Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động thực hành nghề ở trường Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và khảo sát đánh giá thực trạng hoạt động quản lý dạy học thực hành nghề cho HSSV trường Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả, chất lƣợng của hoạt động dạy học thực hành nghề cho HSSV trong giai đoạn hiện nay và các năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động thực hành nghề ở trường Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––– PHAN VĂN NHÂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH NGHỀ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH HÀ GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––– PHAN VĂN NHÂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH NGHỀ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH HÀ GIANG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Quốc Thành THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục với đề tài: “Quản lý hoạt động thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang” là công trình nghiên cứu của bản thân, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong quá trình công tác tại trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2020 Tác giả luận văn Phan Văn Nhân i
LỜI CẢM ƠN Qua quá trình học tập, nghiên cứu luận văn với đề tài: “Quản lý hoạt động thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang” đƣợc sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục của trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên, cùng với sự động viên, khuyến khích của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đến nay luận văn đã đƣợc hoàn thành. Với sự kính trọng và tình cảm chân thành tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Ban Giám hiệu, Khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo Trƣờng đại học sƣ phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy và truyền thụ những kiến thức cơ bản giúp tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo GS.TS Trần Quốc Thành ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn khoa học đã tận tâm chỉ bảo, hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý kiến để hoàn thiện luận văn này. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, GV, HSSV của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang, bạn bè đồng nghiệp cùng với gia đình đã tận tình giúp đỡ, cung cấp tài liệu, số liệu, tham gia đóng góp nhiều ý kiến, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành luận văn. Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng, học hỏi, nghiên cứu tuy vậy luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả mong nhận đƣợc ý kiến góp ý chân thành từ các thầy giáo cô giáo và bạn bè đồng nghiệp để luận văn trở nên hoàn thiện hơn. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2020 Tác giả luận văn Phan Văn Nhân ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................ viii DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ ...................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ...........................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.....................................................................................4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ...........................................................................................4 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH NGHỀ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG ..............................................................................6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................6 1.1.1. Trên thế giới .........................................................................................................6 1.1.2. Ở Việt Nam ..........................................................................................................7 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................................10 1.2.1. Quản lý ...............................................................................................................10 1.2.2. Hoạt động dạy học .............................................................................................11 1.2.3. Hoạt động thực hành nghề .................................................................................12 1.2.4. Quản lý hoạt động thực hành nghề ....................................................................13 1.3. Hoạt động đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng .........................................................14 1.3.1. Những vấn đề cơ bản của hoạt động đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng .............14 1.3.2. Hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng ....................................20 1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng ...........28 iii
1.4.1. Lập kế hoạch dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng ...............................28 1.4.2. Quản lý nội dung dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng .........................29 1.4.3. Quản lý phƣơng pháp dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng ..................30 1.4.4. Quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề của giảng viên ở trƣờng Cao đẳng ......31 1.4.5. Quản lý hoạt động học thực hành nghề của học sinh sinh viên ở trƣờng Cao đẳng......................................................................................................................31 1.4.6. Quản lý hoạt động khai thác, sử dụng thiết bị đào tạo trong thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng .......................................................................................................32 1.4.7. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng ..........................................................................................................33 1.5.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................................34 1.5.2. Yếu tố khách quan .............................................................................................35 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................................36 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH NGHỀ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH HÀ GIANG .................................................................................................... 38 2.1. Khái quát về trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ................38 2.1.1. Quá trình thành lập và phát triển của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ......................................................................................................38 2.1.2. Mục tiêu, sứ mạng, nhiệm vụ của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ...............................................................................................................39 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ...40 2.2. Những vấn đề chung về khảo sát thực trạng .........................................................41 2.2.1. Mục đích khảo sát ..............................................................................................41 2.2.2. Nội dung khảo sát ..............................................................................................41 2.2.3. Đối tƣợng khảo sát .............................................................................................42 2.2.4. Cách thức khảo sát và xử lý dữ liệu ...................................................................42 2.3. Thực trạng về hoạt động đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ......................................................................................................43 iv
2.3.1. Thực trạng về mục tiêu của hoạt động đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ..............................................................................43 2.3.2. Thực trạng hoạt động học nghề của học sinh sinh viên trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ..............................................................................48 2.3.3. Thực trạng hoạt động dạy nghề của giảng viên trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang .......................................................................................51 2.3.4. Thực trạng về phƣơng pháp và hình thức dạy học sử dụng trong quá trình đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ....................52 2.3.5. Thực trạng về kiểm tra đánh giá kết quả đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.........................................................................55 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ................................................................57 2.4.1. Thực trạng về hình thức dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ..............................................................................57 2.4.2. Thực trạng về điều kiện cơ sở vật chất của nhà trƣờng cho hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang .........58 2.4.3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ........................................................59 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ Thuật và Công Nghệ tỉnh Hà Giang ..........................................61 2.5.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................61 2.5.2. Thực trạng quản lý nội dung chƣơng trình dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................62 2.5.3. Thực trạng quản lý phƣơng pháp dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ................................................................64 2.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề của giảng viên ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................66 2.5.5. Thực trạng hoạt động quản lý cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo, vật tƣ dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang .........68 v
2.5.6. Thực trạng quản lý hoạt động liên kết đào tạo với các cơ sở sản xuất của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................69 2.5.7. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá quá trình dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ........................71 2.5.8. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.........................................................................73 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................76 2.6.1. Ƣu điểm .............................................................................................................76 2.6.2. Hạn chế ..............................................................................................................77 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................................78 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THỰC HÀNH NGHỀ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH HÀ GIANG ......................................................................................................80 3.1. Định hƣớng về chất lƣợng đào tạo của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang và nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp .............................80 3.1.1. Định hƣớng về chất lƣợng đào tạo của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ......................................................................................................80 3.1.2. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp .................................................81 3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................82 3.2.1. Biện pháp 1: Chỉ đạo đổi mới xây dựng và thực hiện mục tiêu, kế hoạch, nội dung chƣơng trình dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ............................................................................................82 3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cƣờng quản lý việc đổi mới phƣơng pháp dạy học thực hành nghề theo hƣớng phát huy tính tích cực, chủ động của ngƣời học ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang ........................................................86 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cƣờng quản lý, khai thác và sử dụng có hiệu quả CSVC, TBĐT để đảm bảo điều kiện phƣơng tiện cho hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang .........................................88 vi
3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng mối liên hệ mật thiết giữa cơ sở đào tạo với cơ sở sản xuất, doanh nghiệp, nhà máy để tạo điều kiện cho ngƣời học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang .........................................90 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ tỉnh Hà Giang.............................................92 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...........................................................................94 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............................95 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ............................................................................................98 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................................99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................102 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BGH Ban Giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất ĐTB Điểm trung bình GV Giảng viên HSSV Học sinh sinh viên KT&CN Kỹ thuật và Công nghệ SL Số lƣợng TB Trung bình TBĐT Thiết bị đào tạo TL% Tỉ lệ phần trăm viii
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ Bảng 2.1. Tình hình thực hiện chỉ tiêu kế hoạch đào tạo giai đoạn 2016 - 2020 .....38 Bảng 2.2. Kế hoạch 5 năm 2021 - 2025 ....................................................................39 Bảng 2.3. Đối tƣợng và địa bàn khảo sát ..................................................................42 Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ............................................................ 44 Bảng 2.5. Thực trạng hoạt động học nghề của sinh viên trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ............................................................................49 Bảng 2.6. Thực trạng hoạt động dạy nghề của giảng viên trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ............................................................................51 Bảng 2.7. Thực trạng về phƣơng pháp dạy học sử dụng trong quá trình đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang.....................................53 Bảng 2.8. Thực trạng về hình thức dạy học sử dụng trong quá trình đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang.....................................53 Bảng 2.9. Thực trạng về kiểm tra đánh giá kết quả đào tạo nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ....................................................................56 Bảng 2.10. Thực trạng về hình thức dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ............................................................................57 Bảng 2.11. Thực trạng về điều kiện cơ sở vật chất cho hoạt động dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ............................ 58 Bảng 2.12. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang ................................................60 Bảng 2.13. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện lập kế hoạch hoạt động dạy học thực hành nghề ........................................................... 61 Bảng 2.14. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý nội dung chƣơng trình dạy học thực hành nghề .............................................63 Bảng 2.15. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý phƣơng pháp dạy học thực hành nghề ..................................................65 Bảng 2.16. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề của GV ......................................................67 ix
Bảng 2.17. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý CSVC, TBĐT dạy học thực hành nghề ....................................................68 Bảng 2.18. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý hoạt động liên kết đào tạo với các cơ sở sản xuất ............................................70 Bảng 2.19. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá quá trình dạy học thực hành nghề ......................72 Bảng 2.20. Nhận thức về sự cần thiết và đánh giá mức độ thực hiện quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề ...................................................................73 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ............................ 96 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ............................... 96 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của Trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang .................40 x
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đào tạo nghề cho ngƣời lao động có một vị trí quan trọng trong chiến lƣợc phát triển nguồn nhân lực của mỗi quốc gia trên thế giới. Thực hiện tốt việc đào tạo nghề sẽ giúp cho mỗi quốc gia có một đội ngũ công nhân kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao, tay nghề giỏi, đồng thời khắc phục đƣợc tình trạng thừa thầy thiếu thợ, đáp ứng nhu cầu lao động kỹ thuật chất lƣợng cao cho sự phát triển của đất nƣớc. Lao động kỹ thuật là một bộ phận quan trọng của nguồn nhân lực, trực tiếp lĩnh hội và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới và sử dụng các nguồn lực khác trong xã hội. Vai trò đặc biệt của ngƣời lao động kỹ thuật đƣợc thể hiện trên nhiều mặt và trong nhiều mối quan hệ với tăng trƣởng kinh tế thế với dịch chuyển cơ cấu kinh tế và nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Đối với nƣớc ta hiện nay việc đáp ứng yêu cầu về con ngƣời và nguồn nhân lực là nhân tố quyết định đối với sự phát triển của đất nƣớc. Đảng và Nhà nƣớc đã nhận thấy vai trò quan trọng của đào tạo nghề, điều này đƣợc thể hiện trong việc hoạch định các chiến lƣợc kinh tế - xã hội của đất nƣớc đó là luôn đặt con ngƣời và vấn đề giải quyết việc làm giữ vị trí trọng tâm, lấy lợi ích của ngƣời lao động làm điểm xuất phát cho mọi chƣơng trình kế hoạch phát triển của đất nƣớc. Đảng và Nhà nƣớc ta đã ban hành những chính sách để đầu tƣ phát triển đào tạo nghề. Luật Giáo dục chỉ rõ mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp là: “Đào tạo ngƣời lao động có kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp ở các trình độ khác nhau, có đạo đức, có lƣơng tâm nghề nghiệp, có ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp”. Đây là nhiệm vụ to lớn và là một thách thức cho ngành giáo dục Việt Nam nói chung và các trƣờng đào tạo nghề nói riêng trƣớc xu thế hội nhập quốc tế của đất nƣớc. Vai trò quan trọng của quá trình dạy nghề là hình thành kỹ năng, rèn luyện kỹ xảo, ý thức, thái độ nghề nghiệp, phát triển khả năng tìm tòi, phát hiện, quản lý và xử lý thông tin thành sản phẩm có ý nghĩa để đáp ứng nhu cầu nghề nghiệp. Trong đó thực hành nghề là một phần không thể thiếu trong chƣơng trình đào tạo ngành/ nghề. Hoạt động thực hành là hệ thống các thao tác kỹ thuật của HSSV trong thực tế nhằm vận dụng và củng cố kiến thức lý thuyết, trao đổi chuyên môn nghiệp vụ, hình thành các kỹ năng nghề đã đƣợc học trong môi trƣờng làm việc cụ thể dƣới sự hƣớng dẫn 1
của GV hoặc cán bộ tại cơ sở sản xuất. Từ đó, hình thành, củng cố, phát triển tri thức, kỹ năng nghề nghiệp, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, ý thức trách nhiệm, bồi dƣỡng lòng yêu nghề cho học viên. Thông qua đó, học viên nắm đƣợc những thủ thuật, biện pháp, kỹ thuật nghề nghiệp. Quá trình này chính là quá trình biến tri thức cơ sở thành kĩ năng, kỹ xảo nghề nghiệp. Quản lý hoạt động dạy thực hành nghề trong khi thực hiện các nhiệm vụ và các hoạt động học tập của ngƣời học nhằm mục tiêu hình thành kỹ năng, phát triển ý tƣởng, khả năng áp dụng kiến thức tƣơng ứng với môn học, ngành học và chuyên môn nghề nghiệp. Trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang đƣợc thành lập trên cơ sở sáp nhập trƣờng Cao đẳng nghề và trƣờng Trung cấp Kinh tế kỹ thuật Hà Giang. Trong những năm qua, trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang đã có nhiều đóng góp tích cực trong việc đào tạo nguồn nhân lực có kỹ thuật đáp ứng đƣợc phần nào nhu cầu rất lớn của thị trƣờng lao động trong và ngoài tỉnh. Tuy vậy, so với yêu cầu chung của nền kinh tế thị trƣờng hiện nay và những năm tiếp theo công tác đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng, kỹ thuật cao đáp ứng nhu cầu thị trƣờng của Trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang còn không ít khó khăn và bất cập nhƣ sự đổi mới quản lý tổ chức đào tạo còn chậm chuyển biến, nhận thức của một số CBQL, GV, HSSV và các thành viên trong xã hội về công tác quản lý, tổ chức đào tạo Trong thời gian qua tuy đã có rất nhiều cố gắng nhƣng hiệu quả đào tạo vẫn còn nhiều hạn chế cả về quy mô lẫn chất lƣợng chƣa thực sự đáp ứng đƣợc nhu cầu mục tiêu phát triển nông nghiệp công nghiệp lâm nghiệp của tỉnh trong thời kỳ đổi mới. Việc sử dụng khai thác nguồn lực cho hoạt động dạy học còn hiệu quả chƣa cao đầu tƣ CSVC các phƣơng tiện thiết bị dạy học đáp ứng tƣơng xứng với vị trí của nó, công tác xã hội hóa giáo dục cho hoạt động này còn nhiều hạn chế, còn chƣa có cơ chế hữu hiệu. Một trong những yếu điểm của các cơ sở đào tạo hiện nay là dạy học thực hành nghề, Trƣờng cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang cũng nằm trong tình trạng đó, những năm qua nhà trƣờng đã tăng cƣờng quản lý dạy học thực hành nghề, đã đƣa ra một số biện pháp quản lý hoạt động dạy lý thuyết và thực hành nghề nhƣng do nhiều lý do nên công tác quản lý hoạt động dạy nghề vẫn có những yếu kém bất cập. Vì thế chất lƣợng và tay nghề của HSSV chƣa cao, một trong những nguyên nhân gây ảnh hƣởng trực tiếp đến tay nghề của 2
học sinh là công tác quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề còn lỏng lẻo từ đó đặt ra câu hỏi đối với nhà trƣờng là cần phải xem xét một cách có hệ thống việc quản lý tổ chức dạy thực hành nghề trong nhà trƣờng. Xuất phát từ những vấn đề trên tác giả chọn đề tài: “Quản lý hoạt động thực hành nghề ở trường Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang” để nghiên cứu với mong muốn đề tài luận văn sẽ góp phần tháo gỡ những bất cập, hạn chế trong quản lý hoạt động thực hành nghề của nhà trƣờng, góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo, đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực kỹ thuật chất lƣợng cao trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và khảo sát đánh giá thực trạng hoạt động quản lý dạy học thực hành nghề cho HSSV trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả, chất lƣợng của hoạt động dạy học thực hành nghề cho HSSV trong giai đoạn hiện nay và các năm tiếp theo. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động thực hành nghề cho HSSV của trƣờng Cao đẳng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý hoạt động thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. 4. Giả thuyết khoa học Trong những năm gần đây, hoạt động thực hành nghề của trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang đã đƣợc BGH nhà trƣờng chú trọng tuy nhiên vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế trong khâu tổ chức thực hiện dẫn đến chất lƣợng các giờ thực hành chƣa cao. Nếu đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý hoạt động thực hành nghề phù hợp với đối tƣợng HSSV và quá trình quản lý dạy học nghề và tổ chức thực hiện đồng bộ các biện pháp đƣa ra sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo các ngành/ nghề của nhà trƣờng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động thực hành nghề cho HSSV Trƣờng Cao đẳng 3
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động thực hành nghề ở trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu về thực trạng công tác quản lý hoạt động thực hành nghề ở xƣởng trƣờng và ở các xƣởng sản xuất trong công ty, doanh nghiệp liên kết của trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. Từ đó chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế tồn tại, phân tích nguyên nhân những hạn chế đó để làm cơ sở cho việc đề xuất biện pháp trong công tác quản lý hoạt động thực hành nghề tại nhà trƣờng. 6.2. Khách thể điều tra Ban Giám hiệu, CBQL đào tạo, CBQL TBĐT, GV giảng dạy thực hành: 65 cán bộ GV; 200 sinh viên và một số cán bộ ở cơ sở sử dụng sinh viên tốt nghiệp của nhà trƣờng. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Tổng quan lý luận trên cơ sở nghiên cứu các văn kiện của Đảng, các chỉ thị, chủ trƣơng, quyết định của Nhà nƣớc, Bộ, ngành có liên quan đến công tác dạy nghề và giáo dục nghề nghiệp. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu là các công trình nghiên cứu về hoạt động thực hành nghề để từ đó xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Phƣơng pháp so sánh để tìm hiểu các lý thuyết trong nƣớc và nƣớc ngoài có liên quan. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp quan sát sƣ phạm; + Dự giờ học thực hành nghề của một số lớp + Tìm hiểu những điều kiện dạy thực hành nghề ở các khoa chuyên môn trong nhà trƣờng. - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu quản lý hoạt động Thực hành nghề qua các báo cáo thực hiện nhiệm vụ giáo dục nghề nghiệp của nhà trƣờng, của các đơn vị trong hệ thống giáo dục quốc dân. 4
- Phƣơng pháp tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm, lấy ý kiến các chuyên gia có kinh nghiệm trong công tác quản lý thực hành nghề và một số chủ cơ sở sử dụng lao động tại địa bàn tỉnh Hà Giang - Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thăm dò ý kiến của CBQL, GV, HSSV về thực trạng dạy học, quản lý hoạt động thực hành nghề. 7.3. Các phương pháp khác Phƣơng pháp sử dụng thống kê toán học: xử lý các thông tin số liệu điều tra và nghiên cứu các hồ sơ thống kê. 8. Cấu trúc luận văn Luận văn gồm: Mở đầu, Kết luận - khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục và 3 chƣơng: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động thực hành nghề tại trƣờng Cao đẳng. Chƣơng 2. Thực trạng quản lý hoạt động thực hành nghề tại trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. Chƣơng 3. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành nghề tại trƣờng Cao đẳng KT&CN tỉnh Hà Giang. 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH NGHỀ Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Vấn đề đào tạo nghề ở các quốc gia trên thế giới có nhiều điểm khác nhau, do điều kiện, trình độ phát triển kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ và nền văn minh của mỗi quốc gia mà việc hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp cũng khác nhau, nhƣng hầu hết các nƣớc đều bố trí hệ thống giáo dục nghề nghiệp đồng thời với hệ trung học và phổ thông. Có thể tìm hiểu qua một số nƣớc sau: Ở Hoa Kỳ Đào tạo nghề cho ngƣời học đƣợc tiến hành trong các trƣờng trung học phổ thông, các trƣờng dạy nghề trung học, các cơ sở đào tạo nghề sau bậc trung học. Học sinh tốt nghiệp trung học có thể học một nghề chuyên môn tại một trƣờng nghề, thời gian học thƣờng từ 6 tháng đến 2 năm và đƣợc cấp chứng chỉ sau tốt nghiệp [38]. Ở Cộng hòa liên bang Đức Hệ thống giáo dục nghề đƣợc đào tạo từ bậc phổ thông (từ lớp 5-lớp 13) theo từng cấp độ mà ngƣời học mong muốn. Sau khi học xong phổ thông và phải có chứng chỉ nghề học sinh có thể đƣợc học lên tại các trƣờng nghề (từ 2 -3 năm) và đại học [40]. Ở Liên Xô trƣớc đây Việc dạy nghề cho lao động đƣợc Liên xô đào tạo tại các xí nghiệp. Tháng 7 năm 1920 Lênin ký và ban hành sắc lệnh về “Chế độ học tập kỹ thuật - nghề nghiệp” [34], sắc lệnh này bắt buộc đối với ngƣời lao động từ 18 tuổi đến 40 tuổi. Cơ sở đào tạo và dạy nghề rất đa dạng, có thể tổ chức tại trƣờng dạy nghề hoặc dạy nghề cạnh xí nghiệp. Thời gian đào tạo nghề khác nhau đối với từng bậc công nhân: 2 năm đối với đào tạo công nhân bậc 3 và bậc 4; 2 năm 6 tháng đến 3 năm đối với đào tạo công nhân bậc 5 và bậc 6; 3 năm đến 4 năm đối với đào tạo công nhân lành nghề bậc cao. Trong đó đào tạo nghề đƣợc thực hiện qua 2 giai đoạn: Giai đoạn đầu: Đào tạo lý thuyết và thực hành cơ bản tại các cơ sở đào tạo của xí nghiệp 6
Giai đoạn sau: Đào tạo thực hành chuyên sâu tại vị trí làm việc với sự hƣớng dẫn của thợ cả hoặc hƣớng dẫn viên thực hành. Ngoài ra vấn đề Thực hành nghề và quản lý hoạt động thực hành nghề trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng nhận đƣợc sự quan tâm của giới nghiên cứu: Trong cuốn "Cơ sở giáo dục học nghề nghiệp" (1982), tác giả X.La.Batƣsep - X.A.Sapôrinxki đề cập đến các phƣơng thức và phƣơng pháp dạy học thực hành nghề; phân tích các giai đoạn tổ chức dạy học thực hành nghề dựa trên cơ sở quá trình hình thành kỹ năng, kỹ xảo trong quá trình lao động và quan hệ giữa dạy học thực hành sản xuất với quá trình lao động nghề nghiệp [dẫn theo 36]. Năm 1996, tác giả Heinz Weihrich và đồng nghiệp đã công bố kết quả nghiên cứu về một dự án khoa học Quản lý giáo dục đào tạo nghề - mô hình của Mỹ và một số quốc gia khác. Nghiên cứu đã giới thiệu các phƣơng pháp đào tạo nghề truyền thống của Đức và mô hình quản lý đào tạo nghề cần phải đƣợc bổ sung hƣớng tới một mức độ cao hơn, đào tạo theo hình thức tích hợp giữa lý thuyết và thực hành, lấy năng lực ngƣời học làm trung tâm và cốt lõi của hoạt động quản lý đào tạo. Tác giả cho rằng đổi mới mô hình đào tạo nghề là một nhu cầu quan trọng và một cách tiếp cận quản lý đào tạo mới là mô hình đào tạo kiểu liên doanh, không chỉ ở Mỹ mà còn ở các nƣớc khác [dẫn theo 36]. Đào tạo nghề phải gắn chất lƣợng học sinh sau khi tốt nghiệp với hệ thống chuẩn kỹ năng nghề đƣợc quy định cụ thể trong các bộ chuẩn đào tạo nói chung và chuẩn đầu ra ngành đào tạo của mỗi nghề nói riêng. Để có đƣợc các bộ chuẩn đầu ra cho đào tạo, các cơ sở đào tạo phải xác định hệ thống các kiến thức, kỹ năng của ngƣời hành nghề trên cơ sở phân tích nghề để xác định đƣợc chuẩn đầu ra và coi chuẩn đó là yêu cầu bắt buộc đối với ngƣời học khi bắt đầu ra trƣờng [31]. 1.1.2. Ở Việt Nam Dạy nghề Việt Nam có lịch sử phát triển lâu đời, gắn liền với sự xuất hiện, tồn tại của nền văn minh lúa nƣớc và các làng nghề truyền thống. Cuối thế kỷ 19 đã hình thành tổ chức đào tạo chính quy tại một số trƣờng dạy nghề nhƣ trƣờng kỹ nghệ thực hành tại Hà Nội (1898), trƣờng kỹ nghệ thực hành Huế (1889)… và lớp dạy nghề tại xí nghiệp, trƣờng nghề. 7
Từ sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 và trong 9 năm kháng chiến chống Pháp, mặc dù chƣa có điều kiện phát triển, nhƣng dạy nghề đã kịp thời đào tạo đội ngũ công nhân, cán bộ quốc phòng, y tế, nông nghiệp, sƣ phạm… Từ đó đến nay, Chính phủ đã có nhiều Nghị quyết, Quyết định quan trọng để phát triển giáo dục nghề nghiệp trƣớc ngƣỡng cửa thế kỷ 21, ngày 27/11/2014, Quốc hội khóa XIII thông qua Luật giáo dục nghề nghiệp theo đó, hệ thống các trƣờng cao đẳng, cao đẳng nghề thành cao đẳng; trung cấp, trung cấp nghề thành trung cấp để hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp gồm 3 trình độ đào tạo là Cao đẳng, Trung cấp và Sơ cấp. Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đƣợc hình thành giúp Bộ trƣởng Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội quản lý hoạt động giáo dục nghề nghiệp trong toàn quốc. Chƣơng trình mục tiêu, các chƣơng trình, dự án hợp tác với nƣớc ngoài đã góp phần đáp ứng đƣợc các điều kiện bảo đảm chất lƣợng; dạy nghề đã từng bƣớc phát triển theo hƣớng hiện đại hóa, chuẩn hóa và xã hội hóa, từng bƣớc đáp ứng nhu cầu của thị trƣờng lao động trong nƣớc và xuất khẩu lao động. Phong trào thi đua dạy tốt, học tốt trong toàn ngành đã đƣợc đẩy mạnh; các hoạt động nhƣ Kỳ thi tay nghề các cấp (Quốc gia, ASEAN và thế giới), hội giảng GV dạy nghề, hội thi thiết bị dạy nghề tự làm… đã trở thành hoạt động thƣờng xuyên từ cơ sở dạy nghề đến toàn quốc và mang lại hiệu quả thiết thực. Đến nay, dạy nghề đáp ứng đƣợc nhu cầu của thị trƣờng lao động cả về số lƣợng, chất lƣợng, cơ cấu nghề và trình độ đào tạo; chất lƣợng đào tạo của một số nghề đạt trình độ các nƣớc phát triển trong khu vực ASEAN và trên thế giới; hình thành đội ngũ lao động lành nghề, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; phổ cập nghề cho ngƣời lao động [39]. Các nghiên cứu về dạy học thực hành nghề Trong nghiên cứu “Giáo dục nghề nghiệp những vấn đề và biện pháp” Tác giả Nguyễn Viết Sự đã nêu những vấn đề và biện pháp cho giáo dục nghề nghiệp. Trong nghiên cứu này, tác giả đã chỉ ra những vấn đề tồn tại phổ biến trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam, nhƣ nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp giảng dạy, đội ngũ GV, giảng viên, chất lƣợng đào tạo, khả năng thích ứng với môi trƣờng làm việc, tác phong nghề nghiệp. Từ đó, đƣa ra các biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng của hệ thống giáo dục nghề nghiệp [31]. 8