Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông mới

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:137

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng quản lý phát triển NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông mới, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ TÁM QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CTGD PHỔ THÔNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ TÁM QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CTGD PHỔ THÔNG MỚI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền. Những nội dung, các số liệu, thông tin được sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Tám i
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên tác giả xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo - PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền, người thầy đã tận tình giúp đỡ, định hướng khoa học và luôn động viên, khích lệ tác giả hoàn thành luận văn. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, tập thể các thầy, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục; Phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, định hướng trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cùng các thầy cô giáo Trường THCS Trung Nghĩa, các trường THCS huyện Yên Phong, Phòng GD&ĐT Yên Phong đã giúp đỡ, chia sẻ, cung cấp cho tác giả nhiều tư liệu, thông tin cũng như đóng góp cho tác giả nhiều ý kiến quý báu để hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu, mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, tâm huyết và trách nhiệm, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ dẫn, góp ý. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Tám ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................ii MỤC LỤC...................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................. ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ......................................................................... xi MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 2 4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài ...................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 3 8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 .......................................................................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ................................................ 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam .................................................. 7 1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................. 10 1.2.1. Quản lý giáo dục .................................................................................. 10 1.2.2. Năng lực, năng lực dạy học của giáo viên ............................................ 11 1.2.3. Bồi dưỡng, bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ........................ 13 1.2.4. Giáo viên trung học cơ sở .................................................................... 16 1.2.5. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở .... 17 1.3. Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ...................................... 17 iii
1.3.1. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 bậc trung học cơ sở và yêu cầu đối với năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở hiện nay ... 17 1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 22 1.3.3. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 22 1.3.4. Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ..................... 23 1.3.5. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ......................... 24 1.3.6. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ......................................................................................................... 24 1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........ 25 1.4.1. Tổ chức khảo sát nhu cầu và lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................................................ 25 1.4.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 27 1.4.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018........................................................................................................ 28 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018........................................................................................................ 29 1.5. Những yếu tố tác động đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018.............................................................................................. 31 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................ 31 iv
1.5.2. Yếu tố chủ quan ................................................................................... 32 Kết luận chương 1 .......................................................................................... 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ......................... 36 2.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế, xã hội và các trường trung học cơ sở ở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 36 2.1.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế, xã hội của huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh ......................................................................................... 36 2.1.2. Khái quát về giáo dục trung học cơ sở ở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh .. 37 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................ 38 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 38 2.2.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................... 38 2.2.3. Nội dung khảo sát................................................................................. 38 2.2.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 38 2.2.5. Cách xử lý kết quả khảo sát.................................................................. 39 2.3. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên các trường trung học cơ sở ở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ........................................................ 39 2.3.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên, cán bộ quản lý về sự cần thiết của các năng lực dạy học của giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ........................................................... 40 2.3.2. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ...................................................... 42 2.4. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ........................................................... 44 2.4.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở ............................................................. 44 2.4.2. Mục tiêu bồi dưỡng .............................................................................. 45 2.4.3. Nội dung bồi dưỡng ............................................................................. 45 v
2.4.4. Phương pháp bồi dưỡng ....................................................................... 48 2.4.5. Hình thức bồi dưỡng ............................................................................ 50 2.5. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................ 51 2.5.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở ..................................................................... 51 2.5.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................ 53 2.5.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ......................................................................................................... 56 2.5.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT 2018 ........... 58 2.5.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng ......................................................... 59 2.6. Nguyên nhân của thực trạng ................................................................... 61 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 63 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ......................... 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................ 64 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu ......................................................................... 64 3.1.2. Bảo đảm tính hệ thống, kế thừa ............................................................ 64 3.1.3. Bảo đảm tính khả thi ............................................................................ 65 3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả .......................................................................... 65 3.2. Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................ 66 vi
3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nhận thức cho tổ trưởng chuyên môn, giáo viên về chương trình 2018, chương trình môn học 2018 cấp Trung học cơ sở và yêu cầu về năng lực dạy học của giáo viên Trung học cơ sở ........ 66 3.2.2. Tổ chức khảo sát nhu cầu và lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................... 68 3.2.3. Chỉ đạo đa dạng hóa các phương pháp, hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ................................................... 74 3.2.4. Xây dựng môi trường thuận lợi tạo điều kiện khuyến khích giáo viên tự bồi dưỡng năng lực dạy học ............................................................... 77 3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên ở các trường trung học cơ sở ............................................ 82 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 86 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ........... 86 Kết luận chương 3 .......................................................................................... 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................. 95 1. Kết luận ...................................................................................................... 95 2. Khuyến nghị ............................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 98 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CTGD Chương trình giáo dục 3 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 4 GV Giáo viên 5 KCN Khu công nghiệp 6 NLDH Năng lực dạy học 7 NXB Nhà xuất bản 8 QLGD Quản lí giáo dục 9 THCS Trung học cơ sở 10 TP. Hà Nội Thành phố Hà Nội viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên THCS về các NLDH cần có của giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 ............................................................................................ 40 Bảng 2.2. Đánh giá thực trạng NLDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 của giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong .................... 42 Bảng 2.3. Thực trạng đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ cần thiết của các mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 hiện nay .. 44 Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện các nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ............................................................................ 47 Bảng 2.5. Thực trạng sử dụng các phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ........................ 48 Bảng 2.6. Thực trạng sử dụng các hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ................................ 50 Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 ........................................................................... 52 Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 thời gian qua.......................................................................... 55 Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo, triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ................................ 57 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ......................................... 58 ix
Bảng 2.11. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 thời gian qua............................................................................................... 59 Bảng 3.1. Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ...................... 87 Bảng 3.2. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất ......................... 88 Bảng 3.3. Đánh giá tương quan giữa tính cầp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất .................................................................. 92 x
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Đánh giá tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất ......................... 88 Biểu đồ 3.2. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................ 90 Biểu đồ 3.3. Đánh giá tương quan giữa tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ..................................................................... 91 xi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở các quốc gia trên thế giới cũng như ở Việt Nam, đội ngũ giáo viên luôn đóng vai trò quyết định đến chất lượng GD&ĐT, là lực lượng đi đầu trong đổi mới giáo dục. Khoản 2 Điều 66 Luật Giáo dục (2019) ghi rõ: Nhà giáo có vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục, có vị thế quan trọng trong xã hội, được xã hội tôn vinh [47]. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy thì không có giáo dục... Không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế văn hóa [26]. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm chú trọng xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên, coi đây là khâu then chốt trong phát triển sự nghiệp GD&ĐT. Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI đã xác định: Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo. Tiến tới tất cả các giáo viên tiểu học, trung học cơ sở, giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải có trình độ từ đại học trở lên, có NLDH… [20]. Bước sang thế kỷ XXI, với sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, người giáo viên ở các nhà trường phải được bồi dưỡng, phát triển về kiến thức, kĩ năng để đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng dạy học. Bồi dưỡng, phát triển NLDH nói chung, NLDH nói riêng cho đội ngũ giáo viên càng cần phải được tiến hành thường xuyên, có hiệu quả đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay khi nước ta đang chuẩn bị thực hiện CTGD phổ thông mới cần phải có đội ngũ giáo viên phổ thông nói chung, giáo viên THCS nói riêng đủ về số lượng và chuẩn về chất lượng đáp ứng yêu cầu dạy học theo CTGD phổ thông mới. NLDH của đội ngũ giáo viên THCS phụ thuộc vào quá trình đào tạo ở các trường sư phạm và hoạt động bồi dưỡng, phát triển trong thực tiễn giảng dạy ở các trường THCS. Tuy nhiên việc đào tạo ở các trường sư phạm chỉ cung cấp những nền tảng bước đầu để người giáo viên THCS có được những kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm sư phạm cần thiết. Để có được NLDH tốt phù hợp với sự thay đổi của môi trường giáo dục và điều kiện thực tiễn sư phạm, người giáo viên THCS cần phải tích lũy thêm những kiến thức, kĩ năng sư phạm mới để nâng cao NLDH của bản thân thực hiện các mục tiêu giáo dục THCS có hiệu quả. Thực tiễn giáo dục 1
THCS ở nước ta thời gian qua cho thấy, đội ngũ giáo viên THCS phần đông đã có những NLDH cơ bản, tuy nhiên một số giáo viên mới chỉ thành thạo các kĩ năng dạy học cơ bản, nắm vững những kiến thức nền tảng của chương trình môn học chưa có các kĩ năng hướng dẫn cho học sinh biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn để phát triển các năng lực cần thiết. Để đáp ứng CTGD phổ thông mới hiện nay, đội ngũ giáo viên THCS phải được phát triển toàn diện cả về tầm rộng và chiều sâu kiến thức, kĩ năng, thái độ qua đó phát triển toàn diện NLDH từ đó tổ chức quá trình dạy học, phát triển năng lực của học sinh có hiệu quả. Cùng với quá trình phát triển của nền giáo dục đất nước, giáo dục THCS của huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đã đạt được những kết quả nhất định. Nhận thức được tầm quan trọng của việc bồi dưỡng đội ngũ GVTHCS, Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Ninh và ngành giáo dục huyện Yên Phong đã căn cứ theo các Quy chế bồi dưỡng giáo viên phổ thông của Bộ GD&ĐT, đặc biệt là Kế hoạch 212/KH-BGDĐT của Bộ GD&ĐT về việc tổ chức bồi dưỡng triển khai thực hiện CTGD phổ thông mới, đã ban hành nhiều kế hoạch bồi dưỡng, phát triển năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên THCS theo đúng quy định. Tuy nhiên việc bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Phong vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Đặc biệt công tác quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS chưa có tính khoa học, đồng bộ, hệ thống và thiết thực. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018” làm đề tài luận văn cao học. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng quản lý phát triển NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông mới, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phát triển NLDH cho giáo viên các trường THCS. 2
3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018. 4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài * Giới hạn về nội dung nghiên cứu: Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên là một vấn đề rộng, trong khuôn khổ của đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu một nội dung của quản lý phát triển là quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS huyện Yên Phong đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT 2018 và đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV của Hiệu trưởng các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018. * Giới hạn về thời gian nghiên cứu: từ tháng 10 năm 2019 đến tháng 5 năm 2020. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian qua đã được quan tâm và đạt được những kết quả nhất định. nhưng đứng trước yêu cầu dạy học theo CTGD phổ thông 2018 thì vẫn còn bộc lộ những bất cập. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS huyện Yên Phong phù hợp với điều kiện thực tiễn và những yêu cầu của CTGD phổ thông 2018 thì sẽ nâng cao NLDH cho GV các trường THCS, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018. Nghiên cứu thực trạng quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh Đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu, phân loại và hệ thống hoá, khái quát hoá nhằm nghiên cứu tài liệu lý thuyết về quản lý quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 3
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra Sử dụng phiếu khảo sát điều tra trên CBQL, GV các trường THCS nhằm thu thập những thông tin cần thiết về thực trạng bồi dưỡng NLDH cho giáo viên THCS và thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh. Từ đó phân tích tổng hợp, đánh giá thực trạng bồi dưỡng NLDH cho giáo viên THCS và thực trạng quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, GV các trường THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh về một số nội dung thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS 7.2.3. Phương pháp quan sát Quan sát giờ dạy, hoạt động bồi dưỡng và các điều kiện phục vụ bồi dưỡng giáo viên các trường THCS huyện Yên Phong, nhằm làm sáng tỏ thực trạng. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Sử dụng phiếu lấy ý kiến các chuyên gia để khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp đề xuất trong đề tài. 7.3. Phương pháp sử dụng toán thống kê Dùng phương pháp này để xử lý, tổng hợp số liệu thu được, trên cơ sở đó rút ra kết luận khoa học, nhận xét mang tính khái quát. 8. Cấu trúc luận văn Luận văn phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục. Nội dung luận văn được cấu trúc theo 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018. Chương 2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. Chương 3. Biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Vấn đề bồi dưỡng NLDH, quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên là một trong những vấn đề luôn thu hút sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà quản lý, nhà giáo trong nước và nước ngoài ở nhiều góc độ khác nhau. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài * Các công trình nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên Ở nhiều nước trên thế giới, giáo viên là người được coi trọng và có vị thế tương đối cao trong xã hội. Công tác đào tạo, bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên rất được quan tâm, thể hiện ở chương trình đào tạo toàn diện và các hoạt động thực tế được chú trọng. Không chỉ dừng lại ở việc đào tạo ban đầu là khi sinh viên tốt nghiệp các chương trình đào tạo giáo viên (là đáp ứng chuẩn giáo viên ban đầu). Việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên thường xuyên được các nước rất coi trọng, Ví dụ: như ở Mỹ, thuật ngữ “phát triển nghề nghiệp giáo viên” được sử dụng thay cho “bồi dưỡng giáo viên” vì kiến thức và kỹ năng học trong nhà trường rồi sẽ lạc hậu, giáo viên cần tiếp tục được bồi dưỡng trong quá trình dạy học ở các trường. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay khi các tiến bộ về khoa học công nghệ đang được áp dụng vào tất cả lĩnh vực đời sống xã hội thì người giáo viên cần được bồi dưỡng về chuyên môn, kỹ năng dạy học, cập nhật các kết quả nghiên cứu về tâm lý giáo dục nói chung cũng như các kết quả nghiên cứu về phương pháp, kỹ thuật dạy học mới. Hannele Niemi và Ritva Jakku-Sihvonen, các tác giả đã mô tả chi tiết và có những phân tích thuyết phục về những thay đổi quan trọng trong cấu trúc, nội dung chương trình bồi dưỡng giáo viên để nâng cao chất lượng giáo dục ở Phần Lan. Một số tác giả khác như: A.Carin, Craig A.Mertler, Marzano lại đi sâu nghiên cứu và đã đề xuất các biện pháp hình thành NLDH cho giáo viên. Tác giả Marzano đã đưa ra một số định hướng như trong tiết học, giáo viên phải biết sơ đồ hóa kiến 5
thức, khắc sâu những kiến thức trọng tâm; thúc đẩy sự hợp tác của học sinh [50] từ đó cần thiết phải bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên. Nghiên cứu về công tác bồi dưỡng giáo viên trên thế giới tác giả Jacques Nimier với công trình “Giáo viên rèn luyện tâm lý” đã khẳng định việc đào tạo tâm lý không phải chỉ làm ở các trường sư phạm là đã đủ, mà cuộc sống nghề nghiệp sau này người giáo viên phải luôn luôn tự rèn luyện mình [29]. Các công trình “Đào tạo giáo viên về nghiệp vụ” của Marguerite Altet [35], “Tự đào tạo để dạy học” của Patrice Pelpel [40] đã lý giải vì sao công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên cần được đổi mới theo quan điểm lấy người học làm trung tâm. Thông qua đào tạo ban đầu và bồi dưỡng thường xuyên, người giáo viên phải có năng lực vừa tập trung đi sâu vào nội dung của bộ môn, vừa tập trung đi sâu vào việc học của học sinh. Các công trình nghiên cứu đã tìm ra công cụ lý luận khoa học góp phần đổi mới công tác đào tạo bồi dưỡng giáo viên. Tác giả Raja Roy Singh nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên thông qua việc nghiên cứu xác định vai trò, vị trí của giáo viên trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp và nội dung phát triển đội ngũ giáo viên, theo tác giả: Giáo viên không chỉ là nhà chuyên môn mà còn là nhà giáo dục, nhà khoa học, người tư vấn, hướng dẫn, người học tập suốt đời, do đó phát triển đội ngũ giáo viên phải bao gồm phát triển chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng [49]. * Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên Trung tâm Nghiên cứu và Đổi mới giáo dục, OECD, 1998, nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng giáo viên và đã rút ra kết luận “Các chính sách đổi mới giáo dục sẽ không đem lại hiệu quả gì nếu bản thân người giáo viên không thay đổi”. Kết quả nghiên cứu tổng kết những kinh nghiệm thực tiễn điển hành của 8 quốc gia trong bồi dưỡng giáo viên, ví dụ như: phát triển những ý tưởng bồi dưỡng hoàn toàn mới của Đức; coi bồi dưỡng giáo viên là nhiệm vụ ưu tiên của Ireland; khắc phục những rào cản do quan niệm lỗi thời, cứng nhắc trong bồi dưỡng giáo viên ở Luc- xăm-bua; bồi dưỡng giáo viên hướng tới sự chuẩn mực, xuất sắc và có kiểm định ở Hoa Kỳ…[32]. Theo Denise Beutel và Rebecca Spooner-Lane, (Úc), Hiệu trưởng, các phó 6
hiệu trưởng, trưởng bộ môn, giáo viên có kinh nghiệm trong trường trung học sẽ là lực lượng nòng cốt tham gia vào quá trình kèm cặp, giúp đỡ những đồng nghiệp. Các nước Anh, Hoa Kỳ, Thái Lan cũng rất quan tâm đến sử dụng các giáo viên có kinh nghiệm, có trình độ nghề nghiệp cao để hướng dẫn, tư vấn cho các giáo viên mới. Qua việc trình bày trên có thể thấy các nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên THCS đã chú ý đến vai trò của Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng trong việc lập kế hoạch bồi dưỡng một cách khoa học và phù hợp với tình hình thực tế của trường; đã quan tâm đến lực lượng tham gia bồi dưỡng như các chuyên gia, giáo viên cốt cán các trường hay trưởng bộ môn, các giáo viên có kinh nghiệm ngay tại trường trung học và đã đề xuất các thời điểm bồi dưỡng phụ thuộc vào nội dung và nhu cầu bồi dưỡng của người học... Tuy vậy, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách cụ thể và có hệ thống về quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên THCS dựa vào nhu cầu và năng lực thực hiện của giáo viên. Ngoài ra còn có các công trình của các tác giả bàn về vấn đề quản lý hoạt động phát triển năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên như: Felding và Schalock (1985); Glatthorn (1995); Borko và Putnam (1995); Guzman (1995); Mc.Ginn và Borden (1995); Kettle và Sellars (1996); Eleonora Vilegas-Reiers (1998); Kalelestad và Olweus (1998); Cobb (1999); Tattlo (1999); Darling- Hammond (1999); Loucks-Horsely và Matsumoto (1999); Ganser (2000); Walling và Levis (2000); Cochran-Smith và Lytle (2001); Youngs (2001); Grosso de Leon (2001). Các công trình trên đã nghiên cứu kinh nghiệm thực tiễn và mô hình quản lý phát triển nghề nghiệp giáo viên nói chung; quản lý đào tạo, bồi dưỡng nâng cao NLDH nói riêng cho giáo viên [50]. Như vậy, các công trình của các nhà khoa học trên thế giới đã bàn luận khá sâu sắc vấn đề quản lý của đội ngũ giáo viên và quản lý bồi dưỡng năng lực trong đó có NLDH nói riêng cho đội ngũ giáo viên. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam 7