Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hướng vào mục đích đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp nhằm góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu chuẩn hoá và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM NGỌC THỤY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM NGỌC THỤY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Bá Dương THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. Tác giả Phạm Ngọc Thụy i
LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Khoa sau đại học trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ đã cho phép, tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành chương trình Cao học Quản lý giáo dục và hoàn thành luận văn này. Tác giả bày tỏ lòng tri ân đến quý thầy, cô đã tận tình truyền đạt kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm và hướng dẫn cách thức nghiên cứu, tìm kiếm tri thức khoa học. Trong quá trình khảo sát,nghiên cứu đề tài, tác giả đã nhận được sự hỗ trợ tận tình của Lãnh đạo phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đoan Hùng, các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ đã cung cấp thông tin, tạo điều kiện cho tác giả tiến hành khảo sát thực tế, thu thập tài liệu. Đặc biệt tác giả xin gửi đến PGS-TS Nguyễn Bá Dương lòng biết ơn sâu sắc về sự hướng dẫn tận tình chu đáo và hiệu quả. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Phạm Ngọc Thụy ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 1 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 2 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Kết cấu của luận văn ........................................................................................ 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN TRONG CÁC TRƯỜNG THCS THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP...................................................................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước ................................................. 5 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài .......................................................................... 5 1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước ........................................................................... 6 1.2. Khái niệm cơ bản .......................................................................................... 7 1.2.1. Khái niệm quản lý...................................................................................... 7 1.2.2. Khái niệm giáo viên ................................................................................. 10 1.2.3. Khái niệm về Chuẩn nghề nghiệp ........................................................... 14 1.2.4. Khái niệm về đánh giá giáo viên. ............................................................ 15 1.4. Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ................ 30 1.4.1. Khái niệm................................................................................................. 30 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn .................. 30 iii
1.4.3. Biện pháp quản lí hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn .................. 32 1.4.4. Vai trò chỉ đạo của Hiệu trưởng - chủ thể quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn ....................................................................... 32 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ................................................................ 33 1.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 33 1.5.2. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 33 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP .............................. 36 2.1. Khái quát vị trí địa lí, tình hình kinh tế, văn hóa - xã hội của huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ...................................................................... 36 2.1.1. Khái quát về tình hình giáo dục huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ ......... 36 2.1.2. Thực trạng giáo dục THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ ................ 37 2.2. Thực trạng đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp .................................................. 40 2.2.1. Những thuận lợi, khó khăn của Hiệu trưởng, Tổ chuyên môn và giáo viên trong việc đánh giá xếp loại giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ........ 40 2.2.2. Kết quả đánh giá, xếp loại giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp............................................ 47 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp .................. 52 2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch đánh giá GV theo Chuẩn ....................... 52 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá GV theo Chuẩn .......... 54 2.3.3. Vai trò chỉ đạo của cán bộ quản lý (Hiệu trưởng) trong việc thực hiện kế hoạch đánh giá GV theo Chuẩn. ................................................ 55 2.3.4. Việc kiểm tra, đánh giá rút kinh nghiệm về đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 56 iv
2.3.5. Tổng hợp kết quả thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................... 57 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 59 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 60 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ...................................................... 61 3.1. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp ......................................... 61 3.1.1. Quán triệt đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và của ngành về phát triển giáo dục và đào tạo ................................................ 61 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 62 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và thực tiễn ......................................... 63 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và đồng bộ ......................................... 63 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS theo Chuẩn nghề nghiệp ............................................................. 64 3.2.1. Biện pháp 1: Tiếp tục nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên về việc đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp .... 64 3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao tính kế hoạch và hiệu quả của việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp ....... 65 3.2.3. Biện pháp 3: Hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa ban giám hiệu và các tổ chuyên môn trong công tác đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp .... 67 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường khâu kiểm tra, rút kinh nghiệm đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ........................................................ 68 3.2.5. Biện pháp 5: Nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng, tập huấn cán bộ làm công tác đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ............... 69 v
3.2.6. Biên pháp 6: Tạo điều kiện về cơ chế, chính sách cho việc bồi dưỡng giáo viên, đánh giá giáo viên ..................................................... 71 3.3. Điều kiện để thực hiện các biện pháp ......................................................... 73 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 73 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 78 1. Kết luận .......................................................................................................... 78 2. Khuyến nghị................................................................................................... 81 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý QLGD Quản lý giáo dục CNXH Chủ nghĩa xã hội CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa GD&ĐT Giáo dục và đào tạo TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TCM Tổ chuyên môn TTCM Tổ trưởng Tổ chuyên môn GV Giáo viên HS Học sinh CSGD Cơ sở giáo dục DTNT Dân tộc nội trú HT Hiệu trưởng PHT Phó Hiệu trưởng BGH Ban giám hiệu UBND Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Khái quát hệ thống giáo dục THCS huyện Đoan Hùng (từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015).............................. 37 Bảng 2.2. Những khó khăn đối với Hiệu trưởng trong việc triển khai đánh giá, xếp loại giáo viên THCS theo Chuẩn nghề nghiệp ....... 41 Bảng 2.3. Những khó khăn của Tổ chuyên môn trong quá trình đánh giá, xếp loại giáo viên theo Chuẩn ................................................ 45 Bảng 2.4. Những khó khăn của giáo viên trong quá trình đánh giá, xếp loại giáo viên theo Chuẩn .............................................................. 46 Bảng 2.5. Tổng hợp kết quả xếp loại giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng theo Chuẩn do giáo viên tự đánh giá ............. 47 Bảng 2.6. Tổng hợp kết quả xếp loại giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng theo Chuẩn do Tổ chuyên môn đánh giá ....... 48 Bảng 2.7. Tổng hợp kết quả xếp loại giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng theo Chuẩn do Hiệu trưởng chuyên đánh giá ................. 49 Bảng 2.8. Kết quả xây dựng kế hoạch đánh giá giáo viên.................................... 53 Bảng 2.9. Kết quả tổ chức thực hiện đánh giá GV ........................................ 54 Bảng 2.10. Đánh giá vai trò chỉ đạo của cán bộ quản lý (Hiệu trưởng) trong đánh giá GV theo Chuẩn...................................................... 55 Bảng 2.11. Kết quả việc kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm về đánh giá giáo viên theo Chuẩn ..................................................................... 56 Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp ......................................................................... 57 Bảng 2.13. Kết quả nhận thức các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá GV theo Chuẩn nghề nghiệp ................................. 59 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp .......................................................................... 75 v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, CÁC SƠ ĐỒ Biểu đồ: Biểu đồ 2.1. Số lượng học sinh THCS huyện Đoan Hùng từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015............................................ 38 Biểu đồ 2.2. Số lượng học sinh THCS huyện Đoan Hùng từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015 chia theo khối lớp.............. 38 Biểu đồ 2.3. Số lượng CBQL, GV, NV cấp THCS huyện Đoan Hùng từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015 ............................. 39 Biểu đồ 2.4. Phòng học, phòng bộ môn phục vụ cho dạy và học cấp THCS huyện Đoan Hùng từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014-2015 ............................................................................. 39 Biểu đồ 2.5. Phân bố kết quả đánh giá, xếp loại giáo viên theo Chuẩn do GV tự đánh giá, Tổ chuyên mon và Hiệu trưởng đánh giá. ........ 50 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp ....................................................................... 74 vi
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xây dựng đội ngũ cán bộ là một nội dung lớn trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Suốt cuộc đời người không ngừng chăm lo, bồi dưỡng, huấn luyện đội ngũ cho Đảng đủ Đức và Tài để phục vụ sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Muốn chăm lo, phát triển được đội ngũ GV điều quan trọng là phải đánh giá được họ một cách khoa học, khách quan, công bằng. Có như vậy mới tạo động lực để đội ngũ GV phát huy hết khả năng, năng lực, nhiệt huyết và kinh nghiệm giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng trong nhà trường. Các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ là các đơn vị giáo dục công lập thực hiện chức năng duy trì và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục của địa phương. Trong những năm qua, việc đánh giá giáo viên tại các trường THCS được thực hiện theo Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Bộ giáo dục và Đào tạo. Việc đánh giá giáo viên đã được các nhà trường chú trọng, quan tâm và thực hiện thường xuyên. Song việc đánh giá còn thiếu đồng bộ, chưa toàn diện, kết quả đánh giá, phân loại chưa được sử dụng đúng mục đích nên phần nào chưa thúc đẩy được đội ngũ giáo viên hăng say giảng dạy, chưa thực sự tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy đội ngũ giáo viên đổi mới phương pháp, cập nhật thông tin làm phong phú hơn kiến thức trong các bài giảng, chưa phân công giảng dạy, sắp xếp nhân lực, bố trí vị trí việc làm một cách hiệu quả. Từ những lý do trên tôi lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý giáo dục khóa 22. 2. Mục đích nghiên cứu Luận văn hướng vào mục đích đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp nhằm góp phần nâng cao 1
chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu chuẩn hoá và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở trường THCS theo Chuẩn nghề nghiệp. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp. 4. Giả thuyết khoa học Công tác đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp đã đạt được một số kết quả song vẫn còn những hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu của việc đánh giá. Điều đó do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân về việc quản lý hoạt động đánh giá giáo viên của nhà trường. Nếu chỉ ra được những biên pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên hợp lý và đồng bộ thì có thể góp phần nâng cao kết quả đánh giá giáo viên và góp phần giúp giáo viên phấn đấu đáp ứng yêu cầu theo chuẩn nghề nghiệp. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp và quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp. - Khảo sát đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp. - Đề xuất các biện pháp quản lý nhăm nâng cao hiệu quả hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Về đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp. 2
6.2. Về khách thể khảo sát Hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp thông qua điều tra ở 332 giáo viên, 34 tổ trưởng chuyên môn và 17 hiệu trưởng của 17 trường THCS. 6.3. Khách thể thực nghiệm Thực trạng công tác quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp. 6.4. Về địa bàn và thời gian nghiên cứu Các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ Thời gian nghiên cứu: Năm học 2014-2015 và năm học 2015-2016. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp: Phân tích tổng hợp, so sánh hệ thống hóa, khái quát hóa để xử lý các tài liệu, xây dựng các khái niệm công cụ và khung lý thuyết cho vấn đề nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. Phương pháp quan sát Phương pháp chuyên gia. Phương pháp nghiên cứu trường hợp Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Phương pháp thử nghiệm. 7.3. Nhóm phương pháp sử lý số liệu 8. Kết cấu của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị còn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý lận về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên trong các trường THCS theo Chuẩn nghề nghiệp. 3
Chương 2: Thực trạng Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 3: Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đánh giá giáo viên ở các trường THCS huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ theo Chuẩn nghề nghiệp. Kết luận và khuyến nghị Cuối cùng là danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN TRONG CÁC TRƯỜNG THCS THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài Trong nghiên cứu về quản lý giáo viên theo định hướng chuẩn hóa, nghiên cứu về chuẩn nghề nghiệp giáo viên được các nhà nghiên cứu rất quan tâm. Hoa Kỳ là quốc gia có nhiều nghiên cứu về xây dựng chuẩn trong giáo dục nói chung và chuẩn nghề nghiệp giáo viên nói riêng. Ủy ban quốc gia chuẩn nghề dạy học của Hoa Kỳ được thành lập năm 1997 đã đề xuất 5 điểm cốt lõi để các bang vận dụng trong quản lý giáo viên theo chuẩn, bao gồm: (1) Giáo viên phải tận tâm với học sinh và việc học; (2) Giáo viên phải làm chủ môn học, biết cách dạy môn học của mình và liên hệ với các môn học khác; (3) Giáo viên phải có trách nhiệm trong giảng dạy, quản lý kiểm tra, đánh giá việc học của học sinh; (4) Giáo viên phải thường xuyên suy nghĩ sáng tạo, phát triển kinh nghiệm nghề nghiệp; (5) Giáo viên phải là thành viên tin cạy của cộng đồng học tập, biết cộng tác với đồng nghiệp, hợp tác với cha mẹ học sinh. Các nghiên cứu về chuẩn nghề nghiệp giáo viên cũng được thực hiện ở nhiều nước khác như Úc, Vương Quốc Anh, Liên Bang Đức, Trung Quốc,… Các quốc gia này sử dụng chuẩn giáo viên để phát triển các chuẩn đánh giá giáo viên, thực hiện quản lý giáo viên theo chuẩn. Từ cuối những năm 90 trở lại đây ở các nước Đông nam Á, nhất là ở Singapore, Malaysia cũng đã sớm xây dựng chuẩn giáo viên các cấp và tổ chức đánh giá giáo viên theo chuẩn nhằm xác định cơ sở khách quan cho công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và bố trí sử dụng. 5
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước Ở Việt Nam, vấn đề xây dựng chuẩn nghề nghiệp giáo viên và đánh giá giáo viên theo chuẩn mới được đề cập đến và thực hiện trong khoảng thời gian 10 năm trở lại đây. Hội thảo về “Chuẩn và chuẩn hóa trong giáo dục” do Viện khoa học giáo dục Việt Nam tổ chức là một trong những hội thảo khao học đầu tiên về vấn đề này và đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo các nhà khoa học, nhà sư phạm và nhà quản lý giáo dục. Từ năm 2007 đến nay, Bộ giáo dục đã ban hành chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên các cấp học: Quyết định số 14/2007/QĐ- BGDĐT ngày 04 tháng 05 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Ban hành Quy định về Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học; Quyết định số 02/2008/QĐ-BGDĐT ngày 22 tháng 01 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Ban hành Quy định về Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non; Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Ban hành Quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS, giáo viên THPT và các văn bản đánh giá giáo viên theo Chuẩn: Văn bản số 616/BGDĐT- NGCBQLGD ngày 05 tháng 02 năm 2010 của Bộ GD&ĐT về việc hướng dẫn đánh giá, xếp loại giáo viên tiểu học theo Quyết định số 14/2007/QĐ-BGDĐT; Văn bản số 1700/BGDĐT-NGCBQLGD ngày 26 tháng 03 năm 2012 của Bộ GD&ĐT về việc hướng dẫn đánh giá, xếp loại giáo viên mầm non theo Quyết định số 02/2008/QĐ-BGDĐT; Văn bản số 660/BGDĐT-NGCBQLGD ngày 09 tháng 02 năm 2010 của Bộ GD&ĐT về việc hướng dẫn đánh giá, xếp loại giáo viên trung học theo Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT. Việc đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp hiện nay chưa phản ánh hết chức năng và mục đích của chuẩn nghề nghiệp, kết quả đánh giá chưa thực sự thúc đẩy hết năng lực của mỗi cá nhân giáo viên. Nhà quản lý chưa thực sự quan tâm, sử dụng kết quả đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp để xây dựng kế hoạch quy hoạch, đào tạo và bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao tay 6
nghề đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI. Để có những cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác xây dựng chuẩn giáo viên các cấp cũng như nâng cao hiệu quả công tác đánh giá giáo viên theo chuẩn, dưới góc độ quản lý giáo dục cũng đã xuất hiện một số công trình nghiên cứu về vấn đề đánh giá giáo viên theo chuẩn. Tuy nhiên những nghiên cứu về vấn đề này chủ yếu được thể hiện ở số ít các luận án tiến sĩ; phần lớn là các luận văn thạc sĩ. Ở tỉnh Phú Thọ nói chung và ở huyện Đoan Hùng nói riêng vấn đề đánh giá giao viên theo chuẩn thực sự chưa được quan tâm nghiên cứu. Thực tiễn đánh giá giáo viên cũng còn gặp rất nhiều khó khăn bất cập cả về mặt quản lý lẫn mặt tổ chức thực hiện trong các nhà trường phổ thông. 1.2. Khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm quản lý Quản lí là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm, là một phạm trù tồn tại khách quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi quốc gia và ở mọi thời đại. Lịch sử đã chỉ rõ, ngay từ buổi sơ khai của loài người, để tồn tại và phát triển con người đã biết liên kết nhau thành các nhóm để chống lại thú dữ và thiên nhiên, do đó đã xuất hiện các mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với xã hội và giữa con người với bản thân mình. Trong quá trình ấy đã xuất hiện một số người có năng lực chi phối được người khác, họ điều khiển hoạt động của nhóm sao cho phù hợ p với mục tiêu chung. Những người đó đóng vai trò thủ lĩnh để quản lí nhóm, điều này đã làm nẩy sinh nhu cầu về quản lí. Như vậy, quản lí xuất hiện từ rất sớm và tồn tại, phát triển đến ngày nay. “Quản lí” là từ Hán Việt được ghép giữa từ “Quản” và từ “Lí”. “Quản” là sự trông coi, chăm sóc, giữ gìn, duy trì ở trạng thái ổn định.“Lí” là sự sửa sang, sắp xếp, làm cho nó phát triển. Như vậy,“Quản lí” là trông coi, chăm sóc, sửa sang làm cho nó ổn định và phát triển. 7
Theo quan điểm điều khiển học: Quản lí là chức năng của những hệ có tổ chức, với bản chất khác nhau: sinh học, xã hội học, kỹ thuật... nó bảo toàn cấu trúc các hệ, duy trì chế độ hoạt động. Quản lí là một tác động hợ p quy luật khách quan, làm cho hệ vận động, vận hành và phát triển. Theo quan điểm của lí thuyết hệ thống: Quản lí là "Phương thức tác động có chủ định của chủ thể quản lí lên hệ thống, bao gồm hệ các quy tắc,các ràng buộc về hành vi đối vớ i mọi đối tượng ở các cấp trong hệ thống nhằm duy trì tính trội hợ p lí của cơ cấu và đưa hệ thống đạt tới mục tiêu". Theo Từ điển Tiếng Việt - Viện Ngôn ngữ học định nghĩa: "Quản lí là trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định. Là tổ chức và điều hành các hoạt động theo những yêu cầu nhất định" [21, tr.772]. Trong giáo trình quản lí hành chính Nhà nước của Học viện hành chính quốc gia chỉ rõ: “Quản lí là sự tác động chỉ huy, điều khiển các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để chúng phát triển phù hợp với quy luật, đạt tới mục đích đã đề ra và đúng ý chí của người quản lí” [8, tr. 8]. Các tác giả Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ thì quan niệm rằng: "Quản lí là một quá trình có định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lí là một hệ thống là quá trình tác động đến hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà người quản lí mong muốn" [7, tr.17]. Còn Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: "Quản lí là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lí đến tập thể những người lao động (khách thể quản lí) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến" [15, tr.31]. Theo tác giả Hồ Văn Vĩnh thì: “Quản lí là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lí tới đối tượng quản lí nhằm đạt mục tiêu đã đề ra” [23, tr.15]. Theo tác giả Nguyễn Bá Dương: “Hoạt động quản lí là sự tác động qua lại một cách tích cực giữa chủ thể quản lí và đối tượng quản lí qua con 8
đường tổ chức, là sự tác động điều khiển, điều chỉnh tâm lí và hành động của các đối tượng quản lí, lãnh đạo cùng hướng vào hoàn thành những mục tiêu nhất định của t ập thể và xã hội” [6, tr.55]. Tác giả Mai Hữu Khuê quan niệm:"Quản lí là sự tác động có mục đích tới tập thể những người lao động nhằm đạt được những kết quả nhất định và mục đích đã định trước [9, tr.19; 20]. Theo tác giả Trần Kiểm: "Quản lí một hệ thống xã hội là tác động có mục đích đến tập thể người - thành viên của hệ - nhằm làm cho hệ vận hành thuận lợi và đạt tới mục đích dự kiến" [10, tr.15]. Theo Đỗ Hoàng Toàn: "Quản lí là sự tác động có t ổ chức, có định hướng của chủ thể lên đối tượng quản lí nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến chuyển của môi trường [20, tr.43]. Còn tác giả Trần Quốc Thành quan niệm: “Quản lí là sự tác động của chủ thể quản lí để chỉ huy, điều khiển hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt động của con người nhằm đạt được mục đích, đúng với ý chí nhà quản lí, phù hợp với quy luật khách quan” [16, tr.1]. Tóm lại: Các quan niệm trên đây, tuy mỗi quan niệm nhấn mạnh mặt này hay mặt khác nhưng đều có điểm chung thống nhất xác định quản lí là hoạt động có tổ chức, có mục đích nhằm đạt tới mục tiêu xác định. Hay nói một cách khái quát nhất: quản lí là một quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lí tới khách thể quản lí nhằm đạt được các mục tiêu của tổ chức đã đề ra. Quản lý giáo dục là một công việc rất quan trọng trong chiến lược đào tạo nguồn nhân lực nhằm chuẩn bị những cán bộ, nhân viên có đầy đủ kiến thức và kỹ năng, phẩm chất để đảm nhận các công việc sau: - Tham gia quản lý học sinh, sinh viên, quản lý đào tạo và quản lý cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ cho công tác giáo dục đào tạo, tổ chức các hoạt 9