Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý công tác GVCN lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh luận văn đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm góp phần nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THỊ HUỆ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP HUYỆN ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THỊ HUỆ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP HUYỆN ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. HÀ THỊ KIM LINH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Tác giả luận văn Phạm Thị Huệ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo khoa Sau đại học, khoa Tâm lý giáo dục trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ và chỉ dẫn em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới cô giáo TS. Hà Thị Kim Linh người hướng dẫn khoa học, đã chu đáo, tận tình hướng dẫn em thực hiện đề tài này. Tôi chân thành cảm ơn tới các đồng chí lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ninh, các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên các phòng ban chuyên môn của Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ninh, các đồng chí lãnh đạo, giáo viên, nhân viên và các em học sinh các trường trung học phổ thông Trần Nhân Tông, Nguyễn Bình, Trần Hưng Đạo huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài. Cuối cùng xin dành lời cảm ơn chân thành tới người thân, đồng nghiệp và bạn bè đã động viên, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành đề tài của mình. Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý, chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và tất cả những ai quan tâm tới luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn. Thái Nguyên, ngày 20 tháng 10 năm 2015 Tác giả luận văn Phạm Thị Huệ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 2 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2 5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài .......................................................................... 3 6. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP ....................................................... 5 1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................... 5 1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................................ 5 1.1.2. Ở Việt Nam ......................................................................................................... 6 1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................................... 7 1.2.1. Giáo viên chủ nhiệm lớp ..................................................................................... 7 1.2.2. Quản lý ................................................................................................................ 8 1.2.3. Trường ngoài công lập ...................................................................................... 11 1.2.4. Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường ngoài công lập ......................... 12 1.3. Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ngoài công lập .................................... 13 1.3.1. Khái quát về trường THPT ngoài công lập....................................................... 13 1.3.2. Đặc điểm công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập............ 15 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.3.3. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp ............................................................ 15 1.3.4. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp ........................................................... 17 1.3.5. Nội dung công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ........................................... 20 1.4. Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ngoài công lập ....................... 22 1.4.1. Quản lý mục tiêu công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập ........... 22 1.4.2. Quản lý nội dung công tác chủ nhiệm lớp ........................................................ 23 1.4.3. Phương pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp .................................................. 26 1.4.5. Các bước trong quản lý công tác CNL ............................................................. 28 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác CNL ở các trường THPT ngoài công lập .............................................................................................................. 30 1.5.1. Những văn bản chỉ đạo của ngành, Sở GD&ĐT .............................................. 30 1.5.2. Các yếu tố về điều kiện kinh tế xã hội, văn hóa - giáo dục địa phương ........... 31 1.5.3. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh ................................................................... 32 1.5.4. Năng lực đội ngũ GVCNL ở các trường THPT ngoài công lập ....................... 32 1.5.5. Đặc điểm tâm lý lao động của giáo viên trường ngoài công lập ...................... 33 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 33 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở CÁC TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP HUYỆN ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH .......................................................................................................... 35 2.1. Khái quát về huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.............................................. 35 2.1.1. Về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội ............................................................... 35 2.1.2. Tình hình giáo dục ở các trường ngoài công lập ở huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................ 35 2.1.3. Khái quát đội ngũ GVCN của các trường THPT ngoài công lập ở huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................ 42 2.1.4. Khái quát khảo sát thực trạng ........................................................................... 44 2.2. Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 45 2.2.1. Thực trạng nhận thức về quản lý công tác CNL ở trường THPT ngoài công lập ...... 45 2.2.2. Thực trạng công tác CNL ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 49 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2.3. Thực trạng quản lý công tác CNL ở các trường THPT ngoài công lập ........... 53 2.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, Quảng Ninh .................................................... 59 2.3. Đánh giá thực trạng công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường các THPT ngoài công lập huyện Đông Triều ............................... 61 2.3.1. Ưu điểm ............................................................................................................ 62 2.3.2. Hạn chế ............................................................................................................. 62 2.6.3. Nguyên nhân ..................................................................................................... 62 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 63 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP HUYỆN ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH .......................................................................................................... 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ....................................................................... 64 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu quản lý giáo dục nhà trường ............................ 64 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với thực tiễn ................................................. 64 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và hiệu quả................................................... 64 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 64 3.2. Biện pháp quản lí công tác chủ nhiệm ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 65 3.2.1. Nâng cao nhận thức của CBQL, GVCNL về công tác chủ nhiệm lớp trong trường THPT ngoài công lập ............................................................................. 65 3.2.2. Chỉ đạo đổi mới tổ chức giờ sinh hoạt tập thể lớp của GVCNL ở các trường THPT ngoài công lập ............................................................................. 66 3.2.3. Hoàn thiện điều kiện pháp lý quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường ngoài công lập .................................................................................................... 68 3.2.4. Bồi dưỡng năng lực làm công tác chủ nhiệm lớp cho đội ngũ GVCNL ở các trường ngoài công lập .................................................................................. 72 3.2.5. Tăng cường vai trò quản lý công tác chủ nhiệm lớp theo phân cấp quản lý ở trường THPT ngoài công lập .......................................................................... 74 3.2.6. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm lớp .................... 77 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2.7. Xây dựng cơ chế phối kết hợp giữa GVCN lớp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường .................................................................................. 79 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 82 3.4. Khảo nghiệm về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................... 82 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 87 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 88 1. Kết luận ................................................................................................................... 88 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 92 PHỤ LỤC....................................................................................................................... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Xin đọc là BGH : Ban giám hiệu BCHTW : Ban chấp hành Trung Ương CBQL : Cán bộ quản lý CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục CNL : Chủ nhiệm lớp CMHS : Cha mẹ học sinh CSVC : Cơ sở vật chất ĐH : Đại học GD& ĐT : Giáo dục và Đào tạo GD : Giáo dục GV : Giáo viên GVBM : Giáo viên bộ môn GVCN : Giáo viên chủ nhiệm GVCNL : Giáo viên chủ nhiệm lớp HS : Học sinh LHTN : Liên hiệp thanh niên NCL : Ngoài công lập Nxb : Nhà xuất bản NGLL : Ngoài giờ lên lớp PP : Phương pháp QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục TNCS : Thanh niên cộng sản TBDH : Thiết bị dạy học THCS : Trung học sơ sở THPT : Trung học phổ thông ThS : Thạc sĩ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Qui mô phát triển số lượng học sinh các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều (từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2014 - 2015) .. 37 Bảng 2.2. Kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều từ năm học 2012- 2013 đến năm học 2014 - 2015 ... 38 Bảng 2.3. Kết quả xếp loại học lực của học sinh các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2014 - 2015 ......................................................................................... 38 Bảng 2.4. Số lượng giáo viên các trường THPT ngoài công lập Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2014 - 2015 ............. 39 Bảng 2.5. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều năm học 2012 - 2013 ............... 39 Bảng 2.6. Cơ cấu độ tuổi của đội ngũ giáo viên các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ......................................................... 40 Bảng 2.7: Đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT ngoài công lập từ năm học 2012 - 2013 đến 2014 - 2015 .................................................................... 41 Bảng 2.8: Cơ cấu độ tuổi đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT ngoài công lập năm học 2014 - 2015 ................................................................................. 43 Bảng 2.9: Cơ cấu giới tính đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT ngoài công lập năm học 2014 - 2015 ........................................................................... 43 Bảng 2.10: Trình độ đào tạo của đội ngũ GVCN lớp ở các trường THPT ngoài công lập từ năm học 2012 - 2013 đến 2014 - 2015 ................................... 43 Bảng 2.11. Nhận thức của CBQL về tầm quan trọng của công tác CNL ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, Quảng Ninh ................ 46 Bảng 2.12. Nhận thức của GV về tầm quan trọng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, Quảng Ninh ................ 46 Bảng 2.13. Nhận thức của học sinh về công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, Quảng Ninh ............................ 47 Bảng 2.14. Nhận thức về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ngoài công lập ..................................................................................................... 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.15. Thực trạng nội dung công tác CNL ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................... 49 Bảng 2.16. Thực trạng phương pháp giáo dục học sinh của GVCNL ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, Quảng Ninh ............................ 51 Bảng 2.17. Thực trạng phối hợp giữa gia đình - nhà trường trong giáo dục HS lớp chủ nhiệm .................................................................................................. 52 Bảng 2.18. Thực trạng thực hiện mục tiêu quản lý công tác chủ nhiệm ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ......... 53 Bảng 2.19. Thực trạng thực hiện nội dung quản lý công tác chủ nhiệm ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ......... 54 Bảng 2.20. Thực trạng phương pháp quản lý công tác CNL ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................ 56 Bảng 2.21. Thực trạng các bước quản lý công tác chủ nhiệm ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................ 58 Bảng 2.22. Các yếu tố ảnh hưởng trong quản lý công tác chủ nhiệm ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ..................... 59 Bảng 3.1. Kết quả mức độ đánh giá mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp tại các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................... 82 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Sơ đồ mô tả hệ thống cấu trúc quản lí ........................................................ 10 Hình 1.2. Sơ đồ mô tả mối quan hệ giữa các chức năng quản lí ............................... 11 Hình 2.1. Tổng hợp về giới tính của đội ngũ giáo viên các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh .......................................... 41 Hình 2.2. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV và HS về công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, Quảng Ninh ....... 47 Hình 2.3. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ngoài công lập ........................................................... 48 Hình 3.1. Tổng hợp kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp ................ 84 Hình 3.2. Tổng hợp kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ......................... 85 Hình 3.3. Mối quan hệ giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 86 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục giữ một vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp phát triển của mỗi quốc gia. Tất cả các quốc gia trên thế giới, nhất là các nước đang phát triển, đều phải nỗ lực tìm ra những chính sách phù hợp và hiệu quả nhằm xây dựng nền giáo dục của mình để đáp ứng yêu cầu của thời đại, cũng như bắt kịp với sự tiến bộ của các quốc gia khác trên thế giới. Để đáp ứng với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, giáo dục nước ta không ngừng nỗ lực, đổi mới toàn diện, nâng cao chất lượng giáo dục, khẳng định vị thế với các nước trong khu vực và trên thế giới. Xuất phát từ những yêu cầu mới, từ hoàn cảnh cụ thể của xã hội, của gia đình trong thời đại hiện nay, vị trí của GVCN ở các trường THPT ngoài công lập có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong các hoạt động giáo dục toàn diện của nhà trường. Chất lượng giáo dục của nhà trường phụ thuộc nhiều vào chất lượng của đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên chủ nhiệm nói riêng. Chính vì vậy việc quản lý tốt công tác chủ nhiệm lớp và bồi dưỡng năng lực công tác chủ nhiệm cho giáo viên trong các trường THPT ngoài công lập là một việc làm hết sức có ý nghĩa, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Thời gian qua, được sự quan tâm, chỉ đạo, lãnh đạo kịp thời của các cấp, các ngành và chính quyền địa phương, các trường THPT ngoài công lập trên địa bàn huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều cố gắng, đưa sự nghiệp giáo dục và đào tạo của huyện, tỉnh từng bước nâng lên. Song chất lượng giáo dục toàn diện vẫn còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội, một trong những nguyên nhân đó là năng lực công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm còn nhiều hạn chế và quản lý công tác chủ nhiệm lớp của CBQL còn bất cập. Trên thực tế, bức tranh toàn cảnh về công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập bên cạnh những đóng góp tích cực, cũng nhận diện một số hạn chế. Đa số học sinh nhà trường chưa thực sự ngoan, thiếu sự quan tâm của gia đình, nhiều giáo viên có kinh nghiệm công tác lần lượt chuyển đến công tác tại các trường Công lập, các trường liên tục tiếp nhận giáo viên trẻ mới ra trường. Trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp, các thầy cô giáo trẻ rất nhiệt tình, năng động, tuy nhiên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
thiếu kinh nghiệm, chưa biết vận dụng lý luận vào thực tiễn công việc, gặp đối tượng học sinh trường ngoài công lập, nhiều thầy cô lúng túng không biết xử lý các tình huống liên quan đến công tác chủ nhiệm. Chất lượng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm và làm thế nào để nâng cao chất lượng quản lý công tác chủ nhiệm lớp là vấn đề mà các trường THPT ngoài công lập còn nhiều trăn trở, đang tìm hướng khắc phục. Do vậy, việc bồi dưỡng năng lực công tác chủ nhiệm và quản lý công tác giáo viên chủ nhiệm trong các trường THPT ngoài công lập là một việc làm hết sức có ý nghĩa, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Xuất phát từ những lí do trên, tôi lựa chọn vấn đề: Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh làm đề tài luận văn nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý công tác GVCN lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh luận văn đề xuất các biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm góp phần nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập 3.2 Khảo sát thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. 3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Công tác chủ nhiệm lớp và quá trình quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài Đề tài nghiên cứu quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh trong 3 năm học từ 2012 - 2013 đến 2014 - 2015 Giới hạn về khách thể, địa bàn nghiên cứu: Cán bộ quản lý (Chuyên viên, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng) và giáo viên 03 trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. (Trường THPT Trần Nhân Tông, trường THPT Nguyễn Bình, trường THPT Trần Hưng Đạo) 6. Giả thuyết khoa học Chất lượng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh trong những năm qua đã được các cấp quản lý quan tâm và đã thu được những kết quả bước đầu. Song, việc vận dụng lý luận vào công tác quản lý chưa bài bản, chủ yếu chỉ đạo bằng các biện pháp hành chính, chưa chú trọng phát huy vai trò chủ đạo của GVCN trong giáo dục toàn diện học sinh. Nếu CBQL ở các trường NCL huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh có các biện pháp quản lý công tác CNL khoa học, phù hợp với đặc thù loại hình nhà trường thì công tác chủ nhiệm lớp và quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các nhà trường sẽ có hiệu quả cao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường, đáp ứng được yêu cầu của xã hội. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: Thu thập, tổng hợp, so sánh và nghiên cứu các tài liệu lí luận về quản lí, các văn kiện đại hội Đảng các cấp, các chỉ thị, các văn bản pháp quy có tính pháp lý về giáo dục, luật giáo dục, điều lệ trường phổ thông, và các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Từ đó rút ra điểm tựa làm cơ sở đề xuất các biện pháp quản lý. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra viết: Sử dụng phiếu trưng cầu ý kiến đối với CBQL cấp Sở, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường, GVCN các lớp nhằm thu thập thông tin cần thiết liên quan vấn đề được nghiên cứu. 7.2.2. Phương pháp quan sát: Quan sát một số hoạt động giáo dục ở một số lớp chủ nhiệm, một số hoạt động do giáo viên chủ nhiệm tổ chức. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Nghiên cứu hồ sơ chủ nhiệm lớp của GVCN, kế hoạch giáo dục của nhà trường,… để thu thập thông tin phục vụ quá trình nghiên cứu đề tài 7.2.4. Phương pháp phỏng vấn: + Phỏng vấn học sinh, phụ huynh học sinh nhằm thu thập những thông tin liên quan việc nghiên cứu đề tài. + Phỏng vấn GVCN thu thập những thông phục vụ quá trình nghiên cứu đề tài. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các chuyên gia có kinh nghiệm chủ nhiệm lớp, CBQLGD có kinh nghiệm thu thông tin phục vụ quá trình nghiên cứu đề tài. 7.2.6. Phương pháp toán thống kê: Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lý kết quả khảo sát, khảo nghiệm trong quá trình nghiên cứu đề tài. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT ngoài công lập Chương 2: Thực trạng quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP 1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Quản lý là hoạt động chỉ có trong xã hội loài người. Ở đâu có con người, ở đó có quản lý, vì vậy quản lý là một hoạt động đặc trưng bao trùm lên mọi mặt đời sống xã hội, trong đó có giáo dục. Khi xã hội phát triển thì vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường luôn là vấn đề quan tâm của các nước trên thế giới. Các nhà lãnh đạo trên thế giới đều thấy được vai trò to lớn của giáo dục đối với phát triển kinh tế xã hội. Trước những yêu cầu của xã hội và nhiệm vụ của giáo dục, nhiều nhà nghiên cứu giáo dục trên thế giới đã có những công trình nghiên cứu được công bố và áp dụng rộng rãi. Kể đến như J. A. Comenxki, nhà giáo dục Tiệp Khắc, người đã có những cống hiến rất quý báu cho sự nghiệp giáo dục. Ông là người đầu tiên trong lịch sử xây dựng lý luận và tổ chức trong thực tiễn một hình thức tổ chức dạy học mới mẻ gọi là “hệ lớp - bài”, có ý nghĩa to lớn về lý luận và thực tiễn giáo dục. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về công tác giáo dục học sinh, vai trò của giáo viên trong giáo dục học sinh. Nhà giáo dục vĩ đại người Nga A. X. Makarenko đã có những tư tưởng, phương pháp giáo dục mà đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị. Một trong những phương pháp giáo dục nổi tiếng của ông đó là “Giáo dục trong tập thể”. Ông cho rằng: "Trong giáo dục cần phải đạt được cái nguyên tắc lý tưởng là lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể hoàn toàn thống nhất". [36] Theo ông, nhiệm vụ trọng đại của thầy giáo là xây dựng một tập thể vững mạnh và tự giác. Cái tập thể đó phải cùng với thầy giáo và dưới sự chỉ đạo của thầy giáo, tiến hành công tác giáo dục mọi người trong tập thể. Nghệ thuật của ông thầy là kết hợp sự lãnh đạo của mình với sự tham gia ý kiến của tập thể học sinh. Muốn thế người thầy giáo phải làm thế nào cho ý chí của mình thống nhất với ý chí của tập thể học sinh. Trong báo cáo với nhan đề “Học tập: Một kho báu tiềm ẩn” của UNESCO đã xem xét vấn đề GD suốt đời như là việc học tập dựa trên bốn trụ cột lớn: “Học để Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
biết; Học để làm; Học để cùng chung sống; Học để cùng tồn tại”. Đây chính là định hướng cốt lõi cho GD học sinh trong các trường THPT. [31] Trong tác phẩm “Phương pháp công tác chủ nhiệm lớp” (NXB Giáo dục Matxcơva,1984), Bôn - đư - rép N.I. đã trình bày những phương pháp cơ bản về cách thức thực hiện công tác chủ nhiệm lớp ở các trường PT. [5] Từ định hướng trên, các nước phát triển đã chỉ ra những nội dung GD cho HS trung học mà có liên quan đến công tác chủ nhiệm lớp. Những nội dung GD học sinh như: GD kĩ năng sống, GD những giá trị sống, GD hướng nghiệp… Theo quan điểm của UNESCO đã cho rằng GD trung học là giai đoạn mà thế hệ trẻ lựa chọn cho mình những giá trị cần thiết cho cuộc sống cũng như con đường chuẩn bị bước vào hoạt động nghề nghiệp và cuộc sống sau này. Đặc biệt, cuốn tài liệu tập huấn kĩ năng cơ bản trong tham vấn (Unicef 2005) cũng đưa ra những cách thức tham vấn cho HS lứa tuổi thanh niên. Như vậy, người GV cần tổ chức các hoạt động khác nhau để HS có thể tham gia được dễ dàng và học được rất nhiều từ những hoạt động này. 1.1.2. Ở Việt Nam Trước hết phải nói đến tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh về quản lý giáo dục và dạy học. Bằng việc vận dụng sáng tạo triết học Mác- Lênin và kế thừa những tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến, Người đã để lại cho nền giáo dục Việt Nam những tư tưởng giáo dục có giá trị cao. Nghiên cứu về công tác chủ nhiệm lớp được tác giả Nguyễn Thanh Bình quan tâm sâu sắc với các công trình: “Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT”, đề tài mã số SPHN-09-465NCSP, 2010 [3], cũng như cuốn “Một số vấn đề trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT hiện nay” [4]. Ở đây các tác giả đề cập đến những vấn đề cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp, những nội dung trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT hiện nay từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp GV trung học. Ngoài ra còn có nhiều nhà khoa học cũng quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp với các công trình như: Nguyễn Dục Quang, Lê Thanh Sử, Nguyễn Thị Kỷ, “Những tình huống giáo dục HS của người GVCN”, NXB ĐHQG Hà Nội, 2000; Hà Nhật Thăng (chủ biên), “Phương pháp công tác của người GVCN trường THPT”, NXB ĐHQG Hà Nội, 2001; Hà Nhật Thăng, Nguyễn Dục Quang, Nguyễn Thị Kỷ, “Công tác GVCN ở trường phổ thông”, NXBGD, 1998; Bộ Giáo dục và Đào tạo, “Kỷ yếu hội thảo Công tác GVCN ở trường phổ thông”, NXBGD, 2010. [7] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Tác giả Nguyễn Thị Kim Dung với bài viết Công tác chủ nhiệm lớp - Nội dung quan trọng trong Đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên [7] đã thể hiện rõ vào lĩnh vực trang bị kiến thức cũng như các kĩ năng cần thiết cho sinh viên các trường sư phạm về công tác chủ nhiệm. Vấn đề này cũng được nghiên cứu qua các luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục như: Nghiên cứu của tác giả Trần Thị Thúy với đề tài Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT tỉnh Thái Nguyên năm 2010. [33] Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Văn Chương với đề tài Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT Khoái Châu- Hưng Yên năm 2012. [12] Nghiên cứu của tác giả Lê Văn Dũng với đề tài Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT thành phố Lào Cai năm 2012. [13] Các tác giả đã rất công phu nghiên cứu nhiều khía cạnh khác nhau của vấn đề, khảo sát thực trạng về quản lý công tác chủ nhiệm lớp của các trường ở địa phương, nơi mình công tác và đề xuất các giải pháp, biện pháp thiết thực, nhằm thực hiện tốt hơn công tác quản lý công tác chủ nhiệm lớp. Tuy nhiên, ở mỗi địa phương, nhà trường có những điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau. Sau một thời gian nghiên cứu, tác giả nhận thấy đến nay các đề tài nghiên cứu khoa học về biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp chỉ mới tập trung ở bậc mầm non, tiểu học, THCS, bậc THPT công lập, ở bậc THPT ngoài công lập thì chưa có tác giả nào nghiên cứu về vấn đề này. Mô hình trường ngoài công lập vẫn còn rất mới, đặc biệt ở huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh - một huyện miền núi nhưng hệ thống trường ngoài công lập đang phát triển rất mạnh. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường THPT ngoài công lập là hết sức cần thiết nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của các trường THPT ngoài công lập huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay. 1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Giáo viên chủ nhiệm lớp Trong hệ thống tổ chức của các nhà trường phổ thông, đơn vị cơ bản được tổ chức để giảng dạy và giáo dục học sinh là lớp học. Để quản lý trực tiếp một lớp học nhà trường phải cử ra những giáo viên giỏi, nhiệt tình để làm công tác chủ nhiệm lớp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Theo Quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của Nhà trường ban hành kèm theo Quyết định số 04/2000/QĐ-BGD & ĐT ngày 01/03/2000 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo thì “Giáo viên chủ nhiệm lớp là người đại diện cho Nhà trường tổ chức các hoạt động thực hiện dân chủ của lớp mình, thường xuyên tiếp thu và tổng hợp ý kiến của người học...để phản ánh cho hiệu trưởng”. (Điều 10.K4) [6] Theo tác giả Hà Nhật Thăng, trong cuốn “Công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông”[32] thì “GVCNL là người đại diện cho tập thể các nhà sư phạm trong quản lý và giáo dục toàn diện tập thể học sinh một lớp học, người điều khiển và tổ chức mọi hoạt động của các thành viên trong lớp cũng như mọi mối quan hệ giữa tập thể học sinh lớp chủ nhiệm với tập thể sư phạm trong trường, với gia đình và ngoài xã hội”. [30] Theo từ điển Tiếng việt của Viện ngôn ngữ học, thì “Giáo viên chủ nhiệm là người phụ trách lớp học về mọi mặt.” [38] Qua các định nghĩa về giáo viên chủ nhiệm lớp đã trình bày ở trên, ta có thể kết luận: Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là người thay mặt Hiệu trưởng quản lý toàn diện học sinh của một lớp học. Như vậy, ở trường THPT, GVCN lớp có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục nhân cách của học sinh. GVCN lớp là nhân vật trung tâm, là linh hồn của lớp, tập hợp và đoàn kết học sinh trong tập thể. GVCN lớp chủ động tổ chức, phối hợp với các giáo viên bộ môn của lớp để điều hoà chương trình, thống nhất về phương pháp, tiến trình giảng dạy theo mục tiêu giáo dục năm học một cách có hiệu quả nhất. Hiệu quả công tác của người GVCN lớp được thể hiện thông qua chính sản phẩm giáo dục của mình. 1.2.2. Quản lý Ở mỗi góc nhìn khác nhau, quan điểm khác nhau, các tác giả đã đưa ra những khái niệm khác nhau về quản lí. Dưới góc độ tổ chức thì quản lí là cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, kiểm tra. Dưới góc độ điều khiển học thì quản lí là điều hành, điều khiển, chỉ huy. Theo quan điểm điều khiển học: Quản lí là chức năng của những hệ có tổ chức với bản chất khác nhau: sinh học, xã hội học, kỹ thuật,… Nó bảo toàn cấu trúc các hệ, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn