Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Trạc Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS, đề xuất các biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên, trên cơ sở đó góp phần nâng cao năng lực quản lý cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN VĂN QUANG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CHO HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN VĂN QUANG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CHO HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÍNH THÁI NGUYÊN - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn đúng quy định. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017 Tác giả Nguyễn Văn Quang i
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập, nghiên cứu tại trường Đại học sư phạm, Đại học Thái Nguyên, kết hợp với kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình công tác tại Huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, cùng với sự nỗ lực cố gắng của bản thân và sự giúp đỡ của các thầy cô giáo, các đơn vị trong và ngoài huyện, tôi đã hoàn thành Luận văn "Bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên" . Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo của Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các trường liên kết với Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các bộ, ban, ngành của Trung ương đã nhiệt tình, tận tâm truyền đạt kiến thức khoa học và thực tiễn công tác trong mỗi bài giảng. Xin trân trọng cảm ơn tập thể và cán bộ, lãnh đạo Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện, Phòng Nội vụ, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu, quý thầy cô các trường THCS huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, bạn bè, người thân đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành khóa học và thực hiện tốt luận văn này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Tính, Phó Hiệu trưởng Trường đại học sư phạm Thái Nguyên, là người trực tiếp hướng dẫn, theo dõi và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Trong quá trình viết luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được ý kiến tham gia góp ý của các thầy cô để tôi tiếp tục hoàn chỉnh luận văn đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả và khả thi tại địa phương, đơn vị. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017 Tác giả Nguyễn Văn Quang ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CHO HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THCS................................................................................................ 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ....................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước........................................................................ 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản trong đề tài ........................................................... 9 1.2.1. Bồi dưỡng .................................................................................................. 9 1.2.2. Quản lý hành chính Nhà nước ................................................................... 9 1.2.3. Quản lý hành chính nhà nước về giáo dục và đào tạo ............................. 10 1.2.4. Năng lực quản lý hành chính Nhà nước về giáo dục............................... 13 1.2.5. Bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước về giáo dục cho Hiệu trưởng trường THCS ................................................................................. 13 iii
1.3. Một số vấn đề cơ bản về bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước về giáo dục cho Hiệu trưởng trường THCS ............................................. 16 1.3.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước về giáo dục cho Hiệu trưởng trường THCS ................................................................... 16 1.3.2. Tầm quan trọng của việc bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính nhà nước về giáo dục và đào tạo cho Hiệu trưởng trường THCS ........... 16 1.3.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS.......................................................................................... 17 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS của Phòng Giáo dục - Đào tạo ............................................................................................. 26 1.4.1. Những yếu tố chủ quan ............................................................................ 26 1.4.2. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 28 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 29 Chương 2: THỰC TRẠNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THCS HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN ................................... 30 2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát vè tổ chức khảo sát .............................. 30 2.1.1. Một vài nét về khách thể khảo sát ........................................................... 30 2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 32 2.2. Thực trạng năng lực quản lý hành chính nhà nước của cán bộ quản lý trường THCS huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ............................................ 33 2.3. Thực trạng công tác bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ............... 38 2.3.1. Thực trạng nhận thức về công tác bồi dưỡng năng lực của cán bộ quản lý trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ............................. 38 2.3.2. Thực trạng công tác lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho hiệu trưởng trường THCS ................................................. 39 iv
2.3.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ........................ 41 2.3.4. Chỉ đạo thực hiện hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 46 2.3.5. Đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ............... 47 2.4. Những khó khăn trong hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 49 2.5. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 53 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 55 Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THCS HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN ................................... 56 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 56 3.1.1. Bảo đảm tính đồng bộ .............................................................................. 56 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ......................................... 56 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ............................................................ 57 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 57 3.2. Một số biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước về giáo dục và đào tạo cho Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 57 3.2.1. Nâng cao năng lực chính trị cho Hiệu trưởng trường THCS .................. 57 3.2.2. Đánh giá năng lực quản lý hành chính nhà nước của Hiệu trưởng trường THCS và khảo sát nhu cầu bồi dưỡng ................................................... 65 3.2.3. Xây dựng và tổ chức thực hiện nội dung, chương trình bồi dưỡng đáp ứng nhu cầu thực tế cần bổ sung năng lực của Hiệu trưởng trường THCS .................................................................................................... 71 v
3.2.4. Khai thác nguồn lực phục vụ bồi dưỡng ................................................. 73 3.2.5. Tổ chức câu lạc bộ Hiệu trưởng trường THCS để các trường trao đổi kinh nghiệm quản lý .................................................................................... 75 3.2.6. Tổ chức thi Hiệu trưởng trường THCS giỏi các cấp ............................... 76 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 78 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................... 79 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................. 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84 1. Kết luận .......................................................................................................... 84 2. Khuyến nghị................................................................................................... 85 2.1. Đối với Huyện ủy, Ủy ban nhân dân và Phòng Giáo dục và Đào tạo Huyện Đồng Hỷ ................................................................................................. 85 2.2. Đối CBQL các trường THCS ..................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 87 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 CNV Công nhân viên 4 CNH Công nghiệp hóa 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 ĐHSP Đại học sư phạm 7 ĐMPPDH Đổi mới phương pháp dạy học 8 GD Giáo dục 9 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 10 GV Giáo viên 11 HĐCM Hoạt động chuyên môn 12 HĐND Hội đồng nhân dân 13 HĐNGLL Hoạt động ngoài giờ lên lớp 14 HS Học sinh 15 NXB Nhà xuất bản 16 PPDH Phương pháp dạy học 17 QL Quản lý 18 QLGD Quản lý giáo dục 19 TCM Tổ chuyên môn 20 THCS Trung học cơ sở 21 THPT Trung học phổ thông 22 Tr Trang 23 UBND Ủy ban nhân dân 24 UNESCO United Nations Educational Scientific and Cultural Organization iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê đội ngũ CBQL trường THCS năm học 2016 - 2017 ........ 31 Bảng 2.1. Đánh giá của giáo viên về năng lực quản lý hành chính nhà nước của CBQL trường THCS........................................................ 33 Bảng 2.2. Tự đánh giá năng lực quản lý hành chính nhà nước của CBQL trường THCS ................................................................................... 36 Bảng 2.3. Nhận thức của cán bộ quản lý trường THCS huyện Đồng Hỷ về mức độ cần thiết của bồi dưỡng quản lý hành chính nhà nước cho hiệu trưởng................................................................................ 39 Bảng 2.4. Thống kê nhu cầu bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng (nguồn Hiệu trưởng đã được quy hoạch) trường THCS trong 3 năm học ........................................................ 40 Bảng 2.5. Nội dung, chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý trường THCS năm học 2016 - 2017 ....................................................................... 43 Bảng 2.6. Thống kê nguồn kinh phí chi cho hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS ........ 45 Bảng 2.7. Thống kê hoạt động xã hội hóa trong hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS ..... 45 Bảng 2.8. Thống kê kết quả sếp loại thi đua Hiệu trưởng trường THCS .......... 49 Bảng 2.9: Những khó khăn trong bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho cán bộ quản lý trường THCS Huyện Đồng Hỷ ........ 50 Bảng 3.1. Thăm dò sự cần thiết của các biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng .............................. 80 Bảng 3.2. Thăm dò tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng .............................. 81 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Công tác giáo dục liên quan mọi cấp, mọi ngành, mọi gia đình và toàn xã hội. Vì vậy, xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là nhiệm vụ của các cấp ủy Đảng, chính quyền và đoàn thể. Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải theo hướng chuẩn hoá, đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, đồng bộ về cơ cấu, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, tay nghề vững vàng, đáp ứng được những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới giáo dục. Điều 16 Luật Giáo dục 2005 quy định: Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục. Cán bộ quản lý giáo dục phải không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý và trách nhiệm cá nhân. Nhà nước có kế hoạch xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nhằm phát huy vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục, bảo đảm phát triển sự nghiệp giáo dục. Trong phần đánh giá tình hình và nguyên nhân tại Nghị quyết số 29- NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản toàn diện về Giáo dục và Đào tạo đã khẳng định những thành tựu quan trọng đồng thời cũng chỉ ra những tồn tại như: Quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên nói chung và giáo dục cấp THCS của huyện nói riêng tiếp tục đạt kết quả khá toàn 1
diện trên tất cả các lĩnh vực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Trên địa bàn Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên có 17 trường THCS công lập, 02 trường Phổ thông dân tộc bán trú (PT DTBT) THCS; không có trường dân lập, bán công. Những năm qua, công tác quản lý tại các trường đã được quan tâm và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, năng lực của một số cán bộ quản lý còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu; Hiệu trưởng các trường THCS quản lý nhà trường chủ yếu vẫn theo kinh nghiệm hoặc được Phòng Giáo dục và Đào tạo cầm tay chỉ việc; thiếu tính chủ động, sáng tạo trong công tác quản lý; không phù hợp thực tế từng địa phương. Nguyên nhân chủ yếu là do công tác bồi dưỡng năng lực quản lý Nhà nước về giáo dục cho Hiệu trưởng các trường THCS được tổ chức chưa thực sự khoa học, chưa thường xuyên liên tục, chưa đáp ứng yêu cầu. Để đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước thì ngành Giáo dục nói chung, mỗi địa phương nói riêng phải quyết tâm, lỗ lực thực hiện các hoạt động quản lý giáo dục trên cơ sở khoa học, phù hợp thực tiễn và thường xuyên liên tục nhất là bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý nhà nước về giáo dục cho Hiệu trưởng các trường. Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài: “Bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS, đề xuất các biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên, trên cơ sở đó góp phần nâng cao năng lực quản lý cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên. 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên 3.2. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS. 4. Giả thuyết khoa học Hiệu quả quản lý trường THCS Phụ thuộc vào năng lực quản lý nhà nước của Hiệu trưởng nhà trường. Những năm qua, đội ngũ Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên đã cơ bản đáp ứng được các nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế thì đội ngũ Hiệu trưởng các trường THCS còn có những hạn chế, bất cập nhất định về năng lực quản lý Nhà nước về giáo dục. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng trên cơ sở khoa học, phù hợp với tình hình mới thì sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS. - Khảo sát thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên. - Đề xuất các biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước về giáo dục trong phạm vi đơn vị nhà trường cho Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng là 3
cán bộ tạo nguồn Hiệu trưởng của các trường THCS dưới góc độ quản lý của Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo trong xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS. Các năng lực được quan tâm nghiên cứu và tổ chức bồi dưỡng là năng lực quản lý nhân sự, xây dựng bộ máy quản lý, năng lực tổ chức, chỉ đạo, năng lực kiểm tra, đánh giá. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu, hệ thống hoá, phân loại các tài liệu khoa học có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng trường học. Nghiên cứu các khái niệm, Nghị quyết của Đảng, văn bản pháp quy của Nhà nước và địa phương. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Lập phiếu điều tra, câu hỏi trắc nghiệm với nội dung cần tìm hiểu. Đối tượng điều tra: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng, Tổ phó, Giáo viên. Phỏng vấn các Hiệu trưởng về vấn đề liên quan đến bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước về giáo dục đào tạo. Quan sát hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng trường học. 7.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Sản phẩm lựa chọn là các văn bản chỉ đạo, hồ sơ quản lý... Nhằm đảm bảo tính khách quan của các số liệu nghiên cứu. 7.4. Phương pháp chuyên gia Trao đổi thảo luận với các chuyên gia. Mục đích kiểm nghiệm tính khoa học, tính khả thi của các Biện pháp tổ chức bồi dưỡng được đề xuất. 7.5. Các phương pháp khác Phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu điều tra. 4
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm để tổng hợp, phân tích kết quả nghiên cứu, nhằm rút ra kết luận khoa học. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS. Chương 2: Thực trạng về bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên. Chương 3: Các biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường THCS Huyện Đồng Hỷ, Tỉnh Thái Nguyên. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CHO HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THCS 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài Quản lý là yếu tố quan trọng, không thể thiếu được trong đời sống xã hội. Bồi dưỡng năng lực quản lý là hoạt động cẩn thiết và thường xuyên hơn bao giờ hết. Xã hội phát triển càng cao thì vai trò quản lý càng lớn, phạm vi càng rộng và nội dung càng phong phú. Ngay từ thời xa xưa để chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên và để duy trì sự tồn tại của mình, con người đã phải kết thành từng nhóm, cũng từ đây trong quá trình lao động đòi hỏi có sự tổ chức, điều khiển và phối hợp hành động tức là cần có sự quản lý. Quản lý nhằm hiệp lực tạo một môi trường thuận lợi, một thuộc tính mới, đạt được mục tiêu của nhóm, của tập thể. Trên thế giới, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về quản lý nói chung và quản lý trong lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo nói riêng. C.Mác đã khẳng định: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung chừng nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hoà những cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ CSVC, khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” [6]. Harold Koontz, Cyril Odonell, Heinz Weihrich với công trình “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” [12], đề cập nhiều về yêu cầu chất lượng của người QL. Ở Liên Xô (cũ), các công trình nghiên cứu, xét ở góc độ lý luận giáo dục học, các tác giả đã đề cập tới lực lượng giáo dục, trong đó nêu rõ vai trò, vị trí, chức năng của CBQL trường học. Tiêu biểu là công trình của tác giả T.A. Ilina với tác phẩm “Giáo dục học” [33]; N.V. Savin với tác phẩm “Những vấn đề cơ bản của QL nhà trường” [24]; Dakharop 6
với tác phẩm “Tổ chức lao động của hiệu trưởng” [8]. Tác phẩm “Quản trị hiệu quả trường học” của nhóm tác giả: Bertie Everard, Ian Wilson và Geoffrey Morris được đánh giá là “cẩm nang” của những người làm công tác quản trị và lãnh đạo nhà trường” [3]. Năm 1991, UNESCO xuất bản cuốn “Quản lý hành chính và sư phạm” [35] của Jean Valérien nhằm giới thiệu các modul về vai trò, chức năng, trách nhiệm, yêu cầu chất lượng và nhiệm vụ của người hiệu trưởng trường học. Tháng 12 năm 2000, đáp lại đề nghị của Bộ GD&ĐT Việt Nam, UNESCO đã biên soạn và tiến hành dịch ra Tiếng Việt cuốn “Lập kế hoạch giáo dục cho mọi người” [35]. Đây là một công cụ hữu ích giúp các nhà quản lý giáo dục có kiến thức kỹ năng xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá kế hoạch giáo dục một cách khoa học. Như vậy, vấn đề bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho hiệu trưởng trường học không còn là vấn đề mới. Nhưng bồi dưỡng năng lực quản lý Nhà nước cho Hiệu trưởng các trường học nói chung và Hiệu trưởng các trường THCS nói riêng thì những công trình trên chưa thể hiện rõ và chưa phát huy được hiệu quả mà chỉ nêu tầm quan trọng và nội dung bồi dưỡng chung cho cán bộ quản lý giáo dục. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam cũng có nhiều tác giả nghiên cứu về quản lý, quản lý Giáo dục, quản lý Nhà trường như: Nguyễn Lộc, Mạc Văn Trang, Nguyễn Công Giáp nghiên cứu “Cơ sở lý luận quản lý trong tổ chức GD” [22]. Phan Văn Kha nghiên cứu về “Phương pháp nghiên cứu khoa học GD” [19]. Nguyễn Ngọc Quang nghiên cứu về “Những khái niệm cơ bản về quản lý GD” [29]. Phạm Minh Hạc nghiên cứu về “Một số vấn đề về GD và khoa học GD” [13]. Trần Kiểm nghiên cứu về “Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý GD” [21]. Nguyễn Văn Hộ nghiên cứu về “Quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo” [15]. Phạm Hồng Quang nghiên cứu về “Phương pháp nghiên cứu khoa học 7
giáo dục” [30]. Nguyễn Thị Tính nghiên cứu về “Quản lý chuyên môn trong nhà trường” [34]. Trần Khánh Đức nghiên cứu về “GD và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI” [11], Chu Mạnh Nguyên (chủ biên) bộ giáo trình “Bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS” [25]. Vũ Ngọc Hải nghiên cứu về “Quản lý nhà nước hệ thống GD Việt Nam trong đổi mới căn bản, toàn diện và hội nhập quốc tế” [14]. Dự án SREM đã biên soạn bộ tài liệu cung cấp kiến thức về quản lý giáo dục. Cuốn “Điều hành và các hoạt động trong trường học” [5] có ý nghĩa quan trọng trong việc hướng dẫn hiệu trưởng trường phổ thông thực hiện các kỹ năng lập kế hoạch, triển khai thực hiện kế hoạch. Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện dự án phát triển đội ngũ cán bộ quản lý Giáo dục. Theo đó, đã cho ra đời bộ tài liệu bồi dưỡng hiệu trưởng trường phổ thông theo hình thức liên kết Việt Nam-Singapore. Tài liệu gồm 7 chuyên đề đã trang bị cho người hiệu trưởng trường phổ thông một hệ thống các khái niệm về lập kế hoạch, sứ mạng, tầm nhìn, giá trị, mục đích, mục tiêu cũng như giúp hình thành một số kỹ năng trong quản lý trường học. Ngoài những công trình khoa học nghiên cứu về công tác bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho hiệu trưởng trường học trên còn phải kể đến thành công của các đề tài, những luận văn Thạc sỹ như: Nguyễn Văn Khiêm - “Các biện pháp bồi dưỡng kĩ năng lập kế hoạch giáo dục cho cán bộ quản lý ở các trường THCS tỉnh Thái Nguyên” [20]. Trần Lê Lưu Phương - “Quản lý HĐCM ở các trường THCS huyện 5, Thành phố Hồ Chí Minh theo yêu cầu đổi mới giáo dục” [27]… Tuy nhiên, những nghiên cứu trên chưa đề cập cụ thể đến vấn đề quản lý bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho hiệu trưởng trường phổ thông nói chung, hiệu trưởng trường THCS nói riêng về nghiệp vụ, kỹ năng quản lý. Đặc biệt, địa bàn huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên chưa có công trình nào nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính Nhà nước cho hiệu trưởng các trường THCS. Vì vậy, việc nghiên cứu cơ sở lý luận, thực trạng và đề xuất các biện 8
pháp bồi dưỡng năng lực quản lý hành chính nhà nước cho hiệu trưởng các trường THCS huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên là cần thiết. 1.2. Một số khái niệm cơ bản trong đề tài 1.2.1. Bồi dưỡng - Bồi dưỡng (nghĩa rộng) là quá trình giáo dục, đào tạo nhằm hình thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của nhân cách theo định hướng mục đích đã chọn. - Bồi dưỡng (nghĩa hẹp) là trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng nhằm mục đích nâng cao và hoàn thiện năng lực hoạt động trong các lĩnh vực cụ thể. Bồi dưỡng được hiểu là “làm tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất” để đáp ứng yêu cầu ngành nghề mà nhà nước quy định. - Bồi dưỡng nâng cao năng lực Hiệu trưởng được hiểu là làm tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất cho Hiệu trưởng để làm việc tốt hơn chứ không nhằm mục đích chuyển đổi nghề nghiệp. Bồi dưỡng ở đây là không phải là đào tạo lại nghề nghiệp. Hoạt động bồi dưỡng là việc làm thường xuyên liên tục góp phần làm cho đội ngũ cán bộ quản lý đủ sức đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của nền kinh tế - xã hội. Hiện nay công tác bồi dưỡng đội ngũ Hiệu trưởng là nhiệm vụ thường xuyên, có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ Hiệu trưởng về chính trị, chuyên môn và năng lực quản lý giáo dục nhằm mục đích đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, về chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2020… 1.2.2. Quản lý hành chính Nhà nước - Hành chính Nhà nước: Là hoạt động quản lý nhà nước, trong đó cơ quan quyền lực nhà nước tác động lên các đối tượng quản lý (cơ quan, tổ chức, cá nhân) trong lĩnh vực hành pháp nhằm thực hiện chức năng đối nội và đối ngoại, quản lý hành chính nhà nước do các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện. 9
- Nền hành chính Nhà nước: Là một khái niệm dùng để chỉ tập hợp tất cả các yếu tố: Hệ thống thể chế hành chính Nhà nước, hệ thống tổ chức hành chính Nhà nước, đội ngũ nhân sự làm việc trong các cơ quan hành chính Nhà nước và các nguồn lực vật chất cần thiết đảm bảo cho việc thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính Nhà nước của các cơ quan Nhà nước. - Quản lý hành chính Nhà nước: Là hoạt động thực thi quyền hành pháp do các cơ quan trong hệ thống hành pháp thực hiện (đứng đầu là Chính phủ) trên cơ sở hệ thống pháp luật của Nhà nước, nhằm duy trì mọi hoạt động của xã hội và thúc đẩy sự phát triển mọi mặt của đời sống xã hội. + Chủ thể QLHCNN là các cơ quan, cán bộ, công chức hành chính Nhà nước (HCNN) trong bộ máy hành chính từ Trung ương đến địa phương (Chính phủ, Uỷ ban nhân dân). + Chủ thể QLNN về giáo dục là các cơ quan quyền lực Nhà nước (lập pháp, hành pháp, tư pháp) từ Trung ương tới địa phương và cơ quan quản lý giáo dục, là tổ chức, người chịu trách nhiệm trước Nhà nước về giáo dục. + Khách thể QLNN về giáo dục là hệ thống giáo dục quốc dân. + Đối tượng QLNN về giáo dục là tất cả mọi thành tố của hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm: Nhân sự (cán bộ, giáo viên), chương trình giáo dục, các hoạt động giáo dục, người học, các nguồn lực, học liệu, môi trường giáo dục, các cơ sở giáo dục, các mối quan hệ trong giáo dục… 1.2.3. Quản lý hành chính nhà nước về giáo dục và đào tạo Là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các hoạt động GD&ĐT, do các cơ quan quản lý giáo dục của nhà nước từ Trung ương đến cơ sở thực hiện chức năng nhiệm vụ do nhà nước ủy quyền nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo, duy trì trật tự, kỉ cương, thỏa mãn nhu cầu giáo dục và đào tạo của nhân dân, thực hiện mục tiêu giáo dục và đào tạo của nhà nước. 10