Luận văn: Nâng cao hiệu qủa thẩm định cho vay DNVVN tại các NHTM trên địa bàn

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

162
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Công tác thẩm định cho vay đối với DNVVN của các NHTM vốn dĩ đã đóng một vai trò quan trọng, trong bối cảnh hiện nay lại càng đặc biệt quan trọng hơn vì nền kinh tế đang khó khăn, dẫn đến việc cho vay sẽ rủi ro cao hơn. Lúc này, để có thể quyết định tài trợ vốn cho các DN đòi hỏi việc thẩm định hồ sơ vay phải chặt chẽ, kỹ càng hơn và yêu cầu đáp ứng được các chỉ tiêu cao hơn về hiệu quả tài chính của phương án, năng lực, pháp lý...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Nâng cao hiệu qủa thẩm định cho vay DNVVN tại các NHTM trên địa bàn

Luận văn Nâng cao hiệu qủa thẩm định cho vay DNVVN tại các NHTM trên địa bàn TPHCM
-1- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi : Coâng taùc thaåm ñònh cho vay ñoái vôùi DNVVN cuûa caùc NHTM voán dó ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng, trong boái caûnh hieän nay laïi caøng ñaëc bieät quan troïng hôn vì neàn kinh teá ñang khoù khaên, daãn ñeán vieäc cho vay seõ ruûi ro cao hôn. Luùc naøy, ñeå coù theå quyeát ñònh taøi trôï voán cho caùc DN ñoøi hoûi vieäc thaåm ñònh hoà sô vay phaûi chaët cheõ, kyõ caøng hôn vaø yeâu caàu ñaùp öùng ñöôïc caùc chæ tieâu cao hôn veà hieäu quaû taøi chính cuûa phöông aùn, naêng löïc, phaùp lyù vaø uy tín cuûa DN. Neáu coâng taùc thaåm ñònh khoâng toát, seõ deã daãn ñeán caùc quyeát ñònh cho vay khoâng hieäu quaû, daãn tôùi khoâng thu hoài ñöôïc voán vay vaø ñieàu naøy khoâng chæ aûnh höôûng xaáu ñeán hoaït ñoäng cuûa baûn thaân ngaân haøng ñoù maø coøn aûnh höôûng tôùi moïi maët cuûa neàn kinh teá noùi chung. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn neâu treân, toâi ñaõ choïn ñeà taøi : “ Naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM ”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu : Treân cô sôû quy ñònh, noäi dung thaåm ñònh tín duïng khaùch haøng DN, xaây döïng khung phaân tích vaø ñaùnh giaù hoà sô vay, heä thoáng caùc noäi dung thaåm ñònh phuïc vuï cho caùn boä thaåm ñònh taïi ngaân haøng coù chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù caùc hoà sô vay. Ñoàng thôøi, caên cöù vaøo thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay, luaän vaên ñöa ra moät soá giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay taïi caùc NHTM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø tình hình thöïc teá cuûa coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM VN treân ñòa baøn TP.HCM - Phaïm vi nghieân cöùu :
-2- Nghieân cöùu moät soá noäi dung cô baûn cuûa hoà sô vay voán, caùc chæ tieâu phaân tích ñònh tính, ñònh löôïng trong thaåm ñònh hoà sô vay voán cuûa NHTM VN taïi TPHCM, khoâng nghieân cöùu Ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø Ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi. Nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN trong caùc NHTM hieän nay. Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay trong caùc NHTM. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu : Luaän vaên ñöôïc nghieân cöùu treân cô sôû toång hôïp moät soá caùc phöông phaùp nghieân cöùu nhö : Phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp ñaùnh giaù; ñoái chieáu vôùi coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM ñeå ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay trong caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM. 5. Keát caáu luaän vaên : Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, luaän vaên goàm 3 chöông: - Chöông 1 : Toång quaùt veà thaåm ñònh cho vay DNVVN. - Chöông 2 : Thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay. - Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay. Do thôøi gian vaø khaû naêng nghieân cöùu cuûa baûn thaân coøn haïn cheá, luaän vaên khoù traùnh khoûi moät soá sô soùt nhaát ñònh. Raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quí thaày coâ, baïn beø, ñoàng thôøi xin ñöôïc traân troïng gôûi ñeán quí thaày, quí coâ lôøi caûm ôn chaân thaønh.
-3- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAÙT VEÀ THAÅM ÑÒNH CHO VAY DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ 1.1 Toång quaùt veà DNVVN : 1.1 .1 Theá naøo laø DNVVN : Theo Wikipedia1, DNVVN laø nhöõng DN coù quy moâ nhoû beù veà maët voán, lao ñoäng hay doanh thu. Theo tieâu chí cuûa Nhoùm ngaân haøng theá giôùi, DNVVN coù theå chia thaønh 3 loaïi caên cöù vaøo soá löôïng lao ñoäng, ñoù laø DN sieâu nhoû neáu coù soá löôïng lao ñoäng döôùi 10 ngöôøi, DN nhoû neáu töø 10 ñeán döôùi 50 ngöôøi vaø DN vöøa neáu töø 50 ñeán 300 ngöôøi. Vieäc xaây döïng caùc tieâu chí ñeå phaân ñònh DNVVN coù yù nghóa quan troïng vì qua ñoù, laøm cô sôû theo doõi vaø phaân tích ñöôïc caùc soá lieäu thoáng keâ veà tình hình hoaït ñoäng cuûa DNVVN, laøm neàn taûng cho vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc vaø tìm ra caùc giaûi phaùp nhaèm hoã trôï cho loaïi hình doanh nghieäp naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tuy nhieân treân thöïc teá, khoâng coù moät khuoân maãu thoáng nhaát veà tieâu chí cuõng nhö tieâu chuaån giöõa caùc quoác gia, do coù söï khaùc nhau veà trình ñoä vaø ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi ôû töøng nöôùc. Ngay caû trong moãi nöôùc, vieäc phaân loaïi caùc DNVVN giöõa caùc thôøi kyø, caùc ngaønh ngheà, caùc ñòa phöông cuõng coù söï khaùc nhau. Thaäm chí, nhieàu döï aùn taøi trôï cho caùc DNVVN cuõng coù caùc hình thöùc phaân loaïi khaùc nhau, khaùc caû vôùi qui ñònh cuûa Chính phuû. Hieän nay, coù hai nhoùm tieâu chí phoå bieán duøng ñeå phaân loaïi caùc DNVVN: 1 Wikipedia laø baùch khoa toaøn thö noäi dung môû treân internet
-4- Tieâu chí ñònh tính: tieâu chí naøy döïa treân caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa DNVVN nhö trình ñoä chuyeân moân hoaù, möùc ñoä töï ñoäng hoùa... Öu ñieåm cuûa chæ tieâu naøy laø phaûn aùnh ñuùng thöïc chaát DNVVN nhöng laïi khoù xaùc ñònh chính xaùc treân thöïc teá. Do ñoù, tieâu chí naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå tham khaûo, boå sung cho tieâu chí ñònh löôïng, ít ñöôïc söû duïng laøm caên cöù ñeå phaân loaïi. Tieâu chí ñònh löôïng: thöôøng ñöôïc caên cöù vaøo caùc tieâu thöùc nhö soá löôïng lao ñoäng, voán hay taøi saûn, doanh thu, lôïi nhuaän ñeå phaân loaïi. Tuøy vaøo tình hình thöïc teá maø caùc tieâu thöùc seõ ñöôïc löïa choïn nhö: soá lao ñoäng coù theå laø lao ñoäng trung bình trong danh saùch, lao ñoäng thöïc teá, lao ñoäng thöôøng xuyeân. Voán hay taøi saûn coù theå laø voán hay giaù trò toång taøi saûn, taøi saûn coá ñònh hay giaù trò taøi saûn coøn laïi. Doanh thu coù theå laø doanh thu trong moät naêm, giaù trò gia taêng trong moät naêm. Treân theá giôùi caùc tieâu thöùc ñònh löôïng ñöôïc söû duïng raát ña daïng, soá löôïng tieâu thöùc ñöôïc duøng coù theå laø 1, hoaëc 2 vaø toái ña laø 3. Ña soá caùc quoác gia ñeàu söû duïng tieâu thöùc soá lao ñoäng. Tuy nhieân, vieäc phaân loaïi chæ mang tính töông ñoái, do quaù trình phaân loaïi coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: Trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa moãi quoác gia. Caùc quoác gia caøng phaùt trieån, DN thöôøng coù trình ñoä kyõ thuaät chuyeân moân hoùa cao thì löôïng lao ñoäng coù xu höôùng ít, voán hay giaù trò taøi saûn laïi thöôøng cao hôn caùc DN taïi caùc nöôùc ít phaùt trieån. Tính chaát, ñaëc ñieåm cuûa ngaønh ngheà, trình ñoä phaùt trieån cuûa DN: coù nhöõng ngaønh thaâm duïng veà voán nhö ñieän töû, vaän taûi trong khi moät soá ngaønh laïi thaâm duïng veà lao ñoäng nhö may maëc, goám xöù... Tính phaân vuøng: do coù söï khaùc bieät giöõa caùc vuøng trong moät quoác gia nhö giöõa thaønh thò vaø noâng thoân, giöõa mieàn nuùi haûi ñaûo vaø ñoàng baèng....
-5- Muïc ñích cuûa vieäc phaân loaïi: do vieäc phaân loaïi ñeå coù chính saùch hoã trôï veà thueá (chuù troïng vaøo tieâu thöùc lôïi nhuaän) seõ khaùc vôùi vieäc phaân loaïi nhaèm muïc ñích khuyeán khích ñoåi môùi coâng ngheä ( chuù troïng tieâu thöùc soá lao ñoäng ), hay laø phuïc vuï cho moät muïc ñích mang tính xaõ hoäi cuûa Chính phuû nhö giaûi quyeát vieäc laøm. Töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn kinh teá: kinh teá caøng phaùt trieån, caùc tieâu chuaån veà DNVVN cuõng thay ñoåi theo cho phuø hôïp vôùi thöïc teá. Moãi moät yeáu toá ñeàu coù moät yù nghóa, tuøy theo quan ñieåm vaø ñieàu kieän cuï theå maø moãi quoác gia coù moät söï phaân loaïi rieâng. 1.1.2 DNVVN theo tieâu chí phaân loaïi taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi: Baûng 1.1: Caùc tieâu thöùc aùp duïng ñeå xaùc ñònh DNVVN ôû moät soá quoác gia hieän nay. CAÙC TIEÂU THÖÙC AÙP DUÏNG QUOÁC GIA SOÁ LAO ÑOÄNG TOÅNG SOÁ TAØI SAÛN DOANH VOÁN THU UÙC < 500 trong CN & DV CANADA < 500 cho caû CN & < 20 trieäu DV CAD MÓ < 500 MEXICO < 250 < 7 trieäu USD EU < 250 NHAÄT < 300 trong ngaønh < 100 trieäu yeân khaùc hoaëc < 100 trong baùn < 30 trieäu yeân buoân hoaëc < 50 trong baùn leû < 10 trieäu yeân hoaëc
-6- KOREA < 300 trong cheá 0.6 trieäu USD taïo, khai thaùc, xaây döïng vaø < 0.5 trieäu < 20 trong thöông USD/naêm maïi vaø (neáu baùn leû) vaø < 0.25 trieäu USD/naêm (neáu baùn buoân) HONGKONG < 100 trong DN vaø 50 trong DV PHILIPINE - DN nhoû : 10-99 1.5-15trieäu -DN vöøa: 100 - 199 Peso 15-60 trieäu Peso SINGAPORE < 100 < 500 trieäu SGD MYANMAR < 100 MALAYSIA
-7- [Nguoàn: - Saùch taøi chính hoã trôï caùc DNVVN - APEC website http://www.actetsme.org ] Qua soá lieäu baûng treân ta thaáy, ña soá caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu choïn hai tieâu thöùc chuû yeáu laø soá löôïng lao ñoäng vaø löôïng voán saûn xuaát kinh doanh nhö laø hai thöôùc ño chính ñeå phaân bieät qui moâ DNVVN. Ñoä lôùn trong töøng tieâu thöùc cuûa moãi quoác gia cuõng khoâng gioáng nhau, tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän cuï theå vaø ñaëc ñieåm rieâng coù cuûa töøng nöôùc. 1.1.3 DNVVN taïi Vieät Nam: 1.1.3.1 Tieâu chí xaùc ñònh DNVVN taïi Vieät Nam : Theo Ñieàu 3, Nghò ñònh soá 90/2001/NÑ-CP veà vieäc trôï giuùp DNVVN ngaøy 23/11/2001 do Thuû töôùng Chính phuû ban haønh, ñaõ ñònh nghóa DNVVN nhö sau: “Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng bình quaân haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi” . Ñaây chính laø cô sôû phaùp lyù chính thöùc hieän nay ñeå ta coù theå tieán haønh phaân loaïi DNVVN. 1.1.3.2 Ñaëc ñieåm caùc DNVVN taïi Vieät Nam : Töø khi Luaät DN coù hieäu löïc thi haønh (01/01/2000) cho tôùi nay thì soá DN noùi chung vaø DNVVN noùi rieâng taêng raát nhanh, cuï theå nhö sau :
-8- Baûng 1.2 : Soá löôïng DN vaø DNVVN taïi Vieät Nam qua caùc naêm. Ñôn vò : doanh nghieäp 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Thaùng 6/2008 DNVVN theo 36.305 44.670 54.216 61.977 79.420 98.232 114.340 307.388 tieâu chí veà voán (< 10 tyû ) DNVVN theo 39.897 49.062 59.853 68.687 88.222 109.336 127.600 328.207 tieâu chí veà soá lao ñoäng (
-9- soá ñoù tieáp tuïc taêng cao trong quyù 1/2009 vôùi 4.050 DN thaønh laäp môùi, baát keå neàn kinh teá ñang trong giai ñoaïn suy thoaùi nhö hieän nay. Vieäc soá löôïng caùc DN ngaøy moät taêng laø moät tín hieäu ñaùng möøng, tuy nhieân beân caïnh ñoù, chaát löôïng cuûa DN vaãn coøn nhieàu haïn cheá, nhieàu DN ra ñôøi nhöng coù khaû naêng caïnh tranh raát thaáp, thaäm chí khoâng theå hoaït ñoäng. Trong boái caûnh VN hoäi nhaäp quoác teá ngaøy moät saâu roäng vaø tình hình kinh teá theá giôùi cuõng nhö VN ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên, DNVVN VN ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc raát lôùn döôùi aùp löïc caïnh tranh cuûa caùc coâng ty, taäp ñoaøn xuyeân quoác gia. Trong khi ñoù, baûn thaân caùc DNVVN cuûa VN hieän nay tuy ñaõ coù nhöõng caûi tieán, ñoåi môùi nhaát ñònh ñeå ñaùp öùng vôùi tình hình môùi, nhöng vaãn ñang toàn taïi nhöõng haïn cheá voán coù cuûa mình. Caùc haïn cheá ñoù laø : - Haïn cheá veà voán: Voán luoân laø vaán ñeà quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc DNVVN nöôùc ta, raát nhieàu doanh nghieäp hieän nay thieáu voán. Maëc duø ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán lôùn veà voán cuûa DNVVN neáu nhö so soá voán ñaêng kyù kinh doanh bình quaân cuûa naêm 2006 laø 7 tyû ñoàng vôùi naêm 2000 laø 962 trieäu ñoàng, nhöng vôùi aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng cao, soá voán ñoù ( neáu thöïc teá DN goùp ñuùng nhö ñaêng kyù ) cuõng khoù coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa ñôn vò. Do thieáu voán, daãn ñeán haøng loaït caùc khoù khaên aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh vaø söï toàn taïi cuûa DN nhö : khoâng coù ñieàu kieän môû roäng saûn xuaát kinh doanh, phaùt trieån vaø duy trì thò phaàn, khaû naêng ñaàu tö vaøo phöông tieän kyõ thuaät, trang bò, caûi tieán maùy moùc thieát bò hieän ñaïi ñeå naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm bò haïn cheá, khoù thu huùt ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng vaø nhaân söï coù trình ñoä, tay ngheà cao.
- 10 - Maëc duø hieän nay caùc DNVVN coù theå khai thaùc vaø huy ñoäng voán töø ba nguoàn chính thöùc laø thò tröôøng chöùng khoaùn, ngaân haøng vaø caùc chöông trình hoã trôï phaùt trieån cuûa Chính phuû töø NSNN nhö Quyõ baûo laõnh tín duïng, Quyõ hoã trôï phaùt trieån, nhöng vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi chính treân ñeàu gaëp khoù khaên. Quyõ baûo laõnh tín duïng hieän coù 9 quyõ, nhöng chæ hoaït ñoäng coù 3 quyõ, vöøa yeáu laïi vöøa thieáu. Huy ñoäng töø thò tröôøng chöùng khoaùn thì ñoøi hoûi nhieàu ñieàu kieän maø nhieàu DN khoù coù theå ñaùp öùng nhö hoaït ñoäng coù laõi nhieàu naêm lieàn, coù uy tín treân thò tröôøng, baùo caùo taøi chính coù kieåm toaùn, phaûi laø coâng ty coå phaàn ñaïi chuùng coù quy moâ lôùn. Vay voán töø ngaân haøng thì yeâu caàu veà taøi saûn theá chaáp, thuû tuïc röôøm raø, soá tieàn vay vaø thôøi gian vay thöôøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa DN…Ñaëc bieät trong naêm 2008 vöøa qua, caùc DN coøn phaûi höùng chòu möùc laõi suaát cho vay raát cao vaø khoâng phaûi DN naøo cuõng ñöôïc vay do chính saùch thaét chaët tieàn teä cuûa Chính phuû ñeå phuïc vuï muïc tieâu kieàm cheá laïm phaùt. Chính vì vaäy, ñeå coù voán duy trì hoaït ñoäng kinh doanh, caùc DN buoäc phaûi vay möôïn töø keânh taøi chính phi chính thöùc, ñaëc bieät laø töø baïn beø, ngöôøi thaân vaø thaäm chí chaáp nhaän vay tín duïng naëng laõi vôùi laõi suaát raát cao. Theo ñieàu tra cuûa Cuïc Phaùt trieån DNVVN thuoäc Boä Keá hoaïch& Ñaàu tö naêm 2007, chæ coù 32,38% DNVVN coù khaû naêng tieáp caän ñöôïc caùc nguoàn voán cuûa caùc ngaân haøng; 35,24% DN khoù tieáp caän vaø 32,38% DN khoâng tieáp caän ñöôïc. Môùi ñaây nhaát, theo soá lieäu baùo caùo nhanh veà tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc DNVVN 6 thaùng ñaàu naêm 2008 do Vieän Phaùt trieån DN thuoäc VCCI cuõng cho thaáy coù 90,2% DNVVN coù nhu caàu vay voán ngaân haøng, nhöng chæ coù 10,5% DN thoûa maõn ñöôïc 100% nhu caàu. Ñaây laø moät thöïc traïng traùi chieàu khi maø ngaøy caøng nhieàu ngaân haøng chuù troïng hôn trong vieäc cho vay DNVVN, nhöng caùc DNVVN vaãn khoù coù theå tieáp caän ñöôïc voán vay ngaân haøng do caùc haïn cheá voán coù cuûa mình.
- 11 - - Trình ñoä lao ñoäng vaø quaûn lyù coøn thaáp : Trình ñoä vaø tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø ñoäi nguõ quaûn lyù trong caùc DNVVN cuõng laø moät trong nhöõng vaán ñeà böùc xuùc hieän nay. Moät nghieân cöùu vaøo thaùng 03/2008 cuûa Boä KH&ÑT ñoái vôùi 63.000 DN treân caû nöôùc cho thaáy 43% chuû DN coù trình ñoä trung hoïc trôû xuoáng, 63% DN khoâng tuyeån duïng ñöôïc ngöôøi taøi, 55% DN gaëp khoù khaên trong vieäc giöõ chaân ngöôøi gioûi. Tình traïng treân laø do nguoàn voán haïn heïp, caùc DNVVN khoù coù theå chieâu moä ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng vaø quaûn lyù gioûi, coù tay ngheà. Löïc löôïng lao ñoäng chuû yeáu laø lao ñoäng phoå thoâng, ít ñöôïc ñaøo taïo tay ngheà vaø thieáu kyõ naêng, ñoàng thôøi cuõng ít ñöôïc chuû doanh nghieäp quan taâm ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaèm naâng cao tay ngheà, trình ñoä cho lao ñoäng trong khi chaát löôïng nguoàn lao ñoäng coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa DN. Baûn thaân caùc laõnh ñaïo cuûa DN cuõng coù trình ñoä raát haïn cheá. Ñoäi nguõ chuû DN, Giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá veà kieán thöùc vaø kyõ naêng quaûn lyù. Soá löôïng DNVVN coù chuû DN, giaùm ñoác gioûi, chuyeân moân cao vaø naêng löïc quaûn lyù toát chöa nhieàu. Moät boä phaän lôùn caùc chuû DN, Giaùm ñoác chöa ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn veà kinh doanh vaø quaûn lyù, coøn thieáu kieán thöùc kinh teá xaõ hoäi vaø kyõ naêng quaûn trò kinh doanh, töø ñoù, daãn ñeán khuynh höôùng phoå bieán laø caùc DN hoaït ñoäng quaûn lyù chuû yeáu treân kinh nghieäm, thieáu taàm nhìn chieán löôïc, thieáu kieán thöùc daãn ñeán kinh doanh deã phaùt sinh ruûi ro. - Kyõ thuaät coâng ngheä coøn laïc haäu : Coâng ngheä laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán naêng suaát, chaát löôïng cuûa saûn phaåm, giuùp caùc doanh nghieäp coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thò tröôøng. Vôùi vieäc hoäi nhaäp ngaøy caøng saâu roäng vaøo kinh teá theá giôùi, nhìn chung, trong nhöõng naêm qua caùc DNVVN ôû nöôùc ta ñaõ coù söï ñoåi môùi coâng ngheä ôû möùc ñoä nhaát ñònh. Tuy nhieân, do
- 12 - nguoàn voán taøi chính bò giôùi haïn vaø söï nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa khoa hoïc coâng ngheä coøn haïn cheá, daãn ñeán caùc doanh nghieäp chöa theå töï mình ñoåi môùi cuõng nhö aùp duïng maïnh meõ coâng ngheä, kyõ thuaät tieân tieán. Theo baùo caùo môùi ñaây cuûa Cuïc phaùt trieån DN ( thuoäc Boä KH &ÑT ) thaùng 04/2009 cho thaáy, vaãn coøn 80% soá löôïng DNVVN khoâng coù chieán löôïc ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä, vaø haàu heát caùc DNVVN hieän ñang söû duïng coâng ngheä laïc haäu 3-4 thaäp kyû so vôùi theá giôùi, naêng löïc nghieân cöùu raát haïn cheá, chæ coù 0,1% doanh thu haèng naêm cuûa DN ñöôïc daønh ñeå ñoåi môùi coâng ngheä thieát bò. Ngoaøi ra, baùo caùo cuõng cho bieát vieäc nhaäp khaåu coâng ngheä haèng naêm cuûa caùc DN laø döôùi 10% toång kim ngaïch nhaäp khaåu, chæ baèng ¼ so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Beân caïnh nguoàn voán ít neân ngaïi ñoåi môùi, nhieàu DN khoâng hieåu coâng ngheä naøo ñaõ coù vaø laøm theá naøo ñeå tieáp caän, aùp duïng coâng ngheä vaøo saûn xuaát do chöa thöïc söï xem yeáu toá coâng ngheä laø yeáu toá caïnh tranh, toàn taïi soáng coøn cuûa DN. - Thieáu thoâng tin thò tröôøng : Moät trong nhöõng yeáu toá laøm cho khaû naêng caïnh tranh cuûa DNVVN bò haïn cheá laø tình traïng thieáu thoâng tin thò tröôøng veà saûn phaåm, thò tröôøng coâng ngheä, maùy moùc thieát bò. Vì vaäy, saûn phaåm laøm ra coù maãu maõ, kieåu daùng khoâng thaät haáp daãn, chaát löôïng haïn cheá, daãn ñeán khoù caïnh tranh do khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng vaø DN khoù coù theå chuû ñoäng thay ñoåi chieán löôïc kinh doanh khi thò tröôøng thay ñoåi. Vieäc thieáu thoâng tin thò tröôøng moät phaàn xuaát phaùt töø baûn thaân DN vaø moät phaàn do chöa nhaän ñöôïc söï hoã trôï tích cöïc töø caùc cô quan chöùc traùch cuûa Chính phuû.
- 13 - Ngaøy nay, vieäc naém baét caùc thoâng tin thò tröôøng khoâng chæ döïa vaøo coâng ty tö vaán, nghieân cöùu tìm hieåu thò tröôøng maø coøn coù theå thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc raát ña daïng thoâng qua CNTT. Tuy nhieân, caùc DNVVN taïi nöôùc ta vaãn chöa xem troïng vaø thaät söï khai thaùc heát tính naêng cuûa CNTT trong vieäc tìm hieåu thò tröôøng. Theo khaûo saùt cuûa VCCI naêm 2007, coù khoaûng 23% DN thöøa nhaän coù döôùi 40% nhaân vieân coù kyõ naêng söû duïng nhöõng chöông trình öùng duïng cô baûn trong khi gaàn 63%DN coù döôùi 20% nhaân vieân coù theå söû duïng caùc chöông trình öùng duïng chuyeân duøng hoã trôï kinh doanh. Beân caïnh ñoù, caùc DN chæ daønh 4,8% toång chi tieâu öùng duïng CNTT cho vieäc ñaøo taïo nhaân vieân. Cuõng theo keát quaû khaûo saùt naøy, 24% DN khoâng söû duïng baát cöù moät dòch vuï CNTT naøo, 76% soá DN söû duïng dòch vuï CNTT nhöng chuû yeáu taäp trung vaøo dòch vuï söûa chöõa, baûo trì, laép ñaët vaø ñaëc bieät coù ñeán 96,4% toång soá DN khoâng söû duïng dòch vuï tö vaán. Qua ñoù cho thaáy, moät phaàn do nguoàn voán kinh doanh coù haïn neân vieäc ñaàu tö vaøo coâng taùc tìm hieåu, thaêm doø, naém baét thoâng tin thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc coøn haïn cheá. Beân caïnh ñoù, moät boä phaän DN cuõng chöa xem troïng coâng taùc tìm hieåu thoâng tin thò tröôøng cho duø hoï coù ñuû naêng löïc taøi chính ñeå thöïc hieän vieäc ñoù. Caùc DN chæ quan taâm saûn xuaát nhöõng gì hoï coù theå maø ít quan taâm ñeán nhöõng gì thò tröôøng caàn. Ngoaøi lyù do veà baûn thaân DN, söï hoã trôï veà thoâng tin cuûa Chính phuû ñoái vôùi caùc DNVVN cuõng raát thaáp. Caùc cô quan ban ngaønh vaãn chöa laøm heát vai troø cuûa mình trong vieäc xuùc tieán ñaàu tö, cung caáp thoâng tin thò tröôøng cho DN, ñaëc bieät laø taïi caùc thò tröôøng xuaát khaåu. Coù raát nhieàu tröôøng hôïp saûn phaåm do caùc DN VN laøm ra, coù chaát löôïng toát, ñöôïc thò tröôøng nöôùc ngoaøi chaáp nhaän nhöng vaãn phaûi baùn haøng döôùi thöông hieäu khaùc do khoâng theå xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng nöôùc
- 14 - ngoaøi moät caùch tröïc tieáp. Vì vaäy, khaû naêng naém baét thò tröôøng, xaâm nhaäp vaø môû roäng thò tröôøng ñeå taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh cuûa DNVVN laø khoâng cao. 1.1.3.3 Vai troø cuûa DNVVN trong neàn kinh teá Vieät Nam : Maëc duø loaïi hình DNVVN coøn toàn taïi nhöõng haïn cheá nhaát ñònh, nhöng taàm quan troïng vaø söï ñoùng goùp cuûa DNVVN ñoái vôùi neàn kinh teá VN laø raát lôùn, theå hieän qua moät soá ñieåm sau : - Taïo theâm nhieàu vie äc laøm. Theo thoáng keâ cuûa Hoäi DNVVN VN naêm 2008, caùc DNVVN ñoùng goùp 40% ñeán 50% vieäc laøm môùi haèng naêm cho ngöôøi lao ñoäng. - Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng GDP. Theo Baùo caùo cuûa NHNN ngaøy 29/09/2008, möùc ñoùng goùp cuûa DNVVN haèng naêm khoaûng 40%GDP cuûa caû nöôùc, 33% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp. - Goùp phaàn taêng thu NSNN. Theo coång thoâng tin ñieän töû Chính phuû thaùng 10/2008, rieâng 7 thaùng ñaàu naêm 2008, caùc DNVVN noäp ngaân saùch laø 5.721 tyû ñoàng, bình quaân noäp ngaân saùch laø 48 trieäu ñoàng/DN. Coøn theo Baùo caùo cuûa NHNN ngaøy 29/09/2008, caùc DNVVN noäp ngaân saùch chieám 17,46%. Qua caùc soá lieäu treân cho thaáy DNVVN giuùp thu huùt coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, giaûm tyû leä thaát nghieäp goùp phaàn oån ñònh an sinh xaõ hoäi. Ngoaøi ra, vôùi vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán xaõ hoäi vaøo phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, caùc DNVVN coøn goùp phaàn thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá, gia taêng thu nhaäp quoác daân. 1.1.3.4 Caùc nhu caàu taøi chính caàn vay voán cuûa DNVVN : Vôùi aùp löïc caïnh tranh gay gaét nhö hieän nay, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, nhu caàu taøi chính cuûa moät DNVVN cuõng ñoøi hoûi gia taêng khoâng ngöøng. Caùc nhu caàu chính veà voán vay cuûa DN bao goàm :
- 15 - - Boå sung voán löu ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ñaây laø nhöõng nhu caàu caàn vay voán vôùi thôøi gian ngaén haïn ( töø 12 thaùng trôû laïi ), thöôøng ñöôïc söû duïng vôùi muïc ñích boå sung voán kinh doanh nhö : thanh toaùn tieàn haøng, nguyeân vaät lieäu, chi traû löông, thanh toaùn caùc chi phí ñieän nöôùc. - Ñaàu tö voán vaøo caùc döï aùn laøm taêng taøi saûn coá ñònh : nhu caàu vay voán coù thôøi gian trung daøi haïn ( töø moät naêm trôû leân ), thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö xaây döïng vaø môû roäng nhaø xöôûng , mua hoaëc caûi tieán maùy moùc thieát bò. 1.2 Thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM : 1.2.1 Khaùi nieäm coâng taùc thaåm ñònh cho vay : Coâng taùc thaåm ñònh cho vay baét ñaàu töø khi DN coù phaùt sinh nhu caàu caàn vay voán ngaân haøng vaø tieán haønh noäp hoà sô xin vay taïi ngaân haøng. Hoà sô xin vay voán cuûa khaùch haøng laø nhöõng taøi lieäu do khaùch haøng cung caáp, laøm cô sôû cho ngaân haøng xem xeùt thaåm ñònh cho vay. Nhö vaäy, coâng taùc thaåm ñònh cho vay cuûa ngaân haøng thöïc chaát laø thaåm ñònh boä hoà sô xin vay voán do khaùch haøng cung caáp. Treân cô sôû caùc quy ñònh, quy trình cho vay ñaõ ban haønh, ngaân haøng seõ toå chöùc xem xeùt moät caùch khaùch quan, toaøn dieän caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán DN vaø nhu caàu xin vay cuûa DN. Töø ñoù, ngaân haøng coù theå ñöa ra quyeát ñònh cho vay hay khoâng, cho vay vôùi caùc ñieàu kieän nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo vöøa sinh lôïi vaø phaùt huy hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cho DN, vöøa an toaøn, hieäu quaû cho ngaân haøng vôùi möùc ñoä ruûi ro thaáp nhaát. 1.2.2 Vai troø cuûa coâng taùc thaåm ñònh cho vay : Tín duïng laø hoaït ñoäng kinh doanh chuû yeáu mang laïi lôïi nhuaän cho ngaân haøng khi chieám ít nhaát 70% toång lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng, ñaëc bieät laø taïi caùc NHTM VN. Hoaït ñoäng tín duïng coù theå mang laïi lôïi nhuaän raát cao nhöng cuõng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân chính daãn ñeán söï suïp ñoå, phaù saûn cuûa moät ngaân haøng
- 16 - do ñaây laø hoaït ñoäng kinh doanh chöùa ñöïng nhieàu yeáu toá ruûi ro. Vì vaäy, vieäc thaåm ñònh cho vay nhaèm giuùp ngaân haøng ñöa ra caùc quyeát ñònh cho vay ñuùng ñaén, ñuùng ñoái töôïng, vöøa hieäu quaû, vöøa an toaøn, traùnh ruûi ro, thieät haïi cho ngaân haøng khi ñaàu tö voán vaøo nhöõng khaùch haøng thieáu naêng löïc taøi chính, phöông aùn khoâng khaû thi. Ngoaøi ra, do nguoàn voán duøng ñeå cho vay cuûa moãi ngaân haøng laø höõu haïn, trong khi nhu caàu vay voán cuûa neàn kinh teá laø voâ haïn vôùi nhöõng nhu caàu söû duïng voán vay vaø hieäu quaû kinh doanh khaùc nhau. Do ñoù, thaåm ñònh cho vay coøn nhaèm muïc ñích laø taäp trung voán ñaàu tö vaøo nhöõng nôi an toaøn, hôïp phaùp vaø hieäu quaû nhaát, phuø hôïp vôùi ñònh höôùng phaùt trieån maø NHTM ñoù ñaõ ñaët ra. 1.2.3 Caùc noäi dung thaåm ñònh cho vay: Vieäc thaåm ñònh cho vay baét ñaàu khi CBTD tieáp nhaän hoà sô vay voán cuûa khaùch haøng. Coâng taùc thaåm ñònh bao goàm caùc böôùc sau : 1.2.3.1 Ñaùnh giaù caùc nguoàn thoâng tin theo hoà sô : Khi khaùch haøng göûi hoà sô vay voán cho ngaân haøng, CBTD seõ tieán haønh ñaùnh giaù möùc ñoä ñaày ñuû, thieáu xoùt cuõng nhö nhöõng yeáu toá cô baûn coù lieân quan ñeán hoà sô nhö hoà sô phaùp nhaân, phöông aùn vay voán, taøi saûn baûo ñaûm ñeå yeâu caàu khaùch haøng boå sung. 1.2.3.2 Thu thaäp thoâng tin coù lieân quan ñeán hoà sô vay khaùch haøng : Döïa treân hoà sô vay voán hoaøn chænh maø khaùch haøng ñaõ göûi, CBTD tieán haønh thu thaäp, toång hôïp caùc thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho quaù trình thaåm ñònh khaùch haøng. Trong tröôøng hôïp hoà sô vay voán khaùch haøng chöa theå cung caáp ñaày ñuû caùc thoâng tin caàn thieát, CBTD coù theå söû duïng caùc keânh thoâng tin sau ñeå khai thaùc :
- 17 - - Thoâng tin töø caùc nhaø cung caáp haøng hoùa, thieát bò, nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, dòch vuï, caùc nhaø tieâu thuï saûn phaåm cuûa döï aùn, qua ñoù coù theå ñaùnh giaù tình hình thò tröôøng ñaàu vaøo, ñaàu ra. - Thoâng tin töø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö baùo, maïng, ñaøi.., töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, quaûn lyù doanh nghieäp. - Thoâng tin ñöôïc tìm hieåu qua caùc baùo caùo, nghieân cöùu, hoäi thaûo, chuyeân ñeà. - Thoâng tin töø caùc phöông aùn, döï aùn töông töï. 1.2.3.3 Kieåm tra, xöû lyù thoâng tin: Sau khi ñaõ thu thaäp ñaày ñuû caùc thoâng tin, ñeå vieäc thaåm ñònh chính xaùc, hieäu quaû, ñoøi hoûi CBTD phaûi traûi qua quaù trình saøng loïc thoâng tin ñeå ñaûm baûo caùc thoâng tin coù ñöôïc laø ñaùng tin caäy. Vieäc kieåm tra thoâng tin ñöôïc döïa vaøo caùc nguoàn sau : - Hoà sô vay voán tröôùc ñaây ( neáu coù ) vaø hieän taïi cuûa khaùch haøng taïi ngaân haøng. - Trung taâm thoâng tin tín duïng NHNN ( CIC ). - Thaêm doø, ñoái chieáu vôùi caùc baïn haøng, ñoái taùc laøm aên nhö caùc nhaø cung caáp nguyeân vaät lieäu, thieát bò, dòch vuï cuõng nhö caùc khaùch haøng tieâu thuï saûn phaåm ñaàu ra cuûa doanh nghieäp. - Caùc cô quan quaûn lyù tröïc tieáp khaùch haøng xin vay nhö Sôû KH&ÑT.... 1.2.3.4 Thaåm ñònh phaùp lyù, quy moâ toå chöùc cuûa DN : Laø vieäc thaåm ñònh möùc ñoä hôïp leä, hôïp phaùp veà phaùp lyù cuõng nhö quy moâ toå chöùc cuûa DN, qua caùc noäi dung : - Khaùch haøng vay voán coù truï sôû taïi ñòa baøn nôi ngaân haøng ñoùng truï sôû hay khoâng vì moät soá ngaân haøng neáu cho vay ngoaøi ñòa baøn phaûi xin pheùp hoäi sôû nhö Vietinbank.
- 18 - - Khaùch haøng vay voán coù naêng löïc phaùp luaät daân söï hay khoâng ñeå traùnh tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng coøn hoaït ñoäng, bò phaù saûn. - Tö caùch phaùp lyù cuûa ngöôøi ñaïi dieän khaùch haøng vay voán trong giao dòch vôùi ngaân haøng: coù ñaày ñuû, hôïp phaùp khoâng. - Ñieàu leä, quy cheá toå chöùc, quy cheá quaûn lyù taøi chính cuûa khaùch haøng vay voán coù theå hieän roõ veà phöông thöùc toå chöùc, quaûn trò , ñieàu haønh, quaûn lyù taøi chính. - Giaáy pheùp ñaàu tö, chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh, giaáy pheùp haønh ngheà coù coøn hieäu löïc trong thôøi haïn cho vay. - Neáu khaùch haøng vay voán laø coâng ty con vaø laø ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc, phaûi xem xeùt coù giaáy uûy quyeàn vay voán cuûa phaùp nhaân tröïc tieáp hay khoâng, coøn hieäu löïc hay ñaõ heát, noäi dung uyû quyeàn nhö theá naøo. - Ñaùnh giaù moâ hình toå chöùc, löïc löôïng lao ñoäng cuûa doanh nghieäp : laø vieäc xem xeùt quy moâ hoaït ñoäng cuûa DN ra sao, soá löôïng, trình ñoä, vaø tay ngheà cuûa ñoäi nguõ lao ñoäng ôû möùc ñoä naøo cuõng nhö caùc chính saùch ñoái xöû vôùi löïc löôïng lao ñoäng coù phuø hôïp hay khoâng. - Trình ñoä hoïc vaán cuûa ban laõnh ñaïo, trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä: laø vieäc xem xeùt trình ñoä hoïc vaán, kinh nghieäm cuûa caùc nhaân söï chuû choát trong doanh nghieäp cuõng nhö möùc ñoä ñaàu tö vaøo coâng taùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån veà doanh soá vaø thieát bò, phaùt trieån caùc saûn phaåm môùi, kieåu daùng, maãu maõ, hôïp taùc coâng ngheä, trình ñoä coâng ngheä cuûa ñoái thuû caïnh tranh. 1.2.3.5 Thaåm ñònh tình hình hoaït ñoäng, saûn xuaát kinh doanh cuûa DN : Laø vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä hoaït ñoäng, saûn xuaát kinh doanh cuûa DN trong quaù khöù, hieän nay vaø döï ñoaùn tieàm naêng phaùt trieån trong töông lai. Tröôøng hôïp qua thaåm ñònh nhaän thaáy khaùch haøng ñang hoaït ñoäng xaáu, thieáu oån ñònh hoaëc coù xu
- 19 - höôùng gaëp khoù khaên trong töông lai, caàn coù quyeát ñònh ñuùng ñaén ñeå haïn cheá ruûi ro. Vieäc thaåm ñònh döïa vaøo caùc noäi dung : - Saûn phaåm thieát yeáu cuûa doanh nghieäp vaø thò phaàn cuûa saûn phaåm treân thò tröôøng. Thò phaàn cuûa saûn phaåm coøn trieån voïng seõ aûnh höôûng ñeán khaû naêng phaùt trieån cuûa DN. - Maïng löôùi phaân phoái saûn phaåm : maïng löôùi caøng roäng, khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm caøng lôùn. - Khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm : phuï thuoäc vaøo chaát löôïng vaø caùc ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu treân thò tröôøng. Chaát löôïng caøng toát, ñoái thuû caïnh tranh ít, seõ taïo nhieàu öu theá veà caïnh tranh cho DN. - Chính saùch baùn haøng : coù linh hoaït vaø caïnh tranh hay khoâng. - Öu theá cuûa DN khi ñaøm phaùn vôùi caùc ñoái taùc lôùn : DN coù phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc chieán löôïc trong vieäc cung caáp ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa saûn phaåm hay khoâng. - Möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch vó moâ ñeán hoaït ñoäng cuûa ñôn vò : caàn xem xeùt möùc ñoä taùc ñoäng laø nhieàu hay ít, theo chieàu höôùng coù lôïi hay baát lôïi cho DN. Caùc thoâng tin phuïc vuï cho vieäc thaåm ñònh caùc noäi dung treân ñöôïc laáy töø caùc nguoàn : noäi boä khaùch haøng xin vay, töø internet, töø baùo chí, caùc chuû tröông phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc hay cô quan chuû quaûn, töø caùc baùo caùo ngaønh… 1.2.3.6 Thaåm ñònh tình hình taøi chính cuûa DN : Vieäc thaåm ñònh nhaèm xaùc ñònh tình traïng naêng löïc taøi chính cuûa DN, thoâng qua caùc nhoùm chæ tieâu chính nhö sau : Chæ tieâu veà thanh toaùn : –