Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường THCS ngoài công lập thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là nghiên cứu lí luận và thực trạng, tác giả đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS nhằm nâng cao chất lượng quá trình dạy học tại các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường THCS ngoài công lập thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐINH VĂN NGHIÊM QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THCS NGOÀI CÔNG LẬP THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐINH VĂN NGHIÊM QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THCS NGOÀI CÔNG LẬP THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.NGUYỄN THỊ THANH BÌNH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Bản luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về luận văn của mình. Tác giả luận văn Đinh Văn Nghiêm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Tâm lý giáo dục, Khoa Sau đại học; quý thầy giáo, cô giáo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Bình - người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn và giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo phòng GD&ĐT, đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS ngoài công lập thành phố Hạ Long đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi có những tư liệu để hoàn thành luận văn. Do điều kiện thời gian và phạm vi nghiên cứu có hạn, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả luận văn kính mong nhận được sự góp ý, chỉ dẫn thêm của các Thầy, các Cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn trở nên hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả Đinh Văn Nghiêm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .....................................................................................................ii MỤC LỤC..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ .............................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ............................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ....................................................................................... 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS ............................................. 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..................................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới ............................................................................................ 6 1.1.2. Ở Việt Nam .............................................................................................. 7 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 9 1.2.1. Đánh giá ................................................................................................... 9 1.2.2. Kết quả học tập ...................................................................................... 10 1.2.3. Đánh giá kết quả học tập của HS........................................................... 11 1.2.4. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ............................. 12 1.3. Một số vấn đề lý luận về đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trường THCS ........................................................................................... 13 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.3.1. Mục đích của đánh giá ........................................................................... 13 1.3.2. Vị trí của đánh giá kết quả học tập ........................................................ 14 1.3.3. Chức năng của đánh giá kết quả học tập ............................................... 15 1.3.4. Vai trò của đánh giá kết quả học tập ..................................................... 16 1.3.5. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập ..................................................... 17 1.3.6. Quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh................................... 19 1.3.7. Nội dung đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ........................ 20 1.4. Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ............................. 22 1.4.1.Vai trò quản lý của Hiệu trưởng nhà trường trong đánh giá kết quả học tập của học sinh .............................................................................. 22 1.4.2. Nội dung quản lý ................................................................................... 23 1.4.3. Phương pháp quản lý ............................................................................. 25 1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.......................................... 25 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 29 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NGOÀI CÔNG LẬP HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ...................................................................................... 30 2.1. Thực tra ̣ng hê ̣ thố ng các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh........................................................................................ 30 2.1.1. Quy mô học sinh cấp THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................... 30 2.1.2. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS ngoài công lập TP.Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........................................................ 31 2.1.3. Chất lượng đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................... 32 2.2. Thực trạng về hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................ 33 2.2.1. Các hình thức, phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh .... 33 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2.2. Các khâu soạn đề kiểm tra, xây dựng ngân hàng đề ............................. 35 2.2.3. Thực trạng tổ chức đánh giá kết quả học tập của học sinh ................... 36 2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập TP Hạ Long .................................................. 40 2.3.1. Thực trạng quản lý quy trình đánh giá kết quả học tập của HS THCS ngoài công lập .............................................................................. 41 2.3.2. Thực trạng quản lý việc tổ chức hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập ................................................. 42 2.3.3. Thực trạng quản lý công tác chấm, trả bài và ghi điểm ........................ 44 2.3.4. Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập .......................................... 45 2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .......... 46 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 48 Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NGOÀI CÔNG LẬP ............... 49 3.1. Những nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp.......................................... 49 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ....................................................... 49 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ........................................................ 49 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi ........................................... 50 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ..................................... 51 3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............ 51 3.2.1. Biện pháp 1. Nâng cao nhận thức về trách nhiệm và bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập của HS cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh .................................................................................................. 51 3.2.2. Biện pháp 2. Đổi mới và hoàn thiện quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ngoài công lập TP Hạ Long ............................ 53 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2.3. Chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý đánh giá kết quả học tập của HS .................................................................... 58 3.2.4. Biện pháp 4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ..................................... 61 3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ........................................................... 62 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 65 3.4. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.................................................................................................... 65 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 69 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 70 1. Kết luận ........................................................................................................ 70 2. Khuyến nghị................................................................................................. 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 73 PHỤ LỤC ............................................................................................................. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT % Phần trăm BLĐ Ban lãnh đạo CBQL Cán bộ quản lý CĐ Chưa đạt yêu cầu CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất Đ Đạt yêu cầu ĐTB Điểm trung bình GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDTrH Giáo dục trung học GV GV HS HS KT Kiểm tra KTĐG Kiểm tra - đánh giá PTCS Phổ thông cơ sở QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục SL Số lượng TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TNKQ Trắc nghiệm khách quan TNTL Trắc nghiệm tự luận TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô mạng lưới trường, lớp, HS cấp THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................. 30 Bảng 2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý, GV THCS ngoài công lập năm học 2014 - 2015 ................................... 31 Bảng 2.3. Tổng hợp chất lượng đại trà của các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .................... 32 Bảng 2.4: Đánh giá của GV về việc sử dụng các phương pháp kiểm tra - đánh giá đối với các bài kiểm tra định kỳ ................ 33 Bảng 2.5: Đánh giá của CBQL, GV, HS về công tác ra đề kiểm tra - đánh giá .. 36 Bảng 2.6: Đánh giá của CBQL, HS về mức độ nghiêm túc trong khi coi kiểm tra, đánh giá ............................... 37 Bảng 2.7: Đánh giá của CBQL, HS về mức độ phản ánh chất lượng học tập của HS qua kết quả kiểm tra, đánh giá ............... 38 Bảng 2.8: Đánh giá của CBQL, GV về khâu chấm, trả bài kiểm tra ..... 38 Bảng 2.9: Đánh giá của HS về khâu trả bài kiểm tra ............... 39 Bảng 2.10: Đánh giá của CBQL, GV về khâu ghi và quản lý điểm kiểm tra .. 40 Bảng 2.11: Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện việc tổ chức quản lý một đợt đánh giá kết quả học tập của HS (%) ........ 41 Bảng 2.12: Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện việc quản lý hoạt động tổ chức KTĐG kết quả học tập của HS THCS ..... 42 Bảng 2.13: Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện việc quản lý công tác chấm, trả bài và ghi điểm .................... 44 Bảng 3.1: Kế hoạch đánh giá kết quả học tập của HS............... 55 Bảng 3.2. Tổng hợp ý kiến về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất ........................... 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Đánh giá của CBQL, GV về mức độ áp dụng hình thức, phương pháp đánh giá kết quả học tập của HS (%) ........ 34 Biểu đồ 2.2: Đánh giá của HS về thái độ của GV trong khi coi kiểm tra .. 37 Biểu đồ 2.3: Đánh giá của CBQL, GV về hiệu quả quản lý công tác tổ chức hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS (%) ...... 43 Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp ........ 67 Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp ......... 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Văn kiện Đại hội XI của Đảng đã khẳng định: “Thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất lược giáo dục, đào tạo. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại” [31]; Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 cũng chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học” [11]. Đổi mới giáo dục, đào tạo nói chung và đổi mới phương pháp dạy học, trong đó có kiểm tra - đánh giá (KTĐG) kết quả học tập nói riêng luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng dạy và học là yêu cầu cấp thiết ở trường phổ thông. Đổi mới phương pháp dạy học không thể tách rời đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Đây đều là những mặt hoạt động độc lập nhưng có mối quan hệ biện chứng, gắn bó hữu cơ với nhau. Kiểm tra, đánh giá có vai trò vô cùng quan trọng, là một trong những biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn đó là khâu mở đầu của quá trình dạy học và cũng là khâu kết thúc của quá trình dạy học này để mở ra một quá trình dạy học khác cao hơn. Dạy học là một quá trình khép kín, để điều chỉnh quá trình này một cách có hiệu quả cả người dạy và người học đều phải tiếp thu được những thông tin ngược từ việc đánh giá kết quả giảng dạy và học tập. Việc đánh giá kết quả học tập làm sáng rõ tình hình lĩnh hội kiến thức của học sinh (HS), sự hình thành kỹ năng, kỹ xảo, góp phần phát huy tính tích cực, chủ động, độc lập, tự giác trong mỗi HS. Đồng thời thông qua đánh giá kết quả học tập, giáo viên (GV) có thể rút kinh nghiệm quá trình dạy học của mình để từ đó có những điều chỉnh biện pháp sư phạm hợp lý hơn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
Thực tiễn việc đánh giá trong dạy học ở trường phổ thông nói chung và ở các trường trung học cơ sở (THCS) nói riêng cho thấy: quan niệm về đánh giá của GV, HS và xã hội cũng có nhiều bất cập, đánh giá còn nặng về ghi nhớ máy móc, dựa trên điểm số; việc đánh giá còn nặng về hình thức, về điểm, độ chính xác chưa cao. Chính vì vậy, việc đánh giá chưa phát huy được đúng vai trò và khả năng của nó. Để đánh giá HS, GV thường sử dụng phương pháp ra đề kiểm tra. Song cách ra đề kiểm tra còn đơn điệu, thiếu cơ sở khoa học, kết quả đánh giá còn nhiều sai số hệ thống. Hiện nay, mục đích chính của việc đánh giá là nâng cao chất lượng học tập của HS. Để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, GV phải xem đánh giá là quá trình và là một phần không thể thiếu trong hoạt động giảng dạy của mình. Mặt khác, đánh giá không còn là hoạt động của riêng GV mà phải là của Hiệu trưởng các trường học. Hiệu trưởng sử dụng việc đánh giá thường xuyên (không chỉ thông qua các bài kiểm tra) để hướng dẫn HS học tập, GV giảng dạy và giám sát, nâng cao chất lượng trường học. TP (TP) Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh có 23 trường THCS; TH&THCS. Trong những năm qua giáo dục THCS TP Hạ Long đã đạt được những bước tiến đáng kể đóng góp cho sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, đào tạo nguồn nhân lực cho địa phương. Tuy nhiên chất lượng giáo dục THCS chưa thực sự xứng đáng với tiềm năng và lợi thế của các trường THCS trên địa bàn TP Hạ Long. Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và học tập chưa được như mong muốn là công tác đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường THCS trên địa bàn TP. Để hoạt động dạy và học đạt hiệu quả cao trong các trường THCS, cần thiết phải có những biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập một cách thiết thực, cụ thể. Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi đã lựa chọn đề tài "Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường THCS ngoài công lập thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2. Mục đích nghiên cứu Từ việc nghiên cứu lí luận và thực trạng, tác giả đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS nhằm nâng cao chất lượng quá trình dạy học tại các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của HS các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS các trường THCS ngoài công lập. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập của HS ở trường THCS. 4.2. Khảo sát thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của HS tại các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4.3. Đề xuất, khảo nghiệm một số biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của HS tại các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS tại các trường THCS ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã đạt được một số kết quả. Nhưng vẫn còn bộc lộ một số hạn chế như: chưa đổi mới nhiều trong các phương pháp đánh giá, công tác tổ chức chỉ đạo hoạt động này còn thiếu kế hoạch, chưa đồng bộ, ... Nếu đề xuất được một số biện pháp khả thi, đồng bộ, phù hợp với thực tiễn sẽ nâng cao được chất lượng quá trình dạy học ở các trường THCS TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài 6.1. Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu ở 02 trường trung học cơ sở ngoài công lập TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 6.2. Khách thể nghiên cứu Khảo sát, điều tra: - CBQL: 02 Hiệu trưởng, 04 Phó Hiệu trưởng. - GV THCS: 48. 6.3. Thời gian nghiên cứu Thời gian nghiên cứu từ năm học 2011 - 2012 đến nay. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các khái niệm, phạm trù quy luật các công trình nghiên cứu, tổng hợp tài liệu, sách báo, tạp chí, văn bản (liên quan đến lí luận của quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh). Tổng hợp, phân tích và khái quát các vấn đề có liên quan đến đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Được sử dụng với mục đích phát hiện thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở một số trường THCS ngoài công lập và nguyên nhân của thực trạng đó. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng hợp những kinh nghiệm đã có để tìm hiểu những thành tựu (hiệu quả) và hạn chế (cái bất ổn) của công tác quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường THCS ngoài công lập tại TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh những năm gần đây. 7.3. Nhóm phương pháp khác Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn một số cán bộ quản lý và GV ở hai trường ... về thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường THCS để bổ xung cho kết quả điều tra bằng bảng hỏi. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học: Được sử dụng để xử lý các số liệu thu thập được từ khảo sát thực tế. Phương pháp chuyên gia: Được sử dụng với mục đích xác định các biện pháp đề xuất để nâng cao chất lượng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường THCS ngoài công lập TP.Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn được chia làm ba chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý đánh giá kết quả học tập của HS ở trường trung học cơ sở. Chương 2: Thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của HS các trường trung học cơ sở ngoài công lập, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Các biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của HS các trường trung học cơ sở ngoài công lập, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi quốc gia có những hình thức đánh giá khác nhau nhưng đều đưa ra những qui định chuẩn, phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện tại. Chẳng hạn: Thời kì phong kiến sử dụng thi, kiểm tra để đánh giá kết quả của người học; Thời kì tiền công nghiệp thi, kiểm tra phải phù hợp với trình độ người học và coi đó là một cách thức dạy - học, có vai trò khuyến khích HS tích cực, tự giác học tập; Thời kì hậu công nghiệp kiểm tra - đánh giá phát triển theo tiêu chí hướng vào mục đích, yêu cầu của chương trình giảng dạy. Từ xa xưa, ở Trung Quốc đã dùng trắc nghiệm trí tuệ để chọn thê thiếp hoặc người hầu, sử dụng các phép thử để chọn tướng, dùng người, … Trong Tam Quốc Chí, Khổng Minh đã nêu ra một số thuật chọn tướng, dùng người như cho sắc đẹp để đánh giá tính đứng đắn, dùng vàng bạc để thử tính thanh liêm... Trong các truyện dân gian việc kén rể, kén vợ, chọn dâu hiền, tôi trung xảy ra phổ biến được người ta còn tổng kết thành tục ngữ, ca dao, các câu thành ngữ. Đầu thế kỉ XVI, nhà giáo dục J.A Comenxki (1592- 1670) đã đưa ra mô hình nhà trường và được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng. Đó là nhà trường được phân theo cấp học, bậc học ở những lứa tuổi nhất định; các môn học trong nhà trường được quy định chặt chẽ có chương trình, có nội dung cụ thể thống nhất; thời gian đào tạo cũng được ấn định, cách kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS cũng được quy định rõ ràng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
Đến thế kỉ XVIII thì hệ đánh giá chất lượng giáo dục đầu tiên được áp dụng phổ biến trong các nhà trường. Lúc đầu hệ đánh giá có 3 bậc chính: Tốt- Trung bình - Kém; Sau đó chia nhỏ thành 5 bậc: Tốt - Khá - Trung bình -Yếu - Kém. Tuy nhiên để có thể đánh giá được theo 5 bậc chất lượng HS thì kiểm tra phải như thế nào để đánh giá được chính xác, phù hợp với đối tượng HS nhằm không ngừng nâng cao chất lượng dạy học mới là vấn đề được các nhà giáo dục quan tâm. 1.1.2. Ở Việt Nam Khoa cử ở Việt Nam được hình thành khá sớm, các cuộc thi chọn người tài, người có học vấn được tổ chức định kỳ. Thời nhà Lý thế kỷ XI - XIII thông qua các kì thi Hương để chọn tú tài, cử nhân; thi Hội để chọn Thái HS, phó bảng, thi Đình để chọn Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa với 3 hình thức cơ bản là thi văn, thi võ, thi Lại viên. Trong các kì thi này được quy định rất chặt chẽ nhiệm vụ của các lực lượng, sự thưởng phạt nghiêm minh. Tuy nhiên có nhiều phiền toái, gò bó, không phát huy hết khả năng sáng tạo của thí sinh. Cạnh đó kết quả của các kì thi thi này hoàn toàn phụ thuộc vào sự nhận xét chủ quan của giám khảo. Khi cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công đã tạo ra bước ngoặt quan trọng trong đời sống chính trị - kinh tế - xã hội của nhân dân. Vấn đề đánh giá kết quả học tập của HS đã có nhiều đổi mới căn bản so với chế độ xã hội cũ. Thời kỳ Pháp thuộc, nền giáo dục Việt Nam mang tính nô dịch thuộc địa với chủ trương đào tạo một số ít người làm tay sai, còn đại đa số nhân dân là mù chữ (chính sách ngu dân để dễ cai trị). Song ở thời kỳ này các kỳ thi tuyển được tổ chức rất nghiêm túc và được bảo đảm bằng pháp luật, trung tâm khảo thí là đơn vị độc lập với Bộ Giáo dục. Công tác kiểm tra - đánh giá chất lượng giáo dục luôn gắn liền với mục tiêu đào tạo của thực dân phong kiến. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
Sau cách mạng tháng 8/1945 đến nay, việc đánh giá đã có nhiều biến đổi căn bản so với chế độ xã hội cũ. Nền giáo dục Việt Nam đã trải qua 3 lần cải cách, với mỗi lần mục tiêu giáo dục đào tạo được điều chỉnh cho phù hợp với tình hình đất nước. Đặc biệt là trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển giáo dục - đào tạo, hoạt động nghiên cứu đánh giá; nghiên cứu công tác quản lý hoạt động đánh giá có những phát triển mới. Nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra những yêu cầu về quản lý nhằm nâng cao chất lượng đánh giá góp phần nâng cao chất lượng dạy - học. Một số tài liệu nghiên cứu về đánh giá trong lĩnh vực giáo dục như: * Nguyễn Đức Chính (2004), Đo lường đánh giá trong giáo dục, tập bài giảng lưu hành nội bộ - khoa Sư phạm, Hà Nội. *Trần Thị Tuyết Oanh (2007), Đo lường và đánh giá kết quả học tập, Nxb Đại học sư phạm Hà Nội. *Dương Thiệu Tống (2005), Trắc nghiệm và đo lường thành quả học tập, Nxb Khoa học xã hội. * Nguyễn Công Khanh (2004), Đánh giá và đo lường trong giáo dục, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Các công trình trên đã đề cập đến các khái niệm, các lí luận về KTĐG đo lường trong giáo dục nói chung cũng như việc KTĐG kết quả học tập của HS nói riêng. Ngoài các công trình trên còn có nhiều bài báo, luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ cũng đã đề cập đến hoạt động đánh giá kết quả học tập của HS ở các cấp học, bậc học của các vấn đề trên bằng các cách tiếp cận khác nhau như: * Điêu Bình Dương (2009), Biện pháp chỉ đạo việc kiểm tra- đánh giá kết quả học tập ở trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Mường Chà tỉnh Điện Biên, Luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục, Trường đại học Sư phạm Hà Nội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
* Nguyễn Hữu Hoán (2014), Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS ở huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục, Trường đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên. Tuy nhiên các công trình đã nói trên chỉ mới có các cách tiếp cận khác nhau của các hoạt động khác nhau của HS ớ các bậc học khác nhau, các địa phương khác nhau. Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu về "Quản lý đánh giá kết quả học tập của HS các trường THCS ngoài công lập thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh". 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Đánh giá Bất cứ một quá trình nào, lĩnh vực nào mà con người tham gia vào cũng nhằm tạo ra những biến đổi nhất định. Muốn biết những biến đổi đó diễn ra ở mức độ nào thì cần phải đánh giá. Trong thực tiễn, đánh giá được thực hiện ở các lĩnh vực khác nhau và diễn ra trong những tình huống rất đa dạng. Theo Đại từ điển tiếng Việt (1999) của tác giả Nguyễn Như Ý: “...đánh giá là nhận xét, bình phẩm về giá trị ...” [33]. Theo từ điển tiếng Việt của tác giả Văn Tân:“... đánh giá là nhận thức cho rõ giá trị của một người hoặc một vật ...” [30]. Theo Nguyễn Đức Chính, thuật ngữ đánh giá được định nghĩa: “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lý thông tin một cách có hệ thống nhằm xác định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào” [12]. Hoặc “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách hệ thống về năng lực và phẩm chất của người học và sử dụng các thông tin đó đưa ra quyết định về người dạy và người học trong tương lai” [12, tr.4]. Nếu nhìn dưới góc độ giáo dục học, “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách có hệ thống nhằm mục đích giúp người học hoạch định chính sách lựa chọn một phương pháp khả thi để tiến hành công việc giáo dục của mình” [19, tr.12]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn