Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên, đề tài đề xuất các giải pháp quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên từ đó nhằm nâng cao chất lượng quản lý và hiệu quả các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÊ BÍCH HƯỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÊ BÍCH HƯỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN ĐÌNH YÊN THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất cứ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả luận văn Lê Bích Hường i
LỜI CẢM ƠN Trong hơn hai năm học tập, nghiên cứu chương trình cao học tại trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, chúng tôi đã tiếp thu được nhiều kiến thức mới, những kinh nghiệm quý báu, là hành trang cho chúng tôi tiếp tục thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mình. Luận văn này là một phần kết quả quan trọng trong quá trình đào tạo cao học. Với tất cả tình cảm của mình, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban Giám hiệu trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các giảng viên trong và ngoài khoa Tâm lý giáo dục đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin cảm ơn thầy giáo, TS. Nguyễn Đình Yên - người đã hướng dẫn tôi trong suốt quá trình làm luận văn. Thầy đã cho tôi thêm nhiều kiến thức về khoa học quản lý giáo dục cũng như giúp tôi rèn luyện kỹ năng nghiên cứu khoa học. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới những người thân trong gia đình và bạn bè đã luôn quan tâm, động viên, giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập trong suốt thời gian qua. Mặc dù tôi đã cố gắng rất nhiều trong quá trình làm luận văn, song không thể tránh khỏi những hạn chế nhất định, rất mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý và giúp đỡ quý báu của các quý thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả luận văn Lê Bích Hường ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI .................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC......... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới...................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam .................................................................... 10 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 15 1.2.1. Khái niệm quản lý.................................................................................... 15 1.2.2. Khái niệm về hoạt động khởi nghiệp ...................................................... 16 1.2.3. Quản lý hoạt động khởi nghiệp ............................................................... 17 1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động khởi nghiệp trong sinh viên ............... 18 1.3.1.Đặc điểm tâm sinh lý của sinh viên .......................................................... 18 1.3.2. Mục tiêu, nội dung và hình thức hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên trường Đại học. .................................................................................................. 21 iii
1.3.3. Vai trò của hoạt động khởi nghiệp trong trường Đại học ....................... 24 1.3.4. Các chính sách của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và đào tạotrong hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên ....................................................................... 27 1.4. Nội dung của công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ................................................ 33 1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở trường Đại học ... 35 1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động khởi nghiệp cho SV trường đại học ......... 36 1.4.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động khởi nghiệp cho SV trường đại học .......... 37 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở các trường đại học................................................................................... 38 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên trường đại học .................................................................................................... 38 1.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 38 1.5.2. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 40 Kết luận Chương 1 ............................................................................................. 42 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ............................................................................................... 43 2.1. Giới thiệu tổng quan về khảo sát thực trạng quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên .......... 43 2.1.1. Khái quát về địa bàn khảo sát .................................................................. 43 2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 47 2.1.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 47 2.1.4. Đối tượng khảo sát................................................................................... 47 2.1.5. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 48 2.2. Thực trạng tổ chức hoạt động khởi nghiệp của sinh viên ở các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên .................................................................. 48 2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên về mục tiêu và ý nghĩatổ chức hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại học thuộc ĐHTN ................................................................................................................ 48 iv
2.2.2. Thực trạng nội dung quản lý các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ................................................ 51 2.3. Thực trạng quản lý các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên .................................................................. 53 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ........................................ 53 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ................................ 55 2.3.3. Thực trạng công tác chỉ đạo quản lý các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ................................ 58 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ........................................ 60 2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên của các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ....... 61 2.4.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 61 2.4.2. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 62 2.5. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng ...................................................... 63 2.5.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 63 2.5.2. Những hạn chế, thiếu sót ......................................................................... 64 2.5.3 Nguyên nhân của hạn chế ......................................................................... 65 Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 67 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THUỘC ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ............................................................................................... 68 3.1. Nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp ........................................................ 68 3.1.1. Nguyên tắc pháp lý và đảm bảo tính mục đích xã hội ............................ 68 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 68 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và toàn diện ....................................... 69 3.2. Biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên......................... 69 v
3.2.1. Nhóm giải pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên, sinh viên về tầm quan trọng hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên .......... 69 3.2.2. Nhóm giải pháp 2: Hỗ trợ và đào tạo cho cán bộ, giảng viên và sinh viên về vấn đề khởi nghiệp ................................................................................ 71 3.2.3. Nhóm giải pháp 3: Tạo môi trường hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp .......... 74 3.2.4. Nhóm giải pháp 4: Xây dựng các chính sách hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên .... 76 3.2.5. Nhóm giải pháp 5: Hoàn thiện cơ chế phối hợp các lực lượng;Tăng cường giám sát, kiểm tra đánh giá, tổng kết công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho SV của các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên ................ 79 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp ....................................................................... 82 3.3.1. Mục tiêu ................................................................................................... 82 3.3.2. Nội dung, phương pháp, đối tượng khảo sát ........................................... 82 3.3.3. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................... 82 3.3.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 83 Kết luận Chương 3 ............................................................................................. 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 88 1. Kết luận .......................................................................................................... 88 2. Khuyến nghị................................................................................................... 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 91 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI STT NỘI DUNG CHỮ VIẾT TẮT 1 Cán bộ quản lý CBQL 2 Công nghiệp hóa- hiện đại hóa CNH- HĐH 3 Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh ĐTNCSHCM 4 Hoạt động khởi nghiệp HĐKN 5 Khởi nghiệp KN 5 Phụ lục PL 7 Quản lý QL 8 Quản lý giáo dục QLGD 9 Sinh viên SV 10 Thành phố Thái Nguyên TPTN 11 Ủy ban nhân dân UBND 12 Xã hội XH 13 Xã hội chủ nghĩa XHCN iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên về mục tiêuvà ý nghĩa tổ chức hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại họcthuộc Đại học Thái Nguyên ......................................................... 49 Bảng 2.2. Nhận thức của sinh viên về mục tiêuvà ý nghĩa tổ chức hoạt động khởi nghiệp cho SV các trường Đại học thuộc ĐHTN ............ 50 Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL, GV vềnội dung hoạt động khởi nghiệp của sinh viên............................................................................................. 51 Bảng 2.4. Đánh giá của sinh viên vềnội dung hoạt động khởi nghiệp của sinh viên............................................................................................. 52 Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL và GV vềXây dựng kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ................................................................. 53 Bảng 2.6. Đánh giá của sinh viên vềXây dựng kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên .......................................................................... 54 Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL và GV vềTổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ........................................................ 56 Bảng 2.8. Đánh giá của sinh viên vềTổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ................................................................. 57 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL và GV vềChỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ........................................................ 59 Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL và GV về Công tác kiểm tra đánh giáthực hiện kế hoạch hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ......................... 60 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của biện pháp đề xuất ........................... 84 Bảng 3.2. Khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ................. 85 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Các bên liên quan trong hệ sinh thái khởi nghiệp............................... 25 Hình 3.1. Mô hình đổi mới cơ chế quản lý hoạt động khởi nghiệp sáng tạo .... 80 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, vấn đề khởi nghiệp đã và đang là câu chuyện thời sự, kinh tế của đất nước. Bài học khởi nghiệp ở Việt Nam đang là vấn đề được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định “Khởi nghiệp là một trong những thước đo thành công của Chính phủ kiến tạo. Ngược lại, người dân, đặc biệt là lớp trẻ khởi nghiệp càng nhiều thì nền kinh tế càng năng động, chất lượng nguồn nhân lực được rèn luyện, nâng cao”. Với mục tiêu trở thành quốc gia khởi nghiệp, đến năm 2020 Việt Nam phải có 1 triệu doanh nghiệp, việc thúc đẩy các hoạt khởi nghiệp đã được đặc biệt chú ý trong những năm gần đây. Nhằm tạo lập môi trường thuận lợi để thúc đẩy, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp trong sinh viên, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025. Đề án nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của học sinh, sinh viên và trang bị các kiến thức, kỹ năng về khởi nghiệp cho sinh viên tại trường ĐH, CĐ góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tạo môi trường thuận lợi để sinh viên hình thành và biến các ý tưởng khởi nghiệp thành hiện thực, góp phần tạo việc làm cho sinh viên sau khi tốt nghiệp. Từ đó đặt ra cho mỗi trường Đại học một thách thức mới về công tác quản lý các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên khi còn đang học tập tại mỗi nhà trường. Tuy nhiên, các hoạt động khởi nghiệp của các đơn vị của Đại học Thái Nguyên còn gặp nhiều khó khăn. Việc xây dựng quỹ hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp từ nguồn xã hội hóa chưa đạt kết quả cao; Các ý tưởng khởi nghiệp mới chỉ gắn với đặc thù riêng; Công tác thông tin truyền thông chưa thực sự đi vào chiều sâu; Các ý tưởng, dự án khởi nghiệp chưa được triển khai thực tế cũng như chưa được giới thiệu với các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, việc nhiều thầy cô giáo và sinh viên còn hiểu chưa rõ về các đề án, chính sách hỗ trợ khởi nghiệp của Đảng, Nhà nước, các Bộ ngành liên quan hay sinh viên còn yếu về các kỹ năng mềm, chưa được đào tạo về kỹ năng khởi nghiệp. 1
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm cung cấp một bức tranh tổng quan về hiện trạng hoạt động khởi nghiệp của sinh viên cũng như làm rõ thêm thực trạng công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp của các trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên. Từ đó, xác định các nhóm biện pháp pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tế trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên ở các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên” với mong muốn đóng góp một phần công sức của mình vào việc xác định hệ thống các nhóm biện pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên, đề tài đề xuất các giải pháp quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyêntừ đó nhằm nâng cao chất lượng quản lý và hiệu quả các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu. Biện pháp quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường Đại học. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên các trường Đại học. - Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên. - Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên. 2
5. Giả thuyết khoa học Hoạt động khởi nghiệp và Quán lý các hoạt động khởi nghiệp của các trường thành viên của Đại học Thái Nguyên đã được quan tâm trong những năm gần đây, tuy nhiên còn nhiều bất cập trong hoạt động nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên và sinh viên về tầm quan trọng của khởi nghiệp, bất cập về công tác hỗ trợ và đào tạo khởi nghiệp cho cán bộ giảng viên và sinh viên, việc tạo môi trường hỗ trợ cho sinh viên khởi nghiệp chưa được đầu tư thỏa đáng, các chính sách hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên chưa được các nhà trường cụ thể hóa. Nếu có các biện pháp quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên hiệu quả hơn thì sinh viên các trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên sẽ đem lại nhiều giá trị tốt hơn cho sinh viên khi tham gia các hoạt động khởi nghiệp, góp phần hành thành kỹ năng nghề nghiệp, phát triển ý tưởng sáng tạo khởi nghiệp góp phần phát triển kinh tế - xã hội. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về địa bàn khảo sát Đề tài tập trung nghiên cứu thực tiễn tại 04 trường Đại học thuộc Đại học Thái Nguyên gồm Đại học Sư phạm, Đại học Kinh tế và QTKD, Đại học Công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Nông Lâm. 6.2. Giới hạn về khách thể điều tra Tác giả tiến hành khảo sát người, bao gồm: - Cán bộ quản lý của Đại học Thái Nguyên (Ban Giám đốc Đại học Thái Nguyên, Ban Khoa học công nghệ, Ban Công tác HSSV, Đoàn Thanh niên, Hội sinh viên, chuyên viên theo dõi công tác hỗ trợ khởi nghiệp): 20 người. - Cán bộ quản lý các trường Đại học thành viên (cán bộ Phòng Công nghệ và hợp tác quốc tế, Công tác HSSV, cán bộ quản lí SV ở các khoa, Giảng viên, cán bộ Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên): 40 người - 200 sinh viên thuộc 4 trường Đại học thuộc ĐHTN được khảo sát. 7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng các nhóm phương pháp sau: 3
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu phân tích hệ thống hóa những vấn đề có liên quan, từ các công trình khoa học, sách, tài liệu để phục vụ quá trình xây dựng khung lý luận của đề tài Luận văn. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thông qua việc sử dụng hệ thống các câu hỏi và phiếu điều tra theo mẫu nhằm thu thập số liệu về thực trạng công tác quản lý của các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên trong hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên, từ đó tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. - Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn Ban Giám hiệu một số nhà trường, cán bộ quản lí Khoa học Công nghệ và hợp tác quốc tế, công tác HSSV thuộc Đại học Thái Nguyên, cán bộ đoàn thể, giảng viên, SV đang học tập tại các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên trong phạm vi nghiên cứu về thực trạng và ý nghĩa của khởi nghiệp trong sinh viên và công tác quản lý của các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên trong hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên. - Phương pháp quan sát: + Quan sát, tìm hiểu thực tế công tác của Đại học Thái Nguyên trong hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên. + Quan sát, phỏng vấn về kiến thức, kỹ năng, thái độ của SV đang học tập tại các cơ sở giáo dục thuộc Đại học Thái Nguyên về thực trạng và ý nghĩa của khởi nghiệp trong sinh viên và công tác quản lý của Đại học Thái Nguyên trong hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê Dùng các phương pháp toán thống kê để xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình điều tra thực trạng công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên dưới dạng: Bảng số liệu, biểu đồ, phân tích thực nghiệm,... giúp cho các kết quả nghiên cứu trở nên chính xác, có ý nghĩa và đảm bảo độ tin cậy. 4
8. Cấu trúc của luận văn Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên của trường Đại học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên của các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên của các trường đại học thuộc Đại học Thái Nguyên Ngoài ra, luận văn còn có phần: Mở đầu; kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Khởi nghiệp (tiếng anh Startup), đã xuất hiện từ khá lâu với ý nghĩa là một khái niệm không mới trên thế giới. Startup với nghĩa là ý tưởng khởi nghiệp bắt đầu xuất hiện từ Israel một đất nước của người Do Thái, dân tộc được mệnh danh là dân tộc thông minh nhất thế giới. Đây là nơi sản sinh ra những ý tưởng độc đáo, những ý tưởng này đã đóng góp vào sự phát triển chung của nhân loại và đây cũng là nơi gieo mầm cho những ý tưởng kinh doanh mới lạ, phát triển và lan tỏa trên khắp thế giới. Ngay từ khi xuất hiên, khởi nghiệp đã phát triển không ngừng, Không chỉ dừng lại ở Israel mà khởi nghiệp đã trở thành một phong trào chung, một ý tưởng tuyệt vời được các quốc gia phát triển như Mỹ, Canada, Úc đón nhận và khuyến khích phát triển, người trẻ khởi nghiệp có ý nghĩa lớn trong sự phát triển cá nhân nói riêng, vừa để đất nước giàu có thịnh vượng nói chung. Tiêu biểu cho phong trào khởi nghiệp trên thế giới có thể nói đến Singapore - đất nước đã và đang phát triển, lan tỏa phong trào khởi nghiệp một cách mạnh mẽ. Phong trào Startup đã biến cải một đất nước Singapore nghèo nàn, lạc hậu trở thành quốc gia có mức sống hàng đầu trên thế giới. Hiện nay, Singapore được mệnh danh là một trong bốn con rồng Châu Á mà cả thế giới phải ngưỡng mộ, nể phục. Theo tác giả Viễn Thông (2018) từ bài báo “Lý do Singapore hấp dẫn startup thế giới” đã cho biết qua nhiều khảo sát khác nhau, báo cáo năm 2017 từ Startup Genome (Mỹ), đã xếp Singapore hạng nhất thế giới về tài năng khởi nghiệp và hạng ba về kết nối toàn cầu trong số 20 hệ sinh thái khởi nghiệp lớn trên thế giới. Qua đó chứng minh được hệ thống tổ chức và quản lý khởi nghiệp 6
ở quốc gia này là một hệ thống tương đối hoàn chỉnh. Singapore cũng được xếp hạng là thành phố sáng tạo nhất ở châu Á-Thái Bình Dương. Có thể nhận thấy ở đây có những đặc điểm phát triển một hệ sinh thái khởi nghiệp đa dạng và giàu tiềm năng như: Đa dạng mô hình với hơn 130 cơ sở gồm vườn ươm khởi nghiệp (Incubator), nôi khởi nghiệp (Venture Builder) giúp tăng tốc khởi nghiệp (Accelerator) tại Singapore. Nhà nước này đã và đang khuyến khích nhiều công ty thành lập và đồng phát triển các mô hình vườn ươm khởi nghiệp (Incubator), bên cạnh đó, họ ưu tiên tính quốc tế trong phát triển khởi nghiệp, yếu tố đặc biệt giúp hệ sinh thái startup phát triển mạnh tại Singapore chính là sự đa dạng quốc tế. Cùng với đó Singapore luôn ưu tiên cho các chính sách phát triển khởi nghiệp, tạo những hành lang pháp lý chặt chẽ trong cấu trúc nhưng lại mở rộng cho nhiều phạm vi, lĩnh vực, tạo mọi điều kiện cho các công dân khởi nghiệp [16]. Đối với các quốc gia phát triển, hình thức khởi nghiệp và hệ sinh thái khởi nghiệp cũng có rất nhiều yếu tố đặc biệt, tập trung phát triển khởi nghiệp công nghệ nhiều hơn. Cách thức tổ chức quản lý cũng được xiết chặt hơn do có nhiều sự xuất hiện của tội phạm công nghệ cao, liên quan đến việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ… Hiện nay, các quốc gia trên thế giới nghiên cứu đề tài khởi nghiệp rất nhiều. Các quốc gia này có tầm nhìn hướng về một xã hội, đất nước tốt đẹp, giàu mạnh khi có những doanh nghiệp mới được thành lập để cung cấp các giá trị mới cho toàn xã hội. Đối tượng nghiên cứu khởi nghiệp đặc trưng là thanh niên - sinh viên. Vì đối tượng này là thành phần có nhiều tiềm năng khi có các tính cách đặc trưng về sự năng động và sáng tạo. Tuy nhiên có 02 trường phái nghiên cứu về khởi nghiệp. Một trường phái chỉ tập trung nghiên cứu tiềm năng khởi nghiệp đối với thanh niên - sinh viên thuộc chuyên ngành kinh tế và trường phái còn lại thì nghiên cứu cả tổng thể những các nhân và tập thể, tổ chức có khả năng khởi nghiệp ở tất cả các khối ngành. Theo Hynes (1996) thì các nghiên cứu khoa học 7
cũng như các lý thuyết khởi nghiệp cần được thực hiện ở tất cả các tầng lớp thanh niên - sinh viên chứ không nên chỉ tập trung vào sinh viên chuyên ngành kinh tế [15]. Theo ý kiến của giáo sư Hynes, “khi thực hiện các nghiên cứu đánh giá chung cho cả sinh viên kinh tế và sinh viên khối ngành kỹ thuật đã thấy rõ sự những điểm tương đồng và khác biệt giữa 02 nhóm đối tượng đó về tiềm năng cũng như xu hướng khởi nghiệp của mỗi nhóm đối tượng” [15]. Theo mô hình khởi nghiệp ĐMST của Founder Institute, trường đại học đóng vai trò quan trọng trong cả ba giai đoạn chính: Hình thành ý tưởng; phát triển sản phẩm và tăng trưởng. Trong giai đoạn đầu tiên, nhà trường mà cụ thể là giảng viên và các đơn vị hỗ trợ đóng vai trò là những người truyền cảm hứng, cung cấp thông tin, giới thiệu những thành công, điển hình, kinh nghiệm, hỗ trợ phát triển đội nhóm thông qua thúc đẩy hợp tác liên ngành trong sinh viên. Khi doanh nghiệp có sản phẩm, dịch vụ, nhà trường cung cấp những kiến thức cần thiết về kinh doanh như luật pháp, thuế, kế toán cho đến những hỗ trợ về nơi làm việc cho các nhà sáng lập doanh nghiệp. Đối với giai đoạn thứ ba khi hệ sinh thái có nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển tốt, trường đại học cần đóng vai trò tiên phong cung cấp những tài năng kinh doanh, nguồn lực chất lượng tốt với tư duy, kỹ năng và trải nghiệm hữu ích để doanh nghiệp tăng trưởng bền vững. Như vậy, trường đại học vừa trang bị cho người học những kỹ năng, kiến thức và trải nghiệm để sẵn sàng khởi nghiệp khi có hướng đi ĐMST thực sự vừa thực thi tốt vai trò của mình trong cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội. Nếu cách tiếp cận về vai trò trường đại học trong nền kinh tế nhấn vào yếu tố nội lực của trường đại học để ĐMST, thì cách tiếp cận về vai trò của trường đại học trong hệ sinh thái khởi nghiệp cho thấy tính hiệu quả khi đưa sản phẩm dịch vụ từ trường đại học ra bên ngoài và thương mại hóa. Trong khi cách tiếp cận thứ nhất chỉ rõ, để chuyển giao tốt sản phẩm của mình ra bên ngoài, các trường đại học cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh mẽ và hợp tác với khu vực tư nhân, cách tiếp cận thứ hai nhấn mạnh vai trò của trường đại học rất lớn trong truyền cảm hứng, hỗ trợ thẩm định ý tưởng và phát triển đội nhóm trong các 8
trường đại học. Cả hai cách tiếp cận đều toát lên những điểm chính về vai trò của trường đại học trong đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp: (1) Tinh thần doanh nhân và truyền cảm hứng; cung cấp nhân lực chất lượng cao (2) Hợp tác với doanh nghiệp và nắm bắt nhu cầu thị trường. Từ đó có thể thấy, một số yếu điểm rõ nhất của các trường đại học Việt Nam hiện nay như sau: - Nguồn nhân lực và khoảng cách giữa nhà trường và thị trường: sinh viên ra trường vừa thiếu vừa yếu kỹ năng, kinh nghiệm, ngoại ngữ, thực hành không đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp. Việc cải tiến giáo trình giảng dạy diễn ra chậm chạp, đang đẩy nhà trường, giảng viên vào thế “không nói chung một ngôn ngữ với thị trường”. - Động lực ĐMST từ giảng viên: vì thiếu sự tương tác thực tiễn và thu nhập “theo quy định” nên việc giảng viên truyền cảm hứng để sinh viên khởi nghiệp và hỗ trợ kết nối các nguồn lực để các ý tưởng kinh doanh trong sinh viên có thể phát triển vươn xa thường kém hiệu quả. - Hợp tác với doanh nghiệp còn hạn chế: chi phí khởi nghiệp ở nhiều thành phố lớn trên thế giới thấp và có tính cạnh tranh do các trường đại học mạnh dạn hợp tác với doanh nghiệp nhằm ươm mầm cho các dự án tiềm năng đồng thời tăng kinh nghiệm cọ xát trong môi trường kinh doanh thực tiễn cho sinh viên. Việc đặt hàng và hợp tác từ phía các doanh nghiệp khó có thể diễn ra suôn sẻ nếu không có cơ chế thuận lợi cho thúc đẩy cho việc hợp tác này. Trong cuốn sách Innovation 2.0 - Reinventing University Roles in a Knowledge Economy (Đổi mới sáng tạo 2.0 - Sáng tạo lại vai trò của trường đại học trong nền kinh tế tri thức) nghiên cứu về 12 trường hợp là những trường đại học đổi mới sáng tạo về công nghệ hàng đầu của Mỹ, hai tác giả Louis G. Tornatzky và Elaine C. Rideout đã chỉ ra năm vấn đề mà các trường đại học muốn đổi mới sáng tạo phải đối mặt. Nó cũng lý giải tại sao một số trường đại học đổi mới sáng tạo thành công, còn một số trường lại gặp khó khăn trong đổi mới sáng tạo. Năm vấn đề đó là (1) Văn hóa của trường đại học, (2) Vai trò của 9