Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao hiệu quả học tập môn Toán ở các trường Tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐINH THỊ LIỄU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐINH THỊ LIỄU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào của tác giả khác. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả luận văn Đinh Thị Liễu i
LỜI CẢM ƠN Trải qua quá trình học tập, nghiên cứu, thực hiện luận văn tốt nghiệp, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới: Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, Khoa Tâm lí giáo dục cùng với các thầy cô tham gia giảng dạy chuyên ngành Cao học Quản lí giáo dục. PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền - Cán bộ hướng dẫn, người luôn cảm thông, chia sẻ những khó khăn của học viên, khích lệ, động viên, nhiệt tình hướng dẫn học viên trong quá trình nghiên cứu luận văn tốt nghiệp. Phòng GD&ĐT thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, Ban Giám hiệu, cán bộ giáo viên trường Tiểu học trên địa bàn thành phố đã tạo những điều kiện, ủng hộ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp luôn nhiệt tâm ủng hộ tôi trong suốt chặng đường đã qua. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả luận văn Đinh Thị Liễu ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ ii MỤC LỤC .................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... viii DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... ix MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 5 8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC .......................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 7 1.1.1. Những nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập .................................................. 7 1.1.2. Những nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực .............................................................................................................. 9 1.1.3. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập, quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh ............................................................................................................ 11 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ...................................................................... 12 1.2.1. Quản lý .............................................................................................................. 12 1.2.2. Đánh giá, kết quả học tập và đánh giá kết quả học tập..................................... 14 1.2.3. Năng lực và phát triển năng lực ........................................................................ 17 1.2.4. Đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh .............. 18 1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh ...................................................................................................... 19 1.3. Một số vấn đề cơ bản về đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................... 20 iii
1.3.1. Đặc điểm của học sinh tiểu học ........................................................................ 20 1.3.2. Mục tiêu của hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.................................... 25 1.3.3. Yêu cầu đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học ............................................................................... 26 1.3.4. Nội dung đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học................................................................. 27 1.3.5 Các nguyên tắc đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học ......................................................... 27 1.3.6. Các hình thức đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.................................................................. 28 1.3.7. Các phương pháp đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học........................................................... 29 1.3.8. Các lực lượng tham gia đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học................................................... 31 1.4. Lý luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học ........................... 32 1.4.1. Chức năng nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường Tiểu học trong hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh ......... 32 1.4.2. Lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học ....................................................... 33 1.4.3. Tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.................................... 34 1.4.4. Chỉ đạo triển khai hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.................................... 35 1.4.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.................................... 37 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học .............. 37 1.5.1. Các yếu tố thuộc về nhà quản lý ....................................................................... 37 1.5.2. Các yếu tố thuộc về giáo viên ........................................................................... 39 1.5.3. Các yếu tố thuộc về học sinh ............................................................................ 39 1.5.4. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực ........................................... 40 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 41 iv
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ................................................... 42 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ..................................................................... 42 2.1.1. Đặc điểm tình hình tự nhiên, kinh tế, xã hội thành phố Móng Cái .................. 42 2.1.2. Khái quát về giáo dục tiểu học thành phố Móng Cái ....................................... 44 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ........................................................................ 46 2.2.1. Mục đích điều tra, khảo sát ............................................................................... 46 2.2.2. Nội dung điều tra, khảo sát ............................................................................... 46 2.2.3. Đối tượng điều tra, khảo sát .............................................................................. 46 2.2.4. Phương pháp điều tra, khảo sát ......................................................................... 46 2.2.5. Cách thức xử lý số liệu và thang đo.................................................................. 46 2.3. Thực trạng về hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh...... 48 2.3.1. Thực trạng thực hiện các mục tiêu đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh .................................................................................... 48 2.3.2. Thực trạng thực hiện các yêu cầu đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh .................................................................................... 49 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá kết quả học tập của học sinh môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ................................................................... 50 2.3.4. Thực trạng thực hiện các nguyên tắc đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ............................................................................. 51 2.3.5. Thực trạng thực hiện các hình thức đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ..................................................................................... 52 2.3.6. Thực trạng thực hiện các phương pháp đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học ....................... 53 2.3.7. Thực trạng các lực lượng tham gia đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học ............................... 54 v
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh .................................................................................... 55 2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh .................................................................................... 55 2.4.2. Thực trạng về tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ................................................................... 57 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ............................................................................. 59 2.4.4. Thực trạng kiểm tra hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh .............................................................................................. 60 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ............................................................ 62 2.5.1. Thực trạng các yếu tố thuộc về nhà quản lý ..................................................... 62 2.5.2. Thực trạng các yếu tố thuộc về giáo viên ......................................................... 63 2.5.3. Thực trạng các yếu tố thuộc về học sinh .......................................................... 65 2.5.4. Thực trạng các yếu tố thuộc về môi trường quản lý ......................................... 65 2.6. Đánh giá chung về thực trạng .......................................................................... 67 2.6.1. Những kết quả đạt được .................................................................................... 67 2.6.2. Những tồn tại, hạn chế ...................................................................................... 68 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng ............................................................................. 68 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 70 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH .............................................................. 71 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................... 71 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 71 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................................... 71 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 72 vi
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 74 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh .................................................................................... 74 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên và các lực lượng giáo dục về đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ............................................................................. 74 3.2.2. Huy động sự tham gia của cán bộ giáo viên nhà trường vào xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ...................................................................................... 78 3.2.3. Chỉ đạo nâng cao năng lực đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho đội ngũ giáo viên .............................. 79 3.2.4. Tăng cường hoạt động dự giờ, sinh hoạt tổ, khối chuyên môn với nội dung đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS cho giáo viên ............................................................................... 83 3.2.5. Đảm bảo cơ sở vật chất cho hoạt động đánh giá đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................................ 85 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ..................................................... 87 3.4. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, Quảng Ninh ................. 89 3.4.1. Giới thiệu về quá trình khảo nghiệm ................................................................ 89 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................ 91 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 95 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 96 1. Kết luận ................................................................................................................... 96 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 98 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên KQHT : Kết quả học tập NL : Năng lực NXB : Nhà xuất bản PTNL : Phát triển năng lực viii
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thang đo khoảng theo giá trị trung bình ......................................... 47 Bảng 2.2. Đánh giá của CBQL, GV trường Tiểu học về thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh................................................................................. 48 Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL, GV trường Tiểu học về thực trạng thực hiện các yêu cầu đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh................................................................................. 49 Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL, GV trường Tiểu học về thực trạng thực hiện các nội dung đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh................................................................................. 50 Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL, GV trường Tiểu học về thực trạng thực hiện các nguyên tắc đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh................................................................................. 51 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL, GV trường Tiểu học về thực trạng thực hiện các hình thức đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh................................................................................. 52 Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL, GV trường TH về thực trạng thực hiện các phương pháp đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh................................................................................. 53 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng xây dựng kế hoạch đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ...... 56 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ....... 57 Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ..... 59 Bảng 2.11. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng kiểm tra hoạt động đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ........ 61 Bảng 2.12. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng các yếu tố thuộc về nhà quản lý ảnh hưởng đến quản lý đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh .................................................... 62 ix
Bảng 2.13. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng các yếu tố thuộc về giáo viên ảnh hưởng đến quản lý đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ............................................................. 64 Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng các yếu tố thuộc về HS ảnh hưởng đến quản lý đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ..................................................................... 65 Bảng 2.15. Đánh giá của CBQL trường TH về thực trạng các yếu tố thuộc về môi trường quản lý ảnh hưởng đến quản lý đánh giá KQHT môn Toán theo hướng PTNL học sinh ............................................ 66 Bảng 3.1. Thang đo khoảng theo giá trị trung bình ........................................... 90 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh ở các trường TH ..................................................... 91 Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT môn Toán theo định hướng PTNL học sinh ở các trường TH ................................................................ 93 x
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, quá trình dạy học ở nhà trường ngày càng được quan tâm, chú trọng, đặc biệt là chất lượng giáo dục phổ thông. Để nâng cao được chất lượng giáo dục đào tạo, cần phải có sự đổi mới trong tư duy, chương trình, phương pháp dạy học và nhất là khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học, đặc biệt là kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực. Dạy học theo hướng tiếp cận năng lực là một xu thế tất yếu của thời đại. Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến việc phát triển năng lực cho người học. Trong Nghị quyết 29 - NQ/TW ngày 4/11/2013 trong Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã nêu rõ mục tiêu đối với giáo dục phổ thông là “Đổi mới chương trình nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề. Đổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và ngành nghề; tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn….đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực” [6] cùng với nhiệm vụ “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan: Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, 1
cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội…” [13]. Trên cơ sở đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp, ngành giáo dục và đào tạo phải đặc biệt chú ý đến đổi mới việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học. Làm tốt được điều này sẽ thúc đẩy quá trình dạy học phát triển và đạt chất lượng cao. Đổi mới kiểm tra đánh giá sẽ là động lực thúc đẩy các quá trình khác như đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới cách thức tổ chức hoạt động dạy học, đổi mới quản lý,... Nếu thực hiện được việc kiểm tra đánh giá hướng vào đánh giá quá trình, giúp phát triển năng lực người học, thì lúc đó quá trình dạy học trở nên tích cực hơn rất nhiều. Quá trình đó sẽ nhắm đến mục tiêu xa hơn, đó là nuôi dưỡng hứng thú học đường, tạo sự tự giác trong học tập và quan trọng hơn là gieo vào lòng học sinh sự tự tin, niềm tin “người khác làm được mình cũng sẽ làm được”… Theo quan điểm phát triển năng lực, việc đánh giá kết quả học tập không lấy việc kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm của việc đánh giá. Đánh giá kết quả học tập theo năng lực cần chú trọng khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống ứng dụng khác nhau. Đánh giá kết quả học tập đối với các môn học và hoạt động giáo dục ở mỗi lớp và sau cấp học là biện pháp chủ yếu nhằm xác định mức độ thực hiện mục tiêu dạy học, có vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả học tập của người học. Hay nói cách khác, đánh giá theo năng lực là đánh giá kiến thức, kỹ năng và thái độ trong bối cảnh có ý nghĩa [21]. Như vậy, về mặt lý luận, đánh giá kết quả học tập của người học là cần phải đánh giá được năng lực của họ, khả năng vận dụng kiến thức đã học, đầu ra của mỗi môn học chính là khả năng vận dụng những kiến thức của môn học đó vào cuộc sống, công việc trong tương lai của sinh viên. 2
Tiểu học là cấp học đầu tiên của giáo dục phổ thông, là cấp học nền tảng, nơi học sinh thu nhận những tri thức cơ sở ban đầu, những đường nét ban đầu hình thành tư duy, nhân cách cho các em. Song thực tiễn việc kiểm tra đánh giá các môn học ở tiểu học thành phố Móng Cái nói chung và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán cho học sinh nói riêng còn nhiều bất cập. Giáo viên còn nhận xét một cách chung chung như: có tiến bộ, cần cố gắng phát huy, tương đối tốt, tạm được hoặc bài làm quá kém, quá tệ hại, lạc đề, không chịu học bài,… Kĩ năng kiểm tra, đánh giá chưa thực sự được giáo viên quan tâm, việc đánh giá còn nặng về hình thức, độ chính xác chưa cao, chưa chỉ rõ được những mảng kiến thức/kỹ năng nào có sự tiến bộ, mảng kiến thức/kỹ năng nào còn yếu để điều chỉnh. Giáo viên ra đề kiểm tra hầu hết chưa đủ bốn mức độ theo quy định. Điều này có nguyên nhân một phần do hoạt động quản lý của các cấp và nhà trường đối với hoạt động kiểm tra, đánh kết quả học tập của học sinh. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh” làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm nâng cao hiệu quả học tập môn Toán ở các trường Tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường tiểu học. 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đã được quan tâm thực hiện tuy nhiên còn tồn tại những bất cập. Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng năng lực học sinh một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn nhà trường và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh, thì sẽ nâng cao hiệu quả học tập môn Toán, phát triển các năng lực chung và năng lực tư duy logíc cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở tiểu học. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học. 5.2. Khảo sát, đánh giá, phân tích thực trạng hoạt động đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở của Hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. - Về địa bàn nghiên cứu: Nghiên cứu tại 3 trường tiểu học đại diện cho các 4
vùng miền thuận lợi và khó khăn trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh (trường Tiểu học Lý Tự Trọng, Tiểu học Hải Tiến, Tiểu học Hải Sơn). 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa nhằm tổng quan các tài liệu lý luận, hệ thống hoá các khái niệm, các lý thuyết có liên quan đến quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập nói chung, quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học nói riêng, cũng như các nghiên cứu lý luận về dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học… để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Thiết kế các phiếu hỏi dành cho cán bộ phụ trách chuyên môn cấp tiểu học Phòng Giáo dục và Đào tạo, Cán bộ quản lý và giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh về thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán và quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu thành phố Móng Cái. 7.2.2. Phương pháp quan sát sư phạm Tiến hành quan sát hoạt động quản lý của Hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, hoạt động đánh giá học sinh của giáo viên để thu thập thêm thông tin bổ sung cho việc đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học tập và quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học trên địa bàn thành phố. 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Thiết kế các câu hỏi phỏng vấn cán bộ chuyên môn Phòng Giáo dục và Đào tạo, cán bộ quản lý và giáo viên các trường tiểu học nhằm tìm hiểu sâu hơn về thực trạng vấn đề. 5
7.2.4. Phương pháp chuyên gia Trao đổi, tham vấn các ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực Quản lý giáo dục về vấn đề nghiên cứu. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lý số liệu điều tra, kết quả nghiên cứu, hỗ trợ cho các phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn đã nêu trên nhằm rút ra các kết luận khoa học. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo, Phần phụ lục,… Luận văn có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Trên toàn thế giới, các yếu tố kinh tế và các yếu tố khác đang thúc đẩy các tổ chức giáo dục đánh giá kết quả học tập của người học, để đảm bảo rằng, người học sau khi tốt nghiệp có được các kỹ năng và năng lực cần có trong thế kỷ 21. Như vậy, hoạt động đánh giá đang được quan tâm và có những nghiên cứu nhằm thúc đẩy lĩnh vực đánh giá. Sau đây, tác giả luận văn trình bày những nghiên cứu liên quan hiện đã và đang được nghiên cứu trong và ngoài nước. 1.1.1. Những nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập Tại Mỹ. Hệ thống giáo dục được chia thành 3 cấp: (a) trường tiểu học (tức là, mẫu giáo đến lớp 8); (b) trường trung học, còn được gọi là trường trung học (tức là, lớp 9 đến lớp 12); (c) đại học, còn được gọi là trường sau trung học (tức là, cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ) (Shani D. Carter, 2015). Dẫn theo nghiên cứu của Shani (D. Carter (2015), Năm 1988, chính phủ liên bang Hoa Kỳ, thông qua Bộ Giáo dục Hoa Kỳ (DOED), bắt đầu ủng hộ đánh giá kết quả học tập sau trung học của học sinh bằng cách yêu cầu các tổ chức kiểm định khu vực thu thập thông tin về mục tiêu học tập và kết quả đánh giá từ các trường đại học. (Carter, 2009; Bộ Giáo dục Hoa Kỳ, 2007). Luật liên bang cũng bắt đầu yêu cầu đánh giá ở cấp tiểu học và trung học (tức là Đạo luật Không trẻ em bị bỏ lại phía sau), điều này cũng khiến các tổ chức sau trung học tăng cường thực hành đánh giá kết quả của họ, (Hickok, 2009; Smith, Szelest & Downey, 2004). Hệ thống đánh giá kết quả của Mỹ rất linh hoạt. Các tiêu chuẩn DOED cho phép các tổ chức kiểm định khu vực yêu cầu các tổ chức sau trung học giải quyết đánh giá kết quả cũng cho phép các tổ chức thiết lập các tiêu chuẩn và phương pháp đánh giá của riêng họ. Các tiêu chuẩn DOED cho phép "phát triển và sử 7
dụng các tiêu chuẩn thể chế của các trường để thể hiện thành công của họ đối với thành tích của học sinh, thành tích này có thể được coi là một phần của bất kỳ sự công nhận nào" (Quốc hội Hoa Kỳ, 2009, mục 602, tr. 55418). Do các yêu cầu đánh giá liên bang ở Hoa Kỳ ngày càng tăng, ngày càng có nhiều nghiên cứu liên quan đến các phương pháp đánh giá kết quả học tập hiệu quả ở Hoa Kỳ. Vương quốc Anh: Ở Wales, đánh giá thường được thực hiện trên các bài tập viết của học sinh, và đã được sử dụng để kết thúc bằng cách phân phối các tiêu chí và kết quả chấm điểm cho học sinh và cho các em sử dụng kết quả để cải thiện việc học (Case, 2007). Nhiều người đánh giá công việc của học sinh. Chia sẻ kết quả học tập và tiêu chí chấm điểm với học sinh nhờ đó tác động tích cực đến hiệu suất của họ. Ở Nhật Bản, các phương pháp được sử dụng để tiến hành đánh giá kết quả là trực tiếp và gián tiếp. Bởi vì, trong lịch sử, tự kiểm tra tập trung vào các nhiệm vụ thay vì cải tiến chương trình giảng dạy, hầu hết các phương pháp đánh giá được sử dụng là gián tiếp và kết quả đánh giá không được sử dụng thường xuyên để cải thiện các chương trình. Tại Việt Nam, đã có một số công trình nghiên cứu về đánh giá và đánh giá kết quả học tập của học sinh. Có thể kể đến, Bùi Hạnh Lâm (2010) với nghiên cứu “Rèn luyện kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập môn toán của học sinh trung học phổ thông”, trong nghiên cứu này, tác giả hệ thống hóa các khái niệm liên quan về đánh giá, trong đó, chú trọng đến tự đánh giá, kĩ năng tự đánh giá. Kết quả nghiên cứu đưa ra nhóm các kĩ năng cơ bản liên quan đến tự đánh giá kết quả học tập môn Toán và đưa ra một số biện pháp để phát triển kĩ năng tự đánh giá; Nguyễn Công Khanh và Đào Thị Tuyết Oanh (2015), trong cuốn “Giáo trình Kiểm tra đánh giá trong giáo dục” tác giả đã trình bày một số loại hình đánh giá, trong đó có thiết kế một số mẫu Rubric đánh giá với các mục đích khác nhau. 8