Luận văn: NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC NGUỒN VỐN CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

124
lượt xem 50
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay, trong nền kinh tế của các nước trên thế giới có đến hơn 90% trong tổng số các doanh nghiệp là DNNVV, nó đóng góp đáng kể vào việc phát triển kinh tế. Ơ nước ta, doanh nghịêp nhỏ và vừa không ngừng lớn mạnh cả về số lượng, qui mô và tốc độ phát triển. Với những ưu điểm nổi bật, kinh tế tư nhân nói chung và các DNNVV nói riêng có vai trò to lớn trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đồng thời đóng góp tích cực và quan trọng vào quá trình tăng trưởng, phát...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN CÁC NGUỒN VỐN CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LAÂM THÒ TOÁ NGA NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2004
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LAÂM THÒ TOÁ NGA NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA Chuyeân Ngaønh: Taøi Chính, Löu Thoâng Tieàn Teä Vaø Tín Duïng Maõ soá: 5-02-09 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. NGUYEÃN THÒ NGOÏC TRANG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH - 2004
MUÏC LUÏC Noäi dung Trang Danh muïc caùc baûng .............................................................................................. iii Danh muïc caùc hình ............................................................................................... iv Danh muïc töø vieát taét ............................................................................................ iv Lôøi môû ñaàu...............................................................................................................1 Chöông 1: TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA ..................4 1.1 Khaùi nieäm veà DNNVV ................................................................................ 4 1.1.1 Khaùi nieäm DNNVV cuûa moät soá nöôùc ............................................... 4 1.1.2 Khaùi nieäm veà DNNVV ôû Vieät Nam ................................................. 5 1.2 Vai troø cuûa DNNVV trong phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc ............................... 7 1.3 Caùc keânh daãn voán cho DNNVV ................................................................ 11 1.3.1 Nguoàn voán tín duïng ngaân haøng....................................................... 11 1.3.2 Nguoàn voán öu ñaõi cuûa nhaø nöôùc ..................................................... 11 1.3.3 Quyõ ñaàu tö maïo hieåm ..................................................................... 12 1.3.4 Caùc nguoàn voán thueâ taøi chính ......................................................... 13 1.4 Kinh nghieäm hoã trôï huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV ôû caùc nöôùc .............. 14 Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ NHU CAÀU VOÁN VAØ KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV HIEÄN NAY............................. 17 2.1 Söï phaùt trieån vaø ñoùng goùp cuûa DNNVV trong thôøi gian vöøa qua ............. 17 2.2 Lôïi theá vaø haïn cheá cuûa DNNVV............................................................... 23 2.2.1 Lôïi theá cuûa kinh teá tö nhaân vaø DNNVV......................................... 23 2.2.2 Haïn cheá cuûa DNNVV ..................................................................... 25 2.3 Nhu caàu voán cuûa caùc DNNVV .................................................................. 32 2.4 Caùc chöông trình hoã trôï DNNVV .............................................................. 35 2.4.1 Quyõ hoã trôï phaùt trieån: ..................................................................... 35 2.4.2 Quyõ phaùt trieån caùc DNNVV (SMEDF)........................................... 36 2.4.3 Chöông trình taøi trôï cho caùc DNNVV cuûa JBIC ............................. 36 2.4.4 Chöông trình taùi hoøa nhaäp kinh teá cho ngöôøi hoài höông cuûa KfW – Giai ñoaïn II:............................................................................................... 37 2.4.5 Quyõ Doanh nghieäp Mekong :.......................................................... 37 2.4.6 Chöông trình phaùt trieån döï aùn Mekong (MPDF) ............................ 37 2.4.7 Quyõ ñaàu tö maïo hieåm ..................................................................... 37 i
2.5 Thöïc traïng thò tröôøng voán vaø khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn voán cuûa caùc DNNVV.................................................................................................................... ................................................................................................................... 38 2.5.1 Tieáp caän nguoàn voán phi chính thöùc................................................. 38 2.5.2 Tieáp caän Voán qua keânh tín duïng ngaân haøng vaø caùc nguoàn voán chính thöùc................................................................................................... 39 2.5.3 Tieáp caän nguoàn voán thueâ taøi chính ................................................. 49 2.5.4 Tieáp Caän Nguoàn Voán Taøi trôï cuûa Nhaø nöôùc .................................. 54 2.6 Nhaän ñònh nhöõng toàn taïi veà chính saùch kinh teá vó moâ trong vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán ............................................................................................ 60 Chöông 3: GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG TIEÁP CAÄN CAÙC NGUOÀN VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV .....................................................................62 3.1 Döï baùo xu höôùng phaùt trieån cuûa DNNVV trong neàn kinh teá vieät nam ..... 62 3.2 Quan ñieåm phaùt trieån DNNVV nhö moät thaønh phaàn kinh teá quan troïng cuûa neàn kinh teá ................................................................................................. 63 3.3 Giaûi phaùp hoaøn thieän veà quaûn lyù nhaø nöôùc vaø chính saùch ñoái vôùi DNNVV 64 3.4 Giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng voán ........................................................... 66 3.5 Giaûi phaùp ñeå naâng cao khaû naêng Tieáp caän nguoàn voán tín duïng ngaân haøng vaø nguoàn voán ñaàu tö vaø taøi trôï .................................................................. 70 3.5.1 Giaûi phaùp veà taøi saûn theá chaáp ......................................................... 70 3.5.2 Giaûi phaùp caûi tieán quy trình, thuû tuïc, ñieàu kieän cho vay ................ 71 3.5.3 Caùc giaûi phaùp ñeå caûi thieän hoaït ñoäng cho vay cuûa ngaân haøng vaø chính saùch tín duïng tieàn teä .............................................................. 72 3.5.4 Caùc giaûi phaùp khaùc ......................................................................... 74 3.6 Giaûi phaùp naâng cao khaû naêng tieáp caän nguoàn voán öu ñaõi nhaø nöôùc ......... 76 3.6.1 Ñoái vôùi Quyõ hoã trôï phaùt trieån ......................................................... 76 3.6.2 Ñoái vôùi Quyõ hoã trôï xuaát khaåu ......................................................... 77 3.7 Giaûi phaùp phaùt trieån thueâ taøi chính............................................................ 78 3.8 Giaûi phaùp thuoäc veà baûn thaân DNNVV ...................................................... 79 3.8.1 Khaû naêng quaûn lyù............................................................................ 79 3.8.2 Naêng löïc kinh doanh ....................................................................... 80 3.8.3 Heä thoáng keá toaùn ............................................................................ 81 KEÁT LUAÄN ...........................................................................................................82 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ..................................................................................... A PHUÏ LUÏC CHÖÔNG 2........................................................................................... I ii
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG STT Noäi dung Trang 1 Baûng 1.1: Tieâu chí xaùc ñònh DNNVV ôû moät soá nöôùc 3 2 Baûng 2.1: Soá löôïng DNNVV phaân theo quy moâ nguoàn voán (2000-2002) 14 3 Baûng 2.2: Toång saûn phaåm (GDP) trong nöôùc treân ñòa baøn (theo giaù thöïc teá) 17 4 Baûng 2.3: Toác ñoää phaùt trieån toång saûn phaåm (GDP) treân ñòa baøn (%) 18 5 Baûng 2.4: Thu ngaân saùch cuûa TPHCM trong 6 thaùng ñaàu naêm 2004 19 6 Baûng 2.5: Soá löôïng DNNVV phaân theo quy moâ nguoàn voán (2000-2002) 20 7 Baûng 2.6: Soá löôïng doanh nghieäp vaø cô caáu DNNVV ôû TPHCM 2001 22 8 Baûng 2.7: Nhaân löïc quaûn lyù cuûa caùc DNNVV ôû TPHCM naêm 2001 24 9 Baûng 2.8: Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa nhaân löïc quaûn lyù trong caùc DNNVV taïi TPHCM naêm 2001 25 10 Baûng 2.9: Voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc naêm 2001 28 11 Baûng 2.10: Voán ñaàu tö khu vöïc ngoaøi quoác doanh naêm 2001 28 12 Baûng 2.11: Cô caáu nguoàn voán cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp ñeán ngaøy 31.7.1997 32 13 Baûng 2.12: Toång Dö Nôï ñaàu tö cho vay trung daøi haïn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TPHCM naêm 2003 34 14 Baûng 2.13: Tình hình dö nôï tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM 35 15 Baûng 2.14: Moät soá döï aùn tín duïng taøi trôï 35 16 Baûng 2.15: Khaû naêng tieáp caän caùc nguoàn tín duïng 37 Baûng 2.16: Cô caáu nguoàn voán kinh doanh cuûa caùc coâng ty CTTC tính ñeán 17 31/12/2003 41 Baûng 2.17: Dö nôï cho thueâ theo thaønh phaàn kinh teá cuûa Coâng ty CTTC I 18 – NHNN&PTNT tính ñeán 31/3/2003 42 Baûng 2.18: Dö nôï cho thueâ ñoái töôïng cuûa Coâng ty CTTC I – 19 NHNN&PTNT tính ñeán 31/3/2003 42 20 Baûng 2.19: Toång keát caùc hoaït ñoäng cho vay trung vaø daøi haïn 45 21 Baûng 2.20: Cô caáu cho vay cuûa chi nhaùnh Quyõ hoã trôï phaùt trieån TP.HCM ñoái vôùi caùc ngaønh ngheà, lónh vöïc 46 22 Baûng 2.21: Cô caáu cho vay voán tín duïng ñaàu tö töø Quyõ hoã trôï phaùt trieån 46 23 Baûng 2.22: Cô caáu cho vay cuûa Quyõ phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM ñoái vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp theo quy moâ 47 iii
DANH MUÏC CAÙC HÌNH STT Noäi dung Trang 1 Hình 2.1: Tyû troïng DNNVV qua caùc naêm 2000, 2001 vaø 2002 15 2 Hình 2.2: Phaân boá DNNVV trong phaïm vi caû nöôùc 23 DANH MUÏC TÖØ VIEÁT TAÉT STT Töø vieát taét Noäi dung 1 DNNVV Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa 2 DN Doanh nghieäp 3 TCTC Cho thueâ taøi chính 4 TTCK Thò tröôøng chöùng khoaùn iv
Lôøi môû ñaàu 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Hieän nay, trong neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi coù ñeán hôn 90% trong toång soá caùc doanh nghieäp laø DNNVV, noù ñoùng goùp ñaùng keå vaøo vieäc phaùt trieån kinh teá. Ôû nöôùc ta, doanh nghòeâp nhoû vaø vöøa khoâng ngöøng lôùn maïnh caû veà soá löôïng, qui moâ vaø toác ñoä phaùt trieån. Vôùi nhöõng öu ñieåm noåi baät, kinh teá tö nhaân noùi chung vaø caùc DNNVV noùi rieâng coù vai troø to lôùn trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, ñoàng thôøi ñoùng goùp tích cöïc vaø quan troïng vaøo quaù trình taêng tröôûng, phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta. Hieän nay caùc DNNVV tröôùc loä trình gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi vaøo naêm 2005, ñang ñöùng tröôùc aùp löïc phaûi naâng cao söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm, cuûa thöông hieäu, cuûa doanh nghieäp so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Ñeå phaùt trieån vaø tieáp tuïc giöõ ñöôïc toác ñoä phaùt trieån cao, caùc DNNVV hieän coù nhu caàu voán raát lôùn ñeå mua saém maùy moùc, thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, xaây döïng nhaø xöôûng, môû roäng quy moâ saûn xuaát. Taùc giaû raát böùc xuùc tröôùc tình traïng thieáu voán traàm troïng cuûa caùc DNNVV tröôùc nhu caàu voán caáp thieát nhö theá vaø trong khi caùc nguoàn voán tín duïng hieän raát doài daøo, ñaëc bieät laø nguoàn voán taøi trôï öu ñaõi töø caùc toå chöùc quoác teá. Thieáu voán khoâng nhöõng laøm cho caùc doanh nghieäp phaûi ñoái maët vôùi coâng ngheä laïc haäu, chi phí giaù thaønh cao, söùc caïnh tranh keùm maø coøn laøm toån haïi ñeán neàn kinh teá, ñeán söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá goùp phaàn laøm cho Vieät nam coù nguy cô tuït haäu kinh teá trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá hieän nay. Vôùi mong muoán ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm hoå trôï phaùt trieån loaïi hình doanh nghieäp vaø nhaèm khai thaùc toát hôn tieàm naêng cuûa khu vöïc kinh teá naøy, taùc giaû maïnh daïn choïn ñeà taøi: “Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû tieáp caän cuûa caùc DNNVV vôùi caùc nguoàn voán tín duïng”. 2. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu Luaän vaên goùp phaàn hoaøn thieän thöïc tieãn veà nhu caàu voán, huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV. Ñaùnh giaù vaø khaúng ñònh vai troø cuûa DNNVV trong söï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Luaän vaên coù theå laøm taøi lieäu tham khaûo vaø nghieân cöùu cho nhöõng ai quan taâm ñeán ñeà taøi naøy. 1
3. Phöông phaùp nghieân cöùu Veà toång theå, luaän vaên söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp logic keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät lòch söû. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn söû duïng caùc phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ phaân tích, quy naïp, dieãn giaûi, ñoái chieáu, moâ hình hoaù . . . ñeå laøm roõ nhöõng luaän ñieåm ñeà caäp trong luaän vaên. Ñoàng thôøi, luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp phoûng vaán, tieáp caän vôùi caùc DNNVV ñeå coù ñöôïc soá lieäu thöïc teá nhaèm ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng hoaït ñoäng, nhaèm ñeà ra caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû tieáp caän caùc nguoàn voán tín duïng cuûa caùc DNNVV. 4. Phaïm vi, ñoái töôïng nghieân cöùu a. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi ñöôïc ñeà caäp ôû hai lónh vöïc: - Veà khoâng gian: luaän vaên chæ khaûo saùt caùc DNNVV. - Veà thôøi gian: luaän vaên chæ ñeà caäp ñeán vaán ñeà tieáp caän voán cuûa caùc DNNVV töø naêm 1991 ñeán nay. b. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu trong phaïm vi ñeà taøi naøy taäp trung vaøo phaân tích caùc taùc ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa caùc chính saùch taøi chính, caùc chính saùch kinh teá vó moâ vaø caùc thuû tuïc haønh chính lieân quan ñeán söï tieáp caän nguoàn voán cuûa DNNVV. 5. Keát caáu cuûa luaän vaên Keát caáu luaän vaên ñöôïc chia laøm ba chöông cuøng vôùi lôøi môû ñaàu vaø keát luaän nhö sau: − Lôøi môû ñaàu − chöông 1: toång quan veà DNNVV − chöông 2: thöïc traïng nhu caàu voán vaø huy ñoäng voán cuûa DNNVV trong thôøi gian qua − chöông 3: giaûi phaùp naâng cao khaû naêng tieáp caän nguoàn voán cuûa caùc DNNVV − keát luaän 2
− taøi lieäu tham khaûo Nguoàn soá lieäu trong luaän vaên ñöôïc tham khaûo töø nieân giaùm thoáng keâ, baùo chí, caùc trang web cuûa caùc cô quan coù lieân quan vaø qua ñieàu tra moät soá DNNVV ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3
CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA KHAÙI NIEÄM VEÀ DNNVV 1.1 1.1.1 KHAÙI NIEÄM DNNVV CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC DNNVV (DNN&V) laø loaïi doanh nghieäp ñöôïc phaân loaïi theo quy moâ. Treân theá giôùi, tieâu thöùc xaùc ñònh DNNVV thöôøng laø: voán, lao ñoäng, doanh thu. Coù nöôùc chæ duøng moät tieâu chí, nhöng cuõng coù moät soá nöôùc duøng moät soá tieâu chí ñeå xaùc ñònh DNNVV. Moät soá nöôùc duøng tieâu chí chung cho taát caùc ngaønh, nhöng cuõng coù nöôùc laïi duøng tieâu chí rieâng ñeå xaùc ñònh DNNVV trong töøng ngaønh. Baûng 1.1: Tieâu chí xaùc ñònh DNNVV ôû moät soá nöôùc Caùc tieâu chí aùp duïng Nöôùc Soá lao ñoäng (ngöôøi) Toång voán hoaëc giaù trò Doanh thu taøi saûn Canada < 500 trong coâng < 20 trieäu ñoâ la nghieäp vaø dòch vuï Canada Indonesia < 0,6 tyû Rupi < 2 tyû Rupi Nhaät
voán laø 30 trieäu Yeân. Trong lónh vöïc cheá bieán vaø caùc ngaønh khaùc laø 300 lao ñoäng vaø voán laø 100 trieäu Yeân. Quan nieäm thöù hai cho raèng tieâu chuaån ñaùnh giaù xeáp loaïi DNNVV khoâng phaân bieät ngaønh ngheà maø chæ caên cöù vaøo soá lao ñoäng vaø voán thu huùt vaøo kinh doanh, caùc nöôùc theo quan nieäm naøy goàm coù: Meâxicoâ, Philipin, Singapore, Thaùi Lan, Malaysia. . . Tuy nhieân veà möùc ñoä thì coù khaùc nhau nhö Meâxicoâ laø 250 lao ñoäng coøn Malaysia chæ laø 50 lao ñoäng, veà voán thì Singapore laø 499 SGD, coøn Malaysia chæ coù 500.000 Ringit. Quan nieäm thöù ba cho raèng tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù xeáp loaïi doanh nghieäm vöøa vaø nhoû ngoaøi tieâu thöùc veà lao ñoäng vaø voán kinh doanh coøn quan taâm ñeán doanh thu haøng naêm cuûa doanh nghieäp, theo quan nieäm naøy coù Canada vôùi doanh thu laø 20 trieäu ñoâla Canada, Inñoânesia vôùi doanh thu laø 2 tyû Rupi. Quan nieäm thöù tö, caên cöù vaøo tieâu thöùc soá lao ñoäng tham gia hoaëc coù phaân bieät ngaønh ngheà, hoaëc khoâng coù phaân bieät ngaønh ngheà, quan nieäm naøy nhaèm ñeå Nhaø nöôùc coù nhöõng chính saùch ñoái vôùi doanh nghieäp trong vaán ñeà thu huùt lao ñoäng giaûi quyeát vieäc laøm. Theo quan nieäm naøy coù caùc nöôùc nhö Australia, HongKong, Myõ vaø Myanmar. 1.1.2 KHAÙI NIEÄM VEÀ DNNVV ÔÛ VIEÄT NAM DNNVV ñöôïc phaân loaïi theo qui moâ, tieâu chí ñeå xaùc ñònh DNNVV thoâng thöôøng laø döïa vaøo voán, lao ñoäng, doanh thu. Treân thöïc teá, vieäc xaùc ñònh theá naøo laø DNNVV thöôøng ñöôïc xem xeùt phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá, trình ñoä trang bò kyõ thuaät, tình hình giaûi quyeát vieäc laøm vaø muïc ñích cuûa vieäc xaùc ñònh. Nhö vaäy, tieâu chí vaø ñoä lôùn cuûa caùc tieâu chí ñeå xaùc ñònh DNNVV coù theå thay ñoåi theo thôøi gian, khi thöïc tieãn kinh teá - xaõ hoäi thay ñoåi. Ôû Vieät Nam coù nhieàu tieâu thöùc phaân loaïi DNNVV trong thôøi gian qua cuûa moät soá cô quan Nhaø nöôùc, moät soá toå chöùc ñöôïc toång hôïp nhö sau: Thöù nhaát, Ngaân haøng coâng thöông Vieät Nam coi DNNVV laø caùc doanh nghieäp coù döôùi 500 lao ñoäng, voán coá ñònh döôùi 10 tyû ñoàng, voán löu ñoäng döôùi 8 tyû ñoàng vaø doanh thu haøng thaùng döôùi 20 tyû ñoàng. Söï xaùc ñònh naøy nhaèm muïc ñích ñeå xaùc ñònh ñoái töôïng cho vay. Thöù hai, thoâng tö soá 21/LDTT ngaøy 17/6/1993 cuûa Lieân Boä Lao Ñoäng Thöông Binh Xaõ Hoäi Taøi Chính coi doanh nghieäp nhoû laø doanh nghieäp coù: lao ñoäng thöôøng xuyeân döôùi 100 ngöôøi - doanh thu haøng naêm döôùi 10 tyû ñoàng - voán phaùp ñònh döôùi 1 tyû ñoàng - 5
Söï xaùc ñònh naøy nhaèm muïc ñích ñeå coù chính saùch ñaàu tö vaø quaûn lyù. Thöù ba, döï aùn VPE/US/95/004 hoã trôï DNNVV ôû Vieät Nam do UNIDO taøi trôï coi doanh nghieäp nhoû laø doanh nghieäp coù lao ñoäng döôùi 30 ngöôøi voán ñaêng kyù döôùi 1 tyû ñoàng. Cuõng theo döï aùn naøy, DNNVV coù lao ñoäng töø 31 ñeán 200 ngöôøi vaø voán ñaêng kyù döôùi 5 tyû ñoàng. Söï xaùc ñònh naøy nhaèm muïc ñích ñeå taøi trôï cho doanh nghieäp. Thöù tö, Quyõ hoã trôï DNNVV thuoäc chöông trình VN-EU: Doanh nghieäp ñöôïc Quyõ naøy hoã trôï goàm caùc doanh nghieäp coù soá coâng nhaân töø 10 ñeán 500 ngöôøi vaø voán ñieàu leä töø 50 ngaøn ñeán 300 ngaøn USD. Muïc ñích hoã trôï voán cho caùc DNNVV ôû Vieät Nam. Thöù naêm, Quyõ phaùt trieån noâng thoân (thuoäc Ngaân haøng Nhaø nöôùc) coi DNNVV laø doanh nghieäp coù: Giaù trò taøi saûn khoâng quaù 2 trieäu USD. - Lao ñoäng khoâng quaù 500 ngöôøi. - Muïc ñích xaùc ñònh möùc ñoä ñoâ thò hoaù ôû noâng thoân ñeå coù chính saùch phaùt trieån ngaønh ngheà ôû noâng thoân. Thöù saùu, ngaøy 20/6/1998 taïi coâng vaên soá 681/CP-KTN cuûa Chính phuû veà vieäc ñònh höôùng chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån caùc DNNVV ñaõ taïm thôøi quy ñònh thoáng nhaát tieâu chí xaùc ñònh DNNVV ôû Vieät Nam laø nhöõng doanh nghieäp coù voán ñieàu leä döôùi 5 tyû ñoàng vaø coù soá lao ñoäng trung bình haøng naêm döôùi 200 ngöôøi. Quy ñònh cuõng neâu roõ, trong quaù trình thöïc hieän caùc boä, ngaønh, ñòa phöông coù theå caên cöù vaøo tình traïng xaõ hoäi cuï theå maø aùp duïng ñoàng thôøi caû hai tieâu chí voán vaø lao ñoäng hoaëc 1 trong 2 tieâu chí noùi treân. Vôùi caùch xaùc ñònh naøy thì veà maët soá löôïng, DNNVV chieám tyû leä lôùn trong taát caû caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam. Neáu theo tieâu chí voán, trong toång soá 23.708 doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra trong cuoäc toång ñieàu tra caùc cô sôû kinh teá treân phaïm vi caû nöôùc taïi thôøi ñieåm 1.7.1995, coù tôùi 20.856 doanh nghieäp laø caùc DNNVV, chieám tyû leä 87,97%. Coøn neáu caên cöù vaøo tieâu chí lao ñoäng thì DNNVV cuõng chieám gaàn 96% trong toång soá caùc doanh nghieäp. Hieän nay, theo nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 90/2001/NÑ-CP ngaøy 23/11/2001 veà trôï giuùp phaùt trieån DNNVV, DNNVV ñöôïc ñònh nghóa laø côû sôû saûn xuaát kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng trung bình haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi. Theo ñoù, DNNVV bao goàm: 6
caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Doanh nghieäp, - luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo luaät Doanh nghieäp - nhaø nöôùc caùc hôïp taùc xaõ thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät Hôïp taùc xaõ. - Caùc hoä kinh doanh caù theå ñaêng kyù theo Nghò ñònh soá 02/2000/NÑ- - CP ngaøy 3 thaùng 2 naêm 2000 cuûa Chính phuû veà ñaêng kyù kinh doanh. Vôùi tieâu chí môùi naøy, tyû leä DNNVV trong toång soá caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam caøng cao. Theo soá lieäu thoáng keâ töø thöïc teá nhöõng naêm gaàn ñaây, soá DNNVV coù soá voán döôùi 10 tyû ñoàng chieám 94,93% trong toång doanh nghieäp ôû Vieät Nam. Vì theá, trong baøi vieát naøy nhöõng noäi dung ñeà caäp ñeán kinh teá tö nhaân cuõng nhö laø ñieån hình ñeà caäp ñeán DNNVV. VAI TROØ CUÛA DNNVV TRONG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ ÑAÁT 1.2 NÖÔÙC Kinh teá tö nhaân noùi chung vaø caùc DNNVV noùi rieâng, trong nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa nöôùc ta vaø xeùt veà maët hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi, ñaõ cho thaáy vai troø tieán boä cuûa noù trong phaùt trieån kinh teá cuõng nhö naâng cao ñôøi soáng nhaân daân. Kinh teá tö nhaân noùi chung ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå vaøo toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa caû nöôùc, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taêng thu nhaäp daân cö, caûi thieän möùc soáng vaên hoùa, taêng tích luõy cho xaõ hoäi vaø ñoùng goùp cho ngaân saùch nhaø nöôùc. Vai troø cuûa DNNVV theå hieän ôû caùc maët sau: DNNVV goùp phaàn quan troïng taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao a. ñoäng, taêng thu nhaäp cho daân cö, caûi thieän möùc soáng vaên hoùa. Ñaây laø vai troø lôùn nhaát vaø quan troïng nhaát cuûa caùc DNNVV. Bôûi vì treân thöïc teá khu vöïc doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän ñang trong quaù trình caûi caùch khoâng taïo theâm vieäc laøm, caùc cô quan cuûa chính quyeàn nhaø nöôùc ñeàu trong quaù trình giaûm bieân cheá trong khi tuyeån duïng theâm khoâng nhieàu. Do ñoù cô hoäi taïo theâm vieäc laøm môùi cho xaõ hoäi haàu heát laø do khu vöïc tö nhaân. Veà tröôùc maét cuõng nhö laâu daøi ñaây laø ñoùng goùp quan troïng nhaát cuûa khu vöïc tö nhaân Vieät Nam, cuõng nhö caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam. Nhö ôû TP Hoà Chí Minh vôùi treân 7 trieäu daân, haøng naêm phaûi giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 1.900.000 ngöôøi (vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä TP Hoà 7
Chí Minh laàn VII), ñieàu ñoù cho thaáy vieäc phaùt trieån caùc DNNVV caøng coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Coù nhö vaäy, ñeán naêm 2005 môùi giaûm tyû leä thaát nghieäp khoaûng 6% (theo vaên kieän ñaïi hoäi Ñaûng boä TP HCM laàn thöù VII). DNNVV deã thaønh laäp, thu huùt nhieàu lao ñoäng ôû nhieàu ngaønh ngheà khaùc nhau nhaèm giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Hôn nöõa ñoái vôùi DNNVV coù ñieàu kieän hình thaønh doanh nghieäp ôû nhöõng ñòa ñieåm caàn thieát vaø vieäc traû coâng lao ñoäng khoâng ñoøi hoûi nhö doanh nghieäp lôùn, ñoàng thôøi coù theå söû duïng lao ñoäng theo thôøi vuï. Xuaát ñaàu tö ñeå taïo ra moät choã laøm vieäc ôû DNNVV thaáp hôn nhieàu so vôùi doanh nghieäp lôùn. DNNVV deã daøng tieáp nhaän lao ñoäng doâi dö ra töø khu vöïc noâng nghieäp chöa ñoøi hoûi trình ñoä cao, phaûi ñaøo taïo qua nhieàu thôøi gian vaø chi phí toán keùm, maø chæ caàn boài döôõng hay ñaøo taïo ngaén haïn laø coù theå tham gia saûn xuaát ñöôïc ngay. Vai troø giaûi quyeát vieäc laøm cuûa caùc DNNVV khoâng chæ laø soá lao ñoäng thöôøng xuyeân ôû caùc doanh nghieäp, maø coøn laø söï taïo ñieàu kieän ñeå lao ñoäng ngoaøi doanh nghieäp coù vieäc laøm thoâng qua caùc hoaït ñoäng nhö cung öùng ñaàu vaøo, tieáp nhaän ñaàu ra vaø phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh cuõng nhö nhöõng coâng vieäc khoâng thöôøng xuyeân ôû caùc doanh nghieäp, thöïc teá cho thaáy coù tôùi 30% toång soá nhöõng coâng vieäc neâu treân laø do caù nhaân vaø hoä gia ñình beân ngoaøi ñaûm nhaän. Ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngaønh ngheà truyeàn thoáng thì tyû leä naøy coøn cao hôn. Phaùt trieån DNNVV taïo ñieàu kieän taän duïng trieät ñeå caùc nguoàn löïc xaõ b. hoäi. DNNVV thöôøng ñöôïc baét ñaàu töø moät nguoàn voán raát haïn heïp vaø chuû yeáu töø ngöôøi daân, haàu nhö khoâng coù söï trôï giuùp naøo töø beân ngoaøi. Voán ñaàu tö cho DNNVV thöôøng laø vaøi ba traêm trieäu thaäm chí chöa ñeán moät traêm trieäu, vì vaäy noù coù khaû naêng thu huùt voán moät soá ngaønh ngheà trong daân cö raát lôùn. DNNVV söû duïng voán ít, vieäc thaønh laäp DNNVV thuaän lôïi deã daøng. DNNVV coù ñieàu kieän cô hoäi söû duïng tieàm naêng cuûa vuøng vaø khôi daäy caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông, taïo ñieàu kieän söû duïng nguoàn lao ñoäng nhaøn roãi, vaø cô sôû ñeå ñoâ thò hoaù ôû vuøng noâng thoân (nhö naâng cao möùc soáng nhaân daân, naâng cao daân trí, phaùt trieån cô sôû haï taàng. . .). DNNVV coù taùc duïng quan troïng ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp hoaù – c. hieän ñaïi hoaù vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa ñòa phöông. Quaù trình phaùt trieån DNNVV cuõng laø quaù trình caûi tieán maùy moùc thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao naêng löïc saûn xuaát vaø naâng cao chaát löôïng saûn phaåm ñeå ñaùp öùng thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, môû roäng caùc moái quan heä giöõa saûn xuaát vaø tieâu duøng. Töø ñoù phaùt trieån theâm nhieàu ngaønh ngheà môùi, môû roäng nhieàu 8
maët haøng laøm cho quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc dieãn ra khoâng chæ ôû chieàu saâu maø coøn ôû caû chieàu roäng. DNNVV phaùt trieån laøm cho coâng nghieäp vaø dòch vuï phaùt trieån daãn ñeán chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng ngaøy moät toát hôn ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng gia taêng cuûa xaõ hoäi. Tieáp tuïc giöõ vöõng vai troø moät trung taâm thöông maïi- dòch vuï-coâng nghieäp cuûa khu vöïc phía Nam vaø caû nöôùc. Ngoaøi ra, khu vöïc tö nhaân cuõng ñoùng goùp nhieàu vaøo vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån thò tröôøng vaø ñoåi môùi kinh teá taøi chíùnh ôû Vieät Nam baèng vieäc taïo neân nhöõng caïnh tranh môùi treân caùc thò tröôøng vaøcaùc lónh vöïc hoaït ñoäng khaùc nhau ôû thò tröôøng Vieät Nam, ñöa ra yeâu caàu thuùc ñaåy hình thaønh thò tröôøng voán, thò tröôøng lao ñoäng, thò tröôøng coâng ngheä, thò tröôøng ñaát ñai, baát ñoäng saûn, thuùc ñaåy caûi caùch kinh teá ôû Vieät Nam. Cuoái cuøng ñoùng goùp cuûa khu vöïc tö nhaân cuõng raát lôùn trong vieäc phaùt trieån xaõ hoäi ôû Vieät Nam, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, phaùt trieån caùc vuøng mieàn khaùc nhau taïo neân lieân keát môùi trong xaõ hoäi. DNNVV goùp phaàn gia taêng GDP cuûa caû nöôùc vaø laø nguoàn taêng tröôûng d. cuûa neàn kinh teá, goùp phaàn gia taêng GDP ôû ñòa phöông. Trong giai ñoaïn 1995 -2000, bình quaân haøng naêm khu vöïc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá ñaõ ñoùng goùp hôn 45% GDP (rieâng khu vöïc kinh teá tö nhaân trong nöôùc ñoùng goùp 41,58% GDP); neáu xeùt rieâng trong ngaønh coâng nghieäp cheá bieán, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû chieám khoaûng 81% toång giaù trò saûn löôïng cuûa toaøn ngaønh coâng nghieäp cheá bieán. Phaùt trieån DNNVV goùp phaàn laøm cho thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng taêng leân, caûi thieän ñöôïc moâi tröôøng soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng, laøm cho giao thoâng ôû nhöõng vuøng ven, noâng thoân phaùt trieån, treân cô sôû ñoù ñaå nhanh nhòp ñoä ñoâ thò hoaù noâng thoân. Hôn nöõa DNNVV goùp phaàn taêng GDP cho khu vöïc vaø ñieàu kieän ñeå taùi ñaàu tö laïi cho ñòa phöông, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän ruùt ngaén söï caùch bieät giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. DNNVV phaùt trieån taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy phaùt trieån cuûa noâng thoân. e. Caùc DNNVV coù theå xaây döïng ôû nhöõng vuøng noâng thoân ñeå taän duïng nguoàn nguyeân lieäu ñòa phöông vaø phuïc vuï cho thò tröôøng haïn cheá cuûa ñòa phöông ñoù. DNNVV coù lôïi theá laø linh hoaït hôn doanh nghieäp lôùn trong vieäc ñònh vò trí, vaø do ñoù coù theå phaân boå hôïp lyù treân caùc ñòa baøn, caùc vuøng kinh teá khaùc nhau. Treân cô sôû ñoù noù seõ taïo neân böôùc phaùt trieån noâng thoân vaø taïo caàu noái giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, ruùt ngaén caùch bieät giöõa noâng thoân vaø thaønh thò. Nhôø söï phaùt trieån cuûa caùc DNNVV treân caùc lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi nhö: söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp noâng nghieäp ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo ñieän khí hoaù noâng thoân, phaùt trieån giao thoâng noâng thoân; söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp cô khí söõa chöõa ñaõ ñaåy nhanh 9
toác ñoä cô giôùi hoaù noâng nghieäp töø khaâu laøm ñaát ñeán khaâu thu hoaïch; söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp xay xaùt – gaïch ngoùi ñaõ taïo ñieàu kieän cho noâng daân tieâu thuï saûn phaåm, thu huùt lao ñoäng nhaøn roãi trong noâng thoân. . . Söï phaùt trieån DNNVV laøm cho boä maët noâng thoân phaùt trieån hôn, taïo cho daân cö ôû noâng thoân thay ñoåi nhaän thöùc ñaùng keå, ñoù laø töø lao ñoäng thuû coâng truyeàn thoáng sang lao ñoäng cho doanh nghieäp. Treân cô sôû ñoù vieäc söû duïng lao ñoäng nhaøn roãi coù hieäu quaû roõ reät, taïo ñieàu kieän daân trí phaùt trieån vaø coù yù nghóa lôùn trong vieäc thöïc hieän coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ôû noâng thoân. Phaùt trieån DNNVV goùp phaàn laøm cho thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng taêng leân, caûi thieän ñöôïc moâi tröôøng soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng, laøm cho giao thoâng ôû nhöõng vuøng ven, noâng thoân phaùt trieån, treân cô sôû ñoù ñaåy nhanh nhòp ñoä ñoâ thò hoaù noâng thoân. Hôn nöõa DNNVV goùp phaàn taêng GDP cho khu vöïc vaø ñieàu kieän ñeå taùi ñaàu tö laïi cho ñòa phöông, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän ruùt ngaén söï caùch bieät giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. DNNVV goùp phaàn ñaøo taïo, boài döôõng, reøn luyeän trong thöïc teá moät ñoäi f. nguõ doanh nhaân môùi trong kinh teá thò tröôøng. Trong thöïc teá, coù nhöõng DNNVV cöù giöõ maõi quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình, laø bôûi vì noù phuø hôïp vôùi khaû naêng kinh doanh vaø ngaønh ngheà ñang theo ñuoåi, nhöng cuõng coù doanh nghieäp phaùt trieån leân thaønh doanh nghieäp lôùn. Duø ôû quy moâ naøo DNNVV cuõng laø vöôøn öôm nhaân taøi cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Phaûi xoaù boû moïi söï kyø thò, phaân bieät hoaëc ñoái xöû ñoái vôùi doanh nhaân nhaát laø doanh nhaân trong khu vöïc daân doanh. Ñaây laø nhöõng ngöôøi raát ñaùng toân vinh vì hoï ñaõ duõng caûm boû voán ñaàu tö kinh doanh trong ñieàu kieän nhieàu khoù khaên baát traéc. Löïc löôïng lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo trong caùc DNNVV coù trình ñoä cao ñaúng trôû leân chöa cao, chöa ñoàng ñeàu ôû caùc loaïi hình doanh nghieäp. Nhaát laø DNNVV khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh, löïc löôïng giaùm ñoác vaø lao ñoäng quaûn lyù coøn treân 30% chöa coù baèng caáp chuyeân moân, nhöng laø löïc löôïng lao ñoäng ñaõ ñöôïc reøn luyeän trong thöïc teá, ñöôïc tích luyõ kinh nghieäm kinh doanh raát lôùn. Chính ñöôïc söï reøn luyeän ñoù hoï ñaõ taäp hôïp laïi vaø hình thaønh moät taäp theå coù trí thöùc naêng ñoäng ñeå phaùt trieån doanh nghieäp. Toùm laïi, DNNVV coù vai troø raát lôùn trong vieäc taän duïng trieät ñeå caùc nguoàn löïc xaõ hoäi, goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn xoaù ñoùi giaûm ngheøo, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá, taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa noâng thoân vaø coù taùc duïng quan troïng trong quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù. 10
Chính phuû ñaõ coâng nhaän vai troø quan troïng cuûa DNNVV trong söï phaùt trieån kinh teá, khaúng ñònh muïc tieâu phaùt trieån DNNVV laø moät nhieäm vuï quan troïng trong Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Nhaø nöôùc khuyeán khích vaø taïo thuaän lôïi cho DNNVV phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo, naâng cao naêng löïc quaûn lyù, phaùt trieån khoa hoïc – coâng ngheä vaø nguoàn nhaân löïc, môû roäng caùc moái lieân keát vôùi caùc loaïi hình doanh nghieäp khaùc, taêng hieäu quaû kinh doanh vaø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng; phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh, taïo vieäc laøm vaø naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng. CAÙC KEÂNH DAÃN VOÁN CHO DNNVV 1.3 1.3.1 NGUOÀN VOÁN TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG Tín duïng Ngaân haøng laø moät trong nhöõng keânh cung caáp voán cho caùc DNNVV. Tín duïng ngaân haøng bao goàm caùc khoaûn cho vay ngaén haïn vaø cho vay trung vaø daøi haïn. Trong ñoù, cho vay ngaén haïn khoâng coù baûo ñaûm chuû yeáu goàm caùc hình thöùc sau: haïn möùc tín duïng hay thaáu chi - hôïp ñoàng tín duïng tuaàn hoaøn - tín duïng thö - cho vay theo hôïp ñoàng - Cho vay ngaén haïn vaø trung vaø daøi haïn coù baûo ñaûm yeâu caàu doanh nghieäp ñi vay phaûi coù taøi saûn theá chaáp. Hình thöùc cuûa taøi saûn theá chaáp coù theå laø caùc khoaûn phaûi thu, giaáy tôø coù giaù, giaáy heïn nôï, caùc loaïi chöùng khoaùn, caùc loaïi haøng hoùa, caùc taøi saûn nhö maùy moùc, thieát bò, baát ñoäng saûn hoaëc laø tín chaáp, laø söï baûo laõnh cuûa ñoái töôïng thöù ba. 1.3.2 NGUOÀN VOÁN ÖU ÑAÕI CUÛA NHAØ NÖÔÙC Laø moät trong caùc keânh huy ñoäng voán cuûa caùc DNNVV, caùc nguoàn voán öu ñaõi cuûa Nhaø nöôùc hieän nay ñöôïc cung caáp cho caùc doanh nghieäp thoâng qua caùc Quyõ hoã trôï phaùt trieån, Quyõ hoã trôï xuaát khaåu. Caùc quyõ naøy laø caùc toå chöùc taøi chính cuûa nhaø nöôùc Vieät Nam, ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích cung caáp tín duïng öu ñaõi cho caùc döï aùn vay voán ñaàu tö neáu ñaùp öùng moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh. Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñöôïc quyõ cho vay voán ñöôïc ñònh nghóa trong Nghò ñònh 43/1999/NÑ-CP do Thuû töôùng kyù. Quyõ Hoã trôï phaùt trieån ñöôïc thaønh laäp töø 1 thaùng 1 naêm 2000 vôùi boán chöùc naêng chính nhö sau: 11
- cho vay voán trung vaø daøi haïn cho caùc döï aùn ñaàu tö - cung caáp baûo laõnh tín duïng ñaàu tö vaø hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö cho caùc döï aùn ñaàu tö - Quaûn lyù vaø cho vay laïi quyõ ODA - cho vay ngaén haïn taøi trôï caùc hoaït ñoäng xuaát khaåu 1.3.3 QUYÕ ÑAÀU TÖ MAÏO HIEÅM Ñaàu tö coå phaàn vaøo caùc coâng ty môùi khôûi söï ñöôïc goïi laø ñaàu tö voán maïo hieåm. Caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm thöôøng laø caùc nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp, caùc quyõ voán maïo hieåm, caùc coâng ty chuyeân bieät. Caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm saün saøng ñaàu tö vaøo caùc coâng ty môùi khôûi söï, hoï chaáp nhaän caùc ruûi ro cao ñi keøm vôùi baát kyø moït ñaàu tö cuï theå naøo. Haàu heát caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm coù moät giôùi haïn thôøi gian ñaàu tö töông ñoái ngaén, thöôøng töø 3-5 naêm. Ñieàu naøy hôïp lyù vì hoï muoán taäp trung vaøo ñaàu tö trong thôøi kyø khôûi söï coù ruûi ro cao cuûa doanh nghieäp vaø sau ñoù baùn laïi ñeå höôûng lôïi töùc cheânh leäch vaø taùi ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp môùi khôûi söï khaùc. Ñeå höôûng ñöôïc cheânh leäch do chuyeån nhöôïng voán khi baùn caùc coâng ty maø mình ñaàu tö voán, beân caïnh vieäc cung caáp voán, caùc quyõ ñaàu tö maïo hieåm coøn cung caáp tö vaán ôû caáp chieán löôïc, höôùng daãn kinh doanh, tö vaán caùc vaán ñeà veà marketing, veà saûn phaåm, thò tröôøng, quaûn lyù ñeå coâng ty nhaän voán ñaàu tö coù möùc phaùt trieån cao, saûn phaåm coù hieäu quaû, tieàm naêng veà hieäu quaû taøi chính seõ thu huùt caùc nhaø ñaàu tö khaùc vaø deã daøng chuyeån giao cho caùc coå ñoâng khaùc vôùi möùc giaù ñeå coù cheânh leäch cao. Ñoái vôùi caùc DNNVV thì quyõ ñaàu tö maïo hieåm laø moät ñoái taùc thích hôïp nhaát ñeå phaùt trieån. Bôûi vì, haàu heát caùc DNNVV ñeàu ñang ôû giai ñoaïn khôûi söï, quaù trình hoaït ñoäng coøn ngaén, doanh nghieäp thöôøng khoâng coù ñuû taøi saûn ñeå theá chaáp ñeå coù theå vay ngaân haøng. Ñoàng thôøi, neáu ñi vay thì doanh nghieäp phaûi traû moät laõi suaát raát cao vì ruûi ro cuûa vieäc khoâng thu hoài ñöôïc nôï laø raát cao. Ñaây laø moät trôû ngaïi trong thöïc teá laøm cho caùc doanh nghieäp ít vay ngaân haøng. Vôùi möùc laõi suaát cao seõ aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, ñieàu maø doanh nghieäp raát khoâng muoán trong giai ñoaïn khôûi ñaàu. Ñoàng thôøi, laõi suaát cao seõ laøm cho caùc doanh nghieäp gaùnh chòu ruûi ro taøi chính raát cao, aûnh höôûng ñeán möùc haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö. Do ñoù, vôùi möùc ñoä ruûi ro cao cuûa caùc DNNVV seõ chæ haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm. Thoâng thöôøng thì caùc nhaø ñaàu tö maïo hieåm thöôøng quan taâm ñeán thu nhaäp ñaït ñöôïc laø cheânh leäch do chuyeån nhöôïng voán khi baùn laïi coå phaàn sau khi caùc DNNVV phaùt trieån. Ñieàu naøy hôïp lyù laø vì vieäc traû coå töùc cho coå ñoâng thöôøng khoâng ñöôïc tieán haønh do doøng tieàn cuûa caùc doanh nghieäp trong giai ñoaïn naøy laø aâm. 12
Toùm laïi quyõ ñaàu tö maïo hieåm chuyeân ñaàu tö vaøo caùc DNNVV môùi khôûi söï nhaèm mong ñôïi moät söï gia taêng thu nhaäp cao hôn möùc bình quaân ñeå buø ñaép cho ruûi ro cao hôn möùc bình quaân cuûa khoaûn ñaàu tö boû ra ñaàu tö cho DNNVV, laø loaïi hình doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro cao ñang trong giai ñoaïn khôûi söï, nhöng laïi raát linh hoaït, naêng ñoäng trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh vaø coù hieäu quaû kinh doanh cao. 1.3.4 CAÙC NGUOÀN VOÁN THUEÂ TAØI CHÍNH Tín duïng thueâ mua laø moät hình thöùc taøi trôï tín duïng thoâng qua caùc loaïi taøi saûn, maùy moùc thieát bò. Ñaây laø phöông thöùc giao dòch coù lòch söû töø laâu ñôøi, song chæ môùi phaùt trieån maïnh trong voøng vaøi thaäp nieân gaàn ñaây. Taïi Vieät Nam, nghieäp vuï cho thueâ taøi chính hay coøn goïi laø tín duïng thueâ mua taøi chính ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Nhaø nöôùc cho aùp duïng thí ñieåm bôûi quyeát ñònh soá 149/QÑ-NH5ngaøy 17/5/1995. Ñeán ngaøy 9/10/1995 Chính phuû ban haønh nghò ñònh 64 CP”Quy cheá taïm thôøi veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam”. Ngaøy 9/2/1996 Thoáng ñoác NHNN-VN coù thoâng tö soá 03/TT-NH5 höôùng daãn thöïc hieän quy cheá taïm thôøi veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty cho thueâ taøi chính taïi Vieät Nam. Ñeán 02/05/2001 Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh 16/NÑ-CP veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Coâng ty cho thueâ taøi chính thay theá Nghò ñònh 64/CP ngaøy 9/10/1995. Thueâ mua taøi chính laø moät phöông thöùc taøi trôï tín duïng trung haïn hay daøi haïn khoâng theå huûy ngang. Theo phöông thöùc naøy, ngöôøi cho thueâ cam keát mua taøi saûn, thieát bò theo yeâu caàu cuûa ngöôøi ñi thueâ hoaëc ngöôøi cho thueâ cung caáp taøi saûn cuûa hoï cho ngöôøi ñi thueâ. Khi keát thuùc hôïp ñoàng thueâ, beân thueâ ñöôïc chuyeån quyeàn sôû höõu, mua laïi hoaëc tieáp tuïc thueâ taøi saûn ñoù theo caùc ñieàu khoaûn ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng. Trong suoát thôøi haïn thueâ, quyeàn sôû höõu phaùp lyù ñoái vôùi taøi saûn thuoäc veà ngöôøi cho thueâ vaø quyeàn söû duïng taøi saûn thuoäc veà ngöôøi ñi thueâ. Xeùt veà thöïc chaát, thueâ mua taøi chính laø hình thöùc cuûa söï vay möôïn, laø moät hình thöùc taøi trôï tín duïng trung vaø daøi haïn ñoái vôùi ngöôøi ñi thueâ. Söï khaùc bieät so vôùi khoaûn vay nôï vaø cuõng chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân taïo ra söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa hình thöùc giao dòch thueâ mua taøi chính laø ngöôøi cho thueâ naém giöõ quyeàn sôû höõu phaùp lyù vaø coù quyeàn thu hoài ngay laäp töùc neáu coù nhöõng ñe doïa söï an toaøn ñoái vôùi taøi saûn. Coøn ngöôøi cho thueâ ngoaøi caùc lôïi ích nhö gia taêng naêng löïc saûn xuaát, tieát kieäm thôøi gian vaø coâng söùc ñeå hoaøn thaønh thuû tuïc mua taøi saûn neáu khoâng ñi thueâ taøi chính, … coøn giaûi quyeát vaán ñeà ñoåi môùi coâng ngheä. Phöông thöùc taøi trôï naøy coù nhöõng öu ñieåm nhö: ñoái vôùi beân ñi thueâ nhaän taøi saûn (100% voán vay) maø khoâng phaûi theá chaáp hoaëc chæ caàn kyù quyõ moät soá tieàn 13
nhoû töông ñöông 5-10% giaù trò taøi saûn. Ñoái vôùi beân cho thueâ thì phöông thöùc naøy haïn cheá ñöôïc ruûi ro, ñaûm baûo voán vay ñöôïc söû duïng ñuùng muïc ñích, an toaøn. ÔÛ nhieàu quoác gia treân theá giôùi, thueâ mua taøi chính vôùi nhöõng öu theá cuûa noù ñaõ ñöôïc aùp duïng phoå bieán vaø roäng raõi. Ôû Vieät Nam, thueâ mua taøi chính laø moät keânh daãn voán trung vaø daøi haïn raát caàn thieát cho caùc DNNVV ñeå mua saém thieát bò, caûi tieán coâng ngheä. KINH NGHIEÄM HOÃ TRÔÏ HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA CAÙC DNNVV ÔÛ 1.4 CAÙC NÖÔÙC Chaúng haïn nhö ñoái vôùi nöôùc Ñöùc, khu vöïc DNNVV ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong neàn kinh teá Ñöùc, noù taïo ra gaàn 50% GDP, chieám hôn moät phaàn hai doanh thu chòu thueá cuûa caùc doanh nghieäp, cung caáp caùc loaïi haøng hoùa vaø dòch vuï ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa ngöôøi tieâu duøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñoù, chính phuû Ñöùc ñaõ aùp duïng haøng loaït chính saùch vaø chöông trình thuùc ñaåy DNNVV trong vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán. Coâng cuï chính ñeå thöïc hieän caùc chính saùch vaø chöông trình hoã trôï naøy laø thoâng qua caùc khoaûn tín duïng öu ñaõi, coù söï baûo laõnh cuûa nhaø nöôùc. Caùc khoaûn tín duïng naøy ñöôïc phaân boå öu tieân ñaëc bieät cho caùc döï aùn ñaàu tö thaønh laäp doanh nghieäp, ñoåi môùi coâng ngheä vaø vaøo nhöõng khu vöïc keùm phaùt trieån trong nöôùc. Do phaàn lôùn caùc DNNVV khoâng ñuû taøi saûn theá chaáp ñeå coù theå nhaän ñöôïc khoaûn tín duïng lôùn beân caïnh caùc khoaûn tín duïng öu ñaõi, ôû Ñöùc coøn phaùt trieån khaù phoå bieán caùc toå chöùc baûo laõnh tín duïng. Nhöõng toå chöùc naøy ñöôïc thaønh laäp vaø baét ñaàu hoaït ñoäng töø nhöõng naêm 1950 vôùi söï hôïp taùc chaët cheõ cuûa caùc phoøng thöông maïi, hieäp hoäi doanh nghieäp, ngaân haøng vaø chính quyeàn lieân bang. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn laø vì khaùch haøng, DNNVV nhaän ñöôïc khoaûn vay töø ngaân haøng vôùi söï baûo laõnh cuûa moät toå chöùc baûo laõnh tín duïng. Neáu doanh nghieäp laøm aên thua loã, toå chöùc naøy seõ coù traùch nhieäm hoaøn traû khoaûn vay ñoù cho ngaân haøng. Ngoaøi ra, caùc khoaûn vay naøy coù theå ñöôïc chính phuû taùi baûo laõnh. Vôùi caùc cô cheá vaø chính saùch hoã trôï nhö vaäy, caùc DNNVV ôû Ñöùc ñaõ khaéc phuïc ñöôïc khaù nhieàu khoù khaên trong quaù trình huy ñoäng voán. Ñoái vôùi Ñaøi Loan laïi coù nhöõng khaùc bieät. Ngay trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån kinh teá, Ñaøi Loan ñaõ aùp duïng nhieàu bieän phaùp chính saùch khuyeán khích phaùt trieån caùc DNNVV trong moät soá ngaønh saûn xuaát nhö: nhöïa, deät, kính, xi maêng, goã. Naêm 1981, Ñaøi Loan ñaõ thaønh laäp ra Cuïc quaûn lyù DNNVV thuoäc Boä kinh teá. Hieän nay, soá löôïng DNNVV ôû Ñaøi Loan chieám khoaûng 96% toång soá doanh nghieäp. Chuùng taïo ra khoaûng 40% saûn löôïng coâng nghieäp, hôn 50% giaù trò xuaát khaåu vaø chieám hôn 70% choã laøm vieäc. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñoù, Ñaøi Loan ñaõ daønh nhieàu noã löïc trong vieäc xaây döïng vaø thöïc thi caùc chính saùch 14