Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường tiểu học huyện SaPa, tỉnh Lào Cai theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:156

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục của các trường Tiểu học huyện Sapa tỉnh Lào Cai, đề tài đề xuất biện pháp quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra nội bộ trường học, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tại các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường tiểu học huyện SaPa, tỉnh Lào Cai theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ TIẾN DŨNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SAPA, TỈNH LÀO CAI THEO TIÊU CHUẨN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ TIẾN DŨNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SAPA, TỈNH LÀO CAI THEO TIÊU CHUẨN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC Ngành Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. NGUYỄN VĂN HỘ THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Hà Tiến Dũng i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và các bạn. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến GS.TSKH. Nguyễn Văn Hộ, người đã tận tâm, trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và quá trình nghiên cứu luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy lớp Thạc sỹ QLGD K24B. Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của Lãnh đạo Phòng GD&ĐT SaPa, Ban Giám hiệu và giáo viên các trường Tiểu học trên địa bàn huyện SaPa đã cung cấp cho tôi những tư liệu bổ ích, tạo mọi điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Hà Tiến Dũng ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu .................................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ THEO TIÊU CHUẨN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRƯỜNG TIỂU HỌC ....................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước ............................................................................. 6 1.1.2. Nghiên cứu trong nước .............................................................................. 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................... 9 1.2.1. Quản lý ...................................................................................................... 9 1.2.2. Kiểm tra ................................................................................................... 10 1.2.3. Kiểm tra nội bộ trường học ..................................................................... 12 1.2.4. Kiểm định chất lượng giáo dục, tiêu chuẩn kiểm định chất lượng trường tiểu học......................................................................................... 13 1.2.5. Kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng ........................... 13 1.2.6. Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chát lượng giáo dục ......................................................................................... 14 iii
1.3. Trường Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................... 14 1.3.1. Vị trí nhiệm vụ của trường tiểu học ........................................................ 14 1.3.2. Hiệu trưởng trường Tiểu học ................................................................... 15 1.4. Một số vấn đề cơ bản về kiểm tra nội bộ trường Tiểu học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng .................................................................... 16 1.4.1. Chức năng, nhiệm vụ kiểm tra nội bộ trường học................................... 16 1.4.2. Nội dung kiểm tra nội bộ trường học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng ................................................................................................ 18 1.4.3. Hình thức kiểm tra nội bộ trường học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng ................................................................................................ 18 1.4.4. Nguyên tắc và quy trình kiểm tra nội bộ trường học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng .................................................................... 19 1.5. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục............................................... 20 1.5.1. Lập kế hoạch kiểm tra nội bộ trường Tiểu học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục ................................................................ 20 1.5.2. Tổ chức thực hiện hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học........... 22 1.5.3. Chỉ đạo điều hành hoạt động KTNB trường tiểu học ............................. 24 1.5.4. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện KTNB trường Tiểu học ..................... 27 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học theo tiêu chuẩn kiểm định ............................................ 31 1.6.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 31 1.6.2. Yếu tố khách quan ................................................................................... 31 Kết luận chương 1.............................................................................................. 33 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG HỌC THEO TIÊU CHUẨN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SAPA, TỈNH LÀO CAI...................................................................................... 34 2.1. Khái quát về giáo dục Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai ..................... 34 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 36 iv
2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 36 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 36 2.2.3. Đối tượng khảo sát .................................................................................. 36 2.2.4. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu .................................................... 36 2.3. Thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai .................. 37 2.3.1. Nhận thức về hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCL ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai.............................................. 37 2.3.2. Thực trạng hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học huyện Sa pa, Lào Cai ............................. 37 2.3.3. Về hình thức kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học .............................. 57 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCL ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai.............................................. 58 2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường tiểu học huyện Sapa Lào Cai ................................................. 58 2.4.2. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KDCL ở các trường Tiểu học huyện Sa pa, Lào Cai .................... 59 2.4.3. Thực trạng sử dụng kết quả kiểm tra nội bộ để đánh giá, điều chỉnh hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Sapa tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 60 2.5. Đánh giá chung về thực trạng.................................................................. 61 2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................... 61 2.5.2. Tồn tại, hạn chế ....................................................................................... 62 2.5.3. Nguyên nhân của thành tựu và hạn chế................................................... 63 Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 65 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ THEO TIÊU CHUẨN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SAPA, TỈNH LÀO CAI ..................................................................................... 66 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................... 66 v
3.1.1. Đảm bảo tính pháp lý .............................................................................. 66 3.1.2. Đảm bảo tính mục đích............................................................................ 66 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả............................................................................. 66 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 66 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCL ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai.............................................. 67 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về tầm quan công tác kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở trường Tiểu học .................................................................. 67 3.2.2. Kế hoạch hóa công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở trường Tiểu học ........................................................ 69 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ làm công tác kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng ở trường Tiểu học ................................................................................................... 72 3.2.4. Tổ chức chỉ đạo thực hiện công tác kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở trường Tiểu học .................................................................. 74 3.2.5. Xây dựng hệ thống thông tin kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học ........................................... 75 3.2.6. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, các điều kiện hỗ trợ công tác kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học ....................................................................................... 76 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 78 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp................ 79 Kết luận chương 3.............................................................................................. 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84 1. Kết luận .......................................................................................................... 84 2. Khuyến nghị................................................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 87 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CB : Cán bộ GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng KĐCLGD : Kiểm định chất lượng giáo dục KT : Kiểm tra KTNB : Kiểm tra nội bộ NV : Nhân viên QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục TH : Tiểu học TPTĐ : Tổng phụ trách Đội XHCN : Xã hội chủ nghĩa iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả điều tra nhận thức về tầm quan trọng của công tác KTNB ở trường TH ........................................................................ 37 Bảng 2.2. Thực trạng tự KTNB về công tác tổ chức quản lý trường học ở các trường TH huyện Sapa, Lào Cai ........................................... 38 Bảng 2.3. Thực trạng tự KTNB về công tác độ ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh ............................................................ 41 Bảng 2.4. Thực trạng tự KTNB về cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học ....... 43 Bảng 2.5. Thực trạng tự KTNB về quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội .............................................................................................. 45 Bảng 2.6. Thực trạng tự KTNB về quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội về Hoạt động giáo dục và kết quả giáo dục ........................ 47 Bảng 2.7. Thực trạng công tác tổ chức nhân sự ở các trường TH .................. 51 Bảng 2.8. Thực trạng hoạt động sư phạm trong nhà trường và chất lượng ........ 52 Bảng 2.9. Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục và tài chính phục ..... 54 Bảng 2.10. Thực trạng về kế hoạch phát triển giáo dục ở các trường TH ....... 56 Bảng 2.11. Thực trạng công tác quản lý của Hiệu trưởng ................................ 56 Bảng 2.12. Thực trạng về hình thức KTNB ở các trường TH .......................... 57 Bảng 2.13. Đáng giá của CBQL, GV các trường Tiểu học huyện Sapa về thực trạng xây dựng kế hoạch KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ...... 58 Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL, GV về thực trạng việc tổ chức, chỉ đạo của Hiệu trưởng đối với công tác KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ....... 59 Bảng 2.15. Thực trạng sử dụng kết quả kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học....... 60 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đổi mới giáo dục nhằm phát triển và nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đã và đang là một nhiệm vụ có tính chiến lược trong quá trình đổi mới giáo dục và đào tạo theo định hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá và xã hội hoá ở nước ta hiện nay. Trong nhưng năm gần đây, ngành giáo dục nước ta đã có nhiều chuyển biến đáng kể, tuy nhiên chất lượng giáo dục vẫn còn những tồn tại hạn chế, trong đó công tác kiểm tra đánh giá giáo dục. Nghị quyết 29- NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 29) đã chỉ rõ hệ thống các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó nhấn mạnh “Thực hiện giám sát của các chủ thể trong nhà trường và xã hội; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý các cấp; bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch” [15]. Thực hiện đổi mới giáo dục theo tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, ngày 09/5/2013 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 42/NĐ-CP về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục, ngành giáo dục và đào tạo đổi mới các hoạt động thanh tra theo hướng chuyển nội dung từ thanh tra chuyên môn sang thanh tra công tác quản lý với nhiều nội dung trong đó có nội dung thanh tra công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) trường học. Hơn nữa, việc kiểm định chất lượng giáo dục nói chung, kiểm định chất lượng các cơ sở giáo dục phổ thông nói riêng là một nhiệm vụ cần thiết và quan trọng, góp phần làm chuyển biến và nâng cao chất lượng giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Với tầm quan trọng đó, ngày 05/8/2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Chỉ thị số 46/2008/CT-BGDĐT về tăng cường công tác đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục. Để tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác kiểm định chất lượng giáo dục cơ sở giáo dục phổ thông, cần phải thực hiện tốt hoạt động nhiều hoạt động 1
trong đó có hoạt động tự đánh giá, hoạt động kiểm tra nội bộ nhà trường đây là việc làm rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của các cơ sở giáo dục. Thực tế công tác kiểm tra nội bộ trường tiểu học hiện nay từ nhận thức đến việc thực hiện kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, còn mang nặng tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả sau khi kiểm tra. Việc tổ chức rút kinh nghiệm, chấn chỉnh sau khi kiểm tra còn chưa nghiêm túc, đánh giá xếp loại giáo viên còn chưa thực sự khách quan. Các trường tiểu học thuộc huyện Sapa, tỉnh Lào Cao hàng năm đều thực hiện kế hoạch hoạt động kiểm tra nội bộ theo văn bản số 1420/SGD&ĐT-TTr, ngày 19/9/2016 của Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai về việc hướng dẫn thực hiện công tác kiểm tra nội bộ trường học, kết hợp với thông tư số 42/2012/TT- BGDĐT ngày 23 tháng 11 năm 2012 “Ban hành quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục và quy trình, chu kỳ kiểm định chất lượng giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên” và đã thu được những kết quả nhất định. Tuy nhiên quá trình thực hiện kiểm tra nội bộ của các trường Tiểu học vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định, về nội dung, cách thức tổ chức thực hiện, kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá, năng lực của đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất… [9]. Vì những lý do trên nên chúng tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường tiểu học huyện SaPa, tỉnh Lào Cai theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục của các trường Tiểu học huyện Sapa tỉnh Lào Cai, đề tài đề xuất biện pháp quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra nội bộ trường học, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tại các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. 2
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động kiểm tra nội bộ trường học ở các trường Tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KĐCLGD của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường Tiểu học. - Thực trạng quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai trong thời gian qua đã được quan tâm thực hiện nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế, nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD một cách đồng bộ theo hướng nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và năng lực của đội ngũ làm công tác KTNB, đồng thời có kế hoạch, tổ chức chỉ đạo khoa học, đầu tư tốt cơ sở vật chất phục vụ hoạt động KTNB phù hợp với tình hình thực tiễn của nhà trường, thì sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, đáp ứng được yều cầu của đổi mới giáo dục. 6. Phạm vi nghiên cứu - Giới hạn về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD của Hiệu trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. 3
- Giới hạn phạm vi khảo sát: Đề tài tiến hành khảo sát trên 5 trường tiểu học trên địa bàn huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. - Số liệu điều tra từ năm học 2015-2016 đến năm học 2016-2017. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu, văn bản, công trình nghiên cứu liên quan đến quản lí hoạt động kiểm tra nội bộ nhà trường theo tiêu chuẩn KĐCL để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Sử dụng phiếu điều tra bằng bảng hỏi để thu thập thông tin thực tiễn từ cán bộ quản lý và giáo viên các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai về quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ trường học theo tiểu chuẩn kiểm định chất lượng; trên cơ sở đó phân tích và đánh giá thực trạng vấn đề này. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Trao đổi trực tiếp với các cán bộ quản lý các nhà trường, các giáo viên có kinh nghiệm, uy tín trong hoạt động đánh giá học sinh theo Thông tư thu thập thông tin bổ sung sau khi điều tra bằng phiếu hỏi nhằm thu thập các ý kiến sâu hơn của cán bộ quản lý và giáo viên để phục vụ cho việc nghiên cứu của đề tài. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động quản lý (hồ sơ quản lý của các trường thuộc phạm vi nghiên cứu) Tiến hành phân tích các sản phẩm của hoạt động kiểm tra nội bộ trường học từ đó nắm bắt được các thông tin chung, phục vụ cho việc đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động KTNB trường học ở các trường Tiểu học thành phố Sa pa. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến các chuyên gia về tính hợp lý, tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động KTNB trường học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục để hoàn thiện các biện pháp đề xuất. 4
7.3. Phương pháp sử lý số liệu Để có được các số liệu khoa học, đề tài sử dụng toán thống kê và một số phần mền tin học để xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình điều tra, từ đó phục vụ cho hoạt động phân tích, đánh giá thực trạng và khảo nghiệm. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục. Nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động KTNB theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ theo tiêu chuẩn KĐCLGD ở các trường Tiểu học huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. Phần Kết luận và khuyến nghị. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ THEO TIÊU CHUẨN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Hoạt động KTNB trường học được gọi theo nhiều cách khác nhau và được nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau. Một số công trình và báo cáo nghiên cứu liên quan đến KTNB ở một số nước như sau: Trong nghiên cứu “Quản lý chất lượng giáo dục tại Mauritius và các quyết định của hiệu trưởng đến cải thiện môi trường giáo dục” tại Hà Lan của tác giả Ah-Teck, J. C., & Starr, K. C. [2014- Tạp chí Journal of Educational Administration, 52(6), 833 -849] tập trung nghiên cứu việc Hiệu trưởng ở các trường thuộc auritius (Hà Lan) sử dụng hệ thống dữ liệu quản lý chất lượng nội bộ trong việc đưa ra quyết định cải thiện môi trường giáo dục. Kết quả nghiên cứu của các tác giả cũng cho thấy việc quản lý chất lượng KTNB rất quan trọng và nó còn quan trọng hơn khi các Hiệu trưởng sử dụng kết quả đó trong các quyết định của mình trong quá trình quản lý nhà trường. Tác giả Davies, D. and Rudd, P. (2001) người Mỹ, trong một nghiên cứu với tên: “Đánh giá kiểm tra nội bộ” (Local Education Authority), đề cập về các nhân tố tác động đến việc đưa ra quyết định thực hiện KTNB trường học của các trường học. Nghiên cứu này được thực hiện trên một số trường tại Mỹ. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng Lãnh đạo trường học có vai trò quan trọng trong việc đưa ra quyết định thực hiện KTNB, trong đó lãnh đạo quản lý tốt sẽ duy trì hoạt động KTNB và hướng tới tầm nhìn rõ ràng về sự phát triển của giáo dục. Hai tác giả người Anh là Hall, C., & Noyes, A. (2007), nghiên cứu về “Ảnh hưởng của kiểm tra nội bộ trường học đến quan điểm của giáo viên tại Anh về công tác giảng dạy của bản thân”. Tại nghiên cứu này, các tác giả phân 6
tích về nhận thức của giáo viên và hiểu biết của họ về quy trình tự đánh giá chất lượng khi chính phủ Anh đưa ra chính sách yêu cầu các trường thực hiện công tác KTNB trường học. Đồng thời xem xét mối liên hệ giữa Thanh tra viên và giáo viên thuộc nhóm KTNB trường học thay đổi thế nào kể từ khi chính sách có hiệu lực. Kết quả cho thấy giáo viên và Ban lãnh đạo trường học hưởng ứng và thực hiện tốt công tác KTNB trường học, không những thế KTNB trường học được giáo viên sử dụng như một công cụ, biện pháp trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy của bản thân. Cũng tại Mỹ các tác giả McNaughton, S. Lai, M.K., & Hsiao, S. (2012) nghiên cứu “Kiểm tra tính hiệu quả của mô hình kiểm tra nội bộ trường học” (School Effectiveness and School Improvement) tại 07 trường đa văn hóa, đa sắc tộc. Nghiên cứu này trình bày tính hiệu quả của mô hình KTNB trường học phục vụ việc dạy và học của các trường học thuộc cộng đồng bản địa. Theo đó nâng cao vai trò của Hiệu trưởng cũng như nâng cao hoạt động quản lý đối với mô hình KTNB trường học đã giúp cho việc quản lý Nhà trường một cách có hiệu quả. 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Hiện nay ở Việt Nam có một số công trình nghiên cứu quản lý hoạt động KTNB trường học. Cụ thể: Về quản lý nhà trường các tác giả Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Ngọc Quang, Hồ Sỹ Tiến đều nghiên cứu về quản lý giáo dục. Trong các công trình của mình, các tác giả đều đưa ra các nguyên tắc chung của quá trình Dạy - Học, từ đó chỉ ra một số biện pháp quản lý nhà trường. Trong đó biện pháp thanh tra, kiểm tra là một trong những biện pháp hữu hiệu để duy trì hoạt động của nhà trường đi đúng mục tiêu, kế hoạch đã định ra cho nhà trường trong từng thời kỳ phát triển. Trong cuốn “Những bài giảng về quản lý trường học”, tác giả Hà Sĩ Hồ chỉ ra rằng: “Chức năng kiểm tra đặc biệt quan trọng, vì quá trình quản lý đòi 7
hỏi những thông tin chính xác, kịp thời về thực trạng của đối tượng quản lý, về việc thực hiện các quyết định đã đề ra, tức là đòi hỏi những liên hệ ngược chính xác, vững chắc giữa các phân hệ quản lý…”. Ông khẳng định “Quản lý mà không kiểm tra thì quản lý sẽ ít hiệu quả và quản lý trở thành quản lý quan liêu” (dẫn theo [16]). Tác giả Nguyễn Ngọc Quang chỉ ra rằng: “… kiểm tra là giai đoạn cuối cùng, kết thúc một chu trình quản lý. Kiểm tra giúp cho việc chuẩn bị tích cực cho kỳ kế hoạch tiếp theo. Kiểm tra tốt, đánh giá được sâu sắc, chuẩn bị trạng thái cuối cùng của hệ (nhà trường) thì đến kỳ kế hoặc tiếp theo (năm học) việc soạn thảo kế hoạch năm học mới sẽ thuận lợi, kế thừa được các mặt mạnh để phát huy, phát hiện được lệch lạc để uốn nắn, loại trừ” [24]. Tác giả kết luận: “… kiểm tra giữ vai trò liên hệ nghịch trong quá trình quản lý. Nó giúp cho chủ thể quản lý điều khiển một cách tối ưu hệ quản lý. Không có kiểm tra không có quản lý”. Ngoài ra, một số đề tài, luận văn tốt nghiệp của các học viên thuộc ngành quản lý giáo dục cũng có các nghiên cứu, đánh giá về một số biện pháp, sáng kiến quản lý hoạt động KTNB trường học nói chung và KTNB trường Tiểu học nói riêng. Tuy nhiên các đề tài, sáng kiến kinh nghiệm của các học viên này thường nghiên cứu công tác KTNB trường học trong phạm vi các trường trong một Huyện của Phòng GD&ĐT thuộc Sở GD&ĐT của một tỉnh. Cụ thể: Đề tài “Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng KTNB trường Trung học cơ sở” của tác giả Nguyễn Duy Hưng. Đề tài này đề cập đến thực trạng công tác KTNB trường học của trường Trung học cơ sở Quang Yên, thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. Đồng thời tác giả đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng KTNB trường học như: Nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục; xây dựng kế hoạch và nội dung kiểm tra phù hợp; xây dựng lực lượng KTNB; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cả về chuyên môn và nghiệp vụ KTNB trường học; tạo điều kiện về cơ sở vật chất cho công tác KTNB trường học… 8
Từ một số nghiên cứu trên đây có thể thấy, KTNB trường học được các nhà quản lý giáo dục trong nước và nước ngoài rất coi trọng. Công tác KTNB trường học được đánh giá cao trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, cũng như nâng cao chất lượng học tập của học sinh Đồng thời các nghiên cứu trên đây cũng cho thấy công tác KTNB trường học được thực hiện thường xuyên tại các trường phổ thông nói chung và tại các trường Tiểu học nói riêng. Tuy nhiên những công trình nghiên cứu tổng thể nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động KTNB trường học trong đó có trường Tiểu học theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng ở huyện miền núi khó khăn như Sapa chưa nhiều. Vì vậy rất cần có sự nghiên cứu để tổng kết và chia sẻ kinh nghiệm. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý - Trong Từ điển bách khoa Việt Nam có nêu: Quản lý là “tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định” [28, tr. 800-801]. - Tác giả Nguyễn Minh Đạo:“Quản lý là sự chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt tới mục tiêu đã đề ra” [16, tr. 3]. - Theo lý thuyết hệ thống: “Quản lý là sự tác động có hướng đích của chủ thể quản lý đến một hệ thống nào đó nhằm biến đổi nó từ trạng thái này sang trạng thái khác theo nguyên lý phá vỡ hệ thống cũ để tạo lập hệ thống mới và điều khiển hệ thống” (dẫn theo [1, tr. 5]). Theo quan điểm của một số học giả nước ngoài: - Theo F. Taylor: Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm, và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất. Sau này ông Lerence chủ tịch hiệp hội các nhà kinh doanh Mỹ đã khái quát quan điểm của F.Taylor và cho rằng: Quản lý là thông qua người khác để đạt được mục tiêu của mình; 9
- Cùng thời với F.Taylor, nhà quản lý hành chính người Pháp là H.Fayon lại định nghĩa quản lý theo các chức năng của nó. Theo H.Fayon: “Quản lý là dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức, điều hành, phối hợp và kiểm tra” (dẫn theo [19]). - Theo Harol Koonzt: “Quản lý là một nghệ thuật nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra thông qua việc điều khiển, chỉ huy, phối hợp, hướng dẫn hoạt động của những người khác” [19, tr. 33]. Qua một số khái niệm nêu trên theo chúng tôi có thể hiểu: Quản lý là những tác động có mục đích có kế hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu quản lý đã đề ra. 1.2.2. Kiểm tra Khái niệm kiểm tra có thể được hiểu theo hai nghĩa: Theo nghĩa rộng, để chỉ hoạt động của các tổ chức xã hội, các đoàn thể và của công dân kiểm tra hoạt động bộ máy của nhà nước. Theo nghĩa hẹp hơn, kiểm tra là hoạt động của chủ thể nhằm tiến hành xem xét, xác minh một việc gì đó của đối tượng bị quản lý xem xét sự phù hợp với trạng thái định trước (kiểm tra mang tính nội bộ của người đứng đầu cơ quan). Theo tác giả Nguyễn Hữu Luận, kiểm tra được thể hiện ở nhiều góc độ như sau (dẫn theo [21]): + Kiểm tra là hoạt động thường xuyên của từng cơ quan, tổ chức nhằm đảm bảo thực hiện nhiệm vụ của chính mình, để tự điều chỉnh, hay tìm biện pháp thực hiện nhiệm vụ tốt hơn, hiệu quả hơn; + Kiểm tra là hoạt động của tổ chức, thủ trưởng cấp trên với cấp dưới của mình nhằm đánh giá mọi mặt, hoặc từng vấn đề do cấp dưới đã thực hiện; + Kiểm tra là hoạt động của các cơ quan Đảng, các tổ chức xã hội, các tổ chức quần chúng tham gia hoạt động giám sát công việc hành chính nhà nước. Theo Robert J.Mockler: “Kiểm tra là một nỗ lực có tính hệ thống, nhằm thiết lập những hệ thống quản trị, những phản hồi thông tin, nhằm so sánh những kết quả thực hiện với định mức đã đề ra, và để đảm bảo rằng các nguồn lực đang được sử dụng có hiệu quả nhất, để đạt được mục tiêu của tổ chức” (dẫn theo [13, tr.22]). 10