luận văn:Nâng cao động lực lao động bằng công cụ kinh tế tại công ty cổ phần vận tải ôtô Nghệ An

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:66

Thêm vào BST

Báo xấu

116
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sự thắng thế của bất cứ doanh nghiệp nào không phải là sử dụng công nghệ gì hay có bao nhiêu vốn mà là tổ chức con người như thế nào. Con người là nguồn lực đắt nhất và khó quản lý nhất trong doanh nghiệp. Vẫn con người đó ngày hôm qua còn hăng say làm việc mà hôm nay đã đến công ty để rồi chẳng làm gì cả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn:Nâng cao động lực lao động bằng công cụ kinh tế tại công ty cổ phần vận tải ôtô Nghệ An

LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “Nâng cao ng l c lao ng b ng công c kinh t t i công ty c ph n v n t i ôtô Ngh An.” 1
L IM U S th ng th c a b t c doanh nghi p nào không ph i là s d ng công ngh gì hay có bao nhiêu v n mà là t ch c con ngư i như th nào. Con ngư i là ngu n l c t nh t và khó qu n lý nh t trong doanh nghi p. V n con ngư i ó ngày hôm qua còn hăng say làm vi c mà hôm nay ã n công ty r i ch ng làm gì c . Doanh nghi p không th làm b t c i u gì n u như nhân viên không làm gì c . Ngu n nhân l c là y u t quy t nh thành công c a t ch c. Chính vì v y at ư c thành công các nhà qu n lý ph i làm cho ngư i lao ng không ch luôn luôn làm vi c mà còn làm vi c hăng say v i hi u qu cao nh t. ó là m t bài toán mà l i gi i áp th t s là m t thách th c. B i vì con ngư i vô cùng a d ng và ph c t p v i ng cơ làm vi c luôn thay i theo th i gian. ng l c làm vi c c a con ngư i ch u tác ng c a nhi u y u t . Nhà qu n lý ph i ch ng n m b t các y u t ó ưa ra các gi i pháp hi u qu n nâng cao ng l c cho ngư i lao ng. Công c kinh t là công c h t s c hi u qu mà các nhà qu n lý t xưa n nay u s d ng, kh ng nh m t i u r ng công c kinh t là công c cơ b n, công c u tiên khi mu n kích thích ng l c lao ng. Chúng ta có th s d ng các phương pháp phi kinh t khuy n khích lao ng, vì con ngư i không ph i lúc nào cũng lao ng vì ti n. Khi m c lương ã áp ng nhu c u cu c s ng m c cao thì con ngư i l i có nh ng nhu c u khác không ph i là ti n. Tuy nhiên, t i Công ty c ph n v n t i ôtô Ngh An, m t công ty hình thành t khá lâu và v n mang dáng d p c a con ngư i cũ, thì công c kinh t t ra ưu vi t nh t trong vi c nâng cao ng l c lao ng. Chính vì v y em ch n tài: "Nâng cao ng l c lao ng b ng công c kinh t t i công ty c ph n v n t i ôtô Ngh An” làm chuyên th c t p c a mình, mong r ng có th góp ph n hoàn thi n các phương pháp kinh t công ty nâng cao 2
ng l c lao ng, ưa công ty phát tri n ngày càng m nh m hơn n a, s m tr thành ngư i kh ng l trong lĩnh v c v n t i. N i dung b n chuyên g m các ph n như sau: Chương I- Lý lu n v ng l c và t o ng l c cho ngư i lao ng. Chương II- Th c tr ng nâng cao ng l c lao ng b ng công c kinh t t i công ty c ph n v n t i ô tô Ngh An. Chương III- Gi i pháp t o ng l c cho ngư i lao ng b ng công c kinh t t i công ty c ph n v n t i ô tô Ngh An. Cám ơn cô giáo H Bích Vân ã t n tình hư ng d n em có th hoàn thành b n chuyên th c t p này. 3
CHƯƠNG I LÝ LU N V NG L C VÀ T O NG L C CHO NGƯ I LAO NG I- Lý lu n v ng l c lao ng và các mô hình t o ng l c lao ng. 1. ng l c lao ng ng l c là thu t ng chung ch t p h p t t c các y u t b n năng v xu th , ư c mơ, nhu c u, nguy n v ng và nh ng áp l c tâm sinh lý tương t c a con ngư i. ng l c là ngu n s c m nh n i t i c a con ng oi thôi thúc và hư ng hành vi c a con ngư i t i vi c t m c tiêu nh t nh. ng l c xu t phát t bên trong con ngư i, là nh ng y u t sinh lý b t ngu n t nhu c u s ng còn, phát tri n, và nh ng y u t tâm lý b t ngu n t nhu c u giao ti p và thích nghi. Nâng cao ng l c là công vi c ư c ti n hành nh m kích thích ng cơ làm vi c c a con ngư i. ti n hành khích l m t cách h u hi u, thu ư c hi u qu n m t cách mong mu n, ngư i lãnh o ph i tìm hi u v quy lu t hành vi c a con ngư i. Khoa h c hành vi cho r ng, hành vi c a con ngư i là do ng cơ nào ó quy t nh và ng cơ là do nhu c u d n n. Khi con ngư i có nhu c u nào ó và trư c khi nhu c u ó ư c tho mãn, con ngư i c m th y áy náy và trong tr ng thái căng th ng, do ó thành ng l c mu n làm vi c gì ó. Sau khi ng l c ư c s n sinh, ngư i ta thư ng tìm ki m m c tiêu tho mãn nhu c u. ng l c là s s n sang, n l c, say mê làm vi c nh m t ư c m c tiêu c a t ch c cũng như m c tiêu c a b n thân ngư i lao ng. ng l c là ho t ng c a m i cá nhân là k t qu n c a r t nhi u ngu n l c ho t ng ng th i trong con ngư i, trong môi trư ng s ng và làm vi c 4
c a con ngư i. Vì th có nhi u nhân t nh hư ng n ng l c lao ng c a con ngư i, ó là các nhân t thu c v b n thân ngư i lao ng, các nhân t thu c v công vi c cũng như các nhân t thu c v t ch c. ng l c không ph i là c i m tính cách cá nhân con ngư i, nghĩa là không th nói ngư i này có ng l c, ngư i kia không có ng l c. Chúng ta hoàn toàn có th t o ng l c cho ngư i lao ng. ng l c c a ngư i lao ng là r t cao hay không cao l m hay hoàn toàn không có ng l c làm vi c ph thu c vào các bi n pháp qu n lý. Các nhà qu n lý c n ưa ra nh ng bi n pháp thích h p thúc y ng l c cho ngư i lao ng. ng l c lao ng là y u t t bên trong con ngư i. Con ngư i có ng l c hay không là do kích thích vào các ng cơ, nhu c u c a con ngư i làm cho h c m th y ph n ch n, hăng say, nhi t tình hơn khi th c hi n công vi c. M i bi n pháp ép bu c u không có tác d ng trong vi c t o ra ng l c. Trong i u ki n các nhân t khác không thay i, ng l c lao ng s góp ph n nâng cao năng su t lao ng, nâng cao hi u qu n kinh doanh cũng như kh năng c nh tranh c a doanh nghi p. Không nh ng th ng l c lao ng còn góp ph n gi m chi phí phát sinh do ph i ti n hành các quy t c hành chính ép bu c, chi phí phát sinh do nhân viên i làm nhưng l i không làm vi c. Thông tin không hoàn h o khi n nh ng nhà qu n lý r t khó có kh năng giám sát nhân viên, chi phí giám sát l i r t cao. T o ng l c cho nhân viên khi n ngư i lao ng t nguy n làm h t s c mình các công vi c ư c giao mà m i bi n pháp hành chính u t ra không hi u q a. 2.T o ng l c lao ng T o ng l c lao ng ư c hi u là vi c s d ng m t h th ng các chính sách, bi n pháp, th thu t qu n lý nh m tác ng n ngư i lao ng, làm cho h có ng l c trong công vi c. 5
Trách nhi m c a các nhà qu n lý là ph i tìm ra các bi n pháp, các th thu t, các cách th c thích h p nâng cao ng l c lao ng. Khi ngư i lao ng có ng l c trong công vi c h s làm vi c h t s c mình mà không c n t i bi n pháp ép bu c. Ngư i lao ng s làm vi c hăng say v i t t c kh năng mà h có, góp ph n nâng cao năng su t lao ng, nâng cao kh năng t sang t o, có th t o nên s t phá cho doanh nghi p. Có th coi ng l c lao ng như u ra c a m t quá trình t o ng l c lao ng. Quá trình này có th ư c mô t như sau: Quá trình t o ng l c u vào u ra (Lương, thư ng…) (chính sách, bi n pháp…) ( ng l c lao ng) M i t ch c có th ch n cho mình các u vào khác nhau, các chính sách khác nhau, các bi n pháp, th thu t phù h p v i t ch c c a mình, t ó t o ra ng l c lao ng c bi t cho nhân viên c a mình, nâng cao kh năng c nh tranh cho doanh nghi p. 3.M c ích, vai trò c a vi c t o ng l c 3.1.M c ích Nâng cao ng l c lao ng t c là làm cho ngư i lao ng yêu thích công vi c, h ng thú hơn v i công vi c, góp ph n nh hư ng ng cơ làm vi c c a ngư i lao ng phù h p v i m c tiêu c a t ch c, kích thích kh năang sáng t o. Vi c g n ng cơ làm vi c c a ngư i lao ng phù h p v i m c tiêu c a t ch c làm cho t ch c có th t ư c m c tiêu nhanh chóng v i hi u qu và hi u su t cao. Vì khi t t c m i ngư i hư ng t i m t m c tiêu thì kh năng thành công s là cao nh t. Thu hút ngư i tài ã khó, gi chân ngư i tài còn khó hơn. Lương cao không ph i là t t c , b i vì khi thu nh p ã th a tho mãn các nhu c u cho 6
m t cu c s ng y thì con ngư i thư ng hư ng t i nh ng nhu c u b c cao hơn như làm công vi c mình yêu thích ch không ph i công vi c lương cao. Lúc này vi c gi chân ngư i tài hoàn toàn ph thu c vào các bi n pháp nâng cao ng l c lao ng, làm cho h c m th y yêu thích công vi c, g n bó v i công ty, g n bó v i ng nghi p…Như v y vi c nâng cao ng l c lao ng không ch làm tăng hi u qu công vi c, nâng cao năng su t lao ng, ng l c lao ng còn góp ph n gi m thi u xu hư ng r i xa t ch c c a ngư i lao ng. 3.2.Vai trò i v i ngư i lao ng: Nâng cao ng l c lao ng làm cho ngư i lao ng c m th y hài long hơn v i công vi c. H c m th y thích thú v i công vi c t ó luôn duy trì ư c tính tích c c, hăng say trong công vi c. S nhàm chán là nguyên nhân tri t tiêu tính sáng t o c a ngư i lao ng. Nâng cao ng l c lao ng khi n ngư i lao ng không nhàm chán, t o ra s hưng ph n trong công vi c, kích thích tính sang t o không ng ng ngh c a nhân viên. Ngư i lao ng càng ngày càng ham thích làm vi c, i u ó s không khi n h th y m t m i hay street. Nâng cao ng l c lao ng làm tăng năng su t, tăng hi u q n kinh doanh làm tăng l i nhu n cho doanh nghi p. Khi làm tăng l i nhu n cho doanh nghi p, thu nh p c a ngư i lao ng cũng ư c tăng lên x ng áng v i nh ng óng góp c a h cho doanh nghi p. Thu nh p tăng làm nâng cao m c s ng cho ngư i lao ng, làm cho ngư i lao ng có m t cu c s ng ngày càng t t p hơn. i v i doanh nghi p: Nâng cai ng l c lao ông kích thích kh năng sáng t o c a nhân viên góp ph n nâng cao kh năng c nh tranh cho doanh nghi p. T o cho h s hưng ph n trong công vi c, nâng cao năng su t, nâng cao hi u qu n kinh doanh. 7
Nâng cao ng l c làm cho ngư i lao ng g n bó hơn v i doanh nghi p, gi m thi u xu hư ng r i xa t ch c. V i m t môi trư ng làm vi c t t, các chính sách phù h p tho mãn nhu c u c a ngư i lao ông không nh ng làm cho ngư i lao ng không r i xa t ch c mà còn góp ph n thu hút ngư i tài cho công ty. i v i xã h i: Nâng cao ng l c lao ng làm tăng năng suât, làm tăng t ng s n ph m qu c dân, góp ph n làm kinh t ngày càng phát tri n, nâng cao m c s ng cho m i ngư i trong xã h i. T o ng l c làm gi m thi u các t n n do th t v ng, chán chư ng công vi c, góp ph n làm cho xã h i ngày càng văn minh hơn. T o nên m t môi trư ng lành m nh, t t p và h nh phúc hơn. 4. Các mô hình nâng cao ng l c lao ng. 4.1.Lý lu n c a A.Maslow v t ng n c nhu c u. Theo A.Maslow-nhà tâm lý h c ngư i M , nhu c u con ngư i phù h p v i s phân c p t nhu c u th p nh t n nhu c u cao nh t. Khi m t nhóm nhu c u ư c tho mãn thì lo i nhu c u này không còn là ng cơ thúc y n a. Ông cho r ng nhu c u con ngư i có th chia làm năm lo i: nhu c u sinh lý, nhu c u an toàn, nhu c u giao ti p xã h i, nhu c u tôn tr ng, nhu c u t mình th c hi n. 4.1.1. Nhu c u sinh lý Nhu c u sinh lý là nh ng nhu c u cơ b n duy trì b n thân cu c s ng con ngư i. ó là nhu c u v ăn, m c, , i l i… Khi nhu c u này chưa ư c áp ng thì không th t n t i các nhu c u khác thúc y con ngư i. 4.1.2.Nhu c u an toàn. Sau khi ã tho mãn các i u ki n sinh ho t cơ b n, nhu c u sinh lý không còn là l c lư ng m nh m nh t thúc y con ngư i làm vi c và thay vào ó là nhu c u an toàn. Nhu c u an toàn là nh ng nhu c u v an toàn làm 8
vi c, an toàn trong quá trình s n xu t, an toàn v thân th trong i s ng xã h i, nhu c u m b o cu c s ng tương lai… 4.1.3.Nhu c u giao ti p xã h i. Con ngư i là m t lo i ng v t xã h i. Con ngư i không s ng và làm vi c m t cách cô l p mà s ng và làm vi c trong m t môi trư ng xã h i nh t nh, trong các m i quan h nh t nh v i các thành viên khác trong xã h i. i u này có nghĩa con ngư i mong mu n ư c ngư i khác chú ý, ti p nh n, quan tâm, yêu m n và thông c m, t c là có ư c s quy thu c v tình c m, ư c trong qu n th nào ó ch không mu n là m t k cô c trong xã h i ho c t ch c. 4.1.4.Nhu c u tôn tr ng. Khi con ngư i b t u th a mãn nhu c u ư c ch p nh n làm thành viên trong xã h i thì h có xu th t tr ng và mu n ư c ngư i khác tôn tr ng. Nhu c u lo i này d n t i s tho mãn như quy n l c, uy tín, a v , và lòng t tin. 4.1.5.Nhu c u t ch trong công vi c. ây là nhu c u cao nh t trong cách phân c p c a Maslow. Nhu c u này nghĩa là mong mu n l p thành tích trong công tác, thành công trong s nghi p, th c hi n lý tư ng, hoài bão c a mình. ó là s mong mu n tt i ch mà m t con ngư i có th t t i. T c là ti m năng c a con ngư i tt i m c t i a và hoàn thành ư c m t m c tiêu nào ó. 4.2-H c thuy t v ng cơ c a Hergherg. Hergherg chia ng cơ thành hai nhóm: Nhóm m t g m nh ng nhân t có th nh lư ng như chính sách doanh nghi p, môi trư ng làm vi c, i u ki n b o h lao ng, lương, thư ng… ây là nh ng y u t duy trì làm cho con ngư i hài lòng, tho mãn. Nh ng nhân t này n u x lý không t t có th gây ra s không hài lòng i v i công 9
vi c. Nh ng nhân t này không th có tác d ng khích l , ch có th duy trì ư c tính tích c c và tác d ng c a nó i v i công vi c m c hi n tr ng. Nhóm hai là nh ng y u t nh tính như trách nhi m, s thành t, ư c công nh n… ây là nh ng nhân t liên quan n ng l c thúc y. N u x lý t t các nhân t thúc y di n ra tho áng thì có th làm cho con ngư i s n sinh tâm lý hài lòng. Như v y mu n duy trì và huy ng tính tích c c c a nhân viên thì trư c h t ph i chú ý nhân t duy trì, làm t t nh ng công vi c liên quan n nó tránh ư c s s n sinh tâm lý không hài lòng. Nhưng i u quan tr ng hơn là c n l i d ng nhân t thúc y t o ng l c, kích thích nhi t tình c g ng làm vi c c a công nhân viên. 4.3.Mô hình c a Victor H. Room. ng trư c cùng m t lo i nhu c u và nh ng ho t ng nh m tho mãn cùng m t nhu c u, các thành viên khác nhau c a t ch c có th có nh ng hành ng khác nhau. Có nh ng ngư i hăng hái làm vi c, có nh ng ngư i làm vi c u o i. ó là vì s ánh giá và t ánh giá c a ngư i ta v nh ng i u mà nh ng ho t ng ó có th mang l i và mình có th m ương ư c công vi c ó hay không. V.Room ưa ra công th c: M=V*E Trong ó: M: cư ng thúc y con ngư i. V: tr s hi u qu . E: tr s kỳ v ng. Khi m t ngư i th ơ v i vi c t ư c m t m c tiêu nh t nh thì m c ham mê coi như b ng không, và s có m t m c ham mê âm khi con ngư i ph n i vi c th c hi n m c tiêu ó. T t nhiên k t qu c a hai trư ng h p u không có ng cơ thúc y. Cũng như v y, m t ngư i có th không có ng 10
cơ thúc y nào t t i m c tiêu n u ni m hy v ng t ư c là s không ho c s âm. S c m nh làm vi c gì ó ph thu c vào c s c m nh am mê và ni m hy v ng. S k t h p khác nhau gi a tr s hi u qu n s s n sinh s c m nh thúc y khác nhau và nói chung s có các tình hu ng : o E cao*V cao = M cao o E trung bình * V trung bình = M trung bình o E th p * V th p = M th p o E cao * V th p = M th p o E th p * V cao = M th p Như v y t o ng cơ l n nh t, các nhà qu n lý ph i tác ng nc hai y u t thúc ys am mê và ni m hy v ng. 4.4.Mô hình v s công b ng c a Adams. các thàn viên c a t ch c gi ư c nhi t tình làm vi c tương i cao thì s báo áp trong công tác ph i công b ng, h p lý, làm cho các thành viên trong t ch c c m th y s phân ph i c a t ch c là công b ng. V y các thành viên trong t ch c làm th nào ánh giá s báo áp ó có công b ng hay không? Adam ã ưa ra công th c: Op Oq = Ip Iq Trong ó: o Op là c m giác c a ngư i ta v s báo áp mà mình nh n ư c. o Oq là c m giác v s báo áp mà i tư ng so sánh nh n ư c. o Ip là c m giác c a ngư i ta v s c ng hi n c a mình i v i t ch c. o Iq là c m giác c a ngư i ta v s c ng hi n c a i tư ng so sánh v i t ch c. Công th c này cho th y n u t s gi a s báo áp và s c ng hi n c a mình v cơ b n tương ương v i t s gi a s báo áp và s c ng hi n c a 11
i tư ng so sánh thì s phân ph i c a t ch c là công b ng. N u không thì là không công b ng. Có hai tình tr ng không công b ng, ó là: Op Oq Op Oq < và > Ip Iq Ip Iq Tình tr ng không công b ng th nh t là tình tr ng không công b ng b t l i cho mình. Còn tình tr ng không công b ng th hai là tình tr ng không công b ng có l i cho mình. N u thành viên trong t ch c c m th y s phân ph i là công b ng thì trong th i kỳ ti p theo, h s tích c c làm vi c m c tương i cao ho c hoàn thi n hành vi c a mình hơn n a. N u k t qu so sánh là tình tr ng không công b ng th nh t thì h s c m th y mình làm vi c v t v nhưng không ư c báo áp x ng áng thì l n sau h s không b s c n a. N u k t qu n là tình tr ng không công b ng th hai, h s c m th y vui m ng trong ch c lát nhưng sau ó s lo l ng r ng tình tr ng này s nh hư ng n s ánh giá c a ng nghi p i v i mình, nh hư ng n quan h gi a mình và nh ng ngư i khác trong t ch c, do ó mà s c n th n trong th i kỳ ti p theo. i u này s b t l i trong vi c phát huy tính tích c c c a các thành viên trong t ch c. II. Các nhân t t o ng l c 1.Các nhân t thu c v ngư i lao ng. H th ng nhu c u c a con ngư i. Nhu c u là tr ng thái tâm lý mà con ngư i c m th y thi u th n, không tho mãn v m t cái gì ó. Nhu c u g n li n v i s t n t i và phát tri n c a con ngư i. M c tiêu cá nhân M c tiêu cá nhân là tr ng thái mong i, ích hư ng t i c a m i cá nhân. M i con ngư i u t ra cho mình nh ng m c tiêu khác nhau và h s 12
có nh ng bi n pháp, cách th c khác nhau t ư c m c tiêu ó. Tuỳ thu c vào m c tiêu t ra cao hay th p mà m c c g ng, n l c th c hi n c a cá nhân nhi u ít tương ng. Và t ó hình thành nên ng l c lao ng v i m c phù h p. L i ích L i ích là k t q a mà con ngư i có th nh n ư c qua các ho t ng c a b n thân, c ng ng, t p th , xã h i nh m tho mãn nhu c u c a b n thân. L i ích và ng l c có m i quan h cùng chi u, t c là khi l i ích thu ư c càng l n thì ng l c làm vi c c a con ngư i càng cao. L i ích bu c con ngư i ph i cân nh c, suy nghĩ, tìm t i các phương th c th c hi n nh m t ư c hi u qu n cao nh t. Năng l c, kh năng ngư i lao ng. Thông thư ng năng l c, kh năng c a ngư i lao ng càng cao thì h càng d dàng , suôn s trong vi c th c hi n công vi c c a mình. Vì v y h có xu hư ng t ra m c tiêu và có nhu c u òi h i cao hơn so v i nh ng ngư i khác. T ó ng l c c a h cũng l n hơn. 2.Nhóm nhân t xu t phát t doanh nghi p. Các chính sách nhân s và th c hi n chính sách nhân s Chính sách nhân s và th c hi n chính sách nhân s óng vai trò quan tr ng trong vi c t o ra ng l c cho ngư i lao ng. Trong chính sach nhân s bao g m các chính sách tuy n d ng, ào t o, tr lương, tr thư ng tr c ti p ho c dán ti p t o ra ng l c lao ng. Phong cách ngư i lãnh o Phong cách lãnh o là cách th c mà ngư i lãnh o dùng gây nh hư ng n ho t ng c a m t cá nhân, m t nhóm ngư i hay m t t ch c nh m t ư c m c ích c a mình trong nh ng tình hu ng c th . Phong cách lãnh o tác ng r t l n n tâm lý c a ngư i lao ng. N u ngư i lãnh o 13
bi t tìm m t cách th c lãnh o phù h p v i mong mu n c a ngư i lao ng thì s t o ra ng l c làm vi c cho ngư i lao ng, hư ng ng cơ làm vi c c a ngư i lao ng phù h p v i m c tiêu c a t ch c. Các công c và phương pháp t o ng l c mà nhà qu n lý s d ng. Nhà qu n lý có th s d ng h th ng các công c tác ng n ng l c lao ng như lương, thư ng, môi trư ng làm vi c... H công c g n li n v i vi c áp ng các nhu c u b c thi t hi n t i c a ngư i lao ng, do v y có tác ng r t l n n ng cơ, ng l c làm vi c c a h . Nhu c u c a con ngư i thay i t th p n cao, do v y nhà qu n lý cũng ph i thay i các công c và phương pháp t o ng l c theo s thay i liên t c c a nhu c u, có như v y m i có th tác ng lên ngư i lao ng theo cách mà h mu n. Văn hoá doanh nghi p. Văn hoá doanh nghi p là t p h p nh ng quan ni m mà các thành viên trong doanh nghi p h c ư c trong quá trình gi i quy t v n n i b và x lý các v n v i môi trư ng xung quanh. Văn hoá v a là m c tiêu, v a là phương ti n cho s phát tri n. Văn hoá doanh nghi p có tác ng r t l n n hành vi cá nhân và ng l c lao ng c a h . M t doanh nghi p có văn hoá m nh thì các thành viên trong doanh nghi p ó s g n bó v i v i nhau, g n bó v i t ch c. Khi ó xung t gi a các cá nhân và gi a cá nhân vói t ch c s gi m và xu hư ng r i xa t ch c c a ngư i lao ng s gi m. Cơ s k thu t và công vi c mà ngư i lao ng th c hi n Cơ s k thu t là các phương ti n làm vi c, các máy móc, cơ s v t ch t h tr cho ngư i lao ng trong công vi c. Cơ s k thu t hi n i áp ng ư c yêu c u c a công vi c là mong mu n c a t t c m i ngư i. Cơ s k thu t l c h u, ch m ti n s khi n ngư i lao ng chán n n, trì tr , gây tâm lý b t mãn tác ng x u n ng l c lao ng. 14
Ngoài y u t cơ s k thu t, công vi c phù h p v i ngư i lao ng cũng là nhân t tác ng n ng l c làm vi c c a ngư i lao ng. Công vi c qúa ơn gi n so v i trình c a nhân viên s làm cho h không quan tâm n công vi c, làm vi c h i h t do có c m giác b coi thư ng, b ánh giá th p. Còn n u công vi c qúa ph c t p lúc u có th t o h ng thú do có c m giác ư c ánh giá cao, tuy nhiên sau ó s l i gây c m giác chán n n vì công vi c vư t quán kh năng có th hoàn thành khi n ngư i lao ng c m th y b t l c. M t công vi c phù h p v i kh năng c a ngư i lao ng là y u t c n thi t ngư i lao ng là y u t c n thi t ngư i lao ng làm vi c hăng say. 3.Các nhân t xu t phát t phía nhà nư c. Nhà nư c b ng công c pháp lu t tác ng n ng l c c a ngư i lao ng b ng cách b o v quy n l i lao ng c a h . Ngư i lao ng có th yên tâm c ng hi n vì h bi t r ng h ư c nhà nư c b o v . Nh ng quy nh v m c lương t i thi u, v th i gian làm vi c, v quy n l i lao ng… áp ng nhu c u an toàn làm vi c cho ngư i lao ng. H có nh ng quy n l i c a h mà n u doanh nghi p l m d ng s b x lý theo pháp lu t. Nhà nư c v i công c vĩ mô tác ng n th trư ng , c g ng làm cho n n kinh t n nh, tránh bi n ng, tránh kh ng ho ng. T o nên m t n n kinh t bình n cho ngư i lao ng yên tâm làm vi c, yên tâm lao ng h t mình. III- Các công c nâng cao ng l c lao ng 1.Công c kinh t Các công c kinh t là các phương pháp tác ng gián ti p cho i tư ng qu n lý thông qua các l i ích kinh t , cho i tư ng b qu n lý t l a ch n phương án ho t ng hi u qu n nh t trong ph m vi ho t ng(giang sơn, b u tr i ) c a h . 15
c i m c a các công c kinh t là tác ng lên i tư ng qu n lý không ph i b ng cư ng b c hành chính mà b ng l i ích, t c là nêu lên m c tiêu nhi m v ph i t ư c, ưa ra nh ng i u ki n khuy n khích v kinh t , nh ng phương ti n v t ch t có th huy ng th c hi n nhi m v ph i t ư c, ưa ra nh ng i u ki n khuy n khích v kinh t , nh ng phương ti n v t ch t có th huy ng th c hi n nhi m v . Chính các t p th con ngư i vì l i ích thi t thân ph i t quy t nh và l a ch n gi i quy t v n . 1.1.Công c kinh t tr c ti p Công c kinh t tr c ti p là công c tác ng tr c ti p n l i ích kinh t c a ngư i lao ng. Dùng ti n khuy n khích, kích thích ng l c lao ng. 1.1.1.Lương. Lương là kho n ti n chính th c mà ngư i lao ng ư c nh n căn c vào m c quan tr ng và m c óng góp cho doanh ngi p t v trí công vi c c a ngư i lao ng. Lương càng cao khi ngư i lao ng t ư c v trí công vi c cao và óng góp nhi u hơn cho doanh nghi p. Con ngư i luôn có nhu c u v t ch t b c cao hơn khi nhu c u b c th p hơn ã ư c áp ng. Do v y con ngư i luôn c g ng ph n u áp ng nhu c u c a mình. Lương là công c tr c ti p cơ b n ánh th ng vào nhu c u v t ch t c a con ngư i, do ó nó là công c cơ b n kích thích ng l c lao ng. Mu n có lương cao ph i lao ng th t s doanh nghi p th y r ng ngư i lao ng x ng áng nh n ư c m c lương cao hơn. 1.1.2.Thư ng Ti n thư ng là kho n ti n mà doanh nghi p tr cho ngư i lao ng ng thư ng cho nh ng c g ng c a h trong công vi c. Ti n thư ng là kho n ti n ngoài lương khuy n khích ngư i lao ng làm vi c nhi u hơn, hoàn thành xu t x c nhi m v ho c th m chí làm vi c hơn m c yêu c u. Ti n thư ng làm cho ngư i lao ng c m th y t hào v i nh ng gì t ư c. V i 16
m c thư ng cao h c m th y x ng áng và vui v hơn trong công vi c. Mu n m c thư ng cao không ch hoàn thành công vi c mà thôi, ngư i lao ng còn ph i ch ng trong công vi c, không n hà công vi c, c g ng là m t nhân viên t n t y. Chính th kho n ti n thư ng cũng là m t công c h u hi u kích thích lao ng. 1.1.3.Hoa h ng. Kho n ti n hoa h ng tr cho nh ng l i ích mà ngư i lao ng mang v cho công ty. Kho n ti n hoa h ng không ph thu c vào quá trình làm vi c mà ph thu c vào k t qu th c t c a m t công vi c c th , m t m i l i c th mà ngư i lao ng mang v cho doanh nghi p. Ngư i lao ng khi nh n ti n hoa h ng thì mang vai trò là i tác hơn là vai trò ngư i làm thuê. 1.1.4.Phân ph i l i ích G n trách nhi m c a ngư i lao ng tr c ti p v i doanh nghi p. Coi ngư i lao ng cũng là ngư i ch c a doanh nghi p, c g ng cho doanh nghi p ngày càng phát tri n do l i ích b n thân lao ng ư c phân ph i tr c ti p t kho n l i mà doanh nghi p t ư c. V i vai trò là m t ngư i ch doanh nghi p ngư i lao ng s có trách nhi m tuy t i v i công vi c c a mình. 1.2. Công c kinh t gián ti p Công c kinh t gián ti p là công c kinh t mà ngư i lao ng ư c hư ng l i ích b ng ti n gián ti p thông qua các ưu ãi mà doanh nghi p tr cho h . H ư c hư ng các quy n l i mà chi phí do doanh nghi p tr . i u này khi n ngư i lao ng c m th y ư c quan tâm, ư c chăm sóc. 1.2.1. ào t o và phát tri n. Doanh nghi p t o i u ki n cho ngư i lao ng có kh năng ư c h c t p, ư c ào t o phát tri n hơn n a trong công vi c. Doanh nghi p tr chi phí ào t o cho h , cho h ư c i h c mà v n hư ng lương. Như v y h 17
hoàn toàn c m th y yên tâm h c t p và phát tri n. V i kho n chi phí mà doanh nghi p tr cho ho t ng ào t o, t o cơ h i phát tri n cho h làm ngư i c m th y hài lòng, làm cho ngư i lao ng trung thành hơn v i doanh nghi p. ào t o làm cho ngư i lao ng g i hơn, có nhi u kh năng hơn óng góp. ào t o m ra con ư ng thăng ti n kích thích ngư i lao ng có ng l c làm vi c m nh m nhi u hơn n a. 1.2.2.Các ch b o hi m. Maslow ã ch ng minh con ngư i sau khi ư c áp ng nhu c u v t ch t cơ b n là ăn, m c, , i l i… thì s phát sinh nhu c u b c cao hơn, ó là nhu c u an toàn. Các ch b o hi m làm cho ngư i lao ng th y yên tâm hơn làm vi c vì h bi t r ng l i ích c a h ư cb o m. Quy n l i c a h ư cb ov .H ư cb o m m an toàn làm vi c, an toàn trong quá trình s n xu t, an toàn thân th trong cu c s ng xã h i, b o m cu c s ng tương lai. 1.2.3.Ti n ngh dư ng. Ngư i lao ng ư c tr ti n h ngh dư ng sau m t kho ng th i gian làm vi c nh t nh. Doanh nghi p b ti n cho ngư i lao ng i ngh là m t công c tác ng n tâm lý ngư i lao ng, khi n cho h c m th y mình th t s ư c quan tâm. H s g n bó nhi u hơn vơi doanh nghi p vì h c m th y minh ư c ix t t . 1.2.4.Ti n nghi làm vi c. u tư chi phí cho m t môi trư ng làm vi c y ti n nghi, thu n l i cho công vi c t o b u không khí tho i mái, thu n ti n kích thích m nh m n ng l c lao ng c a nhân viên. Không ch thu n ti n t o cho m i công vi c ư c gi i quy t d dàng hơn, môi trư ng làm vi c ti n nghi còn làm cho ngư i lao ng c m th y t hào hơn v i ch làm c a mình. 18
Nhân viên luôn c m th y t tin n u có m t không gian làm vi c t t v i cách bài trí khoa h c, ti n nghi. Trong môi trư ng làm vi c năng ng, n i th t khu văn phòng chi m m t ph n r t quan tr ng. Doanh nghi p n u bi t quan tâm n không ch nh ng phương ti n ph c v cho công vi c mà còn nh ng phương ti n t o cho nhân viên s tho i mái thì ó là m t trong nh ng chiêu t o h ng thú lao ng cho nhân viên m t cách hi u qu . Ti n nghi làm vi c nh hư ng không nh n năng su t lao ng, ng l c làm vi c. M t môi trư ng làm vi c ti n nghi không ch t o thu n l i cho m i công vi c ư c gi i quy t nhanh chóng, t o cho công ty m t tác phong hi n i, áp ng nhanh nh y m i yêu c u công vi c cũng như d tương thích v i các yêu c u m i, môi trư ng làm vi c ti n nghi t o cho nhân viên c m giác t tin, t hào và c m th y mình ư c tôn tr ng và quan tâm. C m giác tho i mái công s khi n nhân viên thích làm vi c hơn, làm vi c hi u qu hơn và t t nhiên g n bó v i doanh nghi p hơn vì rõ ràng h r t tho i mái. 1.2.5.An toàn lao ng. B o m m i an toàn lao ng, u tư thi t b b o v lao ng h h c m th y hoàn toàn yên tâm lao ng mà không b sao nhãng vì ph i lo l ng cho nh ng nguy hi m có th x y ra. 1.2.6.Nhà , nhà ăn, nhà tr … M i chi phí phí u tư áp ng nhu c u v t ch t cơ b n cho ngư i lao ng làm cho ngư i lao ng u tư nhi u thơi gian hơn cho công vi c do không ph i lo l ng cho nh ng v n i s ng khác. N u h làm vi c trong i u ki n thi u th n thì hi n nhiên công vi c s b trì tr do h còn ph i lo l ng cho cu c s ng. Và xu hư ng ra i là i u hi n nhiên tìm m t ch làm m i thu n ti n hơn cho cu c s ng. 19
2. Công c tâm lý giáo d c Công c tâm lý giáo d c là công c tác ng vào tình c m và tâm lý c a con ngư i trong h th ng, làm nâng cao tính t giác và nhi t tình lao ng c a h trong vi c th c hi n nhi m v . Công c tâm lý giáo d c mang tính thuy t ph c, t c là làm cho con ngư i phân bi t ư c ph i-trái, úng- sai, l i- h i, p-x u, thi n-ác, t ó nâng cao tính t giác làm vi c và s g n bó v i h th ng.Công c tâm lý giáo d c thư ng s d ng k t h p v i các phương pháp khác v a uy n chuy n v a linh ho t, nh nhàng sâu sát n t ng ng ơi lao ng, ây là m t trong nh ng bí quy t thành công c a nhi u nhà lãnh o.Các công c tâm lý giáo d c mà doanh nghi p thư ng s d ng là : - H th ng thông tin, truy n thông. - Các chương trình ào t o và phát tri n ngu n nhân l c. - i u ki n cho ngư i lao ng tham gia các t ch c oàn th ngh nghi p, t ch c chính tr -xã h i… - Văn hóa doanh nghi p. 3. Công c hành chính, t ch c Phương pháp hành chính là các phương pháp tác ng d a vào m i quan h t ch c, k lu t c a h th ng qu n lý. Các phương pháp hành chính trong qu n lý chính là cách tác ng tr c ti p c a ngư i lãnh o lên t p th nh ng con ngư i dư i quy n b ng các quy t nh d t khoát, mang tính b t bu c, òi h i m i ngư i trong h th ng ph i ch p hành nghiêm ng t, n u vi ph m s b x lý k p th i, thích áng. Công c hành chính-t ch c xác l p tr t t k cương làm vi c trong h th ng, khâu n i các phương pháp qu n lý khác l i và gi i quy t các v n t ra trong h th ng m t cách nhanh chóng. Công c hành chính t ch c tác ng vào i tư ng qu n lý theo hai hư ng: tác ng v m t t ch c và tác ng i u ch nh hành vi c a i tư ng qu n lý. Con ngư i làm vi c vì h bi t h ph i làm n u mu n t n t i ư c trong môi 20