Luận văn " KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT, TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM VÀ BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE"

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

107
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay đang phát triển khá sôi động. Các doanh nghiệp ngày càng có sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Mỗi doanh nghiệp tự tìm nhiều cách để phấn đấu đưa doanh nghiệp mình ngày càng phát triển và đứng vững trên thị trường trước sự cạnh tranh quyết liệt không chỉ với các doanh nghiệp khác trong nước mà còn phải đối đầu với các doanh nghiệp nước ngoài. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm, sự cạnh tranh đó lại càng quyết liệt hơn....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn " KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT, TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM VÀ BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE"

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ----oOo----- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT, TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM VÀ BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: VÕ THỊ LANG BÙI THỊ TRỌN Mã số SV: 4031096 Lớp: Kế toán 1 – K29 Cần Thơ - 2007 1
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đề tài này do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày 16 tháng 6 năm 2007 Sinh viên thực hiện Bùi Thị Trọn 2
LỜI CẢM TẠ Luận văn tốt nghiệp này là thành quả của một quá trình học tập 4 năm mà em đã được sự hướng dẫn và dìu dắt tận tình của quý thầy cô tại trường Đại học Cần Thơ cùng với sự chỉ dẫn và giúp đỡ về nhiều mặt của các cô chú, anh chị tại công ty thuốc lá Bến Tre. Trước hết, xin cho em gửi lời cám ơn chân thành đến quý thầy cô của trường đại học Cần Thơ mà nhất là quý thầy cô của Khoa kinh tế và quản trị kinh doanh. Các thầy cô đã không ngại vất vả chỉ dẫn cho chúng em hết sức chân tình bằng cả tấm lòng nhiệt huyết của mình. Chúng em đã học được nhiều kinh nghiệm quý báo mà quý thầy cô đã truyền đạt. Đặc biệt, bài luận văn này hoàn thành là nhờ sự chỉ dẫn chân tình của cô Võ Thị Lang, người đã trực tiếp hướng dẫn cho em trong suốt thời gian qua. Em cũng xin chân thành cám ơn Ban lãnh đạo công ty thuốc lá Bến Tre cùng các cô, chú, anh, chị trong công ty đã nhiệt tình giúp đỡ em trong suốt thời gian em thực tập tại công ty, giúp em hoàn thành bài luận văn này. Sau cùng, em kính chúc quý thầy cô trường Đại học Cần Thơ luôn hạnh phúc, dồi dào sức khỏe và ngày càng có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp giáo dục của nước nhà. Em cũng xin kính chúc các cô, chú, anh, chị trong công ty thuốc lá Bến Tre luôn tươi vui, sức khỏe, luôn phấn đấu hoàn thành tốt công tác của mình để đưa công ty ngày càng vững bước trên đường phát triển, góp phần xây dựng đất nước ta ngày càng giàu đẹp hơn. Xin chân thành cảm ơn! Bùi Thị Trọn 3
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ............................................................................................................................... ... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 4
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 5
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 6
MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ............................................................................................... 1 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................... 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ......................................................................... 1 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................ 1 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 1 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU............................................................................ 1 1.3.1. Không gian ........................................................................................... 1 1.3.2. Thời gian............................................................................................... 2 1.4.3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 2 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 3 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN .............................................................................. 3 2.1.1. Khái niệm, nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ................................................................................. 3 2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ................................ 5 2.1.3. Tổ chức kế toán chi phí và tính giá thành............................................. 7 2.1.4. Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp .............................................................................................. 22 2.1.5. Các khoản thiệt hại trong sản xuất........................................................ 22 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................ 25 2.2.1. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu .................................................... 25 2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................... 26 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu.............................................................. 26 7
CHƯƠNG 3 KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ................................................................................................ 27 3.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE ................ 27 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................... 27 3.1.2. Lĩnh vực hoạt động và quy trình công nghệ ......................................... 27 3.1.3. Cơ cấu tổ chức – quản lý của Công ty.................................................. 29 3.1.4. Khái quát kết quả sản xuất kinh của công ty trong 3 năm qua 2004, 2005, 2006 ................................................................... 33 3.1.5. Những thuận lợi và khó khăn của Công ty ........................................... 35 3.1.6. Phương hướng hoạt động trong thời gian tới........................................ 36 3.2. KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY THUỐC LÁ BẾN TRE........................................................................ 37 3.2.1. Đặc điểm tổ chức kế toán và tính giá thành sản phẩm ........................ 37 3.2.2. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất........................................................... 38 3.2.3. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ............ 42 CHƯƠNG 4 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ................................................................................................ 57 4.1. PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM THỰC TẾ VÀ SO SÁNH CÁC QUÝ ............................ 57 4.1.1. Sự biến động của Z đơn vị .................................................................... 57 4.1.2. Sự biến động tổng sản lượng ................................................................ 58 4.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH GIÁ THÀNH THEO KHOẢN MỤC CHI PHÍ .................................................. 60 4.2.1. Phân tích tình hình hoàn thành kế hoạch chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ............................................................................................................... 60 4.2.2. Phân tích tình hình hoàn thành kế hoạch chi phí nhân công trực tiếp.. 63 4.2.3. Phân tích tình hình hoàn thành kế hoạch chi phí sản xuất chung......... 63 4.3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN GIÁ THÀNH ........... 65 4.3.1. Phân tích chung..................................................................................... 65 8
4.3.2. Phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tình hình hạ thấp giá thành..................................................................................................................... 67 CHƯƠNG 5 MỘT SỐ BIỆN PHÁP HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ............................ 69 5.1. Đối với khối lượng sản phẩm sản xuất ........................................................ 69 5.2. Về cơ cấu sản phẩm ..................................................................................... 69 5.3. Về chi phí nguyên vật liệu ............................................................................ 70 CHƯƠNG 6 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 72 6.1. KẾT LUẬN................................................................................................... 72 6.1.1. Nhận xét chung về công ty ................................................................... 72 6.1.2. Nhận xét về tổ chức công tác kế toán tại công ty ................................. 72 6.2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 73 6.2.1. Về phía công ty ..................................................................................... 73 6.1.2. Về phía nhà nước .................................................................................. 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 9
DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Kết quả hoạt động kinh doanh ............................................................... 34 Bảng 2 : Biến động Z đơn vị của quý IV – 2006 ................................................ 57 Bảng 3 : So sánh Z thực tế của quý IV 2006 với Z thực tế của quý IV – 2006... 58 Bảng 4 : Sản lượng sản xuất của quý IV – 2006 ................................................. 58 Bảng 5: Biến động tổng Z theo sản lượng thực tế của quý IV - 2006................. 59 Bảng 6: Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu của thuốc gói Bastion đỏ . 61 Bảng 7: Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu của thuốc gói Sam son..... 62 Bảng 8: Biến động chi phí nhân công trực tiếp của quý IV – 2006 .................... 63 Bảng 9: Phân tích biến động chi phí sản xuất chung........................................... 64 Bảng 10: Phân tích tình hình thực hiện nhiệm vụ hạ thấp giá thành................... 66 10
DANH MỤC HÌNH Trang Sơ đồ 1: Sơ đồ tập hợp......................................................................................... 10 Sơ đồ 2: Sơ đồ tập hợp chi phí nhân công trực tiếp............................................. 11 Sơ đồ 3: Sơ đồ tập hợp chi phí sản xuất chung ................................................... 13 Sơ đồ 4: Sơ đồ tổng hợp chi phí sản xuất ............................................................ 14 Sơ đồ 5: Sơ đồ kế toán chi phí sản xuất và tính Z sản phẩm............................... 22 Sơ đồ 6: Sơ đồ cơ cấu tổ chức công ty thuốc lá Bến Tre..................................... 29 Sơ đồ 7: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán ............................................................... 31 Sơ đồ 8: Sơ đồ trình tự ghi sổ nhật ký chung ...................................................... 33 Sơ đồ 9: Quy trình sản xuất thuốc lá ................................................................... 37 11
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Zsp : Giá thành sản phẩm Z BTP : Giá thành bán thành phẩm TK : Tài khoản NKC : Nhật ký chung CPNVL : Chi phí nguyên vật liệu CPNC : Chi phí nhân công NCTT : Nhân công trực tiếp CPSXC : Chi phí sản xuất chung CPSXDD : Chi phí sản xuất dở dang PXSX : Phân xưởng sản xuất NVPX : Nhân viên phân xưởng SXKD : Sản xuất kinh doanh CC, DC : Công cụ, dụng cụ LĐ – TL : Lao động - tiền lương BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế KPCĐ : Kinh phí công đoàn TSCĐ : Tài sản cố định GTGT : Giá trị gia tăng Thu nhập doanh nghiệp TNDN : HĐKD : Hoạt động kinh doanh HĐTC : Hoạt động tài chính QLDN : Quản lý doanh nghiệp BH & CCDV : Bán hàng và cung cấp dich vụ 12
TÓM TẮT Một trong những yếu tố để cạnh tranh giữa các doanh nghiệp sản xuất là giá thành sản phẩm. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải nghiên cứu tìm ra những biện pháp hữu hiệu để hạ giá thành sản phẩm, nhưng việc hạ giá thành sản phẩm phải đảm bảo sao cho chất lượng sản phẩm không bị giảm sút. Công ty thuốc lá Bến Tre cũng là một doanh nghiệp sản xuất sản phẩm, vì thế đề tài này tập trung vào việc phân tích tình hình thực hiện giá thành sản phẩm, phân tích các yếu tố thuận lợi và khó khăn của công ty, tìm ra những nhân tố ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm để đề ra những biện pháp cụ thể giúp công ty có thể hạ thấp giá thành sản phẩm mà vẫn đảm bảo chất lượng của nó. Thông qua việc vân dụng các phương pháp phân tích cơ bản trên cơ sở giá thành đã tính toán, đề tài đã tìm ra được những nhân tố ảnh hưởng đến giá thành và đề ra một số biện pháp hạ thấp giá thành đối với công ty thuốc lá Bến Tre. Song song đó, đề tài cũng đưa ra một số nhận xét và kiến nghị có liên quan tới hoạt động của công ty trong thời gian tới. Kết quả phân tích đã cho thấy việc thực hiện kế hoạch hạ giá thành sản phẩm của công ty thuốc lá Bến Tre trong quý IV- 2006 chưa đạt hiệu quả do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chính là do sự tăng giá của các loại nguyên liệu tạo nên sản phẩm. Vì thế, đề tài đã nêu ra một số biện pháp để thực hiện hạ thấp giá thành sản phẩm đối với công ty, trong đớ biện pháp chủ yếu là khối lượng sản xuất phải thực hiện theo đúng kế hoạch chứ không nên thay đổi trong kỳ, khối lượng này gắn liền với cơ cấu sản phẩm; tính toán và lựa chọn một số nhà cung cấp đáng tin cậy về số lượng, chất lượng và giá cả cũng là biện pháp rất quan trọng đối với công ty. 13
CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay đang phát triển khá sôi động. Các doanh nghiệp ngày càng có sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Mỗi doanh nghiệp tự tìm nhiều cách để phấn đấu đưa doanh nghiệp mình ngày càng phát triển và đứng vững trên thị trường trước sự cạnh tranh quyết liệt không chỉ với các doanh nghiệp khác trong nước mà còn phải đối đầu với các doanh nghiệp nước ngoài. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm, sự cạnh tranh đó lại càng quyết liệt hơn. Để các doanh nghiệp này nâng cao tính cạnh tranh, một trong những biện pháp giúp doanh nghiệp có thể đứng vững trên thị trường là phải làm sao tạo ra được sản phẩm có chất lượng và giá cả hợp lí. Giá thành là một vấn đề rất quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất. Vì thế, lựa chọn một phương pháp tính giá thành hợp lý là điều rất quan trọng, cũng như việc làm thế nào để hạ giá thành trong khi chất lượng sản phẩm không bị giảm sút là việc cần phải được các doanh nghiệp tìm hiểu và nghiên cứu để đảm bảo sự tồn tại và phát triển trong thời kỳ kinh tế thị trường hiện nay. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Nghiên cứu phương pháp tính cũng như cách hạch toán giá thành tại công ty thuốc lá Bến Tre. Tìm ra những nguyên nhân tăng giảm chi phí của công ty. Từ đó, đề ra các biện pháp hạ giá thành sản phẩm của công ty. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Tập hợp các loại chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm thuốc lá - Nắm vững cách hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm - Phân tích tình hình thực hiện các khoản mục chi phí so với kế hoạch. - Tìm biện pháp hạ giá thành sản phẩm. 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Không gian Nghiên cứu các vấn đề tại công ty thuốc lá Bến Tre. 1.3.2. Thời gian 14
Số liệu được thu thập từ năm 2004 đến năm 2006. Riêng với việc tính giá thành sản phẩm thuốc lá thì số liệu được tính trong quí IV năm 2006. 1.3.3. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu cách hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành của sản phẩm thuốc lá tại công ty, mà cụ thể là hai sản phẩm thuốc gói Bastion đỏ và thuốc gói Samson. 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU Bài luận văn này có được nhờ một phần vào sự tham khảo các tài liệu từ phòng kế toán của công ty thuốc lá Bến Tre. Bên cạnh đó nhờ tham khảo một số đề tài tốt nghiệp của các anh chị đi trước đã thực tập tại công ty thuốc lá Bến Tre và tại các công ty khác, trong đó có bài Báo cáo tốt nghiệp về đề tài “Hạch toán chi phí sản xuất – tính giá thành sản phẩm – tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả sản xuất kinh doanh của nhà máy thuốc lá Bến Tre” của Huỳnh Thị Thúy Hằng, sinh viên trường Cao đẳng Bến Tre. Ngoài ra, còn có sự tham khảo một số văn bản quy định việc thực hiện cũng như các chuẩn mực kế toán có liên quan. 15
CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN Dựa vào những lý thuyết cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất công nghiêp. Ngoài ra, còn dựa vào một số lý thuyết khác về phân tích kinh tế trong sản xuất kinh doanh. 2.1.1. Khái niệm, nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 2.1.1.1. Khái niệm chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm a. Khái niệm chi phí sản xuất Chi phí sản xuất là toàn bộ các khoản hao phí vật chất mà doanh nghiệp đã bỏ ra để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm. Chi phí sản xuất bao gồm rất nhiều khoản khác nhau như chi phí về nguyên vật liệu, chi phí về nhân công, chi phí về khấu hao tài sản cố định… Chi phí sản xuất có các đặc điểm: vận động, thay đổi không ngừng; mang tính đa dạng và phức tạp gắn liền với tính đa dạng, phức tạp của ngành nghề sản xuất, quy trình sản xuất. b. Khái niệm giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm (Z) là những chi phí sản xuất gắn liền với một kết quả sản xuất nhất định. Giá thành sản phẩm là một đại lượng xác định, biểu hiện mối liên hệ tương quan giữa hai đại lượng: chi phí sản xuất đã bỏ ra và kết quả sản xuất đã đạt được. Tuy nhiên, cần lưư ý không phải ai có chi phí sản xuất phát sinh là đã xác định ngay được giá thành, mà cần thấy rằng, giá thành là chi phí đã kết tinh trong một kết quả sản xuất được xác định theo những tiêu chuẩn nhất định. Công thức chung để tính giá thành: Chi phí sản xuất Z đơn vị sản phẩm = Kết quả sản xuất Qua công thức cho thấy, để hạ thấp được giá thành sản phẩm thì một mặt doanh nghiệp phải có biện pháp tiết kiệm chi phí sản xuất, mặt khác phải có biện 16
pháp đầu tư, sử dụng chi phí hợp lý để nâng cao năng xuất lao động, tăng cường kết quả sản xuất sản phẩm. 2.1.1.2. Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là nội dung quan trọng hàng đầu trong các doanh nghiệp sản xuất để đạt được mục tiêu tiết kiệm và tăng cường được lợi nhuận. Để phục vụ tốt các công tác quản lý chi phí và giá thành sản phẩm, kế toán cần thực hiện tốt các nhiệm vụ: - Tính toán và phản ánh một cách chính xác, đầy đủ, kịp thời tình hình phát sinh chi phí sản xuất ở các bộ phận sản xuất cũng như trong phạm vi toàn doanh nghiệp, gắn liền với các loại chi phí sản xuất khác nhau cũng như theo từng loại sản phẩm được sản xuất. - Tính toán chính xác, kịp thời giá thành của từng loại sản phẩm được sản xuất. - Kiểm tra chặt chẽ tình hình thực hiện các định mức tiêu hao và các dự toán chi phí nhằm phát hiện kịp thời các hiện tượng lãng phí, sử dụng chi phí không đúng kế hoạch, sai mục đích. - Lập các báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm; tham gia phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, đề xuất biện pháp để tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ thấp giá thành sản phẩm. 2.1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ mật thiết với nhau vì nội dung cơ bản của chúng đều là biểu hiện bằng tiền của hao phí về lao động sống và lao động vật hóa. Chúng là hai mặt của một quá trình sản xuất, một bên là yếu tố chi phí đầu vào, một bên là kết quả sản xuất ở đầu ra. Nếu xét về lượng hao phí thì chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có sự khác nhau, sự khác nhau này xuất phát từ quá trình sản xuất, kết quả của quá trình sản xuất và kỳ tính giá thành ở những quy trình sản xuất sản phẩm. Chi phí sản xuất gắn liền với những thời kỳ đã phát sinh chi phí, còn giá thành sản phẩm, dịch vụ, lao vụ đã hoàn thành không phân biệt là chi phí đó đã chi ra kỳ trước hay kỳ này. Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến những sản phẩm đã hoàn thành mà còn liên quan đến cả sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm 17
hỏng, còn giá thành không liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang kỳ trước chuyển sang. 2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm 2.1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất Phân loại chi phí sản xuất là nội dung quan trọng đầu tiên cần phải thực hiện để phục vụ cho việc tổ chức theo dõi, tập hợp chi phí sản xuất để tính được giá thành sản phẩm và kiểm soát chặt chẽ các loại chi phí sản xuất phát sinh. Có nhiều cách để phân loại chi phí sản xuất: a. Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố (nội dung kinh tế của chi phí) Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất phát sinh nếu có cùng nội dung kinh tế được sắp chung vào một yếu tố bất kể là nó phát sinh ở bộ phận nào, dùng để sản xuất ra sản phẩm gì. Theo quy định hiện nay thì chi phí sản xuất được phân thành 5 yếu tố: - Chi phí nguyên vật liệu - Chi phí nhân công - Chi phí khấu hao tài sản cố định - Chi phí dịch vụ mua ngoài - Chi phí bằng tiền khác b. Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí (công dụng kinh tế và khoản mục phát sinh) Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được xếp thành một số khoản mục nhất đinh có công dụng kinh tế khác nhau để phục vụ cho yêu cầu tính giá thành và phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất bao gồm 3 khoản mục: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp - Chi phí nhân công trực tiếp - Chi phí sản xuất chung c. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với thời kỳ xác định lợi nhuận Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được chia làm hai loại như sau: 18
+ Chi phí sản phẩm (chi phí sản xuất): là những chi phí liên quan trực tiếp đến việc sản xuất sản phẩm. Đối với những doanh nghiệp thương mại thì chi phí sản phẩm là những chi phí liên quan đến việc mua hàng hóa. Chi phí sản phẩm bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, chi phí sử dụng máy thi công (đối với những công ty xây lắp). Chi phí sản xuất gắn liền với từng đơn vị sản phẩm, hàng hóa khi chúng được sản xuất ra hoặc được mua vào, gắn liền với những hàng hóa tồn kho chờ bán và chỉ khi sản phẩm hàng hóa được tiêu thụ thì chi phí sản phẩm mới trở thành phí tổn để xác định kết quả kinh doanh. + Chi phí thời kỳ (chi phí ngoài sản xuất): là những chi phí phát sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận trong một thời kỳ kế toán. Nó không có liên quan đến chi phí sản phẩm, không phải là một phần của giá trị sản phấm sản xuất hoặc sản phẩm mua vào. Chi phí thời kỳ bao gồm chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Những chi phí này được khấu trừ vào kỳ tính lợi nhuận. Đối với các doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất kinh doanh dài và trong kỳ không có hoặc có ít doanh thu thì chúng được tính cho kỳ sau để xác định kết quả kinh doanh. 2.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm Để phục vụ cho công tác quản lý ở doanh nghiệp, người ta thường sử dụng các loại giá thành như sau: - Giá thành kế hoạch: giá thành được xác định trước khi bắt đầu sản xuất của kỳ kế hoạch dựa trên các định mức và dự toán của kỳ kế hoạch. Giá thành kế hoạch được xem là mục tiêu mà doanh nghiệp phải cố gắng thực hiện hoàn thành nhằm để thực hiện hoàn thành mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp. - Giá thành định mức: được xây dựng trước khi bắt đầu quá trình sản xuất, giá thành được xác định trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành tại từng thời điểm nhất định trong kỳ kế hoạch. Giá thành định mức được xem là căn cứ để kiểm soát tình hình thực hiện các định mức tiêu hao các yếu tố vật chất khác nhau phát sinh trong quá trình sản xuất. - Giá thành toàn bộ: là toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, bao gồm giá thành sản xuất, chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí bán hàng. Vì vậy, giá thành toàn bộ còn được gọi là giá thành tiêu thụ. 19
Công thức tính như sau: Z toàn bộ = Z sản xuất + Chi phí ngoài sản xuất 2.1.3. Tổ chức kế toán chi phí và tính giá thành 2.1.3.1. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất, đối tượng tính giá thành và kỳ tính giá thành a. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất Xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là xác định giới hạn về mặt phạm vi mà chi phí cần dược tập hợp để phục vụ cho việc kiểm soát chi phí và tính giá thành sản phẩm. Tùy theo đặc điểm về tổ chức sản xuất, về quy trình sản xuất cũng như đặc điểm sản xuất sản phẩm mà đối tượng hạch toán chi phí sản xuất có thể là: - Loại sản phẩm - Nhóm sản phẩm - Đơn đặt hàng - Giai đoạn sản xuất - Phân xưởng sản xuất;… b. Đối tượng tính giá thành Xác định đối tượng tính giá thành là xác định đối tượng mà mà hao phí vật chất được doanh nghiệp bỏ ra để sản xuất đã được kết tinh trong đó nhằm định lượng hao phí cần được bù đắp cũng như tính toán được kết quả kinh doanh. Tùy theo địa điểm sản xuất sản phẩm mà đối tượng tính giá thành có thể là: - Chi tiết sản phẩm - Bán thành phẩm - Sản phẩm hoàn thành - Đơn đặt hàng - Hạn mục công trình;… c. Kỳ tính giá thành Kỳ hạn tính giá thành được xác định dựa vào khả năng xác định chính xác về số lượng và chất lượng của đại lượng kết quả sản xuất và việc xác định lượng chi phí sản xuất có liên quan đến kết quả đó. Kỳ tính giá thành không thể giống nhau cho các ngành nghề sản xuất khác nhau. Tùy theo chu kỳ dài hoặc 20