intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ Khoa học báo chí: Vấn đề định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông Thủ đô trong cơ chế thị trường

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST
Báo xấu
54
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài: Trên cơ sở thực trạng định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông của Thủ đô, chủ yếu là của hệ thống báo chí Hà Nội, đề tài xin đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng định hướng dư luận xã hội trong điều kiện kinh tế thị trường của các báo, đài Hà Nội, bản tin Hà Nội hiện nay. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học báo chí: Vấn đề định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông Thủ đô trong cơ chế thị trường

  1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------- KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG NGUYỄN THỊ MAI ANH VẤN ĐỀ ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG THỦ ĐÔ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC BÁO CHÍ HÀ NỘI, 2008
  2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------- KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG NGUYỄN THỊ MAI ANH VẤN ĐỀ ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG THỦ ĐÔ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG (Khảo s t trên b o Hà Nội mới hàng ngày, Hà Nội mới điện tử, s ng ph t thanh, truyền h nh của đài Ph t thanh và Truyền h nh Hà Nội từ năm 2004 – quý III/2008) LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC BÁO CHÍ Chuyên ngành: B ch học M số: 60 32 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NHÀ BÁO HỒNG VINH HÀ NỘI, 2008
  3. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: DƯ LUẬN XÃ HỘI VÀ TRUYỀN THÔNG - VAI TRÒ ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG ..........................................................................................9 1.1. Dư luận xã hội........................................................................................... 9 1.1.1. Dư luận xã hội, các bước hình thành và chức năng cơ bản của dư luận xã hội ................................................................................................................. 9 1.1.1.1. Khái niệm ............................................................................................. 9 1.1.1.2. Các bước hình thành DLXH .............................................................. 10 1.1.1.3. DLXH có các chức năng cơ bản sau .................................................. 11 1.1.2. Vấn đề nghiên cứu ý kiến công chúng .................................................. 12 1.1.2.1 Công chúng và ý kiến công chúng ...................................................... 12 1.1.2.2. Nghiên cứu ý kiến công chúng ........................................................... 14 1.2. Truyền thông và mối liên hệ với dư luận xã hội.................................. 15 1.2.1. Truyền thông – quá trình truyền thông ................................................. 15 1.2.1.1. Khái niệm chung về truyền thông ...................................................... 15 1.2.1.2. Khái niệm truyền thông dưới góc độ xã hội học ................................ 17 1.2.1.3. Yếu tố cơ bản của quá trình truyền thông .......................................... 18 1.2.1.4. Quá trình truyền thông ....................................................................... 19 1.2.1.5. Phân biệt truyền thông đại chúng và thông tin đại chúng ................. 21 1.2.1.6. Các phương tiện truyền thông đại chúng ........................................... 21 1.3. Báo chí là phương tiện truyền thông đại chúng có hiệu quả nhất và có tác động mạnh mẽ tới dư luận xã hội ..................................................... 24 1.3.1. Mối quan hệ biện chứng giữa TTĐC và DLXH ................................... 24 1.3.2. Báo chí là kênh thông tin quan trọng trong quá trình truyền thông ...... 25 1.3.3. Mối quan hệ biện chứng giữa báo chí và DLXH .................................. 25 1.4. Cơ chế thị trường và những tác động của nó tới truyền thông ......... 28 1.4.1. Khái quát về cơ chế thị trường ở nước ta .............................................. 28 1.4.2. Sự tác động của kinh tế thị trường tới hoạt động truyền thông nói chung và báo chí nói riêng ......................................................................................... 29
  4. 1.5. Tầm quan trọng của việc định hướng dư luận xã hội trong cơ chế thị trường ở nước ta hiện nay . .......................................................................... 33 1.5.1. Làm rõ khái niệm “Định hướng” .......................................................... 33 1.5.2. Tầm quan trọng của việc định hướng DLXH trong cơ chế thị trường ở nước ta hiện nay .............................................................................................. 33 CHƯƠNG II: THỰC TIỄN CỦA ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG THỦ ĐÔ TRONG 5 NĂM QUA (2004-2008) VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ............................................................................37 2.1. Khái quát về hệ thống thông tin đại chúng Hà Nội nói chung và báo HNM, Đài PT-TH HN nói riêng .................................................................. 37 2.1.1. Khái quát về hệ thống thông tin đại chúng Hà Nội .............................. 37 2.1.1. 1. Về quy mô .......................................................................................... 37 2.1.1.2. Về xây dựng lực lượng những người làm báo ................................... 38 2.1.1.3. Về chất lượng văn hoá, khoa học, giáo dục ....................................... 38 2.1.1.4. Về cơ sở vật chất và phương tiện hoạt động nghiệp vụ ..................... 40 2.1.2. Vài nét khái quát Về Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội và Báo Hà Nội mới............................................................................................................ 40 2.1.2.1. Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội ............................................. 40 2.1.2.2. Báo Hà Nội Mới ................................................................................. 42 2.2. Đánh giá chất lượng định hướng dư luận xã hội của Đài Phát thanh, truyền hình Hà Nội, Báo Hà Nội Mới hàng ngày và Hà Nội mới Điện tử 43 2.2.1. Phân tích phiếu điều tra xã hội học của công chúng về chất lượng nội dung thông tin của các chương trình phát thanh, truyền hình Hà Nội, báo HNM hàng ngày và HNM điện tử................................................................... 43 2.2.1.1. Nhận định về công chúng Hà Nội ...................................................... 43 2.2.1.2. Điều tra về đánh giá nội dung thông tin và nhu cầu của công chúng trong điều kiện kinh tế thị trường ................................................................... 44 2.2.2. Đánh giá về một vài nội dung định hướng cụ thể trên báo HNM hàng ngày, báo HNM điện tử, sóng phát thanh, truyền hình Hà Nội từ năm 2004 đến tháng 8/2008 ............................................................................................. 54 2.2.2.1. Định hướng chính trị và các sự kiện lớn trên báo HNM và đài PT-TH HN ................................................................................................................... 55 2.2.2.2. Thông tin và định hướng về lĩnh vực kinh tế ...................................... 63 2.2.2.3. Thông tin định hướng lĩnh vực văn hóa, y tế, giáo dục ..................... 67 2.2.2.4. Thông tin về các vấn đề xã hội ........................................................... 71
  5. 2.2.3. Những sai phạm trên báo HNM và đài PT-TH HN đã bị xử lý và nhắc nhở từ năm 2004 đến nay ................................................................................ 84 2.2.4. Đánh giá về đội ngũ cán bộ, phóng viên của báo HNM và đài PT-TH HN ................................................................................................................... 86 2.3. Những vấn đề đặt ra qua việc định hướng DLXH trên hệ thống Báo chí Hà Nội....................................................................................................... 87 CHƯƠNG III: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP CHỦ YẾU CHO VIỆC ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG THỦ ĐÔ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG .......................................................93 3.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nước và của Thành phố Hà Nội đối với báo chí kể từ Đại hội IX của Đảng đến nay ................................................ 93 3.2. Yêu cầu, thách thức đối với hệ thống truyền thông nói chung và báo chí Hà Nội nói riêng trong cơ chế thị trường ............................................. 96 3.2.1. Những tác động khách quan từ bên ngoài tới hoạt động truyền thông của nước ta ...................................................................................................... 96 3.2.2. Tác động của sự biến đổi trong nước và những yêu cầu đối với việc định hướng dư luận xã hội thông qua hệ thống truyền thông ......................... 98 3.3.3. Thách thức và yêu cầu đối với báo chí và những người làm báo ......... 99 3.3. Phương hướng, giải pháp định hướng DLXH Trên hệ thống truyền thông thủ đô trong cơ chế thị trường hiện nay ........................................ 102 3.3.1. Phương hướng định hướng DLXH trên hệ thống truyền thông Thủ đô ....102 3.3.2. Giải pháp định hướng DLXH trên hệ thống truyền thông Thủ đô trong cơ chế thị trường ........................................................................................... 104 3.3.2.1. Về nội dung định hướng ................................................................... 104 3.3.2.3. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng đối với báo chí trong cơ chế thị trường ................................................................................. 110 3.3.3. Đề xuất kiến nghị thực hiện giải pháp ................................................ 111 3.3.3.1. Xây dựng, hoàn thiện cơ chế cung cấp thông tin ............................. 111 3.3.3.2. Coi trọng việc định hướng thông tin từng thời kỳ ............................ 112 3.3.3.3. Đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của nhà báo, nhất là tổng biên tập .................................................................................................. 113 3.3.3.4. Tăng cường bồi dưỡng chính trị, gắn với nâng cao nghiệp vụ, chuyên môn ................................................................................................................ 114 KẾT LUẬN ............................................................................................................118 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................121
  6. BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT NỘI DUNG KÝ HIỆU 1 Dư luận xã hội DLXH 2 Hà Nội mới HNM 3 Phát thanh – truyền hình Hà Nội PT-TH HN 4 Truyền thông đại chúng TTĐC
  7. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 1 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước, mà trước hết là đổi mới nền kinh tế. Nhờ sự chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang kinh thị trường dưới sự quản lý của Nhà nước, định hướng xã hội chủ nghĩa, các lĩnh vực của đời sống, kinh tế - xã hội nước ta đã có nhiều khởi sắc. Qua hơn 20 năm thực hiện đường lối đó, diện mạo của đất nước ta đã có nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Sự vận hành theo cơ chế thị trường của nền kinh tế đã thể hiện nhiều ưu điểm đối với sự phát triển của nền kinh tế của đất nước, đời sống nhân dân có phần được cải thiện, các hoạt động dịch vụ, xã hội phát triển… Song, nó cũng bộc lộ không ít những hạn chế, từ “mặt trái” cơ chế thị trường. Những “mặt trái” đó đã và đang tác động tiêu cực tới nhiều lĩnh vực, trong đó có cả hoạt động truyền thông mà chủ yếu là lĩnh vực báo chí trong truyền thông. Hiện nay, trong hệ thống báo chí nước ta (có cả báo chí Hà Nội) xuất hiện những tờ báo phát hành chạy theo lợi nhuận kinh tế đơn thuần, có biểu hiện xa rời tôn chỉ mục đích; không coi trọng nhiệm vụ định hướng dư luận xã hội theo hướng tích cực; Có những báo chưa nhanh nhạy, kịp thời trong phản ánh dư luận nhân dân. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là một bộ phận những người làm báo ở Hà Nội chưa năng động, sáng tạo, tư duy làm báo chưa nhạy bén, sắc sảo, chưa đáp ứng yêu cầu làm báo trong thời kỳ kinh tế thị trường; chưa nhận thức đúng đắn về vai trò định hướng dư luận xã hội của mình;có biểu hiện chạy theo xu hướng “thương mại hoá”, gây tác động không tốt đối với nhiệm vụ định hướng dư luận xã hội của báo chí nói riêng và của cả hệ thống truyền thông nói chung. Những lý do nêu trên ít nhiều đã ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng định hướng dư luận xã hội.
  8. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 2 Bên cạnh đó, tâm lý và tư duy của công chúng trong cơ chế thị trường ít nhiều cũng thay đổi, theo cả chiều hướng tích cực và tiêu cực. Việc phát triển đa dạng các loại hình thông tin, phương tiện truyền thông đại chúng giúp công chúng có thể tiếp cận được thông tin từ nhiều “luồng” và bằng nhiều phương tiện khác nhau, song việc kiểm soát được tính đúng đắn, chuẩn xác của những thông tin đó vô cùng khó khăn. Sự bùng nổ mạnh mẽ về thông tin toàn cầu trên hệ thống các phương tiện truyền thông đại chúng trong và ngoài nước đang đặt ra vấn đề với chúng ta là phải có sự chọn lọc thông tin trong “rừng thông tin ấy” để có sự định hướng dư luận một cách đúng đắn. Có như vậy, mới có thể ngăn chặn những luồng thông tin xấu, trái chiều, những thông tin không có lợi cho sự phát triển về mọi lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội. Trong thời kỳ phát triển mới của đất nước ta với sự giao lưu, hội nhập quốc tế sâu rộng, việc định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông nói chung và hệ thống báo chí nói riêng là một yêu cầu rất quan trọng, nhất là đối với hệ thống truyền thông của Thủ đô - trung tâm đầu não chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước. Ngoài ra, sự phát triển của đất nước nói chung và Thủ đô nói riêng đã tạo ra nhiều mối quan hệ và có sự phân hóa rất phức tạp về nhiều mặt. Điều đó, ảnh hưởng không nhỏ tới việc thông tin trên hệ thống truyền thông, đòi hỏi phải có sự định hướng rõ ràng. Dư luận xã hội là cơ sở hình thành nên những trào lưu tư tưởng, tâm lý xã hội, nên nó có ảnh hưởng sâu sắc tới sự phát triển và phồn vinh của đất nước. Báo chí là một bộ phận quan trọng và cũng là bộ phận chủ yếu của hệ thống truyền thông làm nên và có sức tác động tới dư luận xã hội. Do vậy, việc nâng cao chất lượng định hướng dư luận xã hội của hệ thống truyền thông Thủ đô chính là việc nâng cao chất lượng định hướng dư luận của hệ thống báo chí của Thủ đô.
  9. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 3 Thủ đô Hà Nội là “trái tim” của cả nước, vì vậy nhiệm vụ định hướng dư luận xã hội, định hướng suy nghĩ và hành động của công chúng một cách đúng đắn, kịp thời trên hệ thống truyền thông (mà trực tiếp là hệ thống báo chí) của Thủ đô là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng. Để làm được điều đó trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay, Hà Nội cần có một hệ thống truyền thông nói chung và hệ thống báo chí nói riêng hoàn chỉnh, năng động, phát triển xứng tầm với vị thế của của Thủ đô cả về quy mô, nội dung, hình thức; công tác định hướng dư luận xã hội, quản lý báo chí phải luôn đổi mới, sát hợp thực tiễn; đội ngũ những nhà lãnh đạo quản lý, những người làm báo cần được nâng tầm cả về bản lĩnh chính trị và trình độ nghiệp vụ chuyên môn. Vấn đề định hướng dư luận trên hệ thống truyền thông Thủ đô, cụ thể là trên các báo, đài trong điều kiện kinh tế thị trường đã và đang là vấn đề cần được nghiên cứu để có những giải pháp đúng đắn, hiệu quả, nhất là trong điều kiện kinh tế thị trường sôi động như hiện nay. 2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Từ trước đến nay, có rất nhiều tài liệu nghiên cứu về dư luận xã hội nói chung; có rất nhiều đề tài, sách nghiên cứu về truyền thông đại chúng. Gần với đề tài này, có các nghiên cứu: Luận án tiến sĩ “Truyền thông đại chúng và công chúng – Trường hợp Thành phố Hồ Chí Minh” (của nhà nghiên cứu Trần Hữu Quang); đề tài “Truyền thông đại chúng và quản lý văn hóa đô thị” (đề xuất cho trường hợp Thành phố Hồ Chí Minh) của nhà nghiên cứu Lê Thanh Bình. Ngoài ra còn có rất nhiều bài viết về các lĩnh vực, liên quan đến nghiên cứu xã hội học, dư luận xã hội và truyền thông cùng những vấn đề liên quan đến định hướng, quản lý báo chí. Có thể điểm một vài ví dụ: “Phụ nữ nông thôn với việc hưởng thụ văn hóa qua các phương tiện thông tin đại chúng” (Tác giả: Mai Văn Hải – Tạp chí Xã hội học số 1/1992); bài viết “Tìm hiểu mức độ tiếp cận thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng của
  10. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 4 người nông dân châu thổ sông Hồng trong thời kỳ đổi mới” (tác giả: Trương Xuân Trường – Tạp chí xã hội học số 2/2001); Sách “Định hướng hoạt động và quản lý báo chí trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay”. Liên quan đến hệ thống truyền thông Thủ đô, có một số đề tài nghiên cứu những giải pháp phát triển báo chí báo chí Hà Nội đến năm 2010; đề tài “Nâng cao phẩm chất, trính trị của cán bộ, phóng viên báo, đài Hà Nội” của Ban tuyên giáo Thành uỷ Hà Nội. Tuy vậy, chưa có một cuốn sách hoặc đề tài nào nghiên cứu riêng về vấn đề định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông của Hà Nội trong điều kiện kinh tế thị trường. Chưa có đề tài nào nghiên cứu tổng hợp và đưa ra giải pháp tương đối đồng bộ để góp phần nâng cao chất lượng định hướng dư luận xã hội một cách cụ thể đối với các báo, đài Hà Nội, mặc dù đây là một nhiệm vụ hết sức quan trọng. Do vậy, tác giả luận văn lựa chọn đề tài “Vấn đề định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông Thủ đô trong cơ chế thị trường” làm đề tài nghiên cứu tốt nghiệp thạc sĩ. 3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN 3.1. Mục đích của đề tài Trên cơ sở thực trạng định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông của Thủ đô, chủ yếu là của hệ thống báo chí Hà Nội, đề tài xin đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng định hướng dư luận xã hội trong điều kiện kinh tế thị trường của các báo, đài Hà Nội, bản tin Hà Nội hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ của đề tài - Làm rõ một số vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài: Truyền thông và báo chí; Vì báo chí giữ vai trò chủ lực trong việc định hướng dư luận xã hội trong hệ thống truyền thông, do vậy luận văn làm rõ về vai trò định hướng dư luận xã hội của báo chí, mối quan hệ giữa báo chí và dư luận xã hội; Những vấn đề mang tính lý luận về dư luận xã hội; Cơ chế thị trường và tác động của nó tới báo chí báo chí nói riêng, hệ thống truyền thông nói chung.
  11. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 5 - Đánh giá thực trạng định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông, trực tiếp là thông qua các báo, đài phát thanh, truyền hình và bản tin của Hà Nội trong thời gian 5 năm gần đây (từ 2004 – quý III/2008). - Đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao chất lượng định hướng dư luận xã hội trong điều kiện kinh tế thị trường của hệ thống truyền thông Thủ đô. - Tổ chức điều tra công chúng (điều tra 500 phiếu), đánh giá của công chúng về những báo, đài, bản tin được khảo sát và nhu cầu của công chúng hiện nay là gì, tìm hiểu những kiến nghị của công chúng đối với báo chí. - Tổng hợp và phân tích phiếu điều tra công chúng để phản ánh đúng thực trạng tuyên truyền. 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN: 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông của Thủ đô, cụ thể là trên sóng phát thanh, truyền hình Hà Nội; báo Hà Nội mới hàng ngày; báo Hà Nội mới điện tử . 4.2. Phạm vi nghiên cứu Hệ thống truyền thông của Thủ đô bao gồm nhiều loại hình: báo chí, băng rôn, khẩu hiệu, áp phích… Song, báo chí (cụ thể là các báo, đài phát thanh, truyền hình, báo điện tử) là một trong những phương tiện truyền thông đại chúng là một kênh của truyền thông quan trọng và có hiệu quả nhất trong việc hình thành và định hướng dư luận xã hội trong quá trình truyền thông. Hệ thống báo chí Hà Nội hiện nay bao gồm 12 báo viết của các ban, ngành đoàn thể của Hà Nội; một đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội; 4 báo điện tử của báo Hà Nội mới, Kinh tế đô thị, An ninh Thủ đô, đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội; 14 bản tin của các sở, ngành, đoàn thể. Song, trong phạm vi một luận văn Thạc sĩ, đề tài lựa chỉ chọn nghiên cứu kênh thông tin báo chí trong hệ thống truyền thông của Hà Nội; nghiên cứu đại diện mỗi loại hình báo
  12. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 6 chí 1 ấn phẩm, cụ thể như sau: sóng phát thanh, truyền hình của Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội là đại diện báo hình và báo nói; Báo Hà Nội mới là đại diện báo in; báo Hà Nội mới điện tử là đại diện báo điện tử nối mạng internet. Có sự lựa chọn như vậy là do Thành phố Hà Nội chỉ có 1 đài Phát thanh và Truyền hình; đối với hệ thống báo in và báo điện tử thì báo HNM là báo lớn nhất của Thành phố, có số lượng phát hành lớn nhất trong hệ thống báo chí của Hà Nội; HNM điện tử là báo điện tử đầu tiên của Hà Nội và có số lượng truy cập lớn nhất. Những báo, đài nêu trên có vai trò, vị trí rất quan trọng trong việc định hướng dư luận xã hội và đồng thời được Thành uỷ Hà Nội quan tâm chỉ đạo, định hướng rất sát sao. Luận văn nghiên cứu chất lượng các tác phẩm, chất lượng thông tin của các báo, đài nêu trên. Riêng đối với đài PT-TH HN thì nghiên cứu chất lượng định hướng dư luận của nội dung các chương trình phát thanh, truyền hình. Tuy nhiên, không đi sâu phân tích từng thể loại tin, bài cụ thể, mà tổng hợp, khái quát, đánh giá trên cơ sở tổng hợp từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau. Thời gian nghiên cứu các báo HNM hàng ngày, HNM điện tử, đài phát thanh, truyền hình Hà Nội: 5 năm, từ năm 2004 đến quý III/2008. Về phía công chúng: đề tài nghiên cứu đánh giá tác động định hướng dư luận xã hội, cũng như nhu cầu, xu hướng của công chúng về các báo, đài nêu trên trong kinh tế thị trường. Nghiên cứu về đội ngũ những người làm báo Hà Nội; đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cơ quan báo chí; các cơ quan quản lý báo chí là những nhân tố trực tiếp tổ chức, thực hiện nhiệm vụ định hướng dư luận xã hội. 5. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN: 5.1. Cơ sở lý luận Tác giả dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, nghị quyết của Đảng về báo chí, truyền thông,
  13. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 7 về dư luận xã hội và kinh tế thị trường để làm cơ sở lý luận thực hiện nghiên cứu luận văn. Đồng thời, kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước làm cơ sở lý luận cho công trình nghiên cứu của mình. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp có tổng hợp, hệ thống hoá tài liệu có liên quan; quan sát trực tiếp; sưu tầm; thống kê; phân tích nội dung và hình thức tuyên truyền của các báo, đài. Để thu thập đa dạng các thông tin, tác giả tiến hành nhiều bước: phỏng vấn, gặp gỡ các chuyên gia làm công tác quản lý báo chí, phỏng vấn lãnh đạo các cơ quan báo chí (Tổng biên tập hoặc phó tổng biên tập) để tìm hiểu sâu sắc những vấn đề liên quan đề tài. Tác giả dành nhiều thời gian thu thập tài liệu, dữ liệu, báo cáo, những vấn đề liên quan đề tài; tổ chức lập bảng điều tra xã hội học; từ đó tổng hợp, phân tích, đánh giá chất lượng định hướng dư luận xã hội của các báo, đài Hà Nội; Thông qua việc tổng hợp, đánh giá khái quát 1 báo viết, 1 báo điện tử và 1 Đài truyền hình, nhằm đưa ra những nhận định chung và giải pháp chung cho báo chí Hà Nội đối với việc nâng cao chất lượng định hướng dư luận xã hội trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay. 6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA LUẬN VĂN: 6.1. Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm bản chất của định hướng dư luận xã hội và vai trò của định hướng dư luận xã hội thông qua hệ thống truyền thông đối với sự ổn định xã hội, phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô trong điều kiện kinh tế thị trường. - Góp phần làm rõ thêm những vấn đề đang đặt ra với định hướng dư luận xã hội qua hệ thống truyền thông Hà Nội, thuộc về chủ thể truyền thông, đối tượng truyền thông và bản thân dư luận xã hội cần được giải quyết trong quá trình phát triển kinh tế xã hội trong cơ chế thị trường.
  14. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 8 - Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả định hướng dư luận xã hội trên hệ thống truyền thông, báo chí được tốt hơn, nhất là trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường hiện nay. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, học tập về chủ đề định hướng dư luận xã hội trên báo chí trong các trường đào tạo và các cơ quan lãnh đạo, quản lý báo chí. 7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN * Luận văn gồm: - PHẦN MỞ ĐẦU - PHẦN NỘI DUNG: gồm 3 chương * Chương I: DƯ LUẬN XÃ HỘI - TRUYỀN THÔNG VÀ VAI TRÒ ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG * Chương II: THỰC TRẠNG ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG THỦ ĐÔ TỪ NĂM 2004 – 8/2008 VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA * Chương III: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG THỦ ĐÔ TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG. - PHẦN KẾT LUẬN - TÀI LIỆU THAM KHẢO - PHỤ LỤC
  15. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 9 CHƯƠNG 1 DƯ LUẬN XÃ HỘI VÀ TRUYỀN THÔNG - VAI TRÒ ĐỊNH HƯỚNG DƯ LUẬN XÃ HỘI TRÊN HỆ THỐNG TRUYỀN THÔNG TRONG CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG 1.1. DƯ LUẬN XÃ HỘI 1.1.1. Dư luận xã hội, các bước hình thành và chức năng cơ bản của dư luận xã hội 1.1.1.1. Khái niệm DLXH là sự phản ánh tâm trạng của xã hội, phản ánh sự đánh giá của các nhóm xã hội lớn (của nhân dân nói chung) về những vấn đề cụ thể, về các hiện tượng đại diện cho lợi ích xã hội cấp bách trên cơ sở các quan hệ xã hội đang tồn tại. Cơ sở quan tâm là lợi ích xã hội, đây là những lợi ích cấp bách, cần ngay. Trong phản ánh DLXH có tính chất đánh giá tốt - xấu, nên – không nên. Tính chất của dư luận xã hội phụ thuộc vào tính chất của các sự kiện, vấn đề, những quan điểm, hành động của các nhân vật trong trường hợp thông tin phản ánh đúng đắn, chính xác. Quan niệm trên cho thấy sự phản ánh thực tế trong DLXH trước hết là thái độ phán xét, ý kiến đánh giá của quần chúng nhân dân đối với các sự kiện và vấn đề thời sự mà họ quan tâm. Hay nói cách khác, DLXH có tính chất đánh giá các hiện tượng xã hội để xác định hành vi ứng xử của con người. Tính đặc thù của DLXH thể hiện ở chỗ: nó không chỉ thuần tuý tinh thần mà nó là cấu trúc tinh thần - thực tế. Tính đặc thù này chỉ ra mức độ xem xét sự thể hiện của DLXH và DLXH được xem là một hiện tượng tâm lý xã hội.
  16. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 10 DLXH là một trạng thái tinh thần thực tế, có thể được biểu hiện đầy đủ ở thái độ, lời nói và đỉnh cao là hành vi. Tất cả những vấn đề đó được đặt trong quan hệ xã hội đang tồn tại. Nghĩa là khi quan hệ xã hội thay đổi, DLXH thay đổi theo, về mặt triết học, nó là tinh thần của xã hội. Đây không phải là ý kiến của một ngưòi, một vài người, mà là các nhóm lớn, tập đoàn xã hội. DLXH bao giờ cũng phản ánh lợi ích, nếu không có lợi ích không thành dư luận. DLXH dựa trên các quan hệ xã hội đang tồn tại. Bởi vậy, DLXH Khách thể của DLXH có thể là những sự kiện hết sức khác nhau trong đời sống xã hội và lợi ích chung được xem là tiêu chuẩn hàng đầu để xác định khách thể của DLXH. Còn chủ thể của DLXH là toàn thể xã hội nói chung, là quần chúng nhân dân, là các tổ chức Đảng, các tổ chức đoàn thể xã hội. Lập trường giai cấp được xem là cơ sở để xác định chủ thể của DLXH. 1.1.1.2. Các bước hình thành DLXH + Bước thứ nhất, các cá nhân, các nhóm xã hội tiếp xúc, làm quen tạo nên cảm giác ban đầu và trao đổi thông tin về hiện tượng, sự việc đó. + Bước thứ hai, các nhóm xã hội bắt đầu bàn bạc về thông tin, đánh giá tốt, xấu, nên – không nên, dựa trên lợi ích cụ thể. Tại đây, ý kiến cá nhân bắt đầu trở thành tinh thần xã hội. + Bước thứ ba, các ý kiến khác nhau được thống nhất lại trên những quan điểm cơ bản để hình thành sự đánh giá chung về các hiện tượng, các quá trình xã hội, những đánh giá này thoả mãn được sự nhận định của đa số cộng đồng người. + Bước thứ tư, từ việc đánh giá dẫn đến sự phán xét về hành động và rút ra những kiến nghị trong hoạt động thực tiễn. Sự hình thành dư luận xã hội diễn ra liên tục và chứa đầy các yếu tố tự phát, nhưng đây là một quá trình có quy luật. Lợi ích xã hội là nhân tố chi
  17. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 11 phối sâu sắc đến sự hình thành DLXH. Lợi ích cá nhân thường rất nhạy bén trong sự hành thành ý kiến cá nhân. Ý kiến của nhóm được coi là đơn vị đầu tiên tạo nên “chất” của DLXH. Con đường vận động từ ý kiến cá nhân qua ý kiến nhóm, để tạo thành DLXH là một quá trình biện chứng. Sự phát triển của các “tầng” ý kiến quy định cường độ của DLXH về một hiện tượng xã hội nào đó. Mặc dù sự phát triển của DLXH được xác định bởi các quy luật khách quan, song trong một xã hội phát triển có định hướng, thì quá trình hình thành DLXH theo con đường tự phát, tất yếu cần đến sự điều khiển của hoạt động quản lý và tổ chức xã hội. Để hoạt động này đạt được hiệu quả, cần thường xuyên quan tâm tới lợi ích của các tầng lớp nhân dân, các nhóm xã hội. Việc khắc phục những khác biệt, trước hết là những khác biệt về lợi ích kinh tế, nhằm hướng tới mục tiêu chung, vì sự tiến bộ chung của xã hội, sẽ làm cho hoạt động định hướng DLXH đạt hiệu quả. Việc định hướng DLXH được hình thành thuận lợi khi có sự nhất quán trong chủ trương, chính sách với quá trình tổ chức và chỉ đạo thực hiện. Nếu chủ trương chính sách được về xuất và các hành vi quản lý diễn ra theo kiểu “nói một đường, làm một nẻo” thì hoạt động định hướng của DLXH sẽ mất tác dụng. 1.1.1.3. DLXH có các chức năng cơ bản sau + Chức năng phản ánh: là sự phản ánh về các vấn đề nóng bỏng hoặc có liên quan trực tiếp tới lợi ích xã hội. Thông qua sự phản ánh này, các cơ quan quản lý, cơ quan chức năng nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và có hướng giải quyết. Từ đó, có thể điều hoà các quan hệ xã hội, không làm cho lợi ích nghiêng về nhóm nào. + Chức năng kiểm soát xã hội: Việc kiểm soát xã hội trong DLXH diễn ra cả ở kênh chính thức và không chính thức. DLXH là độc giả, khán thính giả, thường thể hiện quan điểm, thái độ, lập trường về những vấn đề mà họ
  18. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 12 quan tâm. Đây là biểu hiện giám sát rất tích cực, thể hiện sự dân chủ “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, từ đó tạo nên hiệu quả truyền thông. + Chức năng giáo dục: Ví như việc lấy khuôn mẫu chung, chuẩn mực chung của xã hội để giáo dục. Bằng những nhận xét đánh giá khen chê, khuyên bảo của cộng đồng, DLXH tác động mạnh đến ý thức và hành vi của con người, nhất là đối với thế hệ trẻ. + Chức năng tư vấn hoặc lời khuyên: Trước những vấn đề lớn của đất nước, DLXH có thể đưa ra những lời khuyên sáng suốt. Ngày nay, rất nhiều quốc gia trên thế giới đã tiến hành các cuộc thăm dò dư luận trước khi quyết định những vấn đề quan trọng. Sự ủng hộ hay phản đối của công chúng là yếu tố then chốt cho sự thành công hay thất bại của một chính sách nhất định. Các ý kiến phản ánh của DLXH giúp cho các cơ quan quản lý có được những chủ trương, chính sách phù hợp với thực tế, phù hợp với lợi ích của nhân dân. Như việc góp ý vào các dự thảo, trước khi ban hành các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Dư luận báo chí không chỉ bày tỏ sự khen, chê, mà còn đưa ra những giải pháp thiết thực. + Chức năng giải toả tâm lý: Sự bày tỏ ý kiến, nỗi bất bình của mỗi con người với cộng đồng có ý nghĩa quan trọng trong việc giải toả tâm lý. 1.1.2. Vấn đề nghiên cứu ý kiến công chúng 1.1.2.1 Công chúng và ý kiến công chúng Trong Đại từ điển tiếng Việt (Nxb Văn hoá-Thông tin, 1999) định nghĩa: “Công chúng là đông đảo người xem hoặc người chứng kiến việc gì, trong quan hệ với người diễn thuyết, tác giả, diễn viên...”. Như vậy, công chúng là số đông người, cùng quan tâm tiếp nhận thông tin từ một sự việc, sự kiện hay một đối tượng nào đó trong một khoảng không gian chung. Chẳng hạn: công chúng của báo chí, công chúng của điện ảnh, công chúng của sân khấu...
  19. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 13 Công chúng là khái niệm được đề cập nhiều trong các sách, báo và các công trình nghiên cứu khoa học về truyền thông. “Công chúng là quần thể cư dân mà cơ quan báo chí hướng vào để tác động (và trực tiếp hay gián tiếp chịu sự tác động của báo chí), nhằm lôi kéo, thu phục họ vào phạm vi ảnh hưởng của mình. Công chúng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hoạt động báo chí”. Sản phẩm của báo chí nói chung và truyền hình nói riêng được phát hành định kỳ, liên tục và rộng khắp cả về thời gian và không gian. Do đó, công chúng của báo chí cũng rộng lớn nếu không nói là đại đa số trong xã hội. Còn “ý kiến” cũng trong từ điển tiếng Việt giải thích “ý kiến: suy nghĩ và nhận định về một việc gì”. Công chúng được tập hợp từ những cá nhân trong xã hội, ý kiến công chúng chính là biểu thị thái độ, phán xét, đánh giá của một cộng đồng trước các sự việc, hiện tượng... mà họ quan tâm. Về bản chất, ý kiến công chúng chính là dư luận xã hội (hay còn gọi là công luận). Tuy nhiên, theo nghĩa riêng thì ý kiến và dư luận có sự khác nhau. Dư luận biểu hiện ra thành lời, còn ý kiến không nhất thiết biểu hiện bằng lời mà ở dưới dạng chính kiến, quan điểm. DLXH không phải ý kiến của một người, mà là ý kiến của số đông người, nó cũng không phải là tổng cộng các ý kiến phán xét đánh giá của các cá nhân, mà là sự phán xét, đánh giá chung của đại đa số trong cộng đồng. Ở nhiều trường hợp, ý kiến cá nhân trở thành DLXH rộng rãi khi nó thể hiện mối quan tâm chung, sự đánh giá chung của toàn xã hội về một vấn đề, hiện tượng nào đó. Ý kiến của con người thường phản ánh thái độ của họ đối với một vấn đề nào đó. Tuy nhiên có những trường hợp ý kiến và thái độ không đồng nhất, họ giấu giếm thái độ đích cực của mình, bộc lộ ý kiến trái ngược hẳn. “ý kiến thường phức tạp và có thể phân biệt ở nó các biến số khác nhau. Các biến số thường xuyên nhất là khuynh hướng, cường độ, bề rộng, chiều sâu”.
  20. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Báo chí 14 Khuynh hướng thể hiện sự tán thành hay phản đối, cường độ là sức mạnh một ý kiến có được. Bề rộng thể hiện phạm vi phổ biến của ý kiến. Chiều sâu ý kiến thể hiện mức độ vững chắc của nó trong hệ thống các giá trị của cá nhân. Những ý kiến có chiều sâu thường khó thay đổi khuynh hướng, ngược lại những ý kiến không có chiều sâu, dù được thể hiện mạnh mẽ vẫn dễ dàng chuyển sang khuynh hướng trái ngược. 1.1.2.2. Nghiên cứu ý kiến công chúng Nghiên cứu ý kiến công chúng là vận dụng trí tuệ để khai thác các giá trị của ý kiến công chúng vào một mục đích nhất định. Trong xã hội bùng nổ thông tin, công chúng tiếp cận với nhiều nguồn thông tin bằng nhiều cách khác nhau, đó là cơ sở để nâng cao nền tri thức cho mỗi người, nhưng cũng tạo ra các luồng ý kiến đa dạng, phong phú trong xã hội. Trên thế giới, các nước phát triển đã chú ý nghiên cứu ý kiến công chúng rất sớm. Ở Mỹ, những cuộc nghiên cứu công luận đầu tiên có nguồn gốc từ những cuộc thăm dò bầu cử của báo chí vào năm 1824, sau đó nó trở thành phổ biến. Năm 1914, Trung tâm Quốc gia nghiên cứu công luận của Mỹ đã được thành lập. Năm 1936 tờ Digest đã gửi qua bưu điện hơn 10 triệu lá phiếu thăm dò trong cuộc bầu cử tổng thống. Họ đã thu về được hơn 2 triệu phiếu để thống kê, phân tích, những kết quả dự đoán sai. Các nhà nghiên cứu đã phân tích nguyên nhân thất bại là do 10 triệu lá phiếu chỉ gửi đến những người đại diện của những người nghèo và ít học. Ngoài ra, những người không nhận được và không gửi lại các lá phiếu thì không được tính đến trong mẫu chung. Qua thất bại trên đây cho thấy, nghiên cứu ý kiến công chúng là một công việc đòi hỏi tính khoa học tỉ mỉ. Chưa hẳn những cuộc điều tra, nghiên cứu quy mô lớn đã cho kết quả chính xác. Ngày nay, việc nghiên cứu ý kiến công chúng được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực. Ở nước ta với phương châm: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
829 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2