Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:138

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới, đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN TRIỆU QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN TRIỆU QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN THCS Ở HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Thế Truyền THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Hà Thế Truyền. Các thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm hiểu, nghiên cứu, đúc kết và phân tích một cách trung thực, phù hợp với tình hình thực tế. Tác giả Luận văn Hoàng Văn Triệu i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sỹ Quản lý Giáo dục này, ngoài nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn, động viên của nhiều người. Với tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo, quý thày, cô giảng viên của trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình truyền thụ những kiến thức quý báu trong quá trình học tập và nghiên cứu suốt 02 năm 2018-2019 vừa qua. Đặc biệt tác giả xin gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo UBND huyện, cán bộ quản lý, giáo viên của 31 trường TH&THCS, THCS, PT DTNT huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, bạn bè, đồng nghiệp, người thân, đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu; cung cấp nhiều thông tin, tài liệu hữu ích, có giá trị giúp tác giả hoàn thiện Luận văn này. Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, song vẫn còn những hạn chế về điều kiện nghiên cứu, do đó Luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được ý kiến chỉ bảo, góp ý của quý thày cô và bạn bè đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả Hoàng Văn Triệu ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH ......................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 4 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 4 5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 4 6. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................... 5 7. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 5 8. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 5 9. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ..................................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 7 1.1.1. Ở nước ngoài ....................................................................................................... 7 1.1.2. Ở trong nước ....................................................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................... 10 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục ................................................................................. 10 1.2.2. Năng lực, năng lực dạy học .............................................................................. 13 1.2.3. Bồi dưỡng năng lực dạy học ............................................................................. 16 1.2.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ................................................................ 17 1.3. Chương trình giáo dục phổ thông mới và những yêu cầu đặt ra cho quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .............................. 18 1.3.1. Chương trình giáo dục phổ thông mới .............................................................. 18 1.3.2. Những yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới đặt ra đối với bồi dưỡng năng lực dạy học và quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .................................................................................................... 19 iii
1.4. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ......................................................... 21 1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .............. 21 1.4.2. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ............. 22 1.4.3. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ............ 24 1.4.4. Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ....... 24 1.4.5. Kiểm tra đánh giá bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .... 25 1.5. Nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................. 26 1.5.1. Chủ thể quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................. 26 1.5.2. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ...... 28 1.5.3. Tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ........29 1.5.4. Chỉ đạo thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .........30 1.5.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ............................................................................................................. 30 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trường trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới .... 32 1.6.1. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................... 32 1.6.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 33 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN THCS Ở HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI.......................36 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, dân cư của huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ................................................................................................... 36 2.1.1. Điều kiện địa lý tự nhiên................................................................................... 36 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyện ................................................ 36 2.1.3. Khái quát về giáo dục huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang .................................. 36 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ................................................................ 38 2.2.1. Mục đích của khảo sát ...................................................................................... 38 2.2.2. Đối tượng và mẫu khảo sát ............................................................................... 39 2.2.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 39 2.2.4. Quy trình, phương pháp đánh giá khảo sát ....................................................... 40 2.2.5. Thời gian khảo sát ............................................................................................. 41 iv
2.3. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên trung học cơ sở và bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ....................................... 41 2.3.1. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên trung học cơ sở huyện Lục Nam tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ................ 41 2.3.2. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ......................................................... 58 2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................................................. 70 2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ............ 70 2.4.2. Thực trạng về tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ......................... 72 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang ........................................... 74 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang .. 76 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................. 78 2.5.1. Thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ................................ 78 2.5.2. Thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ......................... 80 2.6. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng .............................................................. 82 2.6.1. Những ưu điểm ................................................................................................. 82 2.6.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........................................................................ 83 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 86 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ................................................................................................... 87 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................................ 87 v
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học................................................................... 87 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 87 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 88 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................................... 88 3.2. Đề xuất biện pháp quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................................. 88 3.2.1. Tiếp tục đẩy mạnh tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của việc bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên các trường trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới...................................................................................... 88 3.2.2. Đổi mới công tác lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ...... 94 3.2.3. Quản lý hoàn thiện khung chương trình bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ........ 96 3.2.4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở huyện Lục Nam, Tỉnh Bắc Giang........................................ 98 3.2.5. Quản lý thực hiện đầy đủ chính sách động viên khích lệ hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .................................................. 100 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 102 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ............. 103 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................... 103 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm.................................................................................... 103 3.4.3. Đối tượng và phương pháp khảo nghiệm ....................................................... 103 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ...................................................................................... 104 Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 107 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................... 108 1. Kết luận ................................................................................................................. 108 2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 110 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BD : Bồi dưỡng BDGV : Bồi dưỡng giáo viên BGH : Ban giám hiệu CBQL : Cán bộ quản lý CNTT : Công nghệ thông tin CSVC : Cơ sở vật chất DHTH : Dạy học tích hợp ĐNGV : Đội ngũ giáo viên GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên HĐNGLL : Hoạt động ngoài giờ lên lớp HS : Học sinh PPDT : Phương pháp dạy học QLGD : Quản lý giáo dục TBDH : Thiết bị dạy học THCS : Trung học cơ sở vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô, mạng lưới trường lớp, học sinh năm học 2019-2020 ............... 37 Bảng 2.2. Quy mô phát triển trường lớp, học sinh cấp THCS ................................ 37 Bảng 2.3. Số lượng, chất lượng đội ngũ CBQL, GV cấp THCS ............................. 38 Bảng 2.4. Mẫu khảo sát ........................................................................................... 39 Bảng 2.5. Đánh giá của giáo viên về năng lực dạy học tích hợp của GV các trường THCS huyện Lục Nam ............................................................... 42 Bảng 2.6. Đánh giá của của CBQL về dạy học tích hợp của GV các trường THCS huyện Lục Nam ........................................................................... 43 Bảng 2.7. Đánh giá của giáo viên về năng lực dạy học phân hóa của GV các trường THCS huyện Lục Nam ............................................................... 45 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL về năng lực dạy học phân hóa của GV các trường THCS huyện Lục Nam ............................................................... 47 Bảng 2.9. Đánh giá của giáo viên về năng lực dạy học theo giáo dục stem của GV các trường THCS huyện Lục Nam .................................................. 48 Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL về năng lực dạy học theo giáo dục stem của GV các trường THCS huyện Lục Nam ......................................................... 49 Bảng 2.11. Đánh giá của giáo viên về năng lực dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm của GV các trường THCS huyện Lục Nam .............................. 50 Bảng 2.12. Đánh giá của CBQL về năng lực dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm của GV các trường THCS huyện Lục Nam .............................. 51 Bảng 2.13. Đánh giá của giáo viên về năng lực kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực người học của GV các trường THCS huyện Lục Nam ............................................................... 52 Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL về năng lực kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực người học của giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam ............................................................... 53 Bảng 2.15. Đánh giá của giáo viên về năng lực phát triển chương trình môn học của GV các trường THCS huyện Lục Nam ........................................... 55 Bảng 2.16. Đánh giá của CBQL về năng lực phát triển chương trình của GV các trường THCS huyện Lục Nam ............................................................... 56 Bảng 2.17. Đánh giá của giáo viên về năng lực sử dụng các phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học của GV các trường THCS huyện Lục Nam ........................................................................... 57 viii
Bảng 2.18. Đánh giá của CBQL về năng lực sử sụng các phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học của GV các trường THCS huyện Lục Nam ........................................................................... 57 Bảng 2.19. Đánh giá của giáo viên về mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam .......................................... 59 Bảng 2.20. Đánh giá của CBQL về mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam .......................................... 60 Bảng 2.21. Đánh giá của giáo viên về nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam .......................................... 62 Bảng 2.22. Đánh giá của CBQL về nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam .......................................... 63 Bảng 2.23. Đánh giá của giáo viên về các phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam ............................ 64 Bảng 2.24. Đánh giá của CBQL về phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam ................................... 65 Bảng 2.25. Đánh giá của giáo viên về các hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam ................................... 66 Bảng 2.26. Đánh giá của CBQL về hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam .......................................... 67 Bảng 2.27. Đánh giá của giáo viên về kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam ............... 68 Bảng 2.28. Đánh giá của CBQL về kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Lục Nam ............... 69 Bảng 2.29. Đánh giá của giáo viên về thực trạng lập kế hoạch quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS ................................ 70 Bảng 2.30. Đánh giá của CBQL về thực trạng lập kế hoạch quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS ................................ 71 Bảng 2.31. Đánh giá của giáo viên về tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS ...................................................... 72 Bảng 2.32. Đánh giá của CBQL về tổ chức thực hiện công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS ................................ 73 Bảng 2.33. Đánh giá của giáo viên về công tác chỉ đạo bồi dưỡng dạy học cho giáo viên các trường THCS .................................................................... 74 Bảng 2.34. Đánh giá của CBQL về công tác chỉ đạo quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS ............................................... 75 ix
Bảng 2.35. Đánh giá của giáo viên về kiểm tra đánh giá quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS ......................................... 76 Bảng 2.36. Đánh giá của CBQL về kiểm tra đánh giá quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS .......................................... 77 Bảng 2.37. Kết quả điều tra các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ................................................................................................ 79 Bảng 2.38. Kết quả điều tra các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ................................................................................................ 81 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các nhóm biện pháp .......... 104 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các nhóm biện pháp............. 105 x
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các nhóm biện pháp ..........104 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các nhóm biện pháp .............106 Hình: Sơ đồ 1.1. Mô hình quản lý .........................................................................................11 Sơ đồ 1.2. Quan hệ các chức năng quản lý ..................................................................12 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nhân loại đã bước vào thế kỷ XXI, thế kỷ đầu tiên của thiên niên kỷ thứ 3. Giáo dục nước ta đang phát triển trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi nhanh và phức tạp. Các xu thế chuyển đổi của thời đại như: toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cách mạng khoa học công nghệ, công nghệ thông tin và truyền thông, kinh tế trí thức ngày càng phát triển… đang tác động ngày càng mạnh mẽ lên giáo dục, làm thay đổi nhận thức về giáo dục. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 đã khẳng định phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Chiến lược cũng đã xác định rõ một trong ba đột phá là phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục quốc dân, gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ. Sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới sẽ tạo ra nhiều cơ hội và thuận lợi to lớn, đồng thời cũng phát sinh nhiều thách thức đối với sự nghiệp phát triển giáo dục. Phải thấy rằng sự phát triển của một quốc gia trong thế kỷ XXI sẽ phụ thuộc lớn vào tiềm năng tri thức của dân tộc đó. Giáo dục cùng với KH-CN là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Giáo dục ngày nay được coi là nền móng của sự phát triển KH-KT và đem lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế quốc dân. Có thể khẳng định rằng: không có giáo dục thì không có bất cứ sự phát triển nào đối với con người, đối với kinh tế, văn hóa. Ý thức được điều đó, Đảng ta đã thực sự coi "Giáo dục là quốc sách hàng đầu". Nghị quyết số: 29-NQ/TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục một lần nữa nhấn mạnh vai trò quốc sách hàng đầu của giáo dục đào tạo đồng thời cũng xác định rõ mục tiêu của giáo dục phổ thông trong bối cảnh mới là "nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống". Mục tiêu của giáo dục hiện nay cũng như bất cứ giai đoạn phát triển nào của xã hội là giáo dục học sinh toàn diện về các mặt: đức, trí, thể, mĩ và kỹ năng cơ bản của con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đó là tạo ra những con người hữu ích cho xã hội, những con người và thế hệ có tư cách đạo đức, có kiến thức và kỹ năng, những con người có sức khỏe, tinh thần học tập cầu tiến, tính năng động sáng tạo trong công việc. Trong công cuộc này, vị trí người thầy rất quan trong, người thầy không chỉ cung cấp kiến thức mà quan trọng hơn là người truyền ngọn lửa đam mê sáng tạo, khơi dậy những tài 1
năng, gieo mầm các giá trị đạo đức của xã hội cho các thế hệ tương lai. Đội ngũ giáo viên có một vai trò vô cùng quan trọng để làm cho giáo dục thực hiện được sứ mệnh cao cả đó. Hồ Chủ tịch đã từng nói: "Không có thầy thì không có giáo dục". Rõ ràng phát triển đội ngũ giáo viên là yêu cầu cấp thiết, là yếu tố cơ bản có ý nghĩa quyết định trong việc phát triển giáo dục [1]. Trong nhà trường phổ thông nói chung và trường THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang nói riêng, đội ngũ giáo viên THCS hiện nay còn hạn chế ở năng lực dạy học, phối hợp với các lực lượng giáo dục, tìm hiểu đối tượng và nhất là giải quyết vấn đề. Một số CBQL, giáo viên chỉ lo chú trọng đến việc dạy tri thức khoa học trong hoạt động dạy học, chưa chú ý đến việc dạy tri thức khoa học trong hoạt động dạy học, chưa chú ý đến việc dạy học nhằm phát triển năng lực cho học sinh. Theo quy định trong Thông tư ban hành quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông, số: 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT thì năng lực dạy học nằm trong hệ thống phẩm chất, năng lực mà giáo viên cần đạt được thực hiện nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh trong các cơ sở giáo dục phổ thông… là một bộ phận cấu thành nên Chuẩn nghề nghiệp. Vì vậy trước yêu cầu đổi mới giáo dục, đội ngũ GV cần được đào tạo, bồi dưỡng theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, bảo đảm đủ các năng lực để hoàn thành tốt nhiệm vụ [10]. Mục tiêu đổi mới được Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh” [51]. Thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh; tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp học sinh phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, trở thành người học tích cực, tự tin, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh các tri thức và kĩ năng nền tảng, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn hoá, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới. 2
Chương trình giáo dục phổ thông bao gồm chương trình tổng thể (khung chương trình), các chương trình môn học và hoạt động giáo dục. Việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông được thực hiện theo quy định của Luật Giáo dục và pháp luật liên quan. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiến hành tổng kết, đánh giá chương trình và sách giáo khoa hiện hành nhằm xác định những ưu điểm cần kế thừa và những hạn chế, bất cập cần khắc phục; nghiên cứu bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội và văn hoá trong nước và quốc tế; triển khai nghiên cứu, thử nghiệm một số đổi mới về nội dung, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục; tổ chức tập huấn về lí luận và kinh nghiệm trong nước, nước ngoài về xây dựng chương trình giáo dục phổ thông. Trước khi ban hành chương trình, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức các hội thảo, tiếp thu ý kiến từ nhiều cơ quan, nhiều nhà khoa học, cán bộ quản lí giáo dục, giáo viên trong cả nước cũng như từ các chuyên gia tư vấn quốc tế và công bố dự thảo chương trình trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Giáo dục và Đào tạo để xin ý kiến các tầng lớp nhân dân. Chương trình đã được các Hội đồng Quốc gia Thẩm định chương trình giáo dục phổ thông xem xét, đánh giá và thông qua. Theo Thông tư ban hành chương trình giáo dục phổ thông số 32/2018/TT- BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT thì mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông là "Chương trình giáo dục phổ thông cụ thể hoá mục tiêu giáo dục phổ thông, giúp học sinh làm chủ kiến thức phổ thông, biết vận dụng hiệu quả kiến thức, kĩ năng đã học vào đời sống và tự học suốt đời, có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết xây dựng và phát triển hài hoà các mối quan hệ xã hội, có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú, nhờ đó có được cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại [11]. Chương trình giáo dục trung học cơ sở giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành và phát triển ở cấp tiểu học, tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh tri thức và kĩ năng nền tảng, có những hiểu biết ban đầu về các ngành nghề và có ý thức hướng nghiệp để tiếp tục học lên trung học phổ thông, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động. Với những lý do trên, bản thân là một cán bộ quản lý, tôi nhận thấy vấn đề quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS cần thiết phải được đặt ra nghiên cứu một cách nghiêm túc, theo một hệ thống khoa học. Vì vậy tác giả chọn đề tài: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. Là đề tài luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục. 3
2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới, đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu đề ra như trên, đề tài sẽ tập trung vào các nhiệm vụ sau: 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở trường THCS đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. 3.2. Khảo sát thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới và phân tích nguyên nhân của thực trạng. 3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở trường THCS đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. 5. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. - Phạm vi nghiên cứu: tại các trường THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang gồm: THCS TT Đồi Ngô số 1, THCS TT Đồi Ngô số 2, THCS Đông Phú, THCS Phương Sơn, THCS Vô Tranh, THCS Yên Sơn, THCS Lan Mẫu, THCS Khám Lạng, THCS Bảo Sơn, THCS Bảo Đài, THCS Thanh Lâm, THCS Đông Hưng, THCS Bắc Lũng, THCS Nghĩa Phương... - Thời gian: từ năm học 2016-2017 đến năm học 2018-2019. 4
6. Câu hỏi nghiên cứu Bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên các trường THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đang đặt ra những vấn đề gì cho các nhà quản lý nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới? Cần những biện pháp quản lý nào để giải quyết những vấn đề đó? 7. Giả thuyết khoa học Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới đã được quan tâm triển khai và đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn tồn tại những bất cập. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang một cách khoa học, đồng bộ dựa vào năng lực, nhu cầu bồi dưỡng và các nguồn lực hiện có thì sẽ nâng cao được năng lực dạy học cho giáo viên góp phần thực hiện thành công trong đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới của của huyện Lục Nam nói riêng và tỉnh Bắc Giang nói chung. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu: phân tích, phân loại, xác định các khái niệm cơ bản, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng bảng hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi đóng/ mở về vấn đề đổi mới giáo dục, năng lực dạy học của giáo viên, quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên. Đối tượng khảo sát sẽ là giáo viên, cán bộ quản lý nhà trường từ bộ môn đến Ban Giám hiệu. Mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên, phân tích các nguyên nhân thành công, hạn chế của thực trạng này. 8.3. Phương pháp xử lý số liệu Dùng phần mềm SPSS để xử lý các kết quả nghiên cứu. 5
9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV trường THCS đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Năng lực dạy học của giáo viên có vai trò đặc biệt quan trọng đến chất lượng giáo dục, thương hiệu và sự thành công của một trường học nói riêng và là sự nghiệp giáo dục của một huyện nói chung. Hầu hết các Quốc gia trên Thế giới đều coi trọng giáo dục, vấn đề giáo viên và hoạt động bồi dưỡng giáo viên để luôn đáp ứng được với những đòi hỏi liên tục mà xã hội đặt ra cho giáo dục. Việc tạo mọi điều kiện để mọi người có cơ hội học tập, học tập thường xuyên, học tập suốt đời để kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp dạy học để phù hợp với sự phát triển KT - XH là phương châm hành động của các cấp quản lí giáo dục không chỉ ở Việt Nam mà hầu hết các quốc gia đều quan tâm. 1.1.1. Ở nước ngoài Henri Fayol (1841-1925) người Pháp đã có công trình "Tổng quát về quản lý hành chính" xuất bản năm 1916. Công hiến lớn nhất của ông là đưa ra 5 chức năng cơ bản của quản lý, 16 quy tắc về chức trách quản lý, 14 nguyên tắc quản lý hành chính. Theo ông người quản lý nếu có đủ năng lực tư duy và năng lực thực tiễn kết hợp nhuần nhuyễn các chức năng, các quy tắc, các nguyên tắc quản lý thì chất lượng và hiệu quả hoạt động của tổ chức được nâng cao. Vào giữa thế kỷ XVIII, các nhà khoa học Robert Owen (1771-1858), Andrew Ure (1778-1875) đưa ra ý tưởng muốn tăng năng xuất lao động cần tập trung giải quyết một số yếu tố chủ yếu là tạo ra phúc lợi công cộng, tìm giải pháp giám sát công nhân, quan tâm đến mối quan hệ giữa người quản lý với người bị quản lý và nâng cao trình độ quản lý cho các nhà quản lý. Tiếp đó Frederick Win slow Taylor (1856- 1915) với công trình tiêu biểu là cuốn: "Những nguyên tắc quản lý khoa học" xuất bản năm 1911, ông quan niệm: "Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất". Giáo dục thế kỷ XXI diễn ra trong bối cảnh thế giới có những biến đổi sây sắc. Nền kinh tế thế giới chuyển tự kinh tế công nghiệp sang kinh tế tri thức, nền văn minh loài người chuyển từ văn minh công nghiệp sang văn minh trí tuệ. Toàn cầu hóa 7