Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:164

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho HS trường THPT; đánh giá thực trạng về quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long; từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho HS.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hoàng Như QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ VĨNH LONG, TỈNH VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hoàng Như QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ VĨNH LONG, TỈNH VĨNH LONG Chuyên ngành: Quản lí Giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HUỲNH LÂM ANH CHƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép bất cứ công trình nghiên cứu nào. Nếu không đúng như đã nêu, tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về luận văn của mình./. Vĩnh Long, ngày 29 tháng 9 năm 2018 Người viết Nguyễn Hoàng Như
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Long, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã phối hợp mở lớp đào tạo chương trình Cao học tại Vĩnh Long. Quý Thầy, Cô trực tiếp giảng dạy, tham gia quản lí trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Cảm ơn bạn bè, người thân đã luôn quan tâm hỗ trợ cho tôi trong quá trình học tập cũng như trong suốt thời gian nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới TS. Huỳnh Lâm Anh Chương – người Thầy đã quan tâm và tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu luận văn. Thầy đã cho tôi thêm nhiều kiến thức về khoa học quản lí giáo dục cũng như giúp tôi rèn luyện kỹ năng về nghiên cứu khoa học. Mặc dù, bản thân có nhiều nỗ lực và cố gắng để hoàn thành luận văn, song, không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả luận văn rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân thành của của quý các Thầy, Cô, quý đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn./. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Hoàng Như
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................................... ix MỞ ĐẦU....................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................... 2 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 3 6.1. Về nội dung nghiên cứu ................................................................................ 3 6.2. Về địa bàn và đối tượng khảo sát ................................................................. 3 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .............................................. 3 7.1. Phương pháp luận ......................................................................................... 3 7.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 4 8. Cấu trúc đề tài ..................................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới ............................................................................................... 6 1.1.2. Trong nước ................................................................................................. 8 1.2. Các khái niệm ................................................................................................... 9 1.2.1. Hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh................................. 9 1.2.2. Quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh .................. 14 1.3. Hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh trung học phổ thông 17
1.3.1. Mục tiêu giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ................................. 17 1.3.2. Nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh................................. 17 1.3.3. Phương pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ......................... 20 1.3.4. Hình thức giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ............................... 22 1.3.5. Lực lượng giáo dục và học sinh trong hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ................................................................................................. 24 1.3.6. Điều kiện, phương tiện trong hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ............................................................................................................... 26 1.3.7. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh 27 1.4. Quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh trung học phổ thông ....................................................................................................................... 27 1.4.1. Mục tiêu quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học ........... 27 1.4.2. Phân cấp quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học .......... 27 1.4.3. Nội dung quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học .......... 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh trung học phổ thông ........................................................................ 33 1.5.1. Các yếu tố bên trong ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh trung học phổ thông ............................................ 33 1.5.2. Các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh trung học phổ thông ............................................ 36 Kết luận chương 1 ................................................................................................. 38 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ VĨNH LONG, TỈNH VĨNH LONG ................................................ 39 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế-xã hội và giáo dục của phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................................... 39 2.1.1. Khái quát về kinh tế - xã hội của thành phố Vĩnh Long........................ 39 2.1.2. Khái quát tình hình giáo dục của thành phố Vĩnh Long ....................... 40 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng.......................................................................... 45 2.2.1. Mục đích khảo sát thực trạng .................................................................. 45
2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng .................................................................. 45 2.2.3. Mẫu nghiên cứu thực trạng..................................................................... 46 2.2.4. Mô tả các công cụ nghiên cứu................................................................. 46 2.2.5. Quy ước xử lí thông tin ............................................................................ 47 2.3. Thực trạng về hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long ........................................... 49 2.3.1. Thực trạng nhận thức của các lực lượng giáo dục và học sinh về mục đích giáo dục kỹ năng giao tiếp ......................................................................... 49 2.3.2. Thực trạng về nội dung giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ......... 50 2.3.3. Thực trạng về các phương pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho HS.... 52 2.3.4. Thực trạng về các hình thức lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ............................................................................................................... 54 2.3.5. Thực trạng về các lực lượng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh . 56 2.3.6. Thực trạng về các điều kiện, phương tiện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ........................................................................................................ 57 2.3.7. Thực trạng về công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ........................................................................................................ 59 2.4. Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long ........................................... 60 2.4.1. Thực trạng về nhận thức của các lực lượng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ........................................................................................................ 60 2.4.2. Thực trạng về các chủ thể quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ........................................................................................................ 61 2.4.3. Thực trạng quản lí các hình thức lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ........................................................................................................ 63 2.4.4. Thực trạng quản lí hoạt động phối hợp của các lực lượng giáo dục giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ................................................................... 69 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long ................................................................................................................................. 73
2.5.1. Thực trạng các yếu tố hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh của Ban giám hiệu và Bí thư Đoàn ............................. 73 2.5.2. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh của giáo viên ........................................................ 75 Kết luận chương 2 ................................................................................................. 78 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ VĨNH LONG, TỈNH VĨNH LONG ............................................................... 80 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................ 80 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 80 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh trung học phổ thông .............................................................. 80 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................... 81 3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển ......................................................... 81 3.2. Các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long..................................... 82 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên và học sinh về ý nghĩa, mục đích của việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ...................................................................................................................... 82 3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng năng lực cho lực lượng tham gia hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ........................................................... 84 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng tài liệu giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ............................................................................................................................. 87 3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng các quy định giao tiếp ứng xử trong nhà trường ............................................................................................................................. 90 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường các hoạt động GDKNGT trong nhà trường 93 3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh trong giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ................................................. 98 3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh ................................................................. 102
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh .................................................................................................. 104 3.4. Khảo nghiệm về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí 105 Kết luận chương 3 ............................................................................................... 110 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 111 1. Kết luận ............................................................................................................ 111 2. Kiến nghị .......................................................................................................... 113 2.1. Đối với Bộ GD-ĐT ..................................................................................... 113 2.2. Đối với Sở GD-ĐT ..................................................................................... 113 2.3. Đối với các trường THPT ......................................................................... 113 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 115 PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 1 PHỤ LỤC 1 .............................................................................................................. 1 PHỤ LỤC 2 ............................................................................................................ 15 PHỤ LỤC 3 ............................................................................................................ 20 PHỤ LỤC 4 ............................................................................................................ 26 PHỤ LỤC 5 ............................................................................................................ 28
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL, GV : Cán bộ quản lí, giáo viên ĐTB : Điểm trung bình ĐƯYC : Đáp ứng yêu cầu GD : Giáo dục GD-ĐT : Giáo dục và đào tạo GDKNS : Giáo dục kỹ năng sống GDKNGT : Giáo dục kỹ năng giao tiếp GT : Giao tiếp HS : Học sinh KN : Kỹ năng KNS : Kỹ năng sống KNGT : Kỹ năng giao tiếp LLGD : Lực lượng giáo dục TPVL : Thành phố Vĩnh Long TX : Thường xuyên THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Số lượng học sinh và lớp học……………………………............ 43 Bảng 2.2. Kết quả học tập của học sinh ……………………………........... 43 Bảng 2.3. Kết quả hạnh kiểm của học sinh…………………………........... 44 Mức độ đồng ý của cán bộ quản lí và học sinh về mục đích giáo dục Bảng 2.4. 48 kỹ năng giao tiếp cho học sinh................................................ Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu trong thực hiện nội Bảng 2.5. 49 dung................................................................................................ Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu trong thực hiện phương Bảng 2.6 51 pháp................................................................................................. Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của các hình thức lồng ghép Bảng 2.7. 53 giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh................................ Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của các lực lượng giáo dục Bảng 2.8. 54 trong hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh............ Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của các điều kiện, phương Bảng 2.9. tiện trong hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học 56 sinh.................................................................................................. Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của công tác kiểm tra, đánh Bảng 2.10. giá trong hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học 57 sinh.................................................................................................. Mức độ đồng ý về các mục tiêu quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng Bảng 2.11. 59 giao tiếp cho học sinh............................................................ Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của các chủ thể quản lí trong Bảng 2.12. 60 hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh............ Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của việc quản lí hình thức Bảng 2.13. lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh vào môn 61 học................................................................................................... Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của việc quản lí hình thức Bảng 2.14. lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh vào tiết sinh 63 lớp................................................................................................... Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của việc quản lí hình thức Bảng 2.15. lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh vào hoạt động
của Đoàn Thanh niên...................................................................... 64 Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu của việc quản lí hình thức Bảng 2.16. lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh vào hoạt động 65 ngoài giờ lên lớp............................................................................. Mức độ thực hiện và đáp ứng yêu cầu trong việc phối hợp của các Bảng 2.17. 67 lực lượng giáo dục.................................................................... Những yếu tố tạo thuận lợi và gây khó khăn trong quản lí hoạt động Bảng 2.18. giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh của Ban giám hiệu và Bí 70 thư Đoàn................................................................................ Những yếu tố tạo thuận lợi và gây khó khăn trong quản lí hoạt động Bảng 2.19. giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh của giáo 72 viên................................................................................................. Kết quả trưng cầu ý kiến về sự cần thiết và tính khả thi của các biện Bảng 3.1. pháp đề xuất quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học 101 sinh…………………………………….........................
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Ngày nay, trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, con người vừa là động lực vừa là mục tiêu phát triển đất nước của mỗi quốc gia. Vấn đề đặt ra cho mỗi quốc gia, là muốn phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội thì nhất thiết phải phát triển yếu tố con người. Chính vì thế, các nước trên thế giới đều coi trọng việc phát triển con người, trong đó giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) được xem là “Quốc sách hàng đầu” trong chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của nước mình. Song, đứng trước bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng trên tất cả mọi lĩnh vực, đòi hỏi mỗi người nói chung và học sinh (HS) nói riêng cần phải trang bị cho mình những kỹ năng (KN) cần thiết, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp (KNGT). Theo quá trình phát triển của mỗi người, KNGT được cha mẹ hướng dẫn ở nhà, và khi đến trường, học sinh tiếp tục được nhà trường hướng dẫn thể hiện trong nội dung, chương trình giáo dục (GD). Với HS, hoạt động giao tiếp (GT) vô cùng quan trọng, vì nếu GT tốt sẽ giúp các em học tập tốt, xây dựng được các mối quan hệ thân thiện, tốt nhất, sẽ thể hiện được khả năng nhận thức, phép lịch sự của bản thân trong quá trình học tập và trong các hoạt động của các em. Tại thành phố Vĩnh Long (TPVL), hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp (GDKNGT) của các trường THPT đã có những thành tích đáng kể nhưng vẫn còn hạn chế: về nội dung chủ yếu tập trung GD cho HS những KN về biểu lộ, thái độ tình cảm; về hình thức chủ yếu lồng ghép vào hoạt động của Đoàn Thanh niên và tiết sinh hoạt lớp; các điều kiện, phương tiện chưa hỗ trợ tích cực cho hoạt động GDKNGT cho HS; công tác kiểm tra, đánh giá chưa được quan tâm; về KNGT của HS, đa số các em còn nhút nhát, tự ty, lúng túng trước đám đông, thiếu KN hợp tác và làm việc nhóm, KN giải quyết vấn đề, đặc biệt kinh nghiệm sống của các em còn nghèo nàn, lạc hậu. Công tác quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) nói chung, GDKNGT nói riêng ở các trường còn bất cập: Các trường chủ yếu tập trung chỉ đạo
2 việc GDKNGT qua hoạt động của Đoàn Thanh niên và tiết sinh hoạt lớp, nhưng chưa chú trọng GDKNGT qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, lồng ghép vào môn học và chưa phối hợp chặt chẽ với cha mẹ HS trong hoạt động GDKNGT cho HS; các hình thức tổ chức hoạt động GDKNGT chưa phong phú, đa dạng để góp phần thúc đẩy KNGT cho HS phát triển. Từ những cơ sở lí luận và thực tiễn trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu “Quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở tìm hiểu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động GDKNGT cho HS trường THPT; đánh giá thực trạng về quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long; từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng GDKNGT cho HS. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu là quản lí hoạt động GD cho HS trường THPT. Đối tượng nghiên cứu là quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động GDKNGT cho HS ở các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long được thực hiện chủ yếu lồng ghép vào hoạt động của Đoàn Thanh niên và tiết sinh hoạt lớp. Trong đó, nhà trường đã tập trung GD cho HS những KNGT như: Lắng nghe, làm việc nhóm, ứng xử. Tuy nhiên, hình thức và nội dung chưa phong phú nên chưa thu hút HS tích cực tham gia. Công tác quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long đã đạt được những kết quả nhất định là: Quản lí tốt các hoạt động GDKNGT lồng ghép vào hoạt động của Đoàn Thanh niên và tiết sinh hoạt lớp. Tuy nhiên, vẫn còn những bất cập, hạn chế là quản lí công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động này chưa chặt chẽ, chưa quan tâm đến việc quản lí sự phối hợp giữa nhà trường với phụ huynh HS trong GDKNGT cho HS.
3 Nếu đánh giá đúng thực trạng quản lí hoạt động GDKNGT cho HS THPT thì người nghiên cứu có thể nêu ra những biện pháp quản lí cần thiết và khả thi. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lí hoạt động GDKNGT cho HS trường THPT. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. Đề xuất các biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung nghiên cứu Tập trung nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long; tập trung vào chủ thể quản lí là Ban giám hiệu và các LLGD bên trong nhà trường. Xây dựng các biện pháp cần thiết và khả thi dùng trong quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. 6.2. Về địa bàn và đối tượng khảo sát Địa bàn khảo sát là 05 trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. Đối tượng khảo sát là CBQL, GV và HS của 05 trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Tiếp cận quan điểm hệ thống - cấu trúc trong nghiên cứu đề tài này là nghiên cứu hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT như một hệ thống gồm: Mục đích, nội dung, chủ thể, khách thể, hình thức, biện pháp và các điều kiện. Các thành tố này có mối liên hệ biện chứng với nhau. Hoạt động GDKNGT là một hoạt động GD, có mối liên quan với các hoạt động GD khác trong trường THPT và là một bộ phận của hoạt động sư phạm ở
4 trường THPT. Hoạt động GDKNGT trong trường THPT có mối liên hệ với hoạt động GDKNGT của gia đình và xã hội. 7.1.2. Tiếp cận lịch sử - logic Tiếp cận quan điểm lịch sử trong nghiên cứu đề tài này là người nghiên cứu sử dụng quan điểm và bối cảnh hiện tại của Việt Nam để đánh giá công tác hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT. Tiếp cận quan điểm logic trong đề tài này là người nghiên cứu sắp xếp các phần trong luận văn theo một trật tự hợp lí. Từ nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động GDKNGT cho HS THPT, thực trạng quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL. 7.1.3. Tiếp cận thực tiễn Tiếp cận quan điểm thực tiễn trong nghiên cứu đề tài này là khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT cho HS tại các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long. Từ đó, đề xuất những biện pháp quản lí hoạt động GDKNGT cho HS. Những kết quả nghiên cứu có thể vận dụng vào hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích, tổng hợp các nội dung trong các tài liệu, các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT nhằm hệ thống cơ sở lí luận về hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT trường THPT. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn * Phương pháp điều tra giáo dục Mục đích: Thu thập thông tin, số liệu, chứng cứ về thực trạng hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long thông qua việc sử dụng bảng hỏi (phục lục: 1,2,3).
5 Nội dung: Tìm hiểu nhận thức của CBQL, GV và HS 05 trường THPT TPVL về việc GDKNGT; thực trạng việc triển khai hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT của 05 trường THPT TPVL. Đối tượng, số lượng: Điều tra 100 CBQL, GV và 100 HS của 05 trường THPT TPVL. Cách thực hiện: Xây dựng bảng hỏi và gửi đến CBQL, GV và HS của 05 trường THPT TPVL. * Phương pháp phỏng vấn Mục đích: Thu thập thông tin, số liệu, chứng cứ về thực trạng hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT cho HS các trường THPT TPVL, tỉnh Vĩnh Long thông qua việc sử dụng phiếu phỏng vấn. Nội dung: Tìm hiểu thực trạng hoạt động GDKNGT và biện pháp quản lí GDKNGT cho HS của 05 trường THPT TPVL. Đối tượng, số lượng: 08 CBQL và 09 GV. Cách thực hiện: Phỏng vấn lần lượt với từng CBQL, GV bằng các câu hỏi đã định sẵn. * Phương pháp toán học Xử lí các dữ liệu thu được bằng phần mềm SPSS, phiên bản: 20.0. 8. Cấu trúc đề tài Phần MỞ ĐẦU: Gồm lí do chọn đề tài, mục đích nghiên cứu, khách thể và đối tượng nghiên cứu, giả thuyết khoa học, nhiệm vụ nghiên cứu, giới hạn và phạm vi nghiên cứu, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. Phần NỘI DUNG: gồm 03 chương Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh trung học phổ thông Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long Chương 3. Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long Phần KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
6 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG GIAO TIẾP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Trong lịch sử phát triển của nhân loại, ngôn ngữ có một vai trò quan trọng trong đời sống xã hội và đời sống của mỗi con người. Nó là cơ sở của nhận thức xã hội và là phương tiện để GT, đồng thời thúc đẩy sự phát triển tư duy của con người. Trong lịch sử, nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu về GT, vai trò của GT đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của con người nói chung và nhân cách HS nói riêng. Trên cơ sở đó, các nhà GD đề xuất những biện pháp thiết thực nhằm giúp người học (HS) hình thành và phát triển KNGT để làm công cụ học tập, chiếm lĩnh tri thức, chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội để hoàn thiện nhân cách. Những năm đầu của thế kỷ 20, dựa trên tư tưởng triết học Macxit, các nhà tâm lí học nổi tiếng của Liên Xô (cũ) như: L.X.Vưgốcxki, X.L. Rubinxtêin, A.N.Lêônchiev..., đã đề cập đến vấn đề GT của trẻ ở các lứa tuổi khác nhau. Tác giả E.V.Sukanôva với công trình “Những trở ngại tâm lí giao tiếp giữa các cá nhân” đã tiến hành nghiên cứu thực nghiệm GT của HS phổ thông lứa tuổi 15-17, trong các mối quan hệ ở trường phổ thông nhằm xác định mức độ phát triển văn hóa GT thực tiễn và xác định các hình thức biểu hiện của nó. Tác giả A.V.Muđơrikơ trong tác phẩm “Giao tiếp như là một nhân tố giáo dục học sinh” đã đi sâu nghiên cứu ảnh hưởng của GT đối với sự hình thành nhân cách của HS, đồng thời xác định những đặc điểm tâm lí trong GT của các em. Cũng trong khoảng thời gian này, các nhà triết học, tâm lí học và xã hội học phương tây cũng quan tâm và nghiên cứu lĩnh vực GT, nổi bật là: Nhà bác học người Đức C.Giaspe, Nhà triết học và tâm lí học người Mỹ G.Mit, Nhà triết học người Pháp Gien Marơsen nhà triết học hiện sinh Nhật Bản Mactin Babơ, Nhà triết học người Nga B.M. Beccheriev..., họ đã có nhiều công trình những nghiên cứu về lĩnh vực GT.
7 Nghiên cứu về GT, các nhà khoa học đã đề cập đến KNGT trong chính nội của hàm khái niệm GT. Cụ thể như: TV. Trakhop đề cập đến KN tìm cách đổi xử đúng đắn, KN thiết lập mối quan hệ hợp lí trong tiếp xúc. V.P. Dkharov đã nghiên cứu 04 nhóm KNGT ở sinh viên sư phạm và khái quát những đặc trưng cơ bản tương ứng cho mỗi nhóm KN đó. V.A. Cancalic quan tâm đến hệ thống các phương pháp và KN tác động qua lại tâm lí – xã hội một cách có tổ chức giữa GV và HS (Nguyễn Công Khanh, Nguyễn Hồng Ngọc, Nguyễn Ngọc Nam, 1993). N.D. Lêvitov “Nghệ thuật đứng ở vị trí người khác”, Ông đã quan tâm đặt vị trí của mình vào người khác. N.D. Lêvitov đã đề cập đến năng lực truyền đạt tri thức bằng cách rõ ràng và hấp dẫn (N.D. Levitov, 1983). Còn S. Ostrander đưa ra cách xử sự khéo léo trong các tình huống GT khác nhau (S. Ostrander, 1989). Những năm 70 của thế kỷ 20, nhiều nhà tâm lí học hiện đại, với nhiều công trình nghiên cứu, họ đã đưa ra được phạm trù GT như là một phạm trù cơ bản. Trong cuốn "Education for life” (giáo dục vì cuộc sống), Donald Walters đã cung cấp cho các nhà GD, các bậc cha mẹ ở khắp nơi những kỹ thuật nhằm biến đổi GD thành một quá trình toàn vẹn, một quá trình hài hoà giữa kiến thức sách vở với những kinh nghiệm trực tiếp từ đời sống (Donald Walters J, 2009). Năm 2003, tại Bali - Indonesia đã diễn ra hội thảo về GDKNGT trong GD không chính quy với sự tham gia của 15 nước. Mục tiêu của GDKNGT trong GD không chính quy ở Hội thảo Bali là nhằm “Nâng cao tiềm năng của con người để có hành vi thích ứng và tích cực nhằm đáp ứng nhu cầu sự thay đổi các tình huống của cuộc sống hàng ngày đồng thời tạo ra sự thay đổi và nâng cao chất lượng cuộc sống”. Những nghiên cứu về hoạt động GDKNGT và quản lí hoạt động GDKNGT trên thế giới là khá phong phú. Theo tổng thuật của UNESCO, có thể khái quát những nét chính trong các nghiên cứu này như sau: Nghiên cứu xác định mục tiêu GDKNS (Trong đó có nghiên cứu và xác định mục tiêu GDKNGT); nghiên cứu xác định chương trình và hình thức GDKNGT. Các chương trình và tài liệu về GDKNGT được thiết kế cho GD không chính quy là phổ biến và rất đa dạng về hình thức.
8 1.1.2. Trong nước Ở Việt Nam, vấn đề GT và phát triển KNGT cho HS phổ thông đã được nhiều nhà nghiên cứu và nhà GD quan tâm. Những năm thập niên 80 của thế kỷ 20, đã có nhiều bài viết và công trình nghiên cứu của các nhà tâm lí học Việt Nam như: Phạm Minh Hạc, Ngô Công Hoàn, Nguyễn Quang Uẩn, Trần Trọng Thuỷ..., đã được công bố và xuất bản. Năm 1995, tác giả Lưu Thu Thủy, đã nghiên cứu quy trình GD hành vi GT có văn hóa với bạn cùng lứa tuổi cho học sinh lớp 4, lớp 5 trường tiểu học (Lưu Thu Thủy, 1995). Năm 2003, tác giả Hoàng Thị Phương đã nghiên cứu“Một số biện pháp giáo dục hành vi giao tiếp có văn hóa cho trẻ 5 đến 6 tuổi”. Ở đây, GT được khai thác với góc độ hành vi văn hóa cơ bản nhất. Đó là những KN nền tảng cho việc GD trẻ ở các bậc học tiếp theo về KNGT (Hoàng Thị Phương, 2003). Năm 2005, tác giả Chu Văn Đức (chủ biên) cùng nhóm tác giả nghiên cứu, biên soạn giáo trình “Kỹ năng giao tiếp” dùng cho các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tác giả đã chỉ rõ GT là hoạt động nhằm xác lập, vận hành các mối quan hệ giữa người với người nhằm thỏa mãn nhu cầu nhất định (Chu Văn Đức, 2005). Nghiên cứu về “Một số đặc điểm giao tiếp của học sinh phổ thông Dân tộc nội trú khu vực Đông bắc Việt Nam”, tác giả Phùng Thị Hằng đã khai thác khái niệm GT dưới góc độ nhu cầu GT, nội dung GT, phạm vi GT, đối tượng và cách sử dụng phương tiện GT của học sinh phổ thông (Phùng Thị Hằng, 2005). Năm 2010, tác giả Nguyễn Hữu Độ cùng với các cộng sự đã nghiên cứu biên soạn tài liệu GD nếp sống thanh lịch - văn minh cho HS thành phố Hà Nội. Từ năm học 2010-2011, bộ tài liệu này đã được đưa vào giảng dạy trong các trường phổ thông của thành phố. Bộ tài liệu đã góp phần GD thái độ và hành vi của HS trong sinh hoạt, trong GT, ứng xử để trở thành người thanh lịch. (Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, 2010). Năm 2013, trong luận văn tiến sĩ, nghiên cứu về “Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh tiểu học nông thôn miền núi phía Bắc”, tác giả Ngô Giang Nam đã chỉ