Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:132

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là dựa trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS ở thành phố Hà Giang - tỉnh Hà Giang, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang nhằm nâng cao năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS góp phần hoàn thiện năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HOÀNG THỊ THU LOAN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC PHÂN HÓA CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HÀ GIANG, TỈNH HÀ GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HOÀNG THỊ THU LOAN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC PHÂN HÓA CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HÀ GIANG, TỈNH HÀ GIANG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Tính THÁI NGUYÊN-2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và đƣợc sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Thị Tính. Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau, các thông tin đã đƣợc ghi rõ nguồn gốc, số liệu đã đƣợc tổng hợp và xử lý. Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chƣa từng công bố trong bất kỳ chƣơng trình nghiên cứu nào. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả luận văn Hoàng Thị Thu Loan i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn, lời đầu tiên tác giả xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên, khoa Sau đại học, khoa Tâm lý-Giáo dục, các thầy giáo, cô giáo giảng dạy lớp Cao học quản lý giáo dục K26 đã quan tâm, tận tình giảng dạy, tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu tại trƣờng. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Tính - ngƣời đã dành nhiều thời gian, tâm huyết, luôn tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên phòng giáo dục và đào tạo thành phố Hà Giang, các đồng chí trong Ban giám hiệu, tổ trƣởng chuyên môn, giáo viên 08 đơn vị trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang đã quan tâm, tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã ủng hộ, chia sẻ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Mặc dù đã nỗ lực, cố gắng rất nhiều trong việc nghiên cứu, song do thời gian và kinh nghiệm thực tiễn của bản thân còn hạn chế, đề tài không tránh khỏi những thiếu xót. Kính mong nhận đƣợc sự chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và những ngƣời quan tâm đến nghiên cứu khoa học nói chung và lĩnh vực khoa học quản lý giáo dục nói riêng để luận văn của tôi đƣợc hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả Hoàng Thị Thu Loan ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .............................................................................. viii MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................... 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu ............................................................................... 3 7. Các phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC PHÂN HÓA CHO GIÁO VIÊN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ................................................................................................. 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học phân hóa............................................................. 6 1.1.2. Những nghiên cứu về bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ......... 9 1.1.3. Những nghiên cứu về Quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ........................................................................................................... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................................... 11 1.2.1. Dạy học phân hóa ............................................................................................. 11 1.2.2. Bồi dƣỡng năng lực dạy học ............................................................................. 13 1.2.3. Bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ....................................... 14 1.2.4. Khái niệm quản lý ............................................................................................... 14 1.2.5. Quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên trung học cơ sở ....... 15 1.3. Những vấn đề cơ bản về bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở .......................................................................... 16 1.3.1. Chƣơng trình giáo dục trung học cơ sở mới và yêu cầu về năng lực dạy học phân hóa đối với giáo viên ........................................................................ 16 iii
1.3.2. Mục tiêu, nội dung bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ..................................................................................... 19 1.3.3. Quy trình bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ................................................................................................. 21 1.3.4. Nguyên tắc, phƣơng pháp, hình thức tổ chức bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ............................................ 24 1.3.5. Đánh giá kết quả bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ..................................................................................... 28 1.4. Những vấn đề cơ bản về quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở .................................................................. 29 1.4.1. Lập kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ..................................................................................... 29 1.4.2. Tổ chức thực hiện bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ..................................................................................... 30 1.4.3. Chỉ đạo hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ..................................................................................... 31 1.4.4. Kiểm tra đánh giá các kết quả bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở .................................................................. 33 1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở ........................................................... 34 1.5.1. Những yếu tố chủ quan ..................................................................................... 34 1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 35 Kết luận chƣơng 1 ....................................................................................................... 36 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC PHÂN HÓA CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HÀ GIANG, TỈNH HÀ GIANG .............. 37 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát .......................................... 37 2.1.1. Khái quát về giáo dục trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang .......... 37 2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng .............................................................................. 41 2.2. Thực trạng hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang .................... 42 2.2.1. Thực trạng nhận thức về dạy học phân hóa của giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang....................................... 42 iv
2.2.2. Nội dung bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ....................................... 43 2.2.3. Quy trình bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ....................................... 50 2.2.4. Phƣơng pháp, hình thức tổ chức bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ........ 51 2.2.5. Đánh giá kết quả bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ........................... 54 2.3. Thực trạng quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ........................... 56 2.3.1. Lập kế hoạch hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ................ 56 2.3.2. Tổ chức hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ........................... 58 2.3.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ........ 61 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ....................................................................................... 63 2.3.5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang .................................................................................................... 66 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ....................................................................................... 67 Kết luận chƣơng 2 ....................................................................................................... 70 Chƣơng 3: BI N PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC PHÂN HÓA CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HÀ GIANG, TỈNH HÀ GIANG ............. 71 3.1. Những nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa ở trƣờng THCS thành phố Hà Giang ............................................. 71 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ................................................ 71 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi .............................................. 71 v
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................ 72 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và toàn diện ............................................... 72 3.2. Các biện pháp quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang .............................................. 73 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng của dạy học phân hóa và bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên .................................................................................................... 73 3.2.2. Xác định nhu cầu, nội dung bồi dƣỡng, xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS ................. 76 3.2.3. Tổ chức xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán tƣ vấn hỗ trợ đồng nghiệp hoàn thiện năng lực dạy học phân hóa ............................................................. 81 3.2.4. Chỉ đạo bồi dƣỡng nâng cao năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên thông qua sinh hoạt chuyên môn theo hƣớng nghiên cứu bài học, hội giảng.................. 83 3.2.5. Giám sát, đánh giá thực hiện kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang .......................................................................................................... 87 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ....................................................................... 91 3.3. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.......... 91 3.3.1. Mục tiêu của khảo nghiệm ................................................................................ 91 3.3.2. Nội dung khảo nghiệm...................................................................................... 92 3.3.3. Đối tƣợng khảo nghiệm .................................................................................... 92 3.3.4. Phƣơng pháp khảo nghiệm và xử lý kết quả .................................................... 92 3.3.5. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................ 92 Kết luận chƣơng 3 ....................................................................................................... 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 95 TÀI LI U THAM KHẢO ........................................................................................ 99 PHỤ LỤC....................................................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa BD Bồi dƣỡng BDNL Bồi dƣỡng năng lực BDNLDH Bồi dƣỡng năng lực dạy học BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất DHPH Dạy học phân hóa ĐNGV Đội ngũ giáo viên GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên GVG Giáo viên giỏi HĐGD Hoạt động giáo dục HS Học sinh HSG Học sinh giỏi KH Kế hoạch NLDH Năng lực dạy học NLDHPH Năng lực dạy học phân hóa THCS Trung học cơ sở ƢDCNTT Ứng dụng công nghệ thông tin vii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Quy mô phát triển trƣờng, lớp, CBQL, GV các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang .......................................................... 38 Bảng 2.2. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về ý nghĩa của DHPH ở trƣờng THCS ......................................................................................... 42 Bảng 2.3. Tự đánh giá năng lực dạy học phân hóa của giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ................ 43 Bảng 2.4. Nội dung bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ................ 47 Bảng 2.5. Quy trình bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang .................................. 50 Bảng 2.6. Các phƣơng pháp bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang ....................... 52 Bảng 2.7. Các hình thức tổ chức bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang ............... 53 Bảng 2.8. Đánh giá kết quả bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang .................... 55 Bảng 2.9. Thực trạng lập kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ............................................................................................... 56 Bảng 2.10. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang .............................................................................. 58 Bảng 2.11. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ............................................................................................... 61 Bảng 2.12. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch bồi dƣỡng năng lực DHPH cho giáo viên ở trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ............................................................................................... 64 viii
Bảng 2.13. Các nhân tố ảnh hƣởng tới quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang ..................................................... 66 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực DHPH cho giáo viên.............. 92 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chƣơng trình giáo dục phổ thông mới đƣợc tổ chức theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh vì vậy lập kế hoạch dạy học, thiết kế nội dung, lựa chọn phƣơng pháp, hình thức tổ chức dạy học phải đƣợc tiến hành theo định hƣớng phát triển năng lực. Để thiết kế và tổ chức dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh, giáo viên phải có năng lực dạy học tích hợp liên môn và dạy học học phân hóa nhằm tạo môi trƣờng để phát triển năng lực học sinh một cách tốt nhất. Dạy học phân hóa sẽ giúp giáo viên nắm vững đƣợc năng lực của học sinh và nhóm năng lực học sinh, trên cơ sở đó lựa chọn các phƣơng pháp, biện pháp, kĩ thuật, hình thức dạy học phù hợp để phát triển năng lực ngƣời học. Dạy học phân hóa còn nhƣ là một biện pháp giúp giáo viên thực hiện cá biệt hóa hoạt động dạy học để phát triển năng lực học sinh. Thông qua dạy học phân hóa, giáo viên hiểu rõ hơn về năng lực học tập, hoàn cảnh, nhu cầu của mỗi học sinh để lựa chọn nội dung, phƣơng pháp tác động phù hợp. Thông qua dạy học phân hóa giáo viên sẽ theo dõi đƣợc sự tiến bộ của từng học sinh và nhóm học sinh để có hình thức tổ chức dạy học nâng cao chất lƣợng học tập của học sinh. Về mặt lý luận dạy học, một trong những nguyên tắc sƣ phạm quan trọng để giáo viên nâng cao hiệu quả dạy học là dạy học theo quan điểm phân hóa học sinh. Dạy học phân hóa có bản chất nhân văn, dân chủ, nhằm đạt sự công bằng trong giáo dục, đáp ứng nhu cầu hứng thú, năng lực học tập của học sinh và tính đặc thù của từng địa phƣơng, hƣớng đến xây dựng môi trƣờng học tập mới, trong đó ngƣời học tuỳ theo năng lực đặc điểm cá nhân, có đƣợc các cơ hội lựa chọn nội dung học tập để phát triển. Tháng 12 năm 2018, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã ban hành chƣơng trình giáo dục phổ thông mới theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh. Để thực hiện chƣơng trình giáo dục THCS mới năm 2020 - 2021, đòi hỏi giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông phải có tri thức, kỹ năng về dạy học phân hóa để tổ chức dạy học theo hƣớng phân hóa nhằm hình thành phát triển năng lực học sinh do đó vấn đề bồi dƣỡng năng lực DHPH cho CBQL và giáo viên các trƣờng THCS là vấn đề cần thiết trong bối cảnh hiện nay. 1
Trong những năm qua để chuẩn bị cho việc đổi mới chƣơng trình sách giáo khoa mới, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã triển khai nhiều hoạt động bồi dƣỡng nâng cao năng lực cho giáo viên nhƣ bồi dƣỡng nâng cao năng lực dạy học tích hợp theo chủ đề liên môn; Bồi dƣỡng nâng cao năng lực triển khai mô hình trƣờng học mới VNEN; Bồi dƣỡng giáo dục kỹ năng sống vv… tuy nhiên nội dung bồi dƣỡng nâng cao năng lực DHPH cho CBQL và giáo viên chƣa trở thành một nội dung chuyên đề bồi dƣỡng đƣợc quan tâm triển khai. Thực tiễn cho thấy các trƣờng THCS nói chung và các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang đã quan tâm triển khai dạy học phân hóa tuy nhiên vẫn còn những hạn chế trong đó có hạn chế năng lực dạy học phân hóa của giáo viên. Vì vậy sự cần thiết phải bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên và quản lý hoạt động bồi dƣỡng dạy học phân hóa cho giáo viên một cách hiệu quả, nhằm giúp giáo viên ngày càng hoàn thiện năng lực dạy học. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu của mình là “ u n ho t động i ng n ng h ph n h a ho gi o vi n tr ng trung h ơ s thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang” làm luận văn thạc sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu Dựa trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS ở thành phố Hà Giang - tỉnh Hà Giang, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang nhằm nâng cao năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS góp phần hoàn thiện năng lực dạy học cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghi n ứu - Hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS. 3.2. Đối t ợng nghi n ứu - Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng THCS. - Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. 5. Giả thuyết khoa học Chƣơng trình giáo dục THCS mới đƣợc xây dựng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh, đặt ra yêu cầu về dạy học phân hóa đối với giáo viên. Nếu đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng nâng cao năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang dựa trên cơ sở khoa học, mang tính đồng bộ, thiết thực thì sẽ nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên, hiệu quả bồi dƣỡng và nâng cao chất lƣợng thực hiện chƣơng trình giáo dục THCS mới. 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu Đề tài thực hiện nghiên cứu các biện pháp quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa của phòng GD&ĐT cho giáo viên các trƣờng THCS Chủ thể quản lý là trƣởng phòng GD&ĐT thành phố Hà Giang. 7. Các phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nh m ph ơng ph p nghi n ứu í uận Tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa giáo viên nói chung và giáo viên THCS nói riêng đáp ứng yêu cầu thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông mới. Đọc và nghiên cứu các tài liệu, văn kiện của Đảng, chính sách của Nhà nƣớc về phát triển GD&ĐT chƣơng trình giáo dục phổ thông mới nói chung và chƣơng trình giáo dục THCS nói riêng. Tổng hợp các kết quả nghiên cứu, tài liệu trong nƣớc và ngoài nƣớc về bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa giáo viên nói chung và giáo viên THCS nói riêng 3
đáp ứng yêu cầu thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông mới để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Nh m ph ơng ph p nghi n ứu th tiễn i) Phương pháp điều tra Xây dựng các bảng hỏi để khảo sát, đánh giá năng lực, nhu cầu bồi dƣỡng của giáo viên THCS và đánh giá thực trạng bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS ở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang và tổ chức điều tra phù hợp với nội dung cơ sở lý luận đề tài luận văn; thống kê, phân tích các dữ liệu về năng lực dạy học phân hóa của giáo viên và hoạt động quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS để có những đánh giá chính xác về thực trạng quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang đáp ứng yêu cầu thực hiện chƣơng trình giáo dục THCS năm 2018. ii) Phương pháp phỏng vấn Tác giả luận văn tiến hành phỏng vấn sâu cán bộ Phòng Giáo dục - Đào tạo thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang, một số cán bộ quản lý, giáo viên các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang để làm rõ thực trạng về năng lực dạy học, giáo dục của giáo viên, nhu cầu bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa của giáo viên và nội dung, phƣơng pháp, hình thức tổ chức bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS đã triển phân tích những hạn chế để tìm ra các biện pháp đề xuất quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS. iii) Phương pháp chuyên gia Thông qua bảng hỏi xin ý kiến chuyên gia, các CBQL giáo dục, giáo viên THCS cốt cán có nhiều kinh nghiệm về các biện pháp quản lý bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông mới thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. iv) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Tác giả luận văn tiến hành nghiên cứu các sản phẩm quản lý bồi dƣỡng giáo viên THCS do Phòng Giáo dục thành phố Hà Giang hoặc trƣờng THCS trên địa bàn đã triển khai nhƣ kế hoạch bồi dƣỡng, các văn bản hƣớng dẫn triển khai thực hiện hoạt động bồi dƣỡng để đánh giá khách quan, chính xác về thực trạng. 4
7.3. Ph ơng ph p ổ trợ Sử dụng phƣơng pháp thống kê trong toán học để xử lý dữ liệu, các thông tin trong quá trình nghiên cứu, điều tra, thu thập. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục các tài liệu tham khảo và Phụ lục. Luận văn gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở trƣờng THCS Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang. 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC PHÂN HÓA CHO GIÁO VIÊN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghi n ứu về h ph n h a Trên thế giới, dạy học phân hóa không phải là một quan niệm dạy học mới mà đã đƣợc nghiên cứu và đề xuất từ lâu. John Dewey (1859 - 1952) ngƣời Mỹ quán triệt dạy học phải căn cứ vào tiềm năng, năng lực vốn có của học sinh, phải giúp đỡ học sinh theo nhu cầu, hứng thú, lợi ích và kinh nghiệm của cá nhân học sinh [1]. Thomas Armstrong (2000) dựa trên nền tảng lý thuyết “đa trí tuệ” (1983) của Howard Gardner, ông công bố công trình “Đa trí tuệ trong lớp học” đã xây dựng chƣơng trình, môi trƣờng học, chiến lƣợc học, các quản lý, đánh giá và thiết kế kế hoạch dạy học theo hƣớng phân hóa. Từ năm 1992 đến nay nhà khoa học ngƣời Mỹ Carol Ann Tomlinson (sinh năm 1944) làm việc tại Đại học Virginia Charlottesville liên tục công bố các công trình nghiên cứu chuyên sâu về dạy học phân hóa trong lớp học. Giai đoạn đầu bà chủ yếu nghiên cứu dạy học phân hóa cho những học sinh năng khiếu và tài năng đặc biệt. Kể từ đó đến nay, hầu nhƣ năm nào bà cũng công bố các công trình nghiên cứu về dạy học phân hóa. Giai đoạn những năm 2000 trở lại đây, những công trình nghiên cứu của bà đi sâu vào nghiên cứu cách thức, chƣơng trình, chiến lƣợc, cách chấm điểm, đánh giá và quản lý lớp học trong dạy học phân hóa. Ban đầu vào năm 2001 bà chỉ ra 3 thành phần quan trọng trong chiến lƣợc dạy học phân hóa là phân hóa ở nội dung, quy trình và sản phẩm. Tuy nhiên, từ năm 2010 đến nay đã bổ sung và hoàn thiện 6 thành phần quan trọng trong dạy học phân hóa gồm: phân hóa từ hứng thú của ngƣời học, phân hóa trong đánh giá, phân hóa ở kế hoạch bài học, phân hóa nội dung, quy trình và phân hóa ở sản phẩm. Những năm gần đây, nhiều nhà khoa học khác đã đi sâu nghiên cứu cơ sở khoa học của dạy học phân hóa, tiêu biểu có Pearl Subban (2006) và Holli M.Levy (2008) 6
… đã phân tích rõ tiêu chí để thực hiện dạy học phân hóa trong lớp học nhƣ: năng lực học tập, nhịp độ, hứng thú, đặc điểm xã hội của học sinh…[11]. Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 - 1969) luôn luôn quan tâm đặc biệt đến sự nghiệp giáo dục và đào tạo con ngƣời. Hồ Chí Minh rất quan tâm tới nội dung và phƣơng pháp giáo dục phải phù hợp ngƣời học, hƣớng vào lợi ích của ngƣời học. Về phƣơng pháp, Ngƣời luôn coi trọng vấn đề đối tƣợng, vấn đề tôn trọng những đặc điểm của ngƣời học. Ngƣời định hƣớng việc lựa chọn cách thức, phƣơng pháp dạy trẻ cho phù hợp qua lời dặn “phải giữ toàn vẹn tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của trẻ, chớ nên làm cho chúng hoá ra người già cả”. Đặc điểm của đối tƣợng còn chi phối cả cách viết tài liệu sao cho phù hợp. Hồ Chí Minh đã nói “vì trình độ người học không đều nhau, cần có tài liệu thích hợp với từng hạng. Tài liệu không thích hợp thì học không có lợi ích gì”. Cách tổ chức lớp học cũng phải có sự phù hợp. Ngƣời phê phán việc mở lớp “lung tung”, lớp học quá đông ngƣời học: “Đông quá thì dạy và học ít kết quả, vì trình độ lý luận của người học chênh lệch nên thu nhận không đều” [13]. Trong những năm gần đây, đứng trƣớc nhiệm vụ đổi mới giáo dục đào tạo nói chung và đổi mới phƣơng pháp dạy học nói riêng, nhiều nhà nghiên cứu đã đi sâu nghiên cứu vấn đề đổi mới nội dung dạy học theo hƣớng nâng cao tính hiện đại và gắn khoa học với thực tiễn sản xuất và đời sống, vấn đề lấy học sinh làm trung tâm trong hoạt động dạy học trong đó có nhiều công trình nghiên cứu DHPH. Nghiên cứu dạy học phân hóa ở cấp vi mô: Trong đó có những nghiên cứu về lý luận của dạy học phân hóa vi mô trong lớp học có cùng nội dung, chƣơng trình, tác giả Nguyễn Bá Kim trong cuốn “Phƣơng pháp dạy học môn Toán (phần đại cƣơng)” xem xét dạy học phân hóa nhƣ là kiểu dạy học xuất phát từ biện chứng của thống nhất và phân hóa, đây là kiểu dạy học đảm bảo thực hiện tốt mục đích dạy học cho mọi học sinh, phát triển tối đa và tối ƣu cho mọi học sinh. Nguyễn Thanh Hoàn (2007) trong bài báo khoa học “Dạy học phân hóa: mục tiêu, đặc điểm, con đƣờng và quy trình kế hoạch hóa” đã kết luận: mục tiêu đối với một lớp học phân hóa là giúp chƣơng trình học phong phú và ý nghĩa hơn, tăng động cơ và động lực học tập, phát triển đƣợc kỹ năng và tƣ duy sáng tạo cũng nhƣ tƣ duy 7
giải quyết vấn đề cho học sinh. Học sinh không phải thực hiện một nhiệm vụ học tập nhƣ nhau nhƣng giáo viên phải thƣờng xuyên đánh giá tâm thế sẵn sàng và hứng thú của học sinh và hỗ trợ chúng khi chúng cần đƣợc giảng dạy và hỗ trợ thêm. Việc hình thành nhóm học tập đƣợc tiến hành linh hoạt, đôi khi học sinh làm việc độc lập, theo cặp, đôi khi theo nhóm hoặc kết hợp cả ba. Nguyễn Thanh Hoàn xây dựng quy trình kế hoạch hóa việc dạy học phân hóa nội tại gồm 4 bƣớc yêu cầu đối với giáo viên phải: 1- Biết học sinh của mình; 2- Biết sử dụng nhiều phƣơng pháp giảng dạy; 3- Xác định các hoạt động dạy khác nhau; 4- Xác định cách đánh giá tiến bộ của học sinh [18]. Đặng Thành Hƣng (2007) trong “Quan niệm và giải pháp phân hóa dạy học ở trƣờng trung học phổ thông nhằm hội nhập quốc tế” cho rằng phân hóa dạy học là tạo ra những khác biệt trong nội dung và phƣơng thức hoạt động của học sinh bằng cách thiết kế và thực hiện học trình theo hƣớng khác nhau dựa vào nhóm năng lực, hứng thú và nhu cầu học tập của ngƣời học và mục tiêu giáo dục của xã hội. Năm 2008 tác giả tiếp tục trình bày những “cơ sở sƣ phạm của dạy học phân hóa” làm tiền đề quan trọng trong việc xác định quy trình dạy học phân hóa vi mô trong lớp học [19]. Trong năm 2012, luận án của tác giả Lê Hoàng Hà “Quản lý dạy học theo quan điểm dạy học phân hóa ở trƣờng trung học phổ thông hiện nay” trên cơ sở đánh giá những bất cập trong công tác quản lý dạy học phân hóa ở trƣờng phổ thông. Tác giả đã đề xuất các nguyên tắc của dạy học phân hóa, các ƣu việt của dạy học phân hóa, qua đó tác giả đã đề xuất các biện pháp, các điều kiện để thực hiện công tác quản lý dạy học phân hóa ở trƣờng phổ thông Việt Nam đƣợc hoàn thiện hơn [13]. Võ Thị Minh Chí (2009) đã công bố công trình “nhịp độ nhận thức và tự đánh giá khuynh hƣớng chọn nghề của học sinh - một cơ sở khoa học để dạy học phân hóa có hiệu quả”. Kết quả nghiên cứu đã đề xuất cơ sở khoa học để dạy học phân hóa, trong đó dự trên sự phân hóa trí tuệ theo thang đánh giá IQ và các lĩnh vực trí tuệ làm căn cứ chính [9]. Với các công trình nghiên cứu nêu trên, các tác giả đều đã nhấn mạnh đến vấn đề dạy học phân hóa trong các nhà trƣờng. Nhƣ vậy, việc thực hiện nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang” hiện nay là rất cần thiết để nâng cao chất lƣợng 8
dạy học góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội trong giai đoạn mới. 1.1.2. Những nghi n ứu về i ng n ng h ph n h a ho gi o vi n Vấn đề bồi dƣỡng năng lực cho GV luôn đƣợc quan tâm ở bất kỳ quốc gia nào, bởi GV luôn đƣợc xem là lực lƣợng quan trọng quyết định chất lƣợng giáo dục. Do đó các nghiên cứu về bồi dƣỡng GV và quản lý hoạt động bồi dƣỡng giáo viên khá đa dạng. Nhiều nghiên cứu trên thế giới (Ravenscroft, Schmidt, Cook & Bradley, 2012; Haythornthwaite, 2009; Cope & Kalantzis, 2009; Meriam, 2001; Lieberman & Mace, 2010) đã chỉ ra rằng việc bồi dƣỡng, phát triển năng lực nghề nghiệp cho giáo viên thông qua mạng internet tạo cơ hội cho ngƣời học đƣợc chia sẻ kiến thức và học tập lẫn nhau mặc dù họ ở xa nhau trong đó có đề cập đến bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên. Việc học tập mang tính mở, linh hoạt, có sự tham gia của ngƣời học là chính giáo viên thông qua việc sử dụng các phƣơng tiện truyền thông và internet. Vì thế giáo viên trở thành những ngƣời học tích cực và tự điều khiển, tự quyết định học cái gì phụ thuộc vào nhu cầu của mình và kết nối với những ngƣời có thể giúp họ giải quyết những vấn đề cụ thể. Năm 2006, nhóm tác giả do Tôn Thân làm chủ nhiệm, đã nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp thực hiện chương trình giáo dục phổ thông theo định hướng phân hóa” với nhiệm vụ: nghiên cứu một số vấn đề lý luận về dạy học phân hóa, về công bằng xã hội và cơ hội học tập, về năng lực và nhu cầu học tập của HS phổ thông; tổng quan về các chƣơng trình đƣợc áp dụng trong trƣờng phổ thông Việt Nam từ năm 1945 đến nay và vấn đề soạn thảo chƣơng trình giáo dục phổ thông theo định hƣớng phân hóa; tìm hiểu thực trạng thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông theo định hƣớng phân hóa; đề xuất một số giải pháp thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông theo định hƣớng phân hóa trong đó có biện pháp bồi dƣỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đã đề xuất đƣợc một hệ thống gồm ba nhóm giải pháp nhằm thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông theo định hƣớng phân hóa ở cấp vi mô. Đó là nhóm giải pháp về công tác quản lý giáo dục, nhóm giải pháp về chƣơng trình và SGK, nhóm giải pháp về giáo viên [26]. Về QL bồi dƣỡng năng lực dạy học cho GV đã có nhiều công trình nghiên cứu. Có thể kể đến: 9