intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST
Báo xấu
43
lượt xem 5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn GDCD lớp 10 ở các trường THPT Thành phố Thái Nguyên, đề tài đề xuất quy trình và một số biện pháp nhằm vận dụng có hiệu quả phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên

  1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG MẠNH CƯỜNG VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
  2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG MẠNH CƯỜNG VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận Chính trị Mã số: 8.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ KHƯƠNG THÁI NGUYÊN - 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.GVC Nguyễn Thị Khương, khoa Giáo dục Chính trị, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả Hoàng Mạnh Cường XÁC NHẬN XÁC NHẬN CỦA KHOA CHUYÊN MÔN CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Nguyễn Thị Khương i
  4. LỜI CẢM ƠN Luận văn này hoàn thành và bảo vệ thành công, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, em đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy, cô giáo trong trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, đặc biệt là các thầy, cô giáo khoa Giáo dục Chính trị cùng gia đình, bạn bè, người thân. Em xin được dành lời cảm ơn chân thành, lòng biết ơn sâu sắc đến: - TS Nguyễn Thị Khương - người đã dành nhiều thời gian, công sức hướng dẫn em làm luận văn và dành cho em nhiều tình cảm, động viên để em có thể hoàn thành luận văn đúng tiến độ. - Các nhà khoa học trong Hội đồng đánh giá luận văn, đã góp ý, chỉ ra những ưu, khuyết điểm để em chỉnh sửa, hoàn thiện luận văn. Các thầy, cô giáo trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy cô giáo khoa Giáo dục Chính trị cùng các thầy, cô giáo giảng dạy lớp cao học K26 chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Lý luận chính trị đã tận tình truyền đạt cho em những kiến thức quý báu giúp em có nền tảng kiến thức để thực hiện luận văn. - Quý trường THPT Lương Ngọc Quyến, trường THPT Thái Nguyên Thành phố Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho em trong quá trình khảo sát, điều tra và thực nghiệm làm luận văn. - Xin được trân trọng biết ơn bố mẹ, anh chị em trong gia đình và cảm ơn bạn bè đã luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, giúp tôi hoàn thành luận văn. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả Hoàng Mạnh Cường ii
  5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ.................................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ....................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 4 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài ........................... 4 5. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài .............................................. 5 6. Kết cấu của đề tài .................................................................................. 6 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ................................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................ 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học ............................................................................................. 7 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân ở trường Trung học phổ thông . 10 1.2. Cơ sở lý luận của việc vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên ............................................................... 12 1.2.1. Khái niệm về phương pháp nghiên cứu trường hợp ..................... 12 iii
  6. 1.2.2. Vai trò của phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên ............................................................................................ 16 1.2.3. Chương trình môn Giáo dục công dân lớp 10 hiện hành .............. 18 1.3. Cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên ........................................................ 24 1.3.1. Khái quát chung về các trường Trung học phổ thông ở Thành phố Thái Nguyên ............................................................................................ 24 1.3.2. Đặc điểm học sinh và thực trạng việc dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên hiện nay.........................................................................................................................27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1........................................................................ 33 Chương 2. THỰC TRẠNG VÀ QUY TRÌNH VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN.........................................34 2.1. Thực trạng vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên hiện nay ........................................................... 34 2.2. Quy trình sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên ..................................................................................... 38 2.2.1. Các nguyên tắc xây dựng quy trình .............................................. 38 2.2.2. Quy trình thiết kế bài dạy và thực hiện bài dạy bằng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên ........................... 41 2.2.3. Quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh đối với giờ dạy theo phương pháp nghiên cứu trường hợp ....................................... 50 iv
  7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2........................................................................ 55 Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO THỰC HIỆN CÓ HIỆU QUẢ VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ........................... 57 3.1. Thực nghiệm sư phạm ...................................................................... 57 3.1.1. Khái quát chung về thực nghiệm sư phạm .................................... 57 3.1.2. Thực nghiệm sư phạm vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên ........................... 62 3.2. Một số giải pháp đảm bảo thực hiện có hiệu quả việc vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên .................................................................................................... 78 3.2.1. Nâng cao vai trò chỉ đạo, điều hành, quản lý giờ dạy có vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên của các cấp quản lý .................................................................... 78 3.2.2. Nâng cao năng lực của đội ngũ giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân lớp 10 để có thể thực hiện dạy học bằng phương pháp nghiên cứu trường hợp ........................................................................................ 80 3.2.3. Nâng cao tính tích cực tự giác học tập của học sinh ..................... 81 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................ 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................... 85 1. Kết luận ............................................................................................... 85 2. Khuyến nghị ........................................................................................ 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................. 87 v
  8. PHỤ LỤC vi
  9. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐC : Đối chứng ĐG : Đánh giá GDCD : Giáo dục công dân GV : Giáo viên HS : Học sinh KT: : Kiểm tra KT, ĐG : Kiểm tra, đánh giá NCTH : Nghiên cứu trường hợp NCTHĐH : Nghiên cứu trường hợp điển hình THPT : Trung học phổ thông TN : Thực nghiệm vii
  10. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn GDCD cấp THPT ở Thành phố Thái Nguyên ...................... 35 Bảng 2.2: Những khó khăn khi vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học Giáo dục công dân lớp 10 ở các trường THPT Thành phố Thái Nguyên........................................................................... 37 Bảng 3.1: Các lớp tham gia thực nghiệm ...................................................... 58 Bảng 3.2: Số lượng GV dạy môn GDCD ở trường thực nghiệm ................. 58 Bảng 3.3: Điểm kiểm tra 15 phút của lớp TN và ĐC ở trường THPT Lương Ngọc Quyến .................................................................................. 73 Bảng 3.4: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC trường THPT Thái Nguyên....74 viii
  11. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 3.1: Điểm kiểm tra 15 phút của lớp TN và ĐC trường THPT Lương Ngọc Quyến ............................................................................. 74 Biểu đồ 3.2: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC trường THPT Thái Nguyên ... 75 ix
  12. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong khoảng thời gian trước và sau khi đổi mới, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi với tốc độ “chóng mặt” của nhiều nền giáo dục trên thế giới. Đại đa số các quốc gia phát triển là các quốc gia biết lựa chọn và lấy việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trang bị cho thế hệ trẻ vốn kiến thức, nền tảng văn hóa và năng lực thích ứng cao làm yếu tố mở đầu cho sự đổi mới và phát triển. Điều đó cho thấy, đổi mới toàn diện giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và là xu thế mang tính toàn cầu trên thế giới hiện nay. Ở Việt Nam, trong những năm qua nhất là những năm gần đây, ngành giáo dục cũng đã có nhiều nỗ lực, cố gắng thay đổi căn bản và toàn diện giáo dục theo quan điểm của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 Khóa XI, Nghị Quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Điều đó đã đem lại những chuyển biến sâu sắc trong giáo dục. Từng bước đưa giáo dục Việt Nam phát triển, có thể hội nhập với khu vực và thế giới. Chương trình phổ thông tổng thể năm 2018 ra đời đánh dấu bước phát triển về chất trong giáo dục phổ thông ở nước ta. Với quan điểm toàn diện, Chương trình nêu rõ quan điểm giáo dục phổ thông hiện nay là dạy học phải hướng vào hoạt động tích cực, chủ động của học sinh dựa trên sự tổ chức và định hướng của giáo viên nhằm phát triển tư duy độc lập sáng tạo, góp phần hình thành phương pháp và nhu cầu tự học, bồi dưỡng hứng thú học tập, tạo niềm tin và niềm vui trong học tập cho học sinh. Quan điểm này có tính phổ biến cho tất cả các môn học và hoạt động giáo dục ở nhà trường phổ thông trong những năm tới đây. Cùng với các môn học khác ở trường trung học phổ thông, môn Giáo dục công dân (GDCD) có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành tri thức và 1
  13. hành vi của người công dân. Thông qua các bài học về đạo đức, pháp luật, kinh tế, môn GDCD góp phần bồi dưỡng cho học sinh những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân, đặc biệt là tình cảm, nhận thức, niềm tin, cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật, có kĩ năng sống và bản lĩnh đề học tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Để có thể giáo dục đầy đủ các phẩm chất và năng lực cốt lõi trong môn GDCD, đòi hỏi người dạy phải “chú trọng tổ chức, hướng dẫn các hoạt động để học sinh khám phá, phân tích, khai thác thông tin, xử lý tình huống thực tiễn, trường hợp điển hình tăng cường sử dụng các thông tin tình huống, trường hợp của thực tế cuộc sống xung quanh gần gũi với đời sống học sinh trong việc phân tích, đối chiếu minh hoạ để các bài học vừa có sức hấp dẫn, vừa nhe nhàng hiệu quả; coi trọng tổ chức các hoạt động trải nghiệm để học sinh tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới, phát triển kĩ năng và thái độ tích cực, trên cơ sở đó hình thành, phát triển phầm chất và năng lực của người công dân tương lai”. “Kết hợp sử dụng các phương pháp dạy học truyền thông với các phương pháp dạy học hiện đại theo hướng tích cực hoá hoạt động của người học; tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù của môn học như giải quyết vấn đề, phân tích trường hợp điển hình kết hợp nêu những tấm gương công dân tiêu biểu xử lý tình huống có tính thời sự về đạo đức, pháp luật và kinh tế trong cuộc sống hằng ngày, thảo luận nhóm đóng vai, dự án” [45]. Những năm qua, chương trình hành động đổi mới phương pháp dạy học môn GDCD nói chung và GDCD lớp 10 nói riêng đã được đội ngũ GV ở các trường THPT trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên triển khai tích cực. Tuy nhiên, việc dạy và học môn GDCD trên thực tế chưa được quan tâm đúng mức; các phương pháp hiện đại trong đó có phương pháp nghiên cứu trường 2
  14. hợp (NCTH) chưa được vận dụng một cách khoa học và hiệu quả. Điều này làm cho việc dạy và học môn GDCD học trở nên khiên cưỡng, gò ép, khó hiểu, vất vả, đem đến tâm trạng nhàm chán; ngại học, ngại dạy đổi với cả thầy và trò. Thực tiễn nêu trên đã đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học GDCD 10 ở các trường THPT trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên theo hướng tiếp cận năng lực, phát huy được sự chủ động, tích cực của HS khi tiếp nhận kiến thức. Trong đó, vận dụng phương pháp NCTH đã trở thành nhu cầu nội tại để nâng cao chất lượng giảng dạy môn GDCD nói riêng cũng như chất lượng giáo dục nói chung ở Thành phố Thái Nguyên. Xuất phát từ thực tế trên, tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên” để làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích nghiên cứu Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn GDCD lớp 10 ở các trường THPT Thành phố Thái Nguyên, đề tài đề xuất quy trình và một số biện pháp nhằm vận dụng có hiệu quả phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận văn hướng vào giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau: Một là: Phân tích làm rõ cơ sở lý luận của việc vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên. 3
  15. Hai là: Phân tích thực trạng và đề xuất quy trình dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên. Ba là: Thực nghiệm sư phạm và nêu một số giải pháp nhằm đảm bảo thực hiện có hiệu quả vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của đề tài là thực trạng vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp vào dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài 4.1. Cơ sở lý luận của đề tài Đề tài dựa trên: - Các nguyên tắc phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử như nguyên tắc khách quan, toàn diện, lịch sử - cụ thể... - Cơ sở lý luận về phương pháp dạy học, phương pháp dạy học hiện đại trên thế giới và trong nước. - Kế thừa các công trình nghiên cứu về phương pháp dạy học, phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học cũng như trong dạy học môn giáo dục công dân ở nhà trường phổ thông. 4
  16. 4.2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài Để thực hiện có hiệu quả mục đích, nhiệm vụ, đối tượng nghiên cứu mà luận văn đặt ra, luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết, gồm các phương pháp: + Phương pháp lịch sử và lôgic + Phân tích và tổng hợp tài liệu + Phương pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết + Phương pháp phân tích, tổng hợp + Phương pháp so sánh... Tác giả luận văn sử dụng các phương pháp trên để tìm hiểu, nghiên cứu, từ đó phân tích làm rõ những nội dung lý thuyết của đề tài nằm trong chương 1 và một phần nằm ở chương 2, chương 3. Nhóm các phương pháp trên cũng được sử dụng để nghiên cứu một số nội dung có tính thực tiễn nằm ở một phần của chương 1 và toàn bộ chương 2, chương 3 của đề tài, - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp phỏng vấn; + Phương pháp điều tra xã hội học; + Phương pháp thực nghiệm sư phạm; + Phương pháp quan sát; + Sử dụng toán thống kê... Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn được tác giả luận văn sử dụng để nghiên cứu những nội dung có tính thực tiễn nằm ở một phần trong của chương 1 và toàn bộ chương 2, chương 3 của đề tài. 5. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài - Trên cơ sở làm rõ những vấn đề nghiên cứu, luận văn góp phần làm rõ hơn việc vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên 5
  17. - Các kết quả nghiên cứu trong luận văn còn góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 10 ở các trường Trung học phổ thông Thành phố Thái Nguyên và môn Giáo dục công dân lớp 10 ở tỉnh Thái Nguyên nói chung. - Ngoài ra, luận văn còn là nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên cao học chuyên ngành Giáo dục chính trị, các thầy cô giáo dạy học môn Giáo dục công dân và những người quan tâm đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương, 8 tiết. 6
  18. Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học Trên thế giới, trong dạy học, nghiên cứu trường hợp còn được gọi là nghiên cứu trường hợp điển hình được sử dụng như một phương pháp dạy học ở cả cấp độ cá nhân lẫn cấp độ nhóm nghiên cứu. Trường Đại học Harvard (Hoa Kỳ) là nơi tiên phong trong việc sử dụng các vấn đề, tình huống thực tế vào cho sinh viên thảo luận trong các môn học. Thậm chí, có trường đại học như Đại học Buffalo còn thành lập cả một trung tâm chuyên nghiên cứu phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học với niềm tin đó là phương pháp chủ đạo, phát huy được tối đa các năng lực của sinh viên, giúp sinh viên tiếp xúc và có năng lực nghiên cứu thực tiễn, phục vụ cho công việc của sinh viên sau này. Các công trình liên quan đến phương pháp nghiên cứu trường hợp trên thế giới được ghi nhận ở các công trình tiêu biểu như: “Nghiên cứu trường hợp điển hình trong Chính phủ Mỹ: Chương trình trường hợp liên đại học” của các tác giả Bock Edwin A và Alan K. Campbell; “Các bậc tự do” và nghiên cứu điển hình” của tác giả Campbell Donald T; Công trình: “Nghiên cứu điển hình và tổng quát hóa” của các tác giả Roger Gomm, Martyn Hammerlsay, Peter Foster; Công trình: “Nghiên cứu điển hình trong tư tưởng phương pháp học của Mỹ” của tác giả Platt Jennifer... Các công trình trên đã đề cập đến phương pháp NCTH ở các góc độ khác nhau và đã phân tích những vấn đề như trình bày bản chất, đặc điểm của 7
  19. phương pháp NCTH; chỉ ra tính hiệu quả của việc vận dụng phương pháp NCTH trong các lĩnh vực giáo dục học, chính trị học.... Về vai trò của phương pháp này trong dạy học, các nghiên cứu đều cho thấy phương pháp NCTH không chỉ kích thích tính tư duy phân tích, tính năng động, sáng tạo, tư duy phản biện cho người học, mà còn giúp tăng kiến thức thực tiễn cũng như kỹ năng giải quyết vấn đề cho người dạy. Kết quả nghiên cứu của các công trình trên sẽ giúp tác giả luận văn hiểu rõ hơn về phương pháp NCTH, vai trò của phương pháp này và đề xuất quy trình vận dụng phương pháp NCTH vào dạy học môn GDCD lớp 10 ở trường THPT trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên. Ở Việt Nam, phương pháp NCTH được các nhà giáo dục áp dụng phổ biến ở nhiều môn học khác nhau. Dưới đây là một số công trình nghiên cứu đó. Tác giả Nguyễn Khải Hoàn trong bài viết “Đặc điểm và nguyên tắc dạy học nghiệp vụ sư phạm dựa vào nghiên cứu trường hợp trong đào tạo giáo viên tiểu học” đăng trên tạp chí Giáo dục (2016) đã trình bày những đặc điểm của dạy học nghiệp vụ sư phạm dựa vào nghiên cứu trường hợp trong đào tạo giáo viên về các phương diện: nội dung học tập; mục tiêu học tập; phương thức học tập; rèn luyện và trải nghiệm qua thực hành. Tiếp đó, tác giả trình bày các nguyên tắc dạy học nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên tiểu học dựa vào nghiên cứu trường hợp: tính tương thích của trường hợp đối với nội dung đào tạo; tính tích hợp liên môn, xuyên môn; học tập qua nghiên cứu độc lập, nghiên cứu theo nhóm; tính thực tiễn sinh động; môi trường hợp tập hợp tác, giàu trải nghiệm [25]. Tác giả Nguyễn Thị Linh Huyền trong bài viết “Một số phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức kinh doanh cho học sinh trung học phổ thông”, trên cơ sở nhấn mạnh một số phương pháp dạy học tích cực, đã bàn luận đến phương pháp nghiên cứu trường hợp. Theo tác giả, trường hợp được rút ra từ thực tiễn dạy học hoặc phản ánh một tình 8
  20. huống thực tiễn dạy học, nên trường hợp thường mang tính phức hợp. Mục đích hàng đầu của phương pháp trường hợp không phải là việc truyền thụ tri thức lí thuyết mà là việc vận dụng tri thức vào việc giải quyết vấn đề trong những tình huống cụ thể. Học sinh đặt trước những tình huống cần quyết định, họ cần xây dựng các phương án giải quyết vấn đề cũng như đánh giá các phương án đó, để quyết định phương án giải quyết vấn đề và cần xác định những phương hướng hành động có ý nghĩa quyết định... [26]. Tác giả Khuất Thị Thanh Vân trong bài báo “Vận dụng dạy học nghiên cứu trường hợp trong dạy Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin phần Lí luận về chủ nghĩa xã hội nhằm phát triển năng lực tự học của sinh viên” đăng trên tạp chí Giáo dục (2017) cho rằng: Dạy học nghiên cứu trường hợp là phương pháp dạy học mà trọng tâm là phân tích và giải quyết các vấn đề của trường hợp (tình huống) mà người dạy hoặc người học đặt ra nhằm gắn lí thuyết với thực tiễn. Mục tiêu này hoàn toàn phù hợp với đặc thù của hệ thống tri thức mở, gắn liền với đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của phần Lí luận về chủ nghĩa xã hội trong chương trình môn học Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin. Nghiên cứu trường hợp yêu cầu có sự cộng tác làm việc và thảo luận nhóm nên củng cố, phát triển năng lực giao tiếp xã hội và hợp tác cho sinh viên. Tạo điều kiện phát triển các kĩ năng tư duy độc lập, sáng tạo, phát hiện và giải quyết vấn đề, giúp sinh viên biết liên hệ giữa lí luận với thực tiễn, phát triển năng lực tự học [37]. Tác giả Nguyễn Bá Đạt trong bài viết “Phương pháp NCTHĐH trong khoa học xã hội và tâm lý học” đăng trên Tạp chí Tâm lý học số 10 có giải thích cho tiết việc áp dụng phương pháp NCTH trong khoa học tâm lý học và đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng NCTH trong khoa học xã hội nói chung và tâm lý học nói riêng [19]. 9
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1455 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2