cây ngô đồng: .................................................. 82<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.3. Những biểu tượng xuất phát từ sự quan sát trực tiếp các hiện tượng tự nhiên và đời<br /> T<br /> 0<br /> <br /> sống hàng ngày của nhân dân ta:......................................................................................... 83<br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.3.1. Biểu tượng con cò: ............................................................................................... 84<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br /> 2.3.2. Biểu tượng sông: .................................................................................................. 85<br /> T<br /> 0<br /> <br /> T<br /> 0<br /> <br />