Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Tăng trưởng định kỳ và cấu trúc của rừng lá rộng thường xanh ở khu vực Kon Hà Nừng - Gia Lai

Chia sẻ: Tri Lễ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận phân loại nhóm loài dựa vào tăng trưởng; ghát hiện quy luật tăng trưởng định kỳ cho từng nhóm loài; xây dựng cơ sở định lượng cấu trúc định hướng theo nhóm loài đồng nhất về tăng trưởng. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Tăng trưởng định kỳ và cấu trúc của rừng lá rộng thường xanh ở khu vực Kon Hà Nừng - Gia Lai

i Lêi c¶m ¬n C«ng tr×nh nµy ®îc hoµn thµnh theo ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cao häc trong níc, khãa VII do c¬ quan chñ qu¶n lµ Khoa sau ®¹i häc, §¹i häc L©m nghiÖp Xu©n Mai - Hµ T©y. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh luËn v¨n, t¸c gi¶ ®· ®îc sù quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì cña l·nh ®¹o trêng §¹i häc L©m nghiÖp Xu©n Mai - Hµ T©y vµ Khoa sau ®¹i häc, trêng §¹i häc T©y Nguyªn, Ban gi¸m hiÖu vµ tËp thÓ c¸n bé trêng TH L©m nghiÖp T©y Nguyªn, Phßng kü thuËt l©m nghiÖp së NN&PT N«ng th«n tØnh Gia Lai, L©m trêng Tr¹m LËp thuéc Kon Hµ Nõng HuyÖn K’Bang TØnh Gia Lai, H¹t kiÓm l©m huyÖn K’Bang, XÝ nghiÖp khai th¸c & vËn chuyÓn l©m s¶n Kon Hµ Nõng. Tríc hÕt xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn PGS. TS Ng« Kim Kh«i, víi t c¸ch lµ ngêi híng dÉn, ®· tËn t©m híng dÉn vµ dµnh nhiÒu thêi gian quý b¸u gióp chóng t«i hoµn thµnh luËn v¨n. Chóng t«i hÕt søc c¶m ¬n sù dµnh thêi gian vµ ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn quý b¸u cña PGS. TS B¶o Huy gióp chóng t«i hoµn chØnh luËn v¨n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n GS.TS Vò TiÕn Hinh, TS NguyÔn Träng B×nh vÒ nh÷ng gãp ý ®Ó cho viÖc hoµn chØnh luËn v¨n ®¹t chÊt lîng tèt h¬n. Xin c¶m ¬n Ks TrÇn V¨n Linh, vµ c¸c anh em phßng kü thuËt l©m nghiÖp thuéc së NN&PT n«ng th«n tØnh Gia Lai ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh thu thËp sè liÖu ngo¹i nghiÖp. Xin ghi nhËn sù quan t©m gióp ®ì vÒ vËt chÊt còng nh tinh thÇn cña anh chÞ em líp cao häc l©m nghiÖp khãa VII, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp. §Æc biÖt lµ sù quan t©m ®éng viªn, khuyÕn khÝch còng nh sù th«ng c¶m s©u s¾c cña gia ®×nh. T©y Nguyªn, 2002
ii lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng b¶n th©n. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ cha tõng ®îc ai c«ng bè trong bÊt kú c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc nµo kh¸c. T¸c gi¶ luËn v¨n Huúnh Nh©n TrÝ
iii nh÷ng ký hiÖu sö dông trong luËn v¨n A: Tuæi c©y D1.3, d1.3 : ®êng kÝnh c©y vÞ trÝ 1.3m Dcv, Dov: §êng kÝnh cã vá vµ kh«ng vá e: C¬ sè logarit Nepe Exp(x): Hµm e mò ex f1.3: H×nh sè thêng N,n: Sè c©y, dung lîng mÉu quan s¸t G, g: TiÕt diÖn ngang vÞ trÝ 1.3m Hvn: ChiÒu cao vót ngon c©y Hf1.3: H×nh cao Ln(): Logarit tù nhiªn (c¬ sè e) Lg(x): Logarit thËp ph©n(c¬ sè 10) M: tr÷ lîng l©m phÇn Pd: SuÊt t¨ng trëng ®êng kÝnh r: HÖ sè t¬ng quan Sa: Sai tiªu chuÈn hÖ sè a Sb: Sai tiªu chuÈn hÖ sè håi quy b SQRT() C¨n bËc hai ta, tb, tr: Tiªu chuÈn t cña Student 2b Tiªu chuÈn khi b×nh ph¬ng cña Pearson V ThÓ tÝch c©y Zd, Zm: Lîng t¨ng trëng thêng xuyªn hµng n¨m. [7]: Sè thø tù tµi liÖu tham kh¶o (4.2): Sè hiÖu c«ng thøc, ph¬ng tr×nh (4-1) Sè hiÖu biÓu, ®å thÞ 4.1.2: Sè hiÖu ch¬ng vµ môc
iv môc lôc ®Æt vÊn ®Ò 1 ch¬ng 1 3 tæng quan nghiªn cøu ....................................................................................................3 1.1 ë níc ngoµi : .................................................................................................................3 1.1.1 Nghiªn cøu cÊu tróc .......................................................................................................3 1.1.2. Nghiªn cøu t¨ng trëng rõng:......................................................................................4 1.2. ë trong níc : ...............................................................................................................5 1.2.1. VÒ nghiªn cøu ®Þnh lîng cÊu tróc:.............................................................................5 1.2.2. VÒ nghiªn cøu cÊu tróc vµ x©y dùng m« h×nh cÊu tróc ®Þnh híng:........................7 1.2.3. Sinh trëng, t¨ng trëng c¸ thÓ vµ l©m phÇn:............................................................9 ch¬ng 2 12 ®Æc ®iÓm ®èi tîng nghiªn cøu. môc tiªu nghiªn cøu, ph¹m vi vµ giíi h¹n ®Ò tµi ....................................................................................................................12 2.1 §Æc ®iÓm cña khu vùc nghiªn cøu:....................................................................12 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn khu vùc nghiªn cøu:....................................................................12 2.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý:................................................................................................ 12 2.1.1.2 §Þa h×nh: .................................................................................................... 12 2.1.1.3. §Êt ®ai: ...................................................................................................... 12 2.1.1.4. KhÝ hËu, Thñy v¨n: ................................................................................... 13 2.1.2. §Æc ®iÓm vÒ tµi nguyªn thùc vËt:...............................................................................14 2.2 Môc tiªu nghiªn cøu: ................................................................................................17 2.2.1 VÒ lý luËn: .....................................................................................................................17 2.2.2 VÒ thùc tiÔn:..................................................................................................................17 2.3 Ph¹m vi vµ giíi h¹n néi dung nghiªn cøu: ....................................................18 2.3.1 VÒ khu vùc nghiªn cøu: ...............................................................................................18 2.3.2 VÒ ®èi tîng nghiªn cøu:.............................................................................................18 2.3.2 VÒ néi dung:..................................................................................................................18 ch¬ng 3: 19 néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu..................................................................19 3.1 Néi dung nghiªn cøu:................................................................................................19 3.1.1 Nghiªn cøu t¨ng trëng ®Þnh kú cña c¸c loµi u thÕ: ...............................................19 3.1.2 Nghiªn cøu mét sè quan hÖ gi÷a c¸c nh©n tè ®iÒu tra cña c¸ thÓ vµ l©m phÇn:.....19 3.1.3 Nghiªn cøu cÊu tróc l©m phÇn:...................................................................................19 3.1.4 X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c¬ b¶n vÒ t¨ng trëng ®Þnh kú phôc vô ®iÒu chÕ rõng........20 3.2 Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:........................................................................................20 3.2.1 Quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p luËn: ..............................................................................20 3.2.2 Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ thu thËp sè liÖu:............................................................20 3.2.3 Ph¬ng ph¸p xö lý sè liÖu:...........................................................................................21 ch¬ng 4: 28 kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn.........................................................................28 4.1 ph©n lo¹i nhãm loµi ®ång nhÊt vÒ t¨ng trëng ®êng kÝnh Zd cña c¸c loµi u thÕ:.................................................................................................................28 4.1.1 X¸c ®Þnh loµi u thÕ cña l©m phÇn: ............................................................................28 4.1.1.1 KiÓm tra thuÇn nhÊt c¸c « tiªu chuÈn theo D1.3 ........................................ 29
v 4.1.1.2 X¸c ®Þnh loµi u thÕ: ................................................................................. 29 4.1.2 Ph©n lo¹i nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng c¸c loµi u thÕ:....................................31 4.2 Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n tè ®iÒu tra c©y c¸ lÎ vµ l©m phÇn................41 4.2.1 T¬ng quan gi÷a ®êng kÝnh vµ chiÒu cao(Hvn-D1.3) theo nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng:....................................................................................................................................41 4.2.2 Quan hÖ gi÷a chØ tiªu h×nh d¹ng víi c¸c nh©n tè ®êng kÝnh vµ chiÒu cao ............43 4.3 cÊu tróc rõng ..............................................................................................................45 4.3.1 Ph©n bè sè c©y theo cÊp kÝnh (N-D1.3) cña l©m phÇn vµ c¸c nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng: ...........................................................................................................................46 4.3.1.1 Ph©n bè sè c©y theo cÊp kÝnh cña tæng thÓ............................................... 46 4.3.1.2 Ph©n bè sè c©y theo cÊp kÝnh cña nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng ..... 48 4.3.2 M« h×nh cÊu tróc N-D1.3 ®Þnh híng cho l©m phÇn vµ nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng .....................................................................................................................................52 4.4 §éng th¸i cÊu tróc N-d1.3 l©m phÇn vµ nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng ...................................................................................................................................59 4.5. øng dông mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu. ...........................................................62 4.5.1. øng dông trong khai th¸c rõng..................................................................................63 4.5.2 Nu«i dìng rõng: .........................................................................................................66 4.5.3 Xóc tiÕn t¸i sinh tù nhiªn.............................................................................................67 ch¬ng 5: 68 kÕt luËn chung, tån t¹i vµ ®Ò nghÞ......................................................................68 5.1 kÕt luËn ..........................................................................................................................68 5.2 Tån t¹i..............................................................................................................................70 5.3 ®Ò nghÞ .............................................................................................................................71 tµi liÖu tham kh¶o 72 phô lôc 82
vi môc lôc c¸c biÓu vµ ®å thÞ b¶ng biÓu BiÓu 4- 1 KÕt qu¶ kiÓm tra thuÇn nhÊt « tiªu chuÈn theo D1.3 b¨ng tiªu chuÈn 2 cho K mÉu ®éc lËp. ... 30 BiÓu 4- 2: kÕt qu¶ tÝnh trÞ sè iv% cho c¸c loµi trong l©m phÇn (trÝch) ........................................................... 31 BiÓu 4- 3: kÕt qu¶ thö nghiÖm c¸c d¹ng ph¬ng tr×nh håi quy cho quan hÖ Pda+5-d1.3 ................................. 33 BiÓu 4- 4: kÕt qu¶ gép ph¬ng tr×nh quan hÖ pda+5-d1.3 thuÇn nhÊt vÒ hÖ sè gãc.......................................... 35 BiÓu 4- 5: kÕt qu¶ ph©n tÝch t¬ng quan dcv-dov c¸c nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng............................ 37 BiÓu 4- 6: quy luËt biÕn ®æi zda+5-d1.3 c¸c loµi vµ nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng.................................... 39 BiÓu 4- 7: ph©n tÝch quan hÖ hvn-d1.3 theo nhãm loµi vµ tæng thÓ ...................................................................... 42 BiÓu 4- 8 KÕt qu¶ ph©n tÝch quan hÖ h×nh d¹ng th©n c©y víi Hvn, D1.3................................................................. 44 BiÓu 4- 9 KÕt qu¶ m« h×nh ho¸ cÊu tróc tÇng sè n-d1.3 ......................................................................................... 47 BiÓu 4- 10 kÕt qu¶ m« h×nh ho¸ cÊu tróc n-d1.3 c¸c nhãm loµi theo ph©n bè lý thuyÕt ............................. 49 BiÓu 4- 11: kÕt qu¶ x©y dùng cÊu tróc ®Þnh híng l©m phÇn b»ng c¸c hµm lý thuyÕt ................................ 57 BiÓu 4- 12: kÕt qu¶ x©y dùng cÊu tróc ®Þnh híng cho nhãm loµi vµ l©m phÇn ............................................ 58 BiÓu 4- 13: ®éng th¸i cÊu tróc n-d1.3....................................................................................................................... 61 §å thÞ: §å thÞ 4- 1 : BiÓu diÕn mèi quan hÖ Pd(A+5)/D1.3 c¸c loµi u thÕ................................................................................ 36 §å thÞ 4- 2: biÓu diÔn quan hÖ Pda+5-d1.3 c¸c nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng.............................................. 36 §å thÞ 4- 3: biÓu diÔn quan hÖ dcv-dov c¸c nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng................................................. 38 §å thÞ 4- 4: biÓu diÔn quan hÖ zda+5-d1.3 c¸c nhãm loµi ®ång nhÊt t¨ng trëng .............................................. 38 §å thÞ 4- 5 BiÓu diÔn mèi quan hÖ Hvn-D1.3 nhãm loµi vµ tæng thÓ......................................................................... 43 §å thÞ 4- 6: biÓu diÔn quan hÖ gi÷a chØ tiªu h×nh d¹ng víi ®êng kÝnh ngang ngùc ....................................... 45 §å thÞ 4- 7 biÓu ®å ph©n bè N-D1.3 tæng thÓ b»ng hµm weibull ........................................................................... 47 §å thÞ 4- 8: m« h×nh ho¸ cÊu tróc n-d1.3 nhãm loµi i theo ph©n bè weibull.................................................... 49 §å thÞ 4- 9: m« h×nh ho¸ cÊu tróc n-d1.3 nhãm loµi iI theo ph©n bè weibull.................................................... 50 §å thÞ 4- 10: cÊu tróc n-d1.3 lý thuyÕt cña nhãm loµi vµ tæng thÓ .................................................................... 51 §å thÞ 4- 11: biÓu diÔn cÊu tróc ®Þnh híng l©m phÇn b»ng c¸c hµm lý thuyÕt ............................................. 56 §å thÞ 4- 12: biÓu diÔn cÊu tróc n-d1.3 ®Þnh híng nhãm loµi vµ l©m phÇn ........................................................ 58
1 ®Æt vÊn ®Ò Kon Hµ Nõng n»m ë phÝa §«ng Trêng S¬n, cã khÝ hËu ma Èm nhiÖt ®íi t¬ng ®èi «n hßa t¹o nªn kiÓu rõng l¸ réng thêng xanh ®îc Th¸i V¨n Trõng (1978)[74] xÕp vµo kiÓu rõng kÝn thêng xanh ma Èm nhiÖt ®íi víi tæ thµnh loµi rÊt ®a d¹ng phong phó. Rõng nguyªn sinh ë ®©y cã tr÷ lîng b×nh qu©n 300-400m3/ha, c¸ biÖt cã l©m phÇn tíi h¬n 600m3/ha víi tr÷ lîng c©y cã cÊp kÝnh 60cm trë lªn chiÕm 60%. Rõng cã cÊu tróc nhiÒu tÇng, tæ thµnh phøc t¹p. Qua mét sè ®iÒu tra b¸o c¸o nghiªn cøu vÒ rõng tù nhiªn ë khu vùc Kon Hµ Nõng[63] ®· ph¸t hiÖn ®îc trªn 120 loµi c©y gç trong ®ã cã 80 loµi c©y gç lín, ®Æc biÖt cã mét sè loµi qóy hiÕm vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ rÊt cao. KÕt cÊu sè c©y theo cÊp ®êng kÝnh c©y rõng tu©n theo quy luËt ph©n bè gi¶m, trong rõng cã ®Çy ®ñ c¸c thÕ hÖ (t¸i sinh, dù tr÷, kÕ cËn, thµnh thôc vµ qu¸ thµnh thôc). Nhãm c¸c loµi c©y gç lín, sèng l©u n¨m, bÒn v÷ng quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ s¶n lîng rõng cã sù ph©n bè t¬ng ®èi râ nÐt theo ®é cao vµ nÒn ®Êt, ®Æc trng cho tr¹ng th¸i rõng ë vïng ®ã. Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y hÇu hÕt diÖn tÝch rõng ®îc ®a vµo ®iÒu chÕ, tuy nhiªn t¨ng trëng cña rõng tù nhiªn cha ®îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ ®Æc biÖt lµ theo nhãm loµi vÒ t¨ng trëng. Thùc tÕ cho thÊy, ®èi víi diÖn tÝch rõng trång hoÆc rõng tù nhiªn thuÇn loµi ®iÒu chÕ thêng Ýt gÆp khã kh¨n. Ngîc l¹i, víi ®èi tîng lµ rõng tù nhiªn hçn lo¹i nhiÒu tÇng lu«n gÆp nh÷ng trë ng¹i mµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò trë ng¹i ®ã lµ viÖc x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu t¨ng trëng phôc vô x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu kü thuËt quan trong trong kinh doanh rõng: Tr÷ lîng rõng ®a vµo khai th¸c, cêng ®é khai th¸c, tr÷ lîng ®Ó l¹i ®Ó rõng phôc håi nhanh nhÊt, thêi gian phôc håi rõng non ,..§©y chÝnh lµ c¬ së khoa häc v÷ng ch¾c cho kinh doanh lîi dông rõng mét c¸ch l©u dµi vµ æn ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ rõng thêng xanh môc tiªu kinh doanh gç lín
2 ë ViÖt Nam thêng ¸p dông mét lu©n kú khai th¸c kho¶ng 20 - 30 n¨m víi suÊt t¨ng trëng tr÷ lîng lµ 2 - 3% [2,3]. Quy ®Þnh nµy cßn nhiÒu tån t¹i nhng cha cã c¬ së khoa häc v÷ng ch¾c ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Nguyªn nh©n do ®èi tîng ®iÒu chÕ lµ rõng hçn loµi, c¸c c¸ thÓ mçi loµi l¹i hÕt søc ph©n t¸n, ë mäi cÊp tuæi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm sinh trëng vµ t¨ng trëng kh¸c nhau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn cã nh÷ng ph¬ng ph¸p míi lµm c¬ së v÷ng ch¾c vÒ mÆt khoa häc, bæ sung vÒ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu t¨ng trëng cho rõng hçn lo¹i, kh¸c tuæi, víi sai sè cho phÐp ®Ó ¸p dông trong thùc tiÔn phôc vô c«ng t¸c ®iÒu chÕ rõng hçn loµi nhiÖt ®íi. NhËn thøc ®îc tån t¹i thùc tiÔn trªn, víi kiÕn thøc ®îc trang bÞ ë nhµ trêng vµ sù gióp ®ì cña c¸c ThÇy c« gi¸o trêng ®¹i häc l©m nghiÖp chóng t«i ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “T¨ng trëng ®Þnh kú vµ cÊu tróc cña rõng l¸ réng thêng xanh ë khu vùc Kon Hµ Nõng - Gia Lai”.
3 ch¬ng 1 tæng quan nghiªn cøu 1.1 ë níc ngoµi : §Ó phôc vô kinh doanh rõng hîp lý, cã hiÖu qu¶, ®¹t ®îc yªu cÇu vÒ kinh tÕ lÉn sinh th¸i m«i trêng, viÖc nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cÊu tróc cho tõng kiÓu rõng ®· ®îc tiÕn hµnh hµng tr¨m n¨m nay. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tõ m« t¶ ®Þnh tÝnh chuyÓn dÇn sang ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng díi d¹ng c¸c m« h×nh, nh»m kh¸i qu¸t hãa ®îc c¸c quy luËt tån t¹i bªn trong c¸c hÖ sinh th¸i vµ c¸c mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c thµnh phÇn bªn trong vµ bªn ngoµi, cã thÓ ®iÓm qua mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu sau: 1.1.1 Nghiªn cøu cÊu tróc * VÒ m« t¶ h×nh th¸i cÊu tróc rõng: rõng ma nhiÖt ®íi ®· ®îc nghiªn cøu s©u réng bëi Richards (1952) [62], Catinot[4, 5] ... CÊu tróc h×nh th¸i rõng ®îc biÓu diÔn b»ng c¸c phÉu diÖn ®å, c¸c nh©n tè cÊu tróc sinh th¸i ®îc m« t¶ ph©n lo¹i theo c¸c kh¸i niÖm: d¹ng sèng, tÇng phiÕn... C¸c nghiªn cøu nµy ®· ®Æt nÒn mãng quan träng cho c¸c nghiªn cøu øng dông sau nµy, tuy nhiªn c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn vÉn cßn ®Æt nÆng vÒ m« t¶ ®Þnh tÝnh. * VÒ ph¬ng ph¸p thèng kª sinh häc: Tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû 20, to¸n häc thèng kª ®îc coi lµ c«ng cô quan träng, ®îc ¸p dông ®Ó nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cÊu tróc rõng, ®Þnh lîng hãa c¸c quy luËt ®ång thêi lµ thíc ®o trong viÖc ®Ò xuÊt c¸c chØ tiªu kü thuËt l©m sinh t¸c ®éng vµo rõng[87,89]. C¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu tra rót mÉu, íc lîng c¸c nh©n tè ®iÒu tra, cÊu tróc ngµy cµng ®îc tiªu chuÈn hãa
4 chÆt chÏ ®îc Bertram 1972 [82]... tr×nh bµy tØ mØ vµ phong phó trong s¸ch cña m×nh. * Nghiªn cøu ®Þnh lîng cÊu tróc rõng: Cïng víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc kü thuËt, lÜnh vùc nµy ®· ®îc nhiÒu nhµ khoa häc trªn thÕ giíi nghiªn cøu vµ ®a l¹i nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan. PhÇn lín c¸c t¸c gi¶ ®i s©u vµo ®Þnh lîng c¸c quy luËt ph©n bè sè c©y theo ®êng kÝnh th©n c©y ë vÞ trÝ 1m3, ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao vót ngän th©n c©y, theo cì ®êng kÝnh t¸n, theo tiÕt diÖn ngang... Cã thÓ ®iÓm qua mét sè c«ng tr×nh: Nghiªn cøu ®Þnh lîng c¸c mèi quan hÖ, cÊu tróc ë rõng nhiÖt ®íi ®îc Rollel[29] thùc hiÖn c«ng phu: c¸c quan hÖ chiÒu cao-®êng kÝnh ngang ngùc, ®êng kÝnh t¸n- ®êng kÝnh ngang ngùc... ®îc biÓu diÔn bëi c¸c ®êng håi quy, ph©n bè ®êng kÝnh t¸n, ®êng kÝnh th©n c©y díi c¸c d¹ng ph©n bè x¸c suÊt. M« h×nh hãa cÊu tróc ®êng kÝnh ®îc ®Æc biÖt quan t©m, tïy theo t¸c gi¶ vµ ®èi tîng nghiªn cøu, kiÓu cÊu tróc nµy ®îc biÓu diÔn b»ng nhiÒu d¹ng ph©n bè x¸c suÊt kh¸c nhau Balley(1973)[81] sö dông hµm Weibull, nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c dïng c¸c hµm Hyperbol, hµm mò, Poission, Logarit, Gama... b»ng ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng, nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c còng ®· x©y dùng m« h×nh cÊu tróc vèn rõng vµ nªu lªn nguån gèc sinh th¸i cña nã[29,83]. Quy luËt ph©n bè sè c©y theo cì kÝnh lµ cÊu tróc ®îc nghiªn cøu sím vµ s©u nªn ®· mang l¹i nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn. 1.1.2. Nghiªn cøu t¨ng trëng rõng: VÒ nghiªn cøu sinh trëng, t¨ng trëng: ®· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ sinh trëng vµ t¨ng trëng nhng hÇu hÕt tËp trung chñ yÕu nghiªn cøu sinh trëng, t¨ng trëng cho l©m phÇn thuÇn loµi ®Òu tuæi, phÇn lín c¸c nghiªn cøu ®Òu x©y dùng thµnh c¸c m« h×nh to¸n häc chÆt chÏ, cã thÓ ®iÓm qua mét
5 sè c«ng tr×nh: Mayer (1952)[85], Mayer, Stevenson(1943)[85], Schumacher & Coile(1960)[88], Fao(1980)[84]... C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm cÊu tróc vµ t¨ng trëng rõng nãi chung vµ cho rõng nhiÖt ®íi nãi riªng ®· cã nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan, ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo vÒ lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn trong sè c¸c nghiªn cøu nµy, cha cã c«ng tr×nh nµo ®i s©u vµo nghiªn cøu cÊu tróc cho nhãm loµi ®ång nhÊt vÒ t¨ng trëng ®Ó phôc vô kinh doanh, vÒ nghiªn cøu t¨ng trëng chñ yÕu tËp trung vµo ®èi tîng lµ rõng thuÇn loµi ®Òu tuæi, do ®ã ®Ò tµi nµy sÏ gióp cho viÖc ®Þnh híng, x¸c ®inh mét sè néi dung nghiªn cøu c¬ b¶n nh»m ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh cho mét ®èi tîng cô thÓ. 1.2. ë trong níc : §Ó phôc vô kinh doanh rõng l©u dµi vµ æn ®Þnh ®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh tËp trung nghiªn cøu nhiÒu mÆt vÒ ®Æc ®iÓm cÊu tróc rõng trång lÉn rõng tù nhiªn. NhiÒu t¸c gi¶ ®i s©u vµo m« pháng c¸c cÊu tróc tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p b»ng c¸c m« h×nh cña to¸n thèng kª sinh häc. 1.2.1. VÒ nghiªn cøu ®Þnh lîng cÊu tróc: §· cã nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nh §ång Sü HiÒn(1974)[15] ®· dïng hµm Mayer vµ hä ®êng cong Pearson ®Ó n¾n c¸c ph©n bè thùc nghiÖm sè c©y theo cì ®êng kÝnh cho rõng tù nhiªn lµm c¬ së cho viÖc lËp biÓu thÓ tÝch vµ biÓu ®é thon th©n c©y ®øng rõng ViÖt Nam. Ngoµi ra trong c«ng tr×nh «ng còng ®a ra quan ®iÓm : rõng ViÖt nam thêng chØ ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸i niÖm rõng c©y tøc lµ “ Tæng thÓ nh÷ng c©y h×nh thµnh mét kho¶nh rõng thuÇn nhÊt nhiÒu hay Ýt”(Anoutchin 1952-1961). Do ®ã trong thùc tiÔn, rõng tù nhiªn níc ta chØ cÇn cã nh÷ng c©y, cã thÓ hçn loµi, kh¸c tuæi nhng cïng sèng “hßa thuËn” trªn mét diÖn tÝch nµo ®ã, víi mét mËt ®é nhÊt ®Þnh, h×nh thµnh mét tµn che th× cã thÓ t¹o thµnh hoµn c¶nh rõng vµ cã quy luËt x¸c
6 ®Þnh. §©y lµ mét ®Þnh híng quan träng ®Ó ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt khi nghiªn cøu vÒ rõng tù nhiªn. NguyÔn H¶i TuÊt (1982, 1986, 1990, 1991)[76, 77, 78, 79] ®· sö dông hµm Mayer, kho¶ng c¸ch-h×nh häc ®Ó biÓu diÔn cÊu tróc cña rõng thø sinh, ®ång thêi còng ¸p dông qu¸ tr×nh Poisson vµo nghiªn cøu cÊu tróc quÇn thÓ. Tr¬ng Hå Tè(1985)[65] ®· dïng hä ®êng cong Pearson vµ hµm Charlie d¹ng A m« pháng mét sè cÊu tróc cña rõng Th«ng ba l¸ ë T©y Nguyªn. NguyÔn Ngäc Lung(1987)[41] x©y dùng cÊu tróc mËt ®é b»ng c¸c hµm håi quy. Vò Nh©m(1988)[47], Ph¹m ngäc Giao(1989)[13], TrÇn V¨n Con(1991, 2001)[10, 11] ®· sö dông hµm Weibull ®Ó m« h×nh hãa cÊu tróc ®êng kÝnh ë c¸c kiÓu rõng kh¸c nhau. Lª Minh Trung(1991)[67] ®· sö dông hµm Weibull m« h×nh hãa cÊu tróc chiÒu cao vµ ®êng kÝnh vµ hµm Poisson m« pháng cÊu tróc t¸n l¸ c©y. §ång thêi th¨m dß kh¶ n¨ng m« h×nh hãa c¸c cÊu tróc nµy b»ng c¸c hµm Hyperbol, Mayer. B¶o Huy(1988, 1993)[25, 28, 29] ®· thö nghiÖm c¸c hµm: Poisson, Kho¶ng c¸ch, H×nh häc, Mayer vµ Weibull ®Ó m« h×nh hãa cÊu tróc c¸c nh©n tè ®iÒu tra cho l©m phÇn B»ng l¨ng ë T©y Nguyªn. §µo C«ng Khanh(1996)[33] còng ®· chän c¸c hµm: Poisson, Mayer, Weibull, Schumacher ®Ó m« h×nh hãa cÊu tróc c¸c nh©n tè ®iÒu tra cho rõng l¸ réng thêng xanh ë H¬ng s¬n-Hµ TÜnh. TrÇn CÈm Tó(1998)[75] dïng hµm Weibull vµ Kho¶ng c¸ch ®Ó m« h×nh hãa cÊu tróc rõng tù nhiªn phôc håi sau khai th¸c ë H¬ng S¬n Hµ TÜnh. Vò §×nh Ph¬ng, §µo C«ng Khanh(2001)[55] còng ®· dïng hä ®êng cong Pearson ®Ó m« pháng cÊu tróc rõng khi nghiªn cøu cÊu tróc rõng tù nhiªn ë khu vùc Kon Hµ Nõng.
7 Nh×n chung nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, khi nghiªn cøu cÊu tróc ®Þnh lîng c¸c nhµ nghiªn cøu trong níc quan t©m ë c¸c møc ®é kh¸c nhau nhng môc tiªu chung lµ x¸c lËp c¬ së khoa häc lµm nÒn t¶ng cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh phï hîp nhÊt. HÇu hÕt c¸c nghiªn cøu kh«ng chØ dõng l¹i ë m« t¶ mµ ®i s©u vµo kh¸i qu¸t hãa, m« pháng to¸n ®ång thêi ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p l©m sinh trªn c¬ së c¸c chØ tiªu, th«ng sè ®Þnh lîng ®îc. 1.2.2. VÒ nghiªn cøu cÊu tróc vµ x©y dùng m« h×nh cÊu tróc ®Þnh híng: §Ó Ên ®Þnh quy m«, ph¬ng híng s¶n xuÊt mét c¸ch cã c¬ së vµ ®óng ®¾n trong ®iÒu chÕ rõng th× viÖc ®Þnh lîng cÊu tróc vµ x©y dùng c¸c m« h×nh cÊu tróc ®Þnh híng lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. NguyÔn V¨n Tr¬ng (1973- 1986)[68, 69, 70, 71, 72, 73] ®· cã nghiªn cøu tØ mØ vÒ ph¬ng ph¸p thèng kª c©y ®øng, cÊu tróc ba chiÒu rõng gç hçn lo¹i vµ ®Ò xuÊt c¸c m« h×nh cÊu tróc mÉu ®Þnh lîng b»ng to¸n häc phôc vô c«ng t¸c khai th¸c nu«i dìng rõng. Theo t¸c gi¶ ®©y lµ nh÷ng m« h×nh hoµn thiÖn nhÊt trong tù nhiªn vµ trªn c¬ së ®iÒu tiÕt nh÷ng tån t¹i rÊt lín mµ sù ngÉu nhiªn cña thiªn nhiªn mang l¹i. NguyÔn Hång Qu©n (1975-1981-1982)[57, 58, 59] ®· sö dông hµm Mayer ®Ó ph©n cÊp c¸c l©m phÇn chÆt chän trªn c¬ së thay ®æi hÖ sè gãc cña ph¬ng tr×nh khi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh thay ®æi ®Ó x©y dùng m« h×nh cÊu tróc cho loµi, kiÓu rõng øng víi tõng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh. Lª Minh Trung(1991)[67] còng vËn dông ®Ó x©y dùng cÊu tróc mÉu trªn ba cÊp n¨ng suÊt cho rõng tù nhiªn hçn loµi ë cao nguyªn D¨k n«ng. Vò BiÖt Linh(1985)[39] ®· x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn rõng hîp lý, kÕt cÊu chuÈn cho mçi lo¹i rõng môc ®Ých. NguyÔn Ngäc Lung (1985)[40] cho r»ng:“ Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt, sau khi ph©n chia rõng thµnh c¸c lo¹i, mçi lo¹i thuÇn nhÊt vÒ mét sè mÆt nµo ®ã nh tæ thµnh, tÇng thø, ph©n bè sè c©y theo cì kÝnh, cã thÓ chän ®îc mét lo¹i trong c¸c l« tèt nhÊt, cã tr÷ lîng cao, n¨ng suÊt sinh trëng tèt, tæ thµnh
8 cÊu tróc hîp lý nhÊt, c¸c thÕ hÖ c©y gç còng cho phÐp cã s¶n lîng æn ®Þnh, ta coi lµ mÉu chuÈn tù nhiªn”. §iÒu nµy hoµn toµn nhÊt qu¸n víi quan ®iÓm cña Phïng Ngäc Lan(1992)[38]:“M« h×nh cÊu tróc mÉu lµ m« h×nh cã kh¶ n¨ng tËn dông tèi ®a tiÒm n¨ng cña ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cã sù phèi hîp hµi hßa gi÷a c¸c nh©n tè cÊu tróc ®Ó t¹o ra mét quÇn thÓ rõng cã s¶n lîng, cã tÝnh æn ®Þnh vµ chøc n¨ng phßng hé cao nhÊt nh»m ®¸p øng môc tiªu kinh doanh nhÊt ®Þnh”. Vò §×nh ph¬ng(1987)[52] còng kh¼ng ®Þnh:“CÇn ph¶i t×m trong tù nhiªn nh÷ng cÊu tróc mÉu cã n¨ng suÊt cao ®¸p øng môc tiªu kinh tÕ trong tõng khu vùc vµ ®Ó nghiªn cøu cÊu tróc, sinh trëng rõng hçn loµi”, t¸c gi¶ cßn ®Ò xuÊt quan niÖm:“ Tæng thÓ hçn loµi hay cßn gäi lµ rõng c©y lµ do c¸c phÇn tö thuÇn lo¹i hîp thµnh" Vò §×nh Ph¬ng (1988)[53]. NguyÔn Ngäc Lung(1985) [40] ®· sö dông lý thuyÕt cña c¸c t¸c gi¶ níc ngoµi vÒ quy luËt ph©n phèi thÓ tÝch cña ba líp c©y: dù tr÷, kÕ cËn, thµnh thôc theo tû lÖ 1:3:5 vÒ thÓ tÝch ®Ó x©y dùng cÊu tróc mÉu cho rõng l¸ réng thêng xanh ë Kon Hµ Nõng vµ t¸c gi¶ ®· giíi h¹n cÊp kÝnh cña tõng cÊp lµ: 6cm-26cm cho cÊp dù tr÷, 26cm-60cm cho líp kÕ cËn vµ >60cm cho líp c©y thµnh thôc. B¶o Huy(1990, 1993)[26, 28] ®· x©y dùng cÊu tróc ®Þnh híng trªn c¬ së mËt ®é xuÊt ph¸t tõ mÉu chuÈn tù nhiªn, lùa chän vµ x¸c lËp c¸c m« h×nh N- D1.3 mÉu cho tõng ®¬n vÞ ph©n lo¹i cña rõng B»ng l¨ng ë T©y Nguyªn, trªn c¬ së ®ã t¸c gi¶ ®Ò xuÊt ®iÒu chØnh cÊu tróc N-D1.3 theo cÊu tróc mÉu hoÆc ®ång d¹ng trong ph¹m vi bÐ h¬n ®êng kÝnh giíi h¹n khai th¸c. §µo C«ng Khanh(1996)[33] ®· x©y dùng cÊu tróc N-Dt môc ®Ých b»ng hµm Weibull. §èi víi cÊu tróc N-D1.3 vµ cÊu tróc N-H ¸p dông ph¬ng ph¸p m« pháng d·y tÇn sè tÝch lòy ®Ó x©y dùng cÊu tróc môc ®Ých cho c¸c lo¹i h×nh rõng chñ yÕu cho rõng l¸ réng thêng xanh ë H¬ng S¬n, Hµ TÜnh.
9 1.2.3. Sinh trëng, t¨ng trëng c¸ thÓ vµ l©m phÇn: Nghiªn cøu sinh trëng c¸ thÓ, l©m phÇn vµ ®Þnh lîng b»ng c¸c m« h×nh to¸n häc ®· ®îc NguyÔn Ngäc Lung(1987)[42] tæng kÕt. RÊt nhiÒu t¸c gi¶ ®· m« h×nh hãa qu¸ tr×nh sinh trëng[10, 47, 50, 44, 24, 56] cho tõng loµi c©y ë c¸c kiÓu rõng kh¸c nhau. Mét trong nh÷ng nghiªn cøu ®¸ng quan t©m lµ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ Vò TiÕn Hinh(1987-1988-1999)[16, 17, 19] ®· x©y dùng ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quy luËt sinh trëng cho tõng loµi c©y rõng tù nhiªn vµ m« pháng ®éng th¸i ph©n bè ®êng kÝnh trªn c¬ së t¨ng trëng ®Þnh kú vÒ ®êng kÝnh, lµm c¬ së x¸c ®Þnh t¨ng trëng ®Þnh kú cho l©m phÇn hçn loµi kh¸c tuæi. Giang V¨n Th¾ng, TrÞnh Kh¾c Mêi(1988)[64] bíc ®Çu theo dâi bèn loµi: Cång, Rµng rµng, T¸u, Huûnh cho biÕt mçi vßng n¨m t¬ng øng mét tuæi. B¶o Huy(1992, 1993, 1997)[27, 29, 30] X¸c lËp quan hÖ gi÷a t¨ng trëng b×nh qu©n ®Þnh kú víi c¸c nh©n tè ®iÒu tra ®Ó dù ®o¸n t¨ng trëng ®Þnh kú vÒ tr÷ lîng cho tõng ®¬n vÞ kh¶o s¸t vµ x¸c ®Þnh vèn rõng tèi thiÓu ®Ó l¹i ®¶m b¶o rõng phôc håi nhanh nhÊt. GÇn ®©y nhÊt Vò §×nh Ph¬ng, §µo C«ng Khanh(2001)[55] nghiªn cøu sinh trëng, t¨ng trëng theo loµi, nhãm loµi c©y vµ lËp biÓu t¨ng trëng cho loµi vµ nhãm loµi theo ®êng kÝnh cho rõng l¸ réng thêng xanh ë Kon Hµ Nõng. §Ó lËp biÓu cho loµi vµ nhãm loµi c¸c t¸c gi¶ ®· x©y dùng c¸c ph¬ng tr×nh riªng cho tõng loµi, sau ®ã tiÕn hµnh kiÓm tra sù thuÇn nhÊt cña c¸c tham sè ph¬ng tr×nh ®Ó tiÕn hµnh gép thµnh ph¬ng tr×nh chung, loµi nµo kh«ng cã sù thuÇn nhÊt th× lËp riªng. Ng« Kim Kh«i(2002)[35]: dïng ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ZM th«ng qua mèi quan hÖ gi÷a nã víi c¸c nh©n tè ®iÒu tra cÊu thµnh b»ng c¸c m« h×nh to¸n lµm c¬ së x©y dùng m« h×nh dù ®o¸n t¨ng trëng thêng xuyªn vÒ tr÷ lîng ZM cho l©m phÇn:
10 ZM=N.ZV Trong ®ã: N lµ mËt ®é l©m phÇn. ZM lµ t¨ng trëng thêng xuyªn vÒ tr÷ lîng l©m phÇn. ZV lµ t¨ng trëng thêng xuyªn vÒ thÓ tÝch c©y tiªu chuÈn b×nh qu©n. * VÒ ph¬ng ph¸p thèng kª sinh häc: Thèng kª to¸n häc nh ®· nªu ë môc1.1, lµ c«ng cô m¹nh ®Ó nghiªn cøu ®Þnh lîng c¸c quy luËt sinh trëng, ph¸t triÓn cña rõng ...lµm nÒn t¶ng ®Ó tÝnh to¸n c¸c th«ng sè kü thuËt trong ®iÒu chÕ rõng ®ång thêi lµm c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh cã tÝnh thuyÕt phôc cao ®· ®îc NguyÔn H¶i TuÊt (1975, 1982) [76, 77]. Vò TiÕn Hinh (1995) [18]Ng« Kim Kh«i (1998)[34], Lª V¨n TiÕn (1995)... tr×nh bµy trong c¸c tµi liÖu cña m×nh. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ m¸y tÝnh, c¸c ch¬ng tr×nh xö lý thèng kª øng dông trªn Excel [80, 31] còng nh c¸c ch¬ng tr×nh xö lý thèng kª kh¸c : SPSS, Stagraphic,... ®· më ra mét híng míi trong viÖc øng dông to¸n sinh häc vµo nghiªn cøu vÒ rõng. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ cÊu tróc phôc vô kinh doanh rõng ë ViÖt Nam trong nhiÒu thËp niªn qua tËp trung chñ yÕu vµo c¸c kiÓu rõng trång, rõng tù nhiªn thuÇn loµi, rõng khép vµ rõng thêng xanh... VÒ mÆt ph¬ng ph¸p c¸c t¸c gi¶ ®· ®i theo híng ®Þnh lîng gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ së lý luËn vÒ mÆt l©m sinh vµ mang nhiÒu ý nghÜa trong thùc tiÔn s¶n xuÊt l©m nghiÖp. Rõng l¸ réng thêng xanh kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa vÒ mÆt sinh th¸i m«i trêng ®©y lµ kiÓu rõng ®îc c¸c nhµ khoa häc quan t©m chó ý bëi tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña nã, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®i s©u m« t¶ thµnh phÇn loµi, cÊu tróc tæ thµnh, cÊu tróc ®êng kÝnh vµ ph©n bè sè c©y trªn mÆt ®Êt. Mét sè nghiªn cøu vÒ cÊu tróc chiÒu cao, ®êng kÝnh t¸n ®· ®îc ®Ò cËp. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y vÒ rõng tù nhiªn l¸ réng thêng xanh[33, 75, 55, 63] lµ nghiªn cøu míi mÎ vÒ rõng tù nhiªn lµm ®Þnh híng
11 cho c¸c t¸c gi¶ ®i sau. Tuy nhiªn, nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng quy luËt t¨ng trëng vµ t×m ra ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh t¨ng trëng rõng l¸ réng mét c¸ch ®¬n gi¶n h¬n víi sai sè cho phÐp lµ vÊn ®Ò cßn tån t¹i cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu. Nh vËy vÊn ®Ò ®Æt ra cho kiÓu rõng l¸ réng thêng xanh lµ: cã sù ®ång nhÊt vÒ t¨ng trëng theo nhãm loµi trong rõng l¸ réng thêng xanh kh«ng? Quy luËt t¨ng trëng ®Þnh kú cña c¸c nhãm loµi u thÕ nh thÕ nµo? Nh÷ng quy luËt tån t¹i trong c¸c quÇn thÓ, ®Æc biÖt lµ cÊu tróc ba chiÒu, t¨ng trëng, n¨ng suÊt... cña c¸c quÇn thÓ? C¸c vÊn ®Ò kh¸c vÒ l©m sinh liªn quan ®Õn ®iÒu chÕ kiÓu rõng nµy cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. ViÖc gi¶i quyÕt vµ lµm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò trªn chÝnh lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay, nh»m ®¸p øng môc ®Ých vµ ph¬ng thøc kinh doanh rõng tù nhiªn l¸ réng thêng xanh. Lùa chän, ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, c¸c c«ng cô tiªn tiÕn vµo ®èi tîng nµy sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ së lý luËn l©m häc hiÖn ®¹i ë ViÖt nam.
12 ch¬ng 2 ®Æc ®iÓm ®èi tîng nghiªn cøu. môc tiªu nghiªn cøu, ph¹m vi vµ giíi h¹n ®Ò tµi 2.1 §Æc ®iÓm cña khu vùc nghiªn cøu: 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn khu vùc nghiªn cøu: 2.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý: L©m trêng Tr¹m LËp n»m trªn ®Þa bµn 2 x·: S¬n Lang vµ §ak Roong thuéc huyÖn K’ Bang - Kon Hµ Nõng tØnh Gia Lai cã täa ®é ®Þa lý: Tõ 14o26’00’’ ®Õn 14o18’34’’ ®é vÜ B¾c. Tõ 108o28’00’’ ®Õn 108o39’00’’ ®é kinh §«ng. Ph¹m vi ranh giíi cô thÓ lµ: PhÝa §«ng gi¸p khu b¶o tån thiªn nhiªn Kon Ch R¨ng. PhÝa T©y gi¸p l©m trêng §ak Roong. PhÝa Nam gi¸p l©m trêng Hµ Nõng. PhÝa B¾c gi¸p l©m trêng M¨ng La huyÖn Kon Plong tØnh Kon Tum. 2.1.1.2 §Þa h×nh: §Þa h×nh cã xu híng nghiªng dÇn tõ §«ng sang T©y vµ tõ B¾c xuèng Nam, thuéc d¹ng ®Þa h×nh nói trung b×nh (N2). §é cao trung b×nh tõ 950m - 1000m. §é cao tuyÖt ®èi lín nhÊt lµ 1300m, ®é cao t¬ng ®èi lín h¬n 1000m, ®é dèc trung b×nh tõ 10o - 20o, n¬i dèc nhÊt lµ 35o. 2.1.1.3. §Êt ®ai:
13 Theo kÕt qu¶ x©y dùng b¶n ®å lËp ®Þa cÊp II tØnh Gia Lai do ph©n viÖn §iÒu tra quy ho¹ch rõng Nam Trung bé vµ T©y Nguyªn thùc hiÖn n¨m 1995. Tr¹m lËp cã lo¹i nhãm ®Êt chÝnh sau: - Nhãm ®Êt Feralit n©u thÉm, n©u ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ Macma kiÒm vµ trung tÝnh(Fk). §©y lµ lo¹i ®Êt Bazan cã tÇng ®Êt dµy vµ trung b×nh, tÇng mïn(A1) thêng cã mµu n©u thÉm hoÆc n©u ®á, hµm lîng mïn kh¸ cao, tïy thuéc vµo líp th¶m che mµ biÕn ®éng tõ 1,2-9,9cm. Thµnh phÇn c¬ giíi thÞt nÆng hoÆc trung b×nh. §Êt h¬i chua (Ph:4-6). - Nhãm lo¹i ®Êt Feralit vµng ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ Macma acid (Fa). §Æc ®iÓm cã tÇng ®Êt dµy vµ trung b×nh, tÇng B thêng cã mµu vµng ®á. Hµm lîng mïn kh¸ cao, tïy thuéc vµo líp th¶m che mµ biÕn ®éng tõ 1,1-6,2cm. Thµnh phÇn c¬ giíi thÞt nhÑ hoÆc trung b×nh. §Êt chua(Ph
14 2.1.2. §Æc ®iÓm vÒ tµi nguyªn thùc vËt: HÖ thùc vËt trong kiÓu rõng nµy rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Theo thèng kª cña liªn ®oµn IV, viÖn ®iÒu tra quy ho¹ch rõng 1992, chØ riªng khu b¶o tån Kon Ch R¨ng thuéc l©m trêng Tr¹m LËp cã kho¶ng 473 loµi thuéc 300 chi vµ trªn 100 hä. C¸c kiÓu th¶m thùc vËt chÝnh trong khu vùc bao gåm: * KiÓu rõng kÝn thêng xanh ¸ nhiÖt ®íi nói thÊp: KiÓu nµy thêng ph©n bè trªn ®ai cao lín h¬n 900m, Ýt bÞ t¸c ®éng, cßn gi÷ ®îc tÝnh nguyªn sinh vÒ c¬ b¶n. §é tµn che 0,7-0,8, mét sè l©m phÇn cã ®é tµn che ®¹t 0,9. NhiÒu t¸c gi¶ chia kiÓu rõng nµy thµnh 2 kiÓu: Rõng kÝn thêng xanh ma Èm ¸ nhiÖt ®íi nói thÊp vµ Rõng kÝn thêng xanh hçn giao c©y l¸ réng l¸ kim h¬i kh« ¸ nhiÖt ®íi nói thÊp. Tuy nhiªn hai kiÓu nµy thêng ®an xen lÉn nhau tïy ®iÒu kiÖn sinh th¸i thæ nhìng, v× vËy viÖc t¸ch rêi ranh giíi cña c¸c kiÓu nµy hÕt søc phøc t¹p. ë nh÷ng ®Ønh d«ng vµ c¸c ®Ønh nói cã ®é dèc nhá, ®é cao lín h¬n 1000m c¸c loµi c©y l¸ kim lµ Hång Tïng, Th«ng Nµng ph¸t triÓn m¹nh, ®©y lµ kiÓu u hîp cña c¸c loµi thùc vËt h¹t trÇn Gymnospermae vµ c¸c loµi c©y l¸ réng chñ yÕu thuéc hä DÎ (Fagaceae), Long N·o (Lauracceae), Méc lan (Magnoliaceae), §ç Quyªn (Ericaceae), víi u thÕ râ rÖt thuéc vÒ hai loµi c©y l¸ kim lµ Th«ng nµng (Podocarpus imbricatus), Hång tïng (Dacrydium elatum). Tû lÖ cña hai loµi nµy chiÕm ®Õn 40% cã n¬i lªn ®Õn 60%. Trªn c¸c sên nói, thung lòng hay ë c¸c khe suèi ë ®ai cao díi 1000m, thùc vËt u thÕ l¹i thuéc c¸c loµi c©y l¸ réng thuéc c¸c hä Long n·o (Lauraceae), DÎ (Fagaceae), ThÇu dÇu (Euphorbiaceae), Tr©m (Myrtaceae), §Ëu (Fabaceae)... Nh×n chung rõng kh«ng cã tÇng vît t¸n vµ thêng ®îc chia thµnh bèn tÇng - TÇng u thÕ sinh th¸i cã tÇng kh¸ liªn tôc. Thµnh phÇn thùc vËt cña tÇng nµy chñ yÕu lµ hai loµi c©y l¸ kim lµ Th«ng nµng (Podocarpus imbricatus) vµ