Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu nguyên nhân gây bệnh sọc tím Luồng và đề xuất giải pháp phòng trừ tại huyện Ngọc Lặc tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: Tri Lễ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm mục tiêu: Tìm hiểu các bệnh hại hiện có tại huyện Ngọc Lặc tỉnh Thanh Hóa, tìm hiểu tác hại của bệnh sọc tím Luồng; tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh sọc tím Luồng; đề xuất biện pháp hữu hiệu trên cơ sở IPM phòng từ bệnh sọc tím Luồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu nguyên nhân gây bệnh sọc tím Luồng và đề xuất giải pháp phòng trừ tại huyện Ngọc Lặc tỉnh Thanh Hóa

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------------------------------- Mai v¨n vinh Nghiªn cøu nguyªn nh©n g©y bÖnh säc tÝm Luång vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p phßng trõ t¹i huyÖn Ngäc LÆc tØnh Thanh Hãa LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y - 2007
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------------------------------- Mai v¨n vinh Nghiªn cøu nguyªn nh©n g©y bÖnh säc tÝm Luång vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p phßng trõ t¹i huyÖn Ngäc LÆc tØnh Thanh Hãa Chuyªn ngµnh: L©m häc M· sè: 60.62.60 LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Ngêi híng dÉn khoa häc: GS. TS. TrÇn V¨n M·o Hµ T©y - 2007
lêi c¶m ¬n §Ó kÕt thóc kho¸ häc mçi häc viªn cao häc ph¶i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n tèt nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n tèt nghiÖp, t«i ®· nhËn ®îc nhiÒu sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc, c¸c ®ång nghiÖp vµ ®ÆcbiÖt lµ sù híng dÉn trùc tiÕp cña GS. TS. TrÇn V¨n M·o. Cã ®îc kÕt qu¶ nh ngµy h«m nay, tríc hÕt t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc, c¸c ®ång nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ GS. TS. TrÇn V¨n M·o – ngêi híng dÉn khoa häc, ®· tËn t×nh híng dÉn vµ gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n. T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n Khoa Sau ®¹i häc - Khoa Qu¶n lý Tµi nguyªn rõng vµ M«i trêng - Trêng §¹i häc l©m nghiÖp, Chi côc ph¸t triÓn L©m nghiÖp Thanh Hãa, c¸c phßng, ban vµ nh©n d©n huyÖn Ngäc LÆc - Thanh Hãa… ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n. §ång thêi t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Trêng Trung CÊp NghÒ MiÒn Nói Thanh Ho¸ ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó t«i hoµn thµnh kho¸ häc nµy. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng, nhng do thêi gian vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, b¶n luËn v¨n nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶ mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp qói b¸u cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc cïng b¹n ®ång nghiÖp ®Ó luËn v¨n ®îc hoµn thiÖn h¬n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Xu©n Mai, th¸ng 7 n¨m 2007 T¸c gi¶ Mai V¨n Vinh
1 §Æt vÊn ®Ò Trong c«ng t¸c trång rõng phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, còng nh trång rõng phôc vô c«ng nghiÖp vµ c¸c môc ®Ých kh¸c, ngoµi c¸c lo¹i c©y nh: Keo, B¹ch ®µn, Th«ng, DÎ… §èi víi tØnh Thanh Ho¸, Luång (Dendrocalamus membranaceus Muuro) cã t¸c dông rÊt nhiÒu mÆt. Luång lµ loµi c©y ®a t¸c dông, cµnh l¸, rÔ ph¸t triÓn cã t¸c dông ®Æc biÖt ®èi víi sinh th¸i vµ m«i trêng sinh th¸i th«n b¶n. Rõng tre tróc cã t¸c dông ®iÒu tiÕt níc, ®iÒu hoµ khÝ hËu, lµm s¹ch kh«ng khÝ, thùc b× tre tróc lµ nguån thøc ¨n vµ n¬i nghØ ng¬i cña gÊu, voi vµ nhiÒu ®éng vËt quý hiÕm. Rõng luång bªn c¸c dßng s«ng t¹o ra nguån thuû s¶n gi¸ trÞ. Tre tróc nãi chung vµ Luång nãi riªng lµ lo¹i c©y thêng xanh, nho nh· th th¸i, cã gi¸ trÞ du lÞch, tham quan lµ ®Ò tµi t¸n thëng cña c¸c häa sü, nhµ v¨n nhµ th¬, ngêi ta gäi tre tróc kh«ng cã vÎ ®Ñp nh hoa mÉu ®¬n, kh«ng mªnh mang nh tïng b¸ch, kh«ng kiÒu diÔm nh hoa ®µo, nhng chóng cã ®Æc trng v¨n nh· khiªm tèn, cã phÈm c¸ch cao phong l¬ng tiÕt. C©y luång t¹o thµnh khãm trång bªn nhµ, ao ®Çm, tríc cöa sæ, bªn têng ®Ó lµm c¸c tiÓu phÈm vÒ phong c¶nh. Mµu s¾c, mïi vÞ cña m¨ng luång thËt tuyÖt vêi, tu¬i m¸t hîp khÈu vÞ, dinh dìng phong phó, lµ nguån thùc phÈm nhiÒu chøc n¨ng dinh dìng, nªn ngêi xa nãi:" Kh«ng cã m¨ng kh«ng thµnh m©m". Luång sinh trëng nhanh, thµnh gç sím, s¶n lîng cao, c«ng dông réng. Hµng ngµy nh©n d©n thêng dïng thang, ræ r¸, mò, ®òa, ghÕ bµn lµm b»ng Luång... X©y nhµ ë, nhµ sµn... ®Òu b»ng Luång; gç luång lµ nguyªn liÖu giÊy rÊt tèt v× hµm lîng xenluloza cao, cêng ®é lín cã thÓ t¹o giÊy ®¸nh m¸y, giÊy bao gãi, giÊy dïng trong c«ng nghiÖp. NhiÒu n¨m l¹i ®©y ngêi ta dïng tre lµm gç d¸n, v¸n d¨m vµ trë thµnh vËt liÖu x©y dùng, v¸n sµn …
2 Ph¬ng ph¸p trång rõng luång còng rÊt ®a d¹ng tuú theo c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau th«ng thêng chóng thÝch hîp víi ®é s©u tÇng ®Êt dµy trªn 50cm, ®Êt Èm, giµu dinh dìng, tho¸t níc, ®Êt c¸t hoÆc pha c¸t, h¬i chua, chua hoÆc trung tÝnh. Cã thÓ dïng gèc tre, vïi ®èt, gi©m cµnh, gi©m c©y con [5]. Trong l©m nghiÖp ngêi ta thêng nãi ®Õn gç nhng ®Æc tÝnh sinh vËt häc, chu kú lîi dông... Luång l¹i kh¸c xa víi gç, trong trång rõng, s¶n lîng, gi¸ thµnh vµ c¸c hiÖu Ých kh¸c Luång cã thÓ vît xa gç kinh tÕ. Cã thÓ nãi khai th¸c tµi nguyªn Luång ®· trë thµnh mét biÖn ph¸p quan träng gi¶i quyÕt nguy c¬ vÒ suy tho¸i tµi nguyªn rõng, biÖn ph¸p kinh tÕ cña c¸c vïng ph¸t triÓn, mang lîi Ých kinh tÕ, sinh th¸i vµ x· héi râ rÖt. Gi¸ trÞ ®Çu tiªn vµ to lín nhÊt mµ rõng ®em l¹i cho ®êi sèng cña chóng ta lµ gi¸ trÞ sinh th¸i kh«ng thÓ thay thÕ. Luång còng gãp mét phÇn nhá nhng kh«ng kÐm phÇn quan träng vµo gi¸ trÞ to lín ®ã. L¸ luång cã kh¶ n¨ng quang hîp lµm gi¶m nång ®é CO 2 vµ t¨ng nång ®é O2 trong kh«ng khÝ, ®iÒu hoµ khÝ hËu t¹o kh«ng khÝ trong lµnh. L¸ c©y rông xuèng khi ph©n gi¶i t¹o mét lîng chÊt h÷u c¬ tr¶ l¹i cho ®Êt, lµm cho ®Êt t¬i xèp vµ t¨ng ®é ph× nhiªu, cã kh¶ n¨ng thÊm níc tèt, gi¶m dßng ch¶y bÒ mÆt, h¹n chÕ xãi mßn vµ röa tr«i ®Êt. §ång thêi, nhê hÖ rÔ ®Æc biÖt cña nã mµ c©y Luång ®îc xem lµ loµi c©y cã gi¸ trÞ phßng hé cao. Gi¸ trÞ vÒ mÆt kinh tÕ mµ c©y Luång ®em l¹i ®· ®îc ngêi d©n chÊp nhËn ®Æc biÖt lµ ®ång bµo cña vïng trung du miÒn nói. Luång cã tèc ®é sinh trëng nhanh, dÔ trång, dÔ ch¨m sãc vµ sinh trëng nhanh cho thu nhËp s¶n phÈm, s¶n phÈm l¹i ®a d¹ng. ChÝnh v× vËy mµ c©y Luång ®îc xem lµ mét gi¶i ph¸p tríc m¾t lÊy ng¾n nu«i dµi trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp, ®· cã nhiÒu khu vùc trång xen Luång víi c©y l©m nghiÖp l©u n¨m vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ rÊt râ rÖt. Tuy nhiªn, hÇu hÕt hiÖn t¹i ë khu vùc nghiªn cøu còng nh c¸c khu vùc nghiªn cøu chñ yÕu khai th¸c m¨ng phôc vô sinh ho¹t hoÆc b¸n th« cha qua chÕ biÕn, b¶o qu¶n nªn cha khai
3 th¸c hÕt gi¸ trÞ ®Ých thùc cña nã. Ngoµi ra, Luång cßn ®îc dïng trong x©y dùng, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp giÊy, v¸n nh©n t¹o vµ ®Æc biÖt lµ thñ c«ng mü nghÖ. ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ níc cã doanh thu cao tõ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, nh÷ng n¨m qua do chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch më cöa nªn hµng thñ c«ng mü nghÖ m©y tre ®an ®ang dÇn kh«i phôc vµ ph¸t triÓn. MÆt hµng nµy cÇn vËt liÖu lµ dÎo, mÒm, ®Ñp vµ tÊt c¶ nh÷ng yªu cÇu ®ã th× c©y Luång nãi riªng vµ ph©n hä tre tróc nãi chung ®Òu ®¸p øng ®îc. Do vËy, Luång lµ nguyªn vËt liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ m©y tre ®an. X· héi ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn nhng vÉn cßn sù chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng nh trung du miÒn nói vµ ®ång b»ng. Do vËy, c©y Luång ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thªm thu nhËp, t¹o ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn cho ®êi sèng nh©n d©n miÒn nói vµ trung du, tõ ®ã lÊy ®îc sù c©n b»ng gi÷a trung du vµ miÒn nói vµ ®ång b»ng, thóc ®Èy ph¸t triÓn cña vïng kinh tÕ trung du miÒn nói nh»m theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña vïng ®ång b»ng. Luång cã gi¸ trÞ to lín, thiÕt thùc nh vËy nhng vÊn ®Ò mµ chóng ta ®ang gÆp khã kh¨n hiÖn t¹i lµ s©u bÖnh h¹i Luång vµ ph©n hä tre tróc ®ang bÞ ph¸ ho¹i m¹nh, g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ngµnh L©m nghiÖp. Mét sè lo¹i s©u bÖnh h¹i chñ yÕu nh bÖnh chæi sÓ tre luång, thèi gèc c©y tre, phÊn tr¾ng l¸ tre, Vßi voi h¹i m¨ng, Ch©u chÊu h¹i l¸ tre… vµ ®Æc biÖt lµ bÖnh säc tÝm tre luång. §©y lµ mét bÖnh míi cña tre luång, cha ®îc nghiªn cøu nhiÒu nhng t¸c h¹i cña bÖnh nµy g©y ra th× v« cïng to lín. Tríc hÕt nã ph¸ vì vÎ ®Ñp thÈm mü cña c©y Luång sau ®ã quan träng h¬n lµ ¶nh hëng ®Õn sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña c©y Luång vµ m¨ng. HVN vµ D00 ®Òu thÊp ¶nh hëng ®Õn tr÷ lîng, nhiÒu khi nã lµm mÊt lu«n gi¸ trÞ sö dông chØ ®Ó lµm cñi phôc vô ®un nÊu hµng ngµy cña ngêi d©n. Do vËy mµ bÖnh säc tÝm Luång ®· g©y ra thiÖt h¹i v« cïng nÆng nÒ, kh«ng nh÷ng
4 kh«ng c¶i thiÖn ®îc ®êi sèng cña ngêi d©n mµ g©y hoang mang lo l¾ng vµ bÊt lùc tríc thiªn nhiªn vµ dêng nh hä mÊt niÒm tin vµo sù ®æi míi. §ã lµ mét hËu qu¶ rÊt lín kh«ng chØ thiÖt h¹i vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn ¶nh hëng rÊt lín ®Õn mÆt x· héi. §· cã nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm cña vËt g©y bÖnh säc tÝm Luång nhng trªn thÕ giíi vµ trong níc cha cã mét tµi liÖu nµo ®a ra ®îc gi¶i ph¸p phßng trõ hiÖu qu¶ nhÊt. Do vËy mµ bÖnh nµy vÉn ®ang ph¸t dÞch trªn diÖn réng mµ kh«ng thÓ nµo dËp ®îc. ChÝnh v× c¸c nguyªn nh©n trªn, víi hy väng gãp mét phÇn trong c«ng t¸c phßng trõ tæng hîp bÖnh säc tÝm tre luång ®ång thêi sÏ lµ mét tµi liÖu tham kh¶o cã thÓ ¸p dông vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt ®em l¹i hiÖu qu¶, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Nghiªn cøu nguyªn nh©n g©y bÖnh säc tÝm Luång vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p phßng trõ t¹i huyÖn Ngäc LÆc tØnh Thanh Hãa”.
5 Ch¬ng i Tæng quan nh÷ng nghiªn cøu liªn quan ®Õn c©y luång C©y Luång (Dendrocalamus membranaceus Munro) thuéc hä hoµ th¶o (Poaceae) hä phô tre nøa (Bambusoideae) lµ loµi c©y rÔ chïm, th©n ®èt, cao ®Õn 25m, a Èm, a s¸ng, mäc nhanh, sinh s¶n v« tÝnh b»ng chåi ngñ xÕp thµnh 2 hµng so le ë ®o¹n th©n ngÇm trong ®Êt. 1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi. Tre tróc gÇn gòi víi loµi ngêi trong cuéc sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi qua nhiÒu thiªn niªn kû bëi tÝnh dÔ chÊp nhËn vµ kh¶ n¨ng sö dông réng r·i nh: VËt liÖu x©y dùng nhµ cöa cña ngêi d©n n«ng th«n, ®å gia dông cã thÓ so s¸nh víi gç, nguyªn liÖu giÊy sîi, thùc phÈm, v¸n sµn, v¸n sîi nh©n t¹o, chiÕu tre, dîc liÖu, mü phÈm, lµm than hoa, than ho¹t tÝnh, hµng thñ c«ng mü nghÖ tiªu thô thÞ trêng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu... (Zhang Qisheng, 2000). C«ng tr×nh “Nghiªn cøu vÒ Bambusaceae” - t¸c gi¶ Munno (XB n¨m 1868) “C¸c loµi Bambusaceae” ë Ên §é - Gamble (1869). “ Nh÷ng bµi häc nhá vÒ sinh lý Tre nøa Ên ®é” cña Brendis XB 1899. “Ph¬ng ph¸p xö lý l©m häc víi c©y rõng Ên ®é” Tioup - XB 1921. “Nghiªn cøu sinh lý tre tróc” - Krichro Ceda NXB KHKT - HN (1967). “Rõng tre nøa” cña I.I. Haig, Ma.A.Huberman vµ U.Aungdin ®îc FAO xuÊt b¶n n¨m 1959. “Nghiªn cøu sinh lý tre tróc” cña Koichirocleda - Trêng ®¹i häc Ky«t« - NhËt b¶n - XB 4/1960. §îc NXB KHKT ViÖt Nam XB 1967. C¸c nhµ khoa häc Trung quèc (n¨m 2001) ®· cã nh÷ng nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ c¸c loµi tre tróc ë Trung Quèc vµ trªn thÕ giíi nh: Quy luËt ph©n bè, c¸ch nhËn
6 biÕt, ®Æc ®iÓm sinh vËt häc, tÝnh chÊt c¬ lý cña th©n, gi¸ trÞ dinh dìng cña m¨ng, kü thuËt nh©n gièng g©y trång, khai th¸c chÕ biÕn, t¨ng s¶n lîng rõng, lµm giµu rõng. Hä ®· chØ ra nh÷ng híng ®i míi trong sö dông tre tróc nh: Sö dông toµn bé th©n c©y vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, t¹o ra s¶n phÈm míi tõ c¸c bé phËn cña nã trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ kinh doanh hä ®· thö nghiÖm vµ rót ra c¸c m« h×nh kinh doanh cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn tre tróc…[42]. §Ò ¸n nghiªn cøu sö dông tre tróc ®Ó gi¶m n¹n ®ãi ë n«ng th«n Philipin (Carmelita Bersalona, 2000) ®îc tiÕn hµnh ë tØnh miÒn nói Abra ®· cho thÊy Ýt nhÊt cã 80% d©n sè trong vïng ph¶i dùa vµo n«ng nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm tre tróc. Mét dù ¸n s¶n xuÊt v¸n 3 líp tõ nguyªn liÖu lµ mét loµi tre tróc cã tªn ®Þa ph¬ng Burho, ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan nh: S¶n xuÊt ®îc vËt liÖu lµm nhµ gi¸ rÎ gãp phÇn ®æi míi nhËn thøc vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña ngêi d©n vµ rót ra ®îc bµi häc kinh nghiÖm vµ nh÷ng tån t¹i trong tæ chøc, thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n vïng tre tróc nh viÖc cung cÊp ®iÖn n¨ng cha b¶o ®¶m, giao th«ng khã kh¨n, c¸c dÞch vô cßn yÕu kÐm, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, c¸c rñi ro vÒ thiªn tai, hiÖn tîng tre chÕt hµng lo¹t do bÞ khuy. Mét sè c¸c t¸c gi¶ trong nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch vµ bµi häc kinh nghiÖm trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tõ Tre vµ M©y (INBAR. 2000) ®· chØ ra r»ng trong phÇn lín c¸c níc s¶n xuÊt tre nøa Ên §é, viÖc ChÝnh phñ ®Ò xíng vµ ®a ra c¸c chÝnh s¸ch trong qu¶n lý, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ®éc quyÒn thÞ trêng ®· cã kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Nhng còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. ViÖc khuyÕn khÝch s¶n xuÊt tre nøa kh«ng bao gåm c¸c ho¹t ®éng céng ®ång cã thÓ cã nh÷ng t¸c ®éng n©ng cao n¨ng suÊt nhng kh«ng ch¾c ch¾n t¨ng thu nhËp cho ngêi d©n. Ph¸t triÓn tre nøa ph¶i lµ kÕt qu¶ chÝnh s¸ch ®æi míi vÒ qu¶n lý gi¸, ®éc quyÒn thÞ trêng, thóc ®Èy chÕ biÕn kinh doanh.
7 BÖnh h¹i luång ®· ®îc ®Ò cËp ®Õn n¨m 1947 ë ¢n ®é, Pakistan, NhËt B¶n vµ ViÖt Nam, chñ yÕu lµ bÖnh gØ s¾t Dasturella davida (Syd.) Mund. Do c¸c t¸c gi¶ S. Singh vµ Baksshi, Thirumalachae vµ Gopalkrishnan. BÖnh chæi sÓ tre luång do nÊm Balansia take ®· ®îc nghiªn cøu kh¸ sím ë Trung Quèc, Ên ®é vµ ViÖt Nam ®îc Lin vµ Wu c«ng bè n¨m 1987, Zhu 1989, TrÇn V¨n M·o 1993, Mohanan 1997 [13]. BÖnh phÊn ®en tre luång ®îc Yang Wang c«ng bè n¨m 1996. Mét sè bÖnh do nÊm Corticium, Uredo, nÊm môc Fomes lignosus ®îc White ®Ò cËp n¨m 1951, Spaulding ®Ò cËp n¨m 1961 ë Xay lan vµ Trung Quèc, Hilton nghiªn cøu vµo n¨m 1959, Newsam ( 1954). Tuy nhiªn bÖnh säc tÝm cßn gäi lµ bÖnh thèi gèc m¨ng ®· ®îc ®Ò cËp ®Õn vµo n¨m 1989 do Ding Zhengmin ph¸t hiÖn do loµi nÊm lìi liÒm (Fusarrium solani LK. ex Fr.) vµ nÊm bµo tö cuèng chïm (Monilia cinerea Bon) g©y ra . BÖnh kh« ngän tre luång do nÊm cÇu (Ceratosphaeria sp) g©y ra ®îc ph¸t hiÖn vµo n¨m 1995 [40]. Tõ n¨m 1991 ®Õn 2001 nhiÒu t¸c gi¶ ®iÒu tra s©u bÖnh tØnh An Huy ph¸t hiÖn ®îc trªn tre luång cã 8 loµi bÖnh, 101 loµi s©u thuéc 41 hä, 10 bé. Trong ®ã chó ý ®Õn c¸c loµi s©u cuèn l¸, ong nhá vai réng, rÖp s¸p, ngµi ®ªm h¹i m¨ng, ruåi h¹i m¨ng, vßi voi v¹ch ngang, bÖnh säc tÝm (thèi gèc m¨ng). Mét sè bÖnh h¹i luång bao gåm: (1) BÖnh gØ s¾t th©n luång. (2) BÖnh chæi sÓ. (3) BÖnh kh« ngän tre. (4) BÖnh u ®á cµnh tre. (5) BÖnh thèi gèc (säc tÝm) th©n luång. (6) BÖnh bå hãng. (7) BÖnh ®èm th©n. (8) BÖnh b¹c l¸. BÖnh säc tÝm luång cßn gäi lµ bÖnh gèc xanh. HuyÖn Thêng §øc ®a ra biÖn ph¸p “ phßng lµ chÝnh, tÝch cùc gi¶m sè c©y”, chÆt bá c©y yÕu, c©y biÕn d¹ng vµ c©y s©u bÖnh h¹i, c©y giã ®æ, c©y kh« ngän.
8 BÖnh säc tÝm thêng g©y h¹i trªn c©y luång non, tõ säc nhá lan réng thµnh säc lín, thèi gèc mµ chÕt . Mét tµi liÖu kh¸c cña Zhao (2005) vÒ "HiÖn tr¹ng s©u bÖnh h¹i rõng trång luång vµ ®èi s¸ch khèng chÕ", ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng loµi s©u bÖnh h¹i chñ yÕu lµ ch©u chÊu, vßi voi, thèi gèc, kh« ngän vµ chæi sÓ. Cho ®Õn nay trªn thÕ giíi ®Òu c«ng nhËn ch©u chÊu, vßi voi, säc tÝm, kh« ngän vµ chæi sÓ ®Òu lµ nh÷ng loµi s©u bÖnh nghiªm träng cha cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng trõ hiÖu qu¶ vµ khèng chÕ l©u dµi bÒn v÷ng. Theo Yang Wang (1994) bÖnh säc tÝm do nÊm Arthrinium phaeosperinum (Corda) M.B. Ellis g©y ra. T¸c gi¶ chØ râ, bÖnh ph¸t sinh do ®iÒu kiÖn m«i trêng kh«ng thuËn lîi, Luång sinh trëng chËm kÐo dµi mµ sinh ra bÖnh. CÇn xö lý gèc c©y hoÆc h¹t b»ng thuèc topsin 70%. Mét tµi liÖu ®· c«ng bè n¨m 2004 vÒ bÖnh säc tÝm kh¸ ®Çy ®ñ gåm nhiÒu vËt g©y bÖnh nh sau: BÖnh thêng x©m nhiÔm gèc luång míi, bÖnh xuÊt hiÖn b¾t ®Çu trªn vá ®èt 3 - 5, lóc ®Çu cã c¸c ®èm nhá, d¹ng sao hoÆc säc mµu vµng n©u ®Õn n©u tÝm. Lóc ®Çu ph¸t sinh ë phÇn gèc bao m¨ng. C¸c ®èm bÖnh b¾t ®Çu lan lªn trªn, sau khi bÑ m¨ng rông, c¸c ®èm lion nhau d¹ng säc hoÆc ®¸m tÝm. Gèc b¾t ®Çu thèi, m« thÞt biÕn mµu n©u, sîi xèp. BÖnh lan réng tõ díi lªn trªn, tõ trong ra ngoµi [40]. VËt g©y bÖnh: Do c¸c loµi nÊm: NÊm bµo tö l¨ng trô ®en Arthrinium phaeospermum Ellis
9 NÊm lìi liÒm Fusarium letersporim Nees ex Fr. NÊm mèc cuèng ng¾n Aureobassidium pullutans (De Bary) NÊm bµo tö liÒn Alternaria alternate Trong c¸c loµi nÊm trªn nÊm bµo tö l¨ng trô ®en g©y bÖnh nÆng nhÊt, sau ®ã lµ nÊm lìi liÒm, nÊm bµo tö l¨ng trô ®en cã kÝch thíc lµ 7,3 - 11,7 x 4,6 - 6,5μm, cuèng bµo tö h×nh sîi dµi 3 - 6μm, còng cã cuèng dµi 50μm, réng 1 - 1,6μm, cuèng kh«ng mµu, kh«ng ph©n nh¸nh, v¸ch ng¨n kh«ng râ. Ph¬ng
10 thøc ph¸t dôc lµ nÈy chåi. Bµo tö tríc khi rông ra lµ nÈy mÇm, trªn ®Ønh thµnh chuçi, thêng h×nh thµnh ®èng bµo tö mµu ®en [38]. Quy luËt ph¸t bÖnh, thêi gian ph¸t bÖnh thêng vµo th¸ng 4 - 5, khi m¨ng cao 1,5m, bÑ m¨ng 3 - 4 ®èt b¾t ®Çu t¸ch në, rÊt dÕ bÞ bÖnh. Phßng trõ: 1. Kü thuËt dù tÝnh dù b¸o LËp ph¬ng ¸n dù tÝnh dù b¸o, kÕt hîp khÝ hËu vËt hËu ®Ó dù b¸o ng¾n h¹n. 2. Kü thuËt kinh doanh Tríc hÕt tr¸nh trång n¬i ®Êt tròng, ®µo r·nh tho¸t níc, cuèc xíi ®Êt, diÖt cá. Bãn ph©n hîp lý, th¸ng 9 - 10 vµ th¸ng 3 - 4 bãn 300kg Urª/ha. Th¸ng 3 - 4 kÕt hîp diÖt s©u ngµi ®ªm h¹i m¨ng. 3. Thanh trõ nguån bÖnh KÞp thêi diÖt c©y bÞ bÖnh, x¸c c©y bÖnh ®èt huû. 4. Phßng trõ vËt lý Tríc mïa ra m¨ng r¾c vµo rõng 1000kg/ha v«i, cuèc lËt ®Êt, th¸ng 4 - 5 khi míi ph¸t bÖnh ph¶i bãc hÕt bÑ m¨ng ë gèc, gi¶m bít sù tÝch níc. 5. Phßng trõ hãa häc 5.1. Tríc khi ra m¨ng tiÕn hµnh khö trïng ®Êt, r¾c xung quanh gèc m¨ng thuèc PCNB vµ tro bÕp, ®ång thêi xíi ®Êt. Mét biÖn ph¸p míi ®îc ®Ò ra lµ bãn ph©n ure vµo trong gèc. Mçi bôi chän chän 2 - 3 gèc c©y luång míi chÆt, ®ôc thñng c¸c m¾t, mçi gèc ®æ vµo 200 - 300g ph©n Urª, ®èi víi bÖnh säc tÝm cÇn tiÕn hµnh phun hoÆc tíi vµo gèc thuèc topsin, daconin, benlat, diclonitrobenzen 0,1%, thuèc hîp chÊt lu huúnh v«i 4oBe. 5.2. Phßng trõ khi míi ra m¨ng khi ra m¨ng phun thuèc sunph¸t ®ång vµo m¨ng vµ xung quanh.
11 5.3. Trong kú ra m¨ng kÞp thêi ph¸t hiÖn c¸c c©y bÞ säc tÝm kÞp thêi bãc bÑ m¨ng, råi phun dung dÞch sunph¸t ®ång hoÆc topsin pha lo·ng 80 lÇn, 7 ngµy 1 lÇn, phun 3 - 4 lÇn, ®Ó ng¨n chÆn sù ph¸t triÓn bÖnh. N¨m 2005 Cai Zongxiu nªu ra mét biÖn ph¸p míi lµ bãn ph©n ure vµo trong gèc. Mçi bôi chän chän 2 - 3 gèc c©y luång míi chÆt, ®ôc thñng c¸c m¾t, mçi gèc ®æ vµo 200 - 300g ph©n Urª, ®èi víi bÖnh säc tÝm cÇn tiÕn hµnh phun hoÆc tíi vµo gèc thuèc topsin, daconin, benlat, diclonitrobenzen 0,1%, thuèc hîp chÊt lu huúnh v«i 4oBe. Ph¶i b¶o ®¶m ®Êt kh«, trång vµo mïa ma, 10 - 15 ngµy phun dac«nin hoÆc benlat hoÆc topsin 0,1% [45]. T¹i tØnh Phóc kiÕn mét c«ng ty ®· thùc hiÖn biÖn ph¸p bãn ph©n N, P, K víi tû lÖ 16 : 5 : 11 lµm t¨ng søc ®Ò kh¸ng bÖnh cña m¨ng, xóc tiÕn ra m¨ng. 1.2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong níc. C©y Luång lµ mét trong nh÷ng ®èi tîng ®îc nhiÒu Nhµ nghiªn cøu trong níc chó ý ®Õn. Theo tµi liÖu ®Õn n¨m 1993 diÖn tÝch rõng trång tre nøa ë ViÖt Nam chiÕm 11,4% tæng diÖn tÝch rõng trång (ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam, NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi – 1994). Trong sè 92 loµi tre tróc chØ cã 5 loµi: Tre (Bambusoideae); VÇu (Bambusaccas sp); Tróc (Aramdinaria spathilora), Luång (Dendrocalanmus membranaceus); DiÔn (Dendrocalamus latiflonus Munro) víi 5 trong 92 loµi mµ chiÕm diÖn tÝch nh trªn ®ñ nãi lªn tÇm quan träng cña tre tróc hiÖn nay. ViÖc tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi tîng nµy ë ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, trong ®ã ®Æc biÖt tËp trung nghiªn cøu c©y Luång Thanh Ho¸. Cho tíi nay ®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ tre nøa ®îc c«ng bè chia thµnh c¸c nhãm nh sau: Nghiªn cøu ®iÒu tra hiÖn tr¹ng cã c¸c t¸c gi¶ nh: Ph¹m V¨n TÝch – ViÖn nghiªn cøu l©m nghiÖp – Hµ Néi 1963. Hoµng Xu©n Tý (th¸ng 5/ 1972);
12 Phong S¬n (th¸ng 08/1976); NguyÔn Ngäc B×nh – ViÖn nghiªn cøu l©m nghiÖp; Vò V¨n Dòng (th¸ng 10/1975); TrÞnh §øc Tr×nh – NguyÔn ThÞ H¹nh (1986 - 1990); TrÇn Nguyªn Gi¶ng – Lu Ph¹m Hoµnh (1976 – 1980) … C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®a d¹ng, chñ yÕu c«ng bè c¸c kÕt qu¶ vÒ loµi, mËt ®é, tr÷ lîng c©y hä tre nøa, t×nh h×nh ph¸t triÓn tre nøa t¹i c¸c ®Þa ph¬ng [5], [8], [10], [21], [25]. C¸c nghiªn cøu vÒ tÝnh chÊt c¬ lý, ®Æc ®iÓm sinh häc, t×nh h×nh sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña mét sè loµi tre tróc trªn c¸c ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai kh¸c nhau, t¸c ®éng cña rõng tre tróc ®Õn ®Êt ®ai, ph¬ng ph¸p nh©n gièng sinh dìng cña ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam vµ Tr¹m nghiªn cøu l©m nghiÖp Thanh Ho¸ thùc hiÖn tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 60 ®Õn nay ®· chØ ra nh÷ng quy luËt ph¸t sinh cña rõng tre tróc, kü thuËt dÉn gièng mét sè loµi tre tróc cho m¨ng chÊt lîng cao. Dù ¸n nh©n nhanh mét sè loµi tre tróc t¹i Tr¹m nghiªn cøu l©m nghiÖp Thanh Ho¸ (2000 – 2003) cña Kü s Lª Ngäc H¹nh. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ sinh trëng, lËp biÓu s¶n lîng, biÓu cÊp ®Êt cho rõng Luång còng nh mét sè loµi tre tróc kh¸c cña trêng §¹i häc l©m nghiÖp vµ Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n trong nhiÒu n¨m qua ®· gãp phÇn kh«ng nhá t¹o c¬ së khoa häc cho viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh trëng, x©y dùng c¸c quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt cho kinh doanh trång tre tróc. BiÖn ph¸p ch¨m sãc rõng luång (1984 – 1987) cña NguyÔn ThÞ The [20]. Nghiªn cøu vÒ gièng cã c¸c t¸c gi¶ nh: NguyÔn Nh MÒnh (Th¸ng 3 n¨m 1974); Hoµng VÜnh Têng – ViÖn nghiªn cøu l©m nghiÖp; Lª Quang Liªn vµ c¸c céng sù – Bé l©m nghiÖp (NXB N«ng nghiÖp 1980); nhãm t¸c gi¶ NXB N«ng nghiÖp 1994; NguyÔn Lai (Th¸ng 4 n¨m 1996); Nghiªn cøu t¹o gièng cña Tr¹m nghiªn cøu l©m nghiÖp Thanh Ho¸ ®· ®îc tÆng Huy ch¬ng vµng t¹i Héi chî Khoa häc kü thuËt lÇn thø nhÊt t¹i Hµ Néi…. C¸c tµi liÖu nµy ®îc
13 giíi thiÖu vÒ c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt gièng, c¸c gièng tre nøa phæ biÕn vµ kü thuËt nh©n nhanh mét sè gièng cã triÓn väng. KÕt qu¶ ®iÒu tra kh¸i qu¸t vÒ ngµnh s¶n xuÊt tre tróc ë tØnh Thanh Ho¸, ViÖt Nam (CIDA, 2000) ®· ®Ò cËp ®Õn nguån tµi nguyªn tre tróc cña Thanh Ho¸, t×nh h×nh qu¶n lý vµ kinh doanh rõng còng ®· chØ ra mét sè trë ng¹i cña qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ kinh doanh tre tróc nh sù bÊt cËp cña chÝnh s¸ch trong qu¸ tr×nh ph©n chia vµ x¸c ®Þnh c¸c chñ quyÒn qu¶n lý tµi nguyªn vÉn cha râ rµng, th«ng tin thÞ trêng yÕu kÐm, c«ng nghÖ khai th¸c vµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ tre tróc cßn l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng kh«ng cao. VÒ s©u bÖnh h¹i Luång Thanh Ho¸ gÇn ®©y (2006) cã mét sè nghiªn cøu bä xÝt h¹i m¨ng, bÖnh säc tÝm cña Ph¹m Quang Thu, Lª V¨n B×nh, §Æng Thanh T©n, s©u vßi voi h¹i m¨ng luång cña NguyÔn ThÕ Nh·, NguyÔn V¨n Thanh (2006) [6], [23]. Theo Lª Nguyªn ®· liÖt kª c¸c loµi trong hä tre tróc trång ë níc ta th× cã 9 lo¹i bÖnh nh sau: BÖnh chæi sÓ, bÖnh bíu ®á l¸ tre, bÖnh nhät cµnh tre, bÖnh báng níc th©n c©y, bÖnh tríng l¸ tre, bÖnh ®èm ®en, bÖnh bå hãng, bÖnh ®èm l¸ vµ gØ s¾t. Tõ 1980 - 1993 trong c¸c t¹p chÝ tæ chøc nghiªn cøu l©m nghiÖp quèc tÕ (IUFRO), t¹p chÝ l©m nghiÖp TrÇn V¨n M·o ®· ®Ò cËp ®Õn c¸c bÖnh chæi sÓ tre luång, bÖnh nèt ruåi l¸ tre, bÖnh gØ s¾t th©n tre ë ViÖt Nam. Theo §µo Xu©n Trêng n¨m 2001 ®· ®Ò cËp ®Õn bÖnh säc tÝm Luång ë Ngäc LÆc Thanh Hãa do nÊm Fusarium moniforme g©y ra. BÖnh nµy ®· thu hót nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu, nhiÒu nhµ khoa häc...v× ®©y lµ mét lo¹i bÖnh míi, g©y t¸c h¹i to lín, hiÖn cha t×m ra gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®em l¹i hiÖu qu¶ phßng trõ cao nhÊt.
14 1.3. VÒ c©y Luång cña Thanh Ho¸ C©y luång cã rÊt nhiÒu c«ng dông trong ®êi sèng. Dïng trong x©y dùng, ®å thñ c«ng mü nghÖ, nguyªn liÖu bét giÊy. Thanh Hãa lµ tØnh cã diÖn tÝch rõng Luång lín nhÊt c¶ níc, cã 46. 973 ha rõng trong sè 83.700 ha rõng trång. S¶n lîng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 12 triÖu c©y, b×nh qu©n 500 c©y/ha. Cã thÓ nãi Luång kh«ng nh÷ng lµ loµi c©y ®a t¸c dông vµo bËc nhÊt hiÖn nay mµ cßn lµ loµi c©y chñ ®¹o trong thùc hiÖn ph¬ng ch©m lÊy ng¾n nu«i dµi ë miÒn nói Thanh ho¸ [20]. Trong kÕ ho¹ch thùc hiÖn ch¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng, ë Thanh ho¸, c©y Luång cã mét vÞ trÝ quan träng chiÕm 6 % diÖn tÝch (300.000 ha). Thanh Ho¸ còng lµ n¬i s¶n xuÊt cung cÊp gièng Luång cho nhu cÇu trong c¶ níc. Do cã ý nghÜa lín vÒ kinh tÕ cho nªn c©y Luång ®· ®îc g©y trång trªn kh¾p c¶ níc. Vïng b¾c bé cã c¸c tØnh nh: Ninh B×nh, Hoµ B×nh, S¬n La, Yªn B¸i, Phó Thä, Tuyªn Quang, Th¸i Nguyªn v.v… ®· trång ®îc hµng ngµn ha, c¸c tØnh phÝa Nam Trung Bé nh: Qu¶ng B×nh, Thõa Thiªn HuÕ, B×nh §Þnh, Kon Tum vµ c¸c tØnh §ång B»ng S«ng Cöu Long còng ®· trång ®îc hµng tr¨m ha Luång. C©y Luång lµ nguån thu nhËp lín hiÖn nay cña ngêi d©n c¸c d©n téc miÒn nói trong tØnh. Thanh Ho¸ cã chñ tr¬ng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn diÖn tÝch rõng Luång b»ng c¸ch th©m canh ®Ó cã ®ñ nguyªn liÖu cung cÊp cho nhµ m¸y giÊy Ch©u Léc - HËu Léc. Nhng tõ tríc ®Õn nay nh©n d©n chØ tiÕn hµnh theo ph¬ng thøc qu¶ng canh . Trång mét lÇn vµ khai th¸c nhiÒu lÇn mµ kh«ng ®Çu t trë l¹i. HiÖn nay ë nhiÒu n¬i rõng chØ cßn hai, thËm chÝ cã mét thÕ hÖ, b×nh qu©n 3 - 4 c©y/bôi. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn chÊt lîng rõng Luång bÞ suy gi¶m nghiªm träng, tû lÖ rõng Luång bÞ suy tho¸i chiÕm tíi 80% diÖn tÝch Luång hiÖn cã (Theo tµi liÖu cña chi côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp - Dù ¸n "X©y dùng m« h×nh sö dông bÒn v÷ng rõng Luång b¶n ®Þa Thanh Ho¸ t¹i x· NguyÖt Ên - Ngäc LÆc - Thanh Ho¸".
15 Ch¬ng 2 §Æc ®iÓm, ®èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 2.1. §Æc ®iÓm cña khu vùc nghiªn cøu. 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn. 2.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa giíi, diÖn tÝch. Ngäc LÆc lµ huyÖn miÒn nói phÝa T©y tØnh Thanh Hãa, cã vÞ trÝ ®Þa lý: Tõ 19055' ®Õn 20017' vÜ ®é B¾c, tõ 105031' ®Õn 104055' kinh ®é §«ng. Trung t©m huyÖn lµ thÞ trÊn Ngäc LÆc, c¸ch thµnh phè Thanh Hãa 76km vÒ phÝa T©y-B¾c vµ ®îc tiÕp gi¸p nh sau: PhÝa B¾c gi¸p huyÖn CÈm Thuû, B¸ Thíc. PhÝa Nam gi¸p huyÖn Thêng Xu©n. PhÝa §«ng gi¸p huyÖn Yªn §Þnh, Thä Xu©n. PhÝa T©y gi¸p huyÖn Lang Ch¸nh. Toµn huyÖn cã 22 ®¬n vÞ hµnh chÝnh (gåm 21 x· vµ 1 thÞ trÊn). DiÖn tÝch toµn huyÖn lµ 49.239,92 ha. Ngäc LÆc n»m trªn ®Çu mèi giao th«ng quan träng cña tØnh, nèi liÒn khu vùc ®ång b»ng víi miÒn nói vµ níc Lµo. 2.1.1.2. §Þa h×nh, ®Þa thÕ. Lµ mét huyÖn miÒn nói, Ngäc LÆc cã ®Þa h×nh t¬ng ®èi phøc t¹p. §Êt ®ai chñ yÕu ®îc h×nh thµnh t¹i chç. §Þa h×nh thÊp dÇn tõ T©y B¾c xuèng §«ng Nam, cµng lªn phÝa T©y B¾c ®Þa h×nh cµng bÞ chia c¾t vµ ®îc chia thµnh 4 tiÓu vïng: + Vïng nói cao: gåm 5 x· cã ®Þa h×nh dèc, bÞ chia c¾t bëi nhiÒu khe, suèi. Tæng diÖn tÝch 15.529,05 ha, chiÕm 31,48% diÖn tÝch toµn huyÖn. §©y lµ vïng phÝa T©y - B¾c cña huyÖn vµ chñ yÕu lµ ®Êt ®á vµng ph¸t triÓn trªn ®¸
16 m¸c ma axÝt, m¸c ma trung tÝnh vµ biÕn chÊt. DiÖn tÝch rõng tù nhiªn hiÖn cã 3.494 ha chiÕm 22,4% diÖn tÝch cña vïng (b»ng 81,38% diÖn tÝch rõng cña toµn huyÖn), chÊt lîng rõng nghÌo, míi ®îc kh«i phôc. DiÖn tÝch ®åi nói cha sö dông 5742 ha chiÕm 36,82% diÖn tÝch vïng (vµ chiÕm 35,35% diÖn tÝch ®Êt ®åi nói cha sö dông cña huyÖn) tiÒm n¨ng ®Êt ®ai cña vïng lµ ph¸t triÓn rõng, c©y ¨n qu¶, ph¸t triÓn trang tr¹i rõng, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. + Vïng ®åi cao, nói võa vµ thÊp: gåm 4 x· n»m phÝa T©y Nam huyÖn. DiÖn tÝch cña vïng lµ 11.143,35 ha chiÕm 22,6%, lµ vïng cã ®é dèc lín nhng chÊt lîng ®Êt ®ai kh¸ tèt, tÇng dÇy. §©y lµ vïng cã diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m lín (mÝa). Lµ vïng cã ®Êt phï sa, dèc tô thuËn lîi cho trång lóa vµ c©y mµu. L©m nghiÖp chñ yÕu lµ rõng nøa, luång diÖn tÝch trång 3481 ha chiÕm 34,2% diÖn tÝch rõng trång cña huyÖn. §Êt ®åi nói cha sö dông 4.285 ha phï hîp cho trång rõng, c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m (cao su), c©y ¨n qu¶, mét phÇn cho trång mÝa. ë vïng nµy cã n«ng trêng S«ng ¢m lµ doanh nghiÖp nhµ níc chuyªn s¶n xuÊt mÝa vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy cã hiÖu qu¶. + Vïng ®åi: gåm 7 x· phÝa §«ng, §«ng - Nam cña huyÖn. DiÖn tÝch 11.937,83 ha chiÕm 24,2%. §Êt ®ai chñ yÕu lµ ®Êt ®á vµng ph¸t triÓn trªn ®¸ sÐt biÕn chÊt vµ ®Êt ®á vµng trªn phï sa cæ, lµ vïng c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m cña huyÖn (cao su, cµ phª) vµ c©y ¨n qu¶, mÝa, l¹c, ®Ëu, ®ç... N»m xen vïng ®åi lµ vïng lóa níc 1300 ha b»ng 32% diÖn tÝch cña huyÖn. §Êt l©m nghiÖp cã kho¶ng 2915 ha chñ yÕu lµ rõng gç, luång. DiÖn tÝch cha sö dông cã kho¶ng 2935 ha, thuËn lîi cho ph¸t triÓn rõng, c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶. ë vïng cã n«ng trêng Thèng NhÊt lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ cã hiÖu qu¶ cña tØnh Thanh Hãa.