Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Áp dụng kiểm toán chất thải tại phân xưởng nhuộm Công ty Dệt may Trung Thu, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

195
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nhằm xác định và đánh giá được các nguồn thải, khâu lãng phí nước, nguyên nhiên liệu và năng lượng trong dây chuyền nhuộm của Công ty Dệt may Trung Thu. Từ đó, đề xuất được biện pháp giảm thiểu tối ưu để công ty áp dụng, hiểu biết sâu sắc và toàn diện hơn về kiểm toán chất thải nói chung và kiểm toán chất thải ngành công nghiệp nhuộm nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Áp dụng kiểm toán chất thải tại phân xưởng nhuộm Công ty Dệt may Trung Thu, thành phố Hà Nội

ĐAI HOC QUÔC GIA HA NÔI ̣ ̣ ́ ̀ ̣ TRƯƠNG ĐAI HOC KHOA HOC T ̀ ̣ ̣ ̣ Ự NHIÊN Vũ Ngọc Tú ÁP DỤNG KIỂM TOÁN CHẤT THẢI TẠI PHÂN XƯỞNG NHUỘM CÔNG TY DỆT MAY TRUNG THU, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUÂN VĂN THAC SI KHOA HOC ̣ ̣ ̃ ̣ i
̣ ̣ ̀ ̣ ĐAI HOC QUÔC GIA HA NÔI ́ TRƯƠNG ĐAI HOC KHOA HOC T ̀ ̣ ̣ ̣ Ự NHIÊN Vũ Ngọc Tú ÁP DỤNG KIỂM TOÁN CHẤT THẢI TẠI PHÂN XƯỞNG NHUỘM CÔNG TY DỆT MAY TRUNG THU, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên nganh: ̀ Khoa học Môi trường Ma sô: ̃ ́ 60 85 02 ̣ ̣ ̣ LUÂN VĂN THAC SI KHOA HOC ̃ NGƯƠI H ̀ ƯƠNG DÂN KHOA HOC: ́ ̃ ̣ PGS.TS Nguyễn Thị Hà ii
LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Hà tận tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện tốt nhất để tác giả hoàn thành luận văn khoa học của mình. Tác giả xin gửi lời cảm ơn tới chị Nguyễn Thị Lý, bạn Trương Linh Vân và các cán bộ Công ty Dệt may Trung Thu đã tạo điều kiện cho tác giả khảo sát thực tế và lấy mẫu ở Công ty. Tác giả cũng xin cảm ơn ThS Nguyễn Ngọc Tú, cử nhân Nguyễn Thị Phương Dung cùng nhóm kiểm toán đã nhiệt tình giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo và các cán bộ trong khoa Môi trường, trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, những người đã dạy dỗ, hỗ trợ trang thiết bị thí nghiệm trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Tác giả vô cùng cảm ơn các anh chị và các bạn Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Môi trường và Phát triển bền vững đã giúp đỡ tác giả trong thời gian thực hiện luận văn. Cuối cùng, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới bố mẹ, gia đình và người thân đã luôn ở bên quan tâm, động viên. Hà Nội, ngày tháng năm 2012 TÁC GIẢ Vũ Ngọc Tú iii
iv
MỤC LỤC Trang DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................. viii DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... ix DANH MỤC HÌNH ...................................................................................... xii MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN ......................................................................... 4 1.1. Giới thiệu chung về kiểm toán chất thải .............................................................. 4 1.1.1. Kiểm toán chất thải công nghiệp [12] ......................................................... 4 1.1.2. Áp dụng kiểm toán chất thải trên thế giới và Việt Nam ........................... 7 1.2. Thực trạng môi trường ngành công nghiệp nhuộm ............................................. 11 1.2.1. Đặc điểm chung của chất thải ngành công nghiệp nhuộm [9, 10, 11] 11 ..... 1.2.2. Thực trạng công tác xử lý nước thải ngành công nghiệp nhuộm [4, 6, 11, 12] .............................................................................................................. 13 CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 25 ...... 2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 26 Giới thiệu cơ sở sản xuất được kiểm toán ................................................................ 26 27 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp .................................................... 29 2.2.2. Phương pháp khảo sát thực địa .................................................................. 29 2.2.3. Phương pháp đo đạc, lấy mẫu tại hiện trường ........................................ 30 2.2.4. Phương pháp phân tích mẫu tại phòng thí nghiệm .................................... 30 2.2.5. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm các giải pháp công nghệ cho hệ thống xử lý nước thải ............................................................................... 34 2.2.6. Phương pháp phân tích, đánh giá, tính toán và xử lý số liệu .................... 38 v
CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ............................................. 39 3.1. Kết quả điều tra về hiện trạng sản xuất của Công ty Dệt may Trung Thu 39 ...... 3.2. Kết quả xác định nguyên liệu, hóa chất, năng lượng, nước đầu vào của quy trình sản xuất ......................................................................................................... 46 3.2.1. Nguyên liệu, hóa chất ................................................................................. 46 3.2.2. Nhu cầu năng lượng, nước ......................................................................... 47 3.2.3. Trang thiết bị sản xuất ................................................................................ 48 3.3. Kết quả xác định các nguồn thải ....................................................................... 50 3.3.1. Nước thải ................................................................................................... 50 3.3.2. Khí thải ....................................................................................................... 58 3.3.3. Chất thải rắn ............................................................................................... 62 3.3.4. Chất thải nguy hại ..................................................................................... 62 3.4. Kết quả tính toán cân bằng vật chất ................................................................... 64 3.4.1. Kết quả tính toán cân bằng nước ............................................................... 65 3.4.2. Kết quả tính toán phát thải khí ................................................................... 68 3.4.3. Kết quả tính toán cân bằng vật liệu .......................................................... 70 3.5. Các nguyên nhân gây tổn thất năng lượng, nước và gia tăng chất thải .............. 72 3.5.1. Nguyên nhân tổn thất nước ....................................................................... 72 3.5.2. Nguyên nhân tổn thất năng lượng, ô nhiễm không khí và các hạn chế trong quản lý nội vi ................................................................................... 72 3.6. Nghiên cứu, đề xuất giảm thiểu lượng chất thải rắn, nước thải và giảm tiêu thụ năng lượng ...................................................................................................... 73 3.6.1. Biện pháp quản lý và xử lý nước thải ....................................................... 74 3.6.2. Biện pháp xử lý ô nhiễm không khí ........................................................... 77 3.6.3. Biện pháp xử lý chất thải rắn ................................................................... 79 3.6.4. Giải pháp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của cán bộ công nhân 81 .... 3.7. Kết quả khảo sát cải tiến hệ thống xử lý nước thải .......................................... 81 vi
3.7.1. Kết quả khảo sát hiệu quả xử lý nước thải khi cải tiến quá trình keo tụ 81 .................................................................................................................... 3.7.2. Kết quả khảo sát hiệu quả xử lý nước thải khi bổ sung than hoạt tính vào vật liệu lọc ......................................................................................... 88 3.7.3. Kết quả khảo sát hiệu quả xử lý khi bổ sung oxi hóa bằng tác nhân Fenton sau lắng keo tụ .............................................................................. 90 3.8. Tính toán chi phí, lợi ích liên quan đến các giải pháp đề xuất ............................ 91 3.9. So sánh hiệu quả và chi phí xử lý SS, COD, độ màu của 3 phương án đề xuất 95 ................................................................................................................................ KẾT LUẬN ................................................................................................... 98 KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101 PHỤ LỤC ................................................................................................... 104 vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AIT Viện Công nghệ Châu Á (Asian Institute of Technology) BOD Nhu cầu oxi sinh hóa (Biochemical Oxygen Demand) COD Nhu cầu oxi hóa học (Chemical Oxygen Demand) DO Oxi hòa tan (Dissolved Oxygen) EMAS Quản lý và quy trình kiểm toán (Management and Audit Scheme) ICC Phòng Thương mại Quốc tế (International Chamber of Commerce) ISO Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế (International Organization for Standardization) PAC Poly Alumin Clorua PAA Poly Acryl Amit PCCC Phòng cháy chữa cháy PVA Polyvinylacetat ppm Parts per million TOC Total organic cacbon TSS Tổng chất rắn lơ lửng (Total Suspended Solid) UNEP Tổ chức Môi trường liên hợp quốc (United National Environment Programme) UNIDO Tổ chức phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (United National Industrial Development Organization) viii
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Nguồn thải chất thải rắn trong công nghệ nhuộm .............. 12 Bảng 2.1: Phương pháp phân tích các thông số môi trường của nước thải ................................................................................................. 30 Bảng 3.1: Mô tả chi tiết quy trình công nghệ nhuộm của Công ty Dệt may Trung Thu [14] ...................................................................... 44 Bảng 3.2: Hóa chất sử dụng trong quá trình sản xuất ........................... 46 (công suất tính 50 tấn/tháng) [15] ............................................................... 46 Bảng 3.3: Danh mục máy, thiết bị của Công ty Dệt may Trung Thu [16] .................................................................................................. 48 Bảng 3.4: Các thiết bị phụ trợ của Công ty Dệt may Trung Thu [15] . 49 Bảng 3.5: Kết quả quan trắc chất lượng nước thải tại Công ty Dệt may ................................................................................................ 53 Trung Thu (tháng 7/2011) [14] ..................................................................... 53 Bảng 3.6: Kết quả quan trắc chất lượng nước mặt tại khu vực Công ty .................................................................................................... 57 Dệt may Trung Thu (tháng 7/2011) [14] .................................................... 57 Bảng 3.7: Kết quả quan trắc vi khí hậu và môi trường không khí xung quanh tại Công ty Dệt may Trung Thu (tháng 7/2011) [14] 59 .... Bảng 3.8: Kết quả quan trắc vi khí hậu và môi trường làm việc ........ 60 tại Công ty Dệt may Trung Thu (tháng 11/2011) [14] .............................. 60 ix
Bảng 3.9: Tổng hợp các vấn đề môi trường theo các công đoạn sản xuất Công ty Dệt may Trung Thu .............................................. 64 Bảng 3.10: Cân bằng nước sản xuất (tính cho 1 tấn* vải thụ nguyên liệu) ................................................................................................ 65 Bảng 3.11: Định mức tiêu thụ nước của các công đoạn sản xuất chính 66 ......................................................................................................... Bảng 3.12: Cân bằng nước chung cho các hoạt động chính ................. 67 Bảng 3.13: Hệ số ô nhiễm của khí thải khi đốt than ............................. 68 Bảng 3.14: Tải lượng các chất ô nhiễm của khí thải khi đốt than 69 ...... Bảng 3.15: Nồng độ các thành phần trong khí thải (khí ống khói) 70 ...... Bảng 3.16: Cân bằng vật liệu .................................................................... 71 Bảng 3.17 : Các nguyên nhân gây tổn thất nước và gia tăng nước thải 72 ......................................................................................................... Bảng 3.18: Các nguyên nhân gây thất thoát .............................................. 73 nguyên vật liệu và gia tăng chất thải ........................................................ 73 Bảng 3.19: Tổng hợp các giải pháp đề xuất cho cải thiện môi trường của Công ty Dệt may Trung Thu ............................................... 80 Bảng 3.20: Kết quả khảo sát khả năng xử lý SS, COD, độ màu của phương pháp keo tụ 3 bậc không cải tiến sử dụng chất keo tụ mới ............................................................................................ 82 Bảng 3.21: Kết quả khảo sát hàm lượng PAA sử dụng trong keo tụ 84 .. Bảng 3.22: Kết quả khảo sát hàm lượng PAC sử dụng trong keo tụ 85 .. x
Bảng 3.23: Kết quả khảo sát khả năng xử lý (SS, COD, độ màu) bằng phương pháp keo tụ 3 bậc cải tiến sử dụng chất keo tụ mới 87 ......................................................................................................... Bảng 3.24: Kết quả khảo sát khả năng xử lý (SS, COD, độ màu) của giải pháp bổ sung lớp than hoạt tính vào vật liệu lọc ........... 89 Bảng 3.25: Kết quả khảo sát khả năng xử lý (SS, COD, độ màu) của giải pháp bổ sung oxi hóa bằng tác nhân Fenton sau lắng keo tụ ..................................................................................................... 90 Bảng 3.26: Các giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm và tiết kiệm nước 91 ......................................................................................................... Bảng 3.27: Ước tính chi phí của giải pháp tiết kiệm nước ................... 93 Bảng 3.28: Bảng chi phí cải tiến hệ thống xử lý nước thải ................. 94 Bảng 3.29: Bảng so sánh hiệu quả và chi phí xử lý nước thải (SS, COD, độ màu) của 3 giải pháp ................................................... 97 xi
DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ quy trình kiểm toán chất thải công nghiệp theo UNEP và UNIDO [32] ................................................................................ 6 Hình 1.2: Cấu tạo hạt keo ........................................................................... 15 Hình 1.3: Sự thay đổi thế ξ theo khoảng cách từ bề mặt hạt keo 15 ....... Hình 2.1:Sơ đồ vị trí Công ty Dệt may Trung Thu .................................. 27 Hình 2.2: Sơ đồ tổ chức Công ty Dệt may Trung Thu [16] .................... 28 Hình 2.3: Quy trình oxy hóa nước thải bằng tác nhân hệ Fenton ......... 38 Hình 3.1: Sơ đồ công nghệ với vải dệt thoi [14] ...................................... 40 Hình 3.2: Sơ đồ công nghệ với vải dệt kim [14] ...................................... 41 Hình 3.4: Nguồn phát sinh chất thải từ các công đoạn sản xuất ......... 51 Công ty Dệt may Trung Thu ....................................................................... 51 Hình 3.5: Sơ đồ hệ thống xử lý nước thải của Công ty ......................... 76 Hình 3.6: Sơ đồ xử lý khí thải lò hơi đề xuất áp dụng tại ................... 79 Công ty dệt may Trung Thu ........................................................................ 79 Hình 3.7: Đồ thị hàm lượng SS, COD, độ màu của nước thải sau xử lý bằng phương pháp keo tụ không cải tiến sử dụng chất keo tụ mới ............................................................................................ 83 Hình 3.8: Đồ thị khảo sát hàm lượng PAA trong xử lý nước thải (SS, COD, độ màu) bằng phương pháp keo tụ ................................ 85 Hình 3.9: Đồ thị khảo sát hàm lượng PAC trong xử lý nước thải (SS, COD, độ màu) bằng phương pháp keo tụ ................................ 86 xii
Hình 3.10: Đồ thị hàm lượng SS, COD, độ màu của nước thải sau xử lý bằng keo tụ có cải tiến sử dụng chất keo tụ mới .............. 88 Hình 3.11: Đồ thị khảo sát khả năng xử lý nước thải (SS, COD, độ màu) sau khi bổ sung lớp than hoạt tính vào vật liệu lọc 89 ...... Hình 3.12: Đồ thị khảo sát khả năng xử lý nước thải (SS, COD, độ màu) khi bổ sung bước oxi hóa bằng tác nhân hệ Fenton 91 ..... xiii
MỞ ĐẦU Hiện nay, ngành công nghiệp dệt may là một trong những ngành công nghiệp phát triển đem lại lợi nhuận lớn cho nền kinh tế nước ta. Công nghiệp dệt may phát triển thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của công nghiệp nhuộm. Bên cạnh doanh thu lớn mà ngành đem lại, công nghiệp dệt may nói chung và công nghiệp nhuộm nói riêng đang thải ra môi trường một lượng chất thải khổng lồ làm ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người. Tính đến năm 2012, Việt Nam có hơn 1000 doanh nghiệp dệt nhuộm với các quy mô khác nhau. Mỗi năm, ngành sử dụng hàng nghìn tấn thuốc nhuộm khác nhau. Với thị hiếu của khách hàng ngày càng cao, đòi hỏi các cơ sở nhuộm phải sử dụng thuốc nhuộm ngày càng đa dạng và có tính bền màu cao. Điều này đồng nghĩa với các thành phần hữu cơ trong thuốc nhuộm càng phức tạp và khó phân hủy. Đặc biệt, hiệu suất sử dụng của các loại thuốc nhuộm chỉ đạt khoảng 70÷80%, cao nhất cũng chỉ đạt 95% nên một lượng lớn các hóa chất, thuốc nhuộm sẽ bị thải ra môi trường. Mỗi năm ngành dệt nhuộm thải vào môi trường khoảng 30÷40 triệu m 3 nước thải. Trong đó, chỉ khoảng 10% lượng nước thải được xử lý trước khi thải ra môi trường. Ngoài ra, tỷ lệ lớn các cơ sở xử lý nước nhưng hệ thống xử lý chưa hợp lý nên chất lượng nước đầu ra không thỏa mãn tiêu chuẩn về BOD5, COD, độ màu.
Bên cạnh nước thải là nguồn thải chính, ngành nhuộm cũng thải ra môi trường một lượng chất thải rắn (bao bì đựng hóa chất, vải vụn, xỉ than,…) và khí thải (CO, SO2, NO2, NH3, CO2, bụi bông, hơi axit, hơi xút, hơi thuốc nhuộm, …) đáng kể cần được xử lý. Với yêu cầu xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn môi trường trước khi thải ra môi trường, một bài toán đặt ra cho các nhà môi trường là sử dụng biện pháp nào vừa hiệu quả vừa ít tốn kém nhất. Đến nay, đã có rất nhiều nhà máy lựa chọn giải pháp xử lý cuối đường ống nhưng chưa hiệu quả với tất cả các nhà máy, đặc biệt chi phí xử lý lại quá cao. Do vậy, với chức năng đánh giá, xác định nguồn thải, đặc tính chất thải, kiêm toan chât thai công ̉ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ơ sở cho viêc xây d nghiêp co y nghia quan trong trong viêc tao c ́ ́ ̃ ̣ ựng va vân ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ử ly sau khi đa giam thiêu tôi đa l hanh hiêu qua cac hê thông x ̀ ́ ̃ ̉ ̉ ́ ượng chât thai. ́ ̉ Vơi muc đich ap dung kiêm toan cho môt c ́ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ơ sở dêt may cu thê (Công ̣ ̣ ̉ ty Dệt may Trung Thu) đê thây ro đ ̉ ́ ̃ ược nhưng l ̃ ợi ich ma kiêm toan chât thai ́ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ̣ ̣ công nghiêp mang lai nh ư: giam thiêu lang phi n ̉ ̉ ̃ ́ ươc, nguyên vât liêu hoa ́ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ử ly n chât; thay đôi va hoan thiên hê thông x ́ ̀ ̀ ́ ươc thai đê thu đ ́ ̉ ̉ ược hiêu qua ̣ ̉ xử ly cao nhât. Đông th ́ ́ ̀ ời xây dựng môt quy trinh kiêm toan chât thai hoan ̣ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ chinh cho nganh dêt nhuôm noi chung va công ty dêt may noi riêng, tác gi ̀ ́ ̀ ́ ả ̃ ực hiên luân văn thac si khoa h đa th ̣ ̣ ̣ ̃ ́ ̀ ̀ Áp dụng kiểm toán ọc vơi đê tai: " chất thải tại phân xưởng nhuộm Công ty Dệt may Trung Thu, thành phố Ha Nôi ̀ ̣ ". Mục tiêu của luận văn Xác định và đánh giá được các nguồn thải, khâu lãng phí nước, nguyên nhiên liệu và năng lượng trong dây chuyền nhuộm của Công ty Dệt 2
may Trung Thu. Từ đó, đề xuất được biện pháp giảm thiểu tối ưu để công ty áp dụng. Hiểu biết sâu sắc và toàn diện hơn về kiểm toán chất thải nói chung và kiểm toán chất thải ngành công nghiệp nhuộm nói riêng. Nội dung của luận văn Tìm hiểu dây chuyền công nghệ sản xuất, mức độ tiêu thụ nguyên liệu, hóa chất, năng lượng, nước. Xác định và đánh giá các các nguồn thải: nước thải, khí thải, chất thải rắn, chất thải nguy hại. Xác định các nguyên nhân gây tổn thất năng lượng, nước và gia tăng chất thải. Đề xuất các phương án giảm thiểu lượng chất thải rắn, nước thải và năng lượng. Nghiên cứu áp dụng thử nghiệm các phương án cải tiến hệ thống xử lý nước thải. Tính toán chi phí lợi ích cho các phương án. Từ đó, tìm ra phương án tối ưu để Công ty áp dụng. 3
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN 1.1. Giới thiệu chung về kiểm toán chất thải 1.1.1. Kiểm toán chất thải công nghiệp [12] Năm 1998, Viện thương mại Quốc tế ICC (International Chamber of Commerce) đã đưa ra khái niệm ban đầu về kiểm toán môi trường. ‘’Kiểm toán môi trường là một công cụ quản lý bao gồm ghi chép một cách khách quan, công khai công tác tổ chức môi trường, sự vận hành của các thiết bị, cơ sở vật chất với mục đích quản lý môi trường bằng cách trợ giúp quản lý, kiểm soát các hoạt động và đánh giá sự tuân thủ các chính sách của công ty, bao gồm sự tuân thủ theo các tiêu chuẩn môi trường’’. Theo tiêu chuẩn ISO 14001 (1996), kiểm toán môi trường được định nghĩa như sau: “Kiểm toán môi trường là một quá trình thẩm tra có hệ thống và được ghi thành văn bản bao gồm thu thập và đánh giá một cách khách quan các bằng chứng nhằm xác định những hoạt động, sự kiện, hệ thống quản lý liên quan đến môi trường hay các thông tin về kết quả của quá trình này cho khách hàng’’. Kiểm toán chất thải công nghiệp là quá trình kiểm tra sự tạo ra chất thải nhằm giảm nguồn, lượng chất thải. Kiểm toán chất thải công nghiệp là một loại hình của kiểm toán môi trường, là một công cụ quản lý quan trọng có hiệu quả kinh tế đối với nhiều cơ sở sản xuất. Mục đích của kiểm toán chất thải công nghiệp Cung cấp thông tin về công nghệ sản xuất, nguyên liệu sử dụng, sản phẩm và các dạng chất thải. Xác định các nguồn thải, các loại chất thải phát sinh. 4
Xác định các bộ phận kém hiệu quả như quản lý kém, hiệu suất sử dụng nguyên liệu, năng lượng thấp, thải nhiều chất gây ô nhiễm môi trường thông qua các tính toán cân bằng vật chất. Đề ra chiến lược quản lý và giải pháp giảm thiểu chất thải. Nội dung kiểm toán chất thải công nghiệp Tính toán đầu vào và đầu ra trong quá trình sản xuất. Xác định các đặc tính cơ bản của chất thải (nguồn, loại, lượng, tính chất của chất thải). Đánh giá mức độ ô nhiễm của các loại chất thải, nguồn thải. Đánh giá hiện trạng giảm thiểu ô nhiễm chất thải và lựa chọn giải pháp giảm thiểu ô nhiễm bổ sung mang tính khả thi. Kiểm toán chất thải công nghiệp được thực hiện ở nhiều quy mô khác nhau: quy mô khu vực, quy mô nhà máy, quy mô các phân xưởng sản xuất. Quy trình kiểm toán chất thải công nghiệp Kiểm toán chất thải công nghiệp gồm 3 giai đoạn: Giai đoạn tiền đánh giá: đây là giai đoạn chuẩn bị kiểm toán, các vấn đề trọng tâm sẽ được đặt ra. Giai đoạn thu thập số liệu, tính toán trên cơ sở đầu vào và đầu ra của dây chuyền công nghệ sản xuất, xây dựng cân bằng vật chất. Giai đoạn tổng kết: đánh giá các dây chuyền công nghệ sản xuất từ việc thực hiện cân bằng vật chất và đề ra các biện pháp giảm thiểu chất thải. 5
CHUẨN BỊ KIỂM TOÁN GIAI ĐOẠN 1: Bước 1: Chuẩn bị và xác định trọng tâm kiểm TIỀN KIỂM TOÁN toán Bước 2: Xác định các công đoạn sản xuất Bước 3: xây dựng sơ đồ quy trình sản xuất TÍNH ĐẦU VÀO TÍNH ĐẦU RA Bước 4: Xác định đầu vào Bước 7: Tính sản phẩm/sản Bước 5: Tính lượng nước phẩm phụ sử dụng Bước 8: Tính lượng nước Bước 6: Tính lượng nước thải quay vòng Bước 9: Tính lượng khí thải Bước 10: Tính lượng chất thải đưa ra ngoài GIAI ĐOẠN 2: THIẾT LẬP CÂN BẰNG VẬT CHẤT CÂN BẰNG Bước 11: Tổng hợp các số liệu đầu vào và VẬT CHẤT đầu ra Bước 12: Thành lập cân bằng vật chất sơ bộ Bước 13: Đánh giá cân bằng vật chất Bước 14 Hoàn thiện cân bằng vật chất ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU Bước 15: Đề ra các biện pháp giảm thiểu trước mắt Bước 16: Xác định mục tiêu xử lý và đặc tính nguồn thải Bước 17: Nghiên cứu khả năng phân luồng thải Bước 18: Đề ra các biện pháp giảm thiểu dài hạn ĐÁNH GIÁ CÁC BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU Bước 19: Đánh giá các biện pháp giảm thiểu GIAI ĐOẠN 3: về mặt kinh tế và môi trường TỔNG HỢP TIẾN HÀNH CÁC HÀNH ĐỘNG GIẢM THIỂU Bước 20: Thiết kế và áp dụng các kế hoạch giảm thiểu nhằm mục đích nâng cao năng lực sản xuất Hình 1.1: Sơ đồ quy trình kiểm toán chất thải công nghiệp theo UNEP và UNIDO [32] 6
1.1.2. Áp dụng kiểm toán chất thải trên thế giới và Việt Nam Thế giới Trong những năm 70, các nước Bắc Mỹ đã bắt đầu đầu sử dụng kiểm toán môi trường làm công cụ quản lý môi trường sắc bén. Mỹ và Canada là 2 nước tiêu biểu hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực này. Đến năm 1980, trên thế giới đã có nhiều nước nghiên cứu và ứng dụng về kiểm toán chất thải. Quy trình kiểm toán chất thải đối với từng ngành được lập, nhiều tài liệu, sách về kiểm toán chất thải được xuất bản [12]. Ở Ôxtrâylia, kiểm toán chất thải trong các ngành công nghiệp được giới thiệu như là một công cụ hỗ trợ cho việc quản lý chất thải bên cạnh các công cụ khác như sản xuất sạch hơn và đánh giá vòng đời sản phẩm. Ôxtrâylia khuyến cáo các doanh nghiệp nên sử dụng kiểm toán chất thải, với các nội dung như: xác định các nguồn thải; số lượng và các loại chất thải được tạo ra; xác định nguyên nhân làm gia tăng chất thải; thiết lập các mục tiêu/giải pháp và thứ tự ưu tiên cho việc giảm phát sinh chất thải [18]. Một số ngành công nghiệp đặc thù gây tổn hại tới môi trường như khai thác mỏ, sản xuất hóa chất được khuyến khích tuân thủ theo các Quy chế về thực hành quản lý môi trường tốt nhất (BPEM) được chính quyền Ôxtrâylia thiết kế riêng cho mỗi ngành. Ví dụ, như đối với ngành khai thác mỏ được Cục bảo vệ môi trường Ôxtrâylia ban hành năm 1995, trong đó bao gồm cả quy định về kiểm toán chất thải và nộp báo cáo kiểm toán hàng năm [18]. Bỉ là thành viên của Cộng đồng Châu Âu (EU) nên phải tuân thủ những quy định về môi trường do EU ban hành, trong đó có Quy trình kiểm toán quản lý sinh thái (EMAS). Đến năm 2004, Bỉ đã có 150 doanh nghiệp ở các tỉnh thuộc vùng Flanders của Bỉ tham gia thực hiện EMAS và sau đó là 7