Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận kết hợp với khảo sát thực trạng về năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội của giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương, đề tài đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng nhằm nâng năng lực dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN XUÂN THỦY TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN THPT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN XUÂN THỦY TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN THPT HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Tính THÁI NGUYÊN - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Nguyễn Thị Tính. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về nội dung luận văn của mình. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017 Tác giả luận văn Trần Xuân Thủy i
LỜI CẢM ƠN Sau hai năm học tập và nghiên cứu, tôi đã hoàn thành chương trình khóa học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục tại Khoa Tâm lí giáo dục - Đại học Sư phạm Thái Nguyên và hoàn thành luận văn “Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương”. Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến lãnh đạo khoa, các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình, quý báu của PGS.TS. Nguyễn Thị Tính - người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu nhà trường và các thầy giáo, cô giáo các trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương đã tận tình giúp đỡ tôi thu thập, xử lý thông tin phục vụ quá trình nghiên cứu. Tuy đã rất cố gắng song luận văn không tránh khỏi hạn chế, thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp về luận văn của tôi. Một lần nữa tác giả xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017 Tác giả Trần Xuân Thủy ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 3 4. Phạm vi giới hạn đề tài .................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRONG TRƯỜNG THPT ...... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực giáo viên ở nước ngoài ......... 6 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên ở trong nước ........................ 7 1.2. Các khái niệm công cụ.................................................................................. 9 1.2.1. Bồi dưỡng .................................................................................................. 9 1.2.2. Năng lực................................................................................................... 11 1.2.3. Dạy học tích hợp ...................................................................................... 12 1.2.4. Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các môn khoa học xã hội cho giáo viên Trung học phổ thông .......................................................... 13 iii
1.3. Một số vấn đề lý luận về bồi dưỡng năng lực năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT.................................................. 14 1.3.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các môn khoa học xã hội ở Trung học phổ thông ............................................................ 14 1.3.2. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT..................................................................................... 14 1.3.3. Hình thức và Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT ........................................................ 16 1.4. Những vấn đề cơ bản về tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT.................................................. 18 1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT ................................................................................ 18 1.4.2. Tổ chức các nguồn lực thực hiện kế hoạch bồi dưỡng ............................ 20 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng .................................................... 21 1.4.4. Kiểm tra đánh giá các kết quả bồi dưỡng ................................................ 23 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên Trung học phổ thông ......... 24 1.5.1. Những yếu tố chủ quan ............................................................................ 24 1.5.2. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 25 Kết luận chương 1.............................................................................................. 25 Chương 2: THỰC TRẠNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN BÌNH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG ................................... 26 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ................................. 26 2.1.1. Khái quát về các trường THPT của huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ... 26 2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 29 2.2. Thực trạng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ...................................................................................... 30 iv
2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên THPT về dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội ............................................................................ 30 2.2.2. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên THPT về năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội ..................................................................... 31 2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương................................................................... 31 2.3.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch bồi dưỡng .......................................... 31 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các môn khoa học xã hội ................................. 33 2.3.3. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện các hoạt động bồi dưỡng............ 36 2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học các môn khoa học xã hội cho giáo viên ............................................... 40 2.3.5. Những khó khăn trong công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội ở trường THPT Huyện Bình Giang ............................................................................................. 41 2.4. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 42 2.4.1. Đánh giá chung ........................................................................................ 42 2.4.2. Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân ................................................... 43 Kết luận chương 2.............................................................................................. 49 Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI CHO GIÁO VIÊN THPT HUYỆN BÌNH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG ........................ 51 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương .................................................................................................. 51 3.1.1. Nguyên tắc về mặt pháp lý ...................................................................... 51 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 51 v
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 51 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính ổn định kế thừa ............................................... 52 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển có chất lượng và hiệu quả .............. 52 3.2. Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương .......... 52 3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý về năng lực dạy học tích hợp........................................ 52 3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao năng lực giáo viên về phát triển chương trình nhà trường nói chung và phát triển chương trình dạy học các môn khoa học xã hội nói riêng .................................................................................................. 57 3.2.3. Biện pháp 3: Khảo sát nhu cầu, xây dựng nội dung chương trình bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương........................................................ 60 3.2.4. Biện pháp 4. Quản lý việc sử dụng đội ngũ giáo viên cốt cán để hỗ trợ các giáo viên còn ít kinh nghiệm, mới ra trường trong việc nâng cao năng lực dạy học tích hợp. ................................................................................. 66 3.2.5. Biện pháp 5: Đa dạng hóa và tạo môi trường thuận lợi để tạo động lực thúc đẩy giáo viên các bộ môn KHXH bồi dưỡng và phát huy năng lực dạy học tích hợp................................................................................................. 69 3.3. Mối liên quan giữa các biện pháp............................................................... 71 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội của các trường trung học phổ thông huyện Bình Giang. ................................................ 72 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 72 3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm ............................................................ 72 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 73 Kết luận chương 3.............................................................................................. 76 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 77 vi
1. Kết luận .......................................................................................................... 77 2. Khuyến nghị................................................................................................... 79 2.1. Với Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương........................................................ 79 2.2. Với Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Dương .................................................... 80 2.3. Đối với các trường trung học phổ thông huyện Bình Giang ...................... 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 83 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGH : Ban giám hiệu CBQL : Cán bộ quản lý CNH - HĐH : Công nghiệp hoá - Hiện đại hóa GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên HS : Học sinh KHXH : Khoa học xã hội QLGD : Quản lí giáo dục THPT : Trung học phổ thông iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê số lượng GV của các trường THPT huyện Bình Giang từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2015 - 2016 .......................... 26 Bảng 2.2A: Thống kê số lượng GV của từng môn học ..................................... 26 Bảng 2.2B: Thống kê số lượng GV các bộ môn KHXH theo cơ cấu độ tuổi ..... 28 Bảng 2.3: Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên THPT về dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội .................................................... 30 Bảng 2.4: Thực trạng công tác tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên về dạy học tích hợp các môn xã hội.......................................... 34 Bảng 2.5. Chỉ đạo thực hiện nội dung chương trình bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ........................... 37 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ........ 73 Bảng 3.2: Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ở các trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương về đổi mới giáo dục .............................................................. 74 Bảng 3.3: Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 75 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 2.1: Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên ........................................ 27 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Dạy học tích hợp theo chủ đề liên môn hoặc nội môn là vấn đề mới có vai trò vô cùng quan trọng trong hình thành phát triển toàn diện nhân cách người học ở trường phổ thông nói chung và ở trường THPT nói riêng. Trong bối cảnh gia tăng về tri thức khoa học và bùng nổ thông tin, không phải vấn đề gì cũng có thể trở thành môn học do đó phương thức tích hợp các nội dung cần trang bị cho người học trong các môn học là vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Mặt khác trong quá trình giảng dạy có những nội dung giữa các môn học liên quan và gần nhau có thể tổ chức tích hợp thành chủ đề liên môn nhằm giúp học sinh nắm kiến thức, kỹ năng toàn diện hơn. Để tổ chức dạy học tích hợp hiệu quả thì sự cần thiết giáo viên phải đáp ứng yêu cầu về năng lực dạy học tích hợp. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là động lực quan trọng để thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện căn bản để phát triển nguồn lực con người, phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Một trong những nội dung đổi mới thu hút sự quan tâm lớn nhất của xã hội trong thời gian qua là việc đổi mới trong kì thi THPT Quốc gia năm 2017 với các bài thi tích hợp. Việc đổi mới này buộc người thầy không chỉ vững về kiến thức chuyên môn của mình đào tạo mà còn phải có năng lực giảng dạy tích hợp để đáp ứng mục tiêu đổi mới của ngành và truyền đạt được kiến thức cho học sinh. Mặc dù tích hợp, liên môn đã được triển khai trong trường THPT những năm qua, nhưng trên thực tế giáo viên vẫn còn khá lúng túng trong việc tổ chức dạy học do chưa được tổ chức một cách bài bản, một phần còn do năng lực của thầy. Bình Giang là một trong 12 đơn vị hành chính của tỉnh Hải Dương. Huyện Bình Giang gồm 17 xã và 1 thị trấn, diện tích tự nhiên của huyện khoảng 105 km2, là huyện có diện tích nhỏ nhất trong các huyện của tỉnh Hải 1
Dương. Dân số của huyện năm 2011 là trên 105 nghìn người. Nhìn chung, trong những năm qua chất lượng giáo dục của huyện Bình Giang đã có sự chuyển biến tích cực đặc biệt là giáo dục THPT luôn được giữ vững và phát triển. Các ngành, các cấp và nhân dân luôn quan tâm, chăm lo và đầu tư cho cho sự nghiệp giáo dục của địa phương. Nhiều năm qua, công tác bồi dưỡng năng lực cho giáo viên THPT ở huyện Bình Giang đã được quan tâm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của toàn huyện. Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW và chương trình đổi mới GDPT của Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc biệt là việc đổi mới trong kì thi THPT Quốc gia năm 2017 thì đội ngũ giáo viên cấp THPT của huyện đang gặp phải những khó khăn, bất cập về chất lượng, nhiều giáo viên không theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển đó, nhất là đội ngũ giáo viên các môn khoa học xã hội - những môn học ít được quan tâm của phụ huynh và học sinh. trước đây. Việc tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của giáo viên còn thụ động, hình thức, mang tính đối phó, chưa có những biện pháp bồi dưỡng thực sự hiểu quả do đó năng lực giảng dạy của giáo viên còn hạn chế đặc biệt là năng lực dạy học tích hợp theo hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay. Điều này đặt ra nhiều thách thức cho ngành Giáo dục huyện Bình Giang nói chung và các trường THPT trong huyện nói riêng. Với lý do đó tác giả lựa chọn đề tài “Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận kết hợp với khảo sát thực trạng về năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội của giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương, đề tài đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng nhằm nâng năng lực dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương. 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quá trình bồi dưỡng năng lực dạy cho giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương 4. Phạm vi giới hạn đề tài - Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài chúng tôi tập trung nghiên cứu thực trạng việc dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. - Số liệu khảo sát lấy trong năm học 2015-2016. Khảo sát chủ yếu tập trung ở 04 trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương có tác dụng tích cực nhằm nâng cao chất lượng dạy học đặc biệt là bồi dưỡng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn, phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên trong triển khai thực hiện vẫn còn có những mặt hạn chế. Nếu đề xuất được một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích trên, nhiệm vụ của đề tài là: 6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT. 3
6.2. Nghiên cứu thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên ở các trường THPT Huyện Bình Giang, Tỉnh Hải Dương 6.3. Đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên ở các trường THPT Huyện Bình Giang, Tỉnh Hải Dương 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các Văn kiện của Đảng và Nhà nước về định hướng phát triển giáo dục - đào tạo. - Nghiên cứu các văn bản pháp quy của Bộ Giáo dục & Đào tạo, Sở Giáo dục & Đào tạo Hải Dương có liên quan đến công tác chỉ đạo, quản lý và hướng dẫn việc tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trường THPT. - Nghiên cứu các lý luận về quản lý giáo dục, tâm lý học sinh, tài liệu sư phạm, các báo cáo khoa học có liên quan đến vấn đề được nghiên cứu. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thông qua việc sử dụng hệ thống các câu hỏi và phiếu điều tra theo mẫu nhằm thu thập số liệu về thực trạng công tác tổ chức bồi dưỡng năng năng lực dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT, từ đó tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng. - Phương pháp phỏng vấn: (đối tượng phỏng vấn là Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, giáo viên và nhân viên của 4 trường THPT trên địa bàn huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương). - Phương pháp quan sát: Quan sát công tác quản lý các hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. 4
- Phân tích các hồ sơ, số liệu tổng hợp của Sở Giáo dục và Đào tạo đối với các trường để thu thập thông tin về tình hình tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên trường THPT. - Phương pháp chuyên gia Trưng cầu ý kiến của các chuyên gia về lĩnh vực QLGD (Lãnh đạo phòng Giáo dục, Trưởng, phó các bộ phận chuyên môn), lãnh đạo các trường THPT của huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Từ đó đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn xã hội cho giáo viên các trường THPT của huyện. 7.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu thu nhận được từ các phương pháp nghiên cứu khác nhau, từ đó rút ra những nhận xét, đánh giá giúp cho việc nghiên cứu đạt kết quả tốt. Sử dụng các phương pháp thống kê toán học như tính phần trăm, tính trung bình cộng để xử lý các kết quả khảo sát thực tiễn. 8. Cấu trúc luận văn - Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên trường THPT. - Chương 2: Thực trạng việc tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. - Chương 3: Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp các môn khoa học xã hội cho giáo viên các trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRONG TRƯỜNG THPT 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực giáo viên ở nước ngoài Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động bồi dưỡng giáo viên là vấn đề phát triển cơ bản trong phát triển giáo dục. Triết lý giáo dục các quốc gia, nhà trường, ngành giáo dục theo đuổi là học tập thường xuyên và học tập suốt đời nhằm bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp hoạt động phù hợp với sự phát triển KT-XH. Pakistan, quốc gia có chương trình bồi dưỡng về sư phạm do Nhà nước quy định trong thời gian 3 tháng, gồm các nội dung như bồi dưỡng năng lực dạy học, cơ sở tâm lý giáo dục, phương pháp nghiên cứu, đánh giá và nhận xét học sinh, đối với đội ngũ giáo viên mới vào nghề chưa quá 3 năm. Ở Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho giáo viên và cán bộ QLGD là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Tuỳ theo thực tế của từng đơn vị cá nhân mà các cấp QLGD đề ra các phương thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi theo yêu cầu nhất định. Cụ thể là mỗi trường cử từ 3 đến 5 giáo viên được đào tạo lại một lần theo chuyên môn mới và tập trung nhiều vào đổi mới phương pháp dạy học. Tại Thái Lan, bắt đầu từ năm 1998 việc bồi dưỡng giáo viên được tiến hành ở trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện kĩ năng nghề nghiệp và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội. Triều Tiên là một trong những nước có chính sách rất thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ giáo viên. Tất cả giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chương trình về nâng cao trình độ và nghiệp vụ chuyên môn theo quy định. Nhà nước đã đưa ra hai chương trình lớn được thực thi hiệu quả trong thập kỉ vừa qua, đó là: “Chương trình bồi dưỡng giáo viên mới” để 6
giáo viên thực hiện trong 10 năm và “Chương trình trao đổi” để đưa giáo viên đi tập huấn tại nước ngoài. 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên ở trong nước Trong những năm gần đây, đã có nhiều nhà nghiên cứu bàn về các lĩnh vực văn hóa - giáo dục, bồi dưỡng giáo viên. Các tạp chí, tập san, chuyên san, báo Giáo dục thời đại xuất hiện ngày càng nhiều và càng phong phú về nội dung, vấn đề bồi dưỡng giáo viên, phát triển đội ngũ giáo viên.... Có thể nêu ra một số tác giả sau đây mà công trình nghiên cứu của họ đã góp phần mạnh mẽ nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên như: tài liệu của tác giả Nguyễn Minh Đường (1996) “Bồi dưỡng và đào tạo đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới, chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước”, tác giả Trần Bá Hoành (2002) “Bồi dưỡng tại chỗ và bồi dưỡng từ xa”, tác giả Nguyễn Tấn Phát (2000) "Tự học, tự bồi dưỡng suốt đời trở thành một quy luật", Tạp chí Tự học tháng 8/2000... Tuy vậy, với đặc trưng của từng vùng miền, việc ứng dụng các vấn đề lý luận về bồi dưỡng giáo viên vẫn chưa được thể hiện rõ nét, ít có các công trình nghiên cứu thực tế về công tác bồi dưỡng năng lực thiết kế bài giảng cho giáo viên, đây là một vấn đề cần phải được làm sáng tỏ hơn về lý luận và thực tiễn. Luật GD năm 2005 là văn bản pháp lý cao nhất của Nhà nước ta, quy định sự hoạt động thống nhất, toàn diện trong hệ thống GD quốc dân, nhằm tăng cường hiệu lực quản lí Nhà nước về GD. Đối với các trường Trung học, “Điều lệ trường trung học” là cẩm nang trong việc chỉ đạo thực hiện mục tiêu GD và định hướng cho việc xây dựng đội ngũ giáo viên theo phương châm đào tạo kết hợp với sử dụng; bồi dưỡng giáo viên trên cơ sở đề cao việc tự học và tự bồi dưỡng của giáo viên. Chỉ thị số 18/2001/CT-TTg ngày 27/8/2001 của Thủ tướng Chính phủ về "Một số biện pháp cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo của hệ thống giáo dục quốc dân" và Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương 7
Đảng khoá IX về việc "Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QL GD" đã định hướng và tạo hành lang pháp lý cho việc xây dựng, bồi dưỡng giáo viên trong đó có giáo viên THPT theo hướng chuẩn hóa, đồng bộ và từng bước hiện đại hóa đặt ra những yêu cầu mới vừa cấp bách, vừa lâu dài. Ngày 11/01/2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QL GD giai đoạn 2005 - 2010”. Mục tiêu tổng quát của Đề án là: "Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QL GD theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn của nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp GD trong công cuộc đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước”. Ngày 04/5/2007, Bộ GD&ĐT đã có Quyết định số 14/2007/QĐ-BGDĐT về việc ban hành Quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên . Chuẩn nghề nghiệp giáo viên bao gồm các yêu cầu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; kiến thức; kỹ năng sư phạm và tiêu chuẩn xếp loại; quy trình đánh giá, xếp loại giáo viên. Quy định này áp dụng đối với mọi loại hình giáo viên tại các cơ sở giáo dục phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân. Ngày 08/8/2011, Bộ GD&ĐT đã có Thông tư số 32/2011/TT-BGD&ĐT, ban hành Chương trình bồi dưỡng thường xuyên giáo viên... Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, BCH Trung ương Ðảng khóa XI về "Ðổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế" đã khẳng định vai trò "quyết định chất lượng giáo dục" của đội ngũ nhà giáo. Ðiều này vừa thể hiện niềm tin vừa thể hiện sự mong đợi rất nhiều từ Ðảng và Nhà nước đối với đội ngũ nhà giáo các cấp trong công cuộc đổi mới giáo dục sắp tới. 8